Beylikler ve osmanlı döneminde seydişehir’de tasavvuf
Yıl: 2013 Cilt: 8 Sayı: 16 Sayfa Aralığı: 203 - 228 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Beylikler ve osmanlı döneminde seydişehir’de tasavvuf
Öz: Türkler Müslüman olduktan bir süre sonra Orta Asya’da temelleri atılan tarikatlar, XII. yüzyıldan itibaren Anadolu’da da yayılmaya başlamış ve farklı tarikatlara bağlı pek çok tekke ve zaviye inşa edilmiştir. Eşrefoğulları Beyliği döneminden yani XIV. yüzyılın başından itibaren önemli bir Türk-İslam yerleşim bölgesi olan Seydişehir’de değişik tarikatler kurulmuş; bunlar için kaza merkezi ve bağlı köylerde toplam 38 tekke ve zaviye inşa edilmiştir. Bunlar Yesevilik, Ahilik, Babailik ve Nakşbendilik gibi tarikatlerle bağlantılı tasavvuf yapılarıdır. Bu tebliğde önce Seydişehir ve çevresinde yaygın olan tarikatler; arkasından tekke ve zaviyeler incelenecektir.
Anahtar Kelime: Konular:
Sufism in seydişehir of the period of principalities and ottomans
Öz: When Turks had become Muslim, Sects in which foundations were laid in Central Asia, as from XII. century this was seperated and many tekkes (dervish lodges)- zaviyes (cell of recluse) were built by the different Sects. Even in the period of Eşrefoğlu Sultanate, in Seydişehir which was one of the important Turks-Muslim settling area, different sects were built and for them in city-center and villages thirty-eight tekkes and zaviyes were built. These buildings were mystic structures which were related to Sects such as Yasawiya, Akhiyya and Naqshbandi. In this paper, before it will be discussed sects that are common in and around Seydişehir; later tekkes and zaviyes.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- 1) Yayınlanmamış Arşiv Kaynakları
- Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi Defter, (VAD.), no. 484, s. 288-289; no. 544, vr. 13b, 14a, 14b; no. 547, vr. 7a; no. 548, vr 59b; no. 549, vr. 50a; no. 1087, vr. 30a; no. 1088, vr. 58a, 59a, 59b; no. 1089, vr. 13b; no. 1090, vr. 81a, 82b, 84a, 84b, 85b; no. 1117, vr. 65b, 66b; no. 1118, vr. 70a, 70b, 71b, 72b; no. 1119, vr. 50a, 50b; no. 1122, vr. 32b, 33a, 33b, 34a; no. 1128, vr. 19a; no. 1140, vr. 163b, 164a; no. 1160, vr. 8b, 9a, 9b, 10a, 10b; no. 2176, s. 141, 145; no. 2179, s. 183, 194; no. 2180, s. 399, 246, 505; no. 3142, s. 79; no. 3162, s. 29; no. 3177, s. 179; no. 3228, s. 20; no. 3259, s. 75; no. 3302, s. 194; no. 4172, s. 26; no. 4244, s. 304.
- Konya Şer’iye Sicili, (KŞS), no. 49, s. 216; no. 99, s. 233.
- BOA, C. EV., Dosya: 371, Gömlek: 18827; Dosya: 457, Gömlek: 23147; Dosya no. 485, Gömlek no. 24550; EV. d., Gömlek no: 12829; Gömlek no: 24182; İ. EV., Dosya no: 28, Gömlek no: 22; MVL, Dosya: 683, Gömlek: 15; DH. MKT., Dosya: 437, Gömlek: 49; MAD, no. 241; TT. d., no. 455; Şikâyet Defteri, no. 112, s. 188; no. 52, s. 221, 237; no. 53, s. 443; no: 54, s. 450; no. 83, s. 160/2; Karaman Ahkâm Defteri, no. 3, vr. 21, s. 38/1; vr. 46, s. 87/3; no. 15, s. 95; no. 18, s. 18, 65, 90; no. 20, s. 130-131; no. 26, s. 33; Şurâ-yı Devlet., Dosya no: 152, Gömlek no: 73.
- Kubbe Altından Müdevver Atîk Konya Vakfı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Arşivi, no: 565. 584.
- Defter-i Evkâf-ı Livâ-i Konya, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Arşivi, no: Defter-i Mufassal-i Livâ-i Begşehri, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Arşivi, no: 137.
- 2) Yayınlanmış Arşiv Kaynakları
- Fatih Devrinde Karaman Eyâleti Vakıfları Fihristi, (haz. Ferdiun Nâfiz Uzluk), Ankara 1958.
- Taksim Atatürk Kitaplığı, Muallim Cevdet Yazmaları, no: 0-116/1, vr. 54a-59a (1483 tarihli bu evkaf defteri Fahri COŞKUN tarafından Yüksek Lisans Tezi olarak; M. Akif ERDOĞRU tarafından da latinize edilip dört ayrı sayıda yayınlanmıştır: F. COŞKUN, “888/1483 Tarihli Karaman Eyaleti Vakıf Tahrir Defteri”, (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk İktisat Tarihi Anabilim Dalı Yayınlanmamaış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 1996; M. Akif ERDOĞRU, “Murad Çelebi Defteri: 1483 Yılında Karaman Vilâyetinde Vakıflar I, II, III, IV”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XVIII/1 (Temmuz 2003), s. 119-160; XVIII/2 (Aralık 2003), s. 99-140 ; XIX/1 (Temmuz 2004), s. 119-154 ; XIX/2 (Aralık 2004), s. 141-176.
- BOA, 387 Numaraları Muhâsebe-i Vilâyet-i Karaman ve Rûm Defteri (937/1530), Ankara 1996.
- 3) Diğer Kaynaklar
- Abdülkerim bin Şeyh Musa, Makâlât-ı Seyyid Hârûn, (Tenkitli Basım: Cemâl Kurnaz), Ankara 1991.
- Ahmed b. Sinanüddin Yusuf el-Karamanî, Ahbaru’d-Duvel ve Asaru'l-Üvel, Süleymaniye Kütüphanesi, no: 1099.
- ANONİM, Didiği Sultan Menâkıbnâmesi, (haz. Safa Odabaşı), “Didiği Sultan Menâkıbnâmesi’nin Konyalı Seyyid Mustafa Rüşdi Tarafından Yapılan Manzum Tercümesi”, Yeni İpek Yolu Konya Ticaret Odası Dergisi, Konya, I, Özel Sayı (1998), s. 368, 376.
- AYAZ, Abdurrahman, Makalât-ı Seyyid Harun Velî ve Müderris Eş’ Şeyh Hacı Abdullah Dehlevî, Seydişehir 1977.
- BARKAN, Ö. Lütfi, “İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler”, Vakıflar Dergisi, S. 2 (1942), s. 279-304.
- BAYRAKDAR, Mehmet, “Seyyid Hârûn Veli ve Türbesi”, Uluslar arası Türk Dünyası İnanç Merkezleri Kongresi Bildirileri (23-27 Eylül 2002 Mersin), Ankara 2004, s. 284-289.
- İbn-i Battûta, Rıhlet-i İbn-i Battûta, I, Beyrut, 1981.
- İbn Bîbî, el-Evâmirü’l-Alâ’iyye fi’l-Umûri’l-Alâ’iyye, (yay. Adnan Erzi), Ankara 1956.
- Claude Cahen, İslamiyet, (terc. Esat Nermi Erendor), Ankara 1990.
- ERDOĞRU, M. Akif, “Seydişehir-Seydi Harun Külliyesi Vakıfları Üzerine Bir Araştırma”, Tarih İncelemeleri Dergisi, VII., (1992), s. 81-132.
- ERDOĞRU, M. Akif,“Karaman Vilâyeti Zâviyeleri”, Tarih İncelemeleri Dergisi,IX (1994), s. 89-105.
- ERDOĞRU, M. Akif, “Murad Çelebi Defteri’ne Göre 1483 Yılından Önce Karaman Vilayetinde Vakıf Kuran Hayırsever Müslümanlar (Vâkıflar)”, Uluslar Arası Kuruluşunun 700. Yıl Dönümünde Bütün Yönleriyle Osmanlı Devleti Kongresi (7-9 Nisan 1999), Konya, 2000, s. 169-183.
- GÜNDÜZ, İrfan, Osmanlılarda Devlet-Tekke Münasebetleri, İstanbul 1984. KÖPRÜLÜ, M. Fuad, “Ahmed Yesevi”, İslâm Ansiklopedisi, I., Eskişehir 2001, s. 210-212.
- KUFRALI, Kasım, “Molla İlâhî ve Kendisinden Sonraki Nakşbendîye Muhiti”, Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, III./1-2 (Kasım 1948), s. 143-145.
- KÜÇÜKDAĞ, Yusuf, Türk Tasavvuf Araştırmaları, Konya 2005.
- Mevlâna Celâleddin, Mecâlis-i Sab’a (Yedi Meclis), (terc. Abdûlbâki Gölpınarlı), Konya 1965.
- OCAK, Ahmet Yaşar, “Zaviyeler”, Vakıflar Dergisi, S. 12 (1978), s. 247-270.
- OCAK, Ahmet Yaşar, “Babaîlik”, TDV İslâm Ansiklopedisi, IV., İstanbul 1991, s. 373.
- ORAL, M. Zeki, “Yatağan Mürsel Vakfiyesi”, Belleten, XVIII/71 (1954), s. 337-345. (1956), s. 47-49.
- ORAL, M. Zeki, “Turgut Oğulları, Eserleri-Vakfiyeleri”, Vakıflar Dergisi, S. 3 ÖNDER, Mehmet, Seydişehir Tarihi, Seydişehir, 1986.
- ORAL, M. Zeki, “Seydişehir’de Seyyid Harun Külliyesi, Vakıfları ve Bânisi”, Vakıflar Dergisi, S. 20 (1988), s. 13-28.
- PAKALIN, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, III., İstanbul 2004.
- Sultan Veled, İbtidâ-nâme, (terc. Abdûlbâki Gölpınarlı), Ankara 1976.
- Şikârî, Karamanoğulları Tarihi, (haz. M. Mes’ud Koman), Konya 1946.
- TEKİNDAĞ, Şihâbeddin, “Karamanlılar”, İslâm Ansiklopedisi, VI., İstanbul 1977, s. 316-318.
- ÜNAL, R. Hüseyin, “Seyid Harun Camii ve Önündeki Üç Kümbet (Seydişehir-Konya)”, Sanat Tarihi Yıllığı, VI., (İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Enstitüsü), İstanbul 1976, s. 45-66.
| APA | Değerli Velet A, Küçükdağ Y (2013). Beylikler ve osmanlı döneminde seydişehir’de tasavvuf. , 203 - 228. |
| Chicago | Değerli Velet Ayşe,Küçükdağ Yusuf Beylikler ve osmanlı döneminde seydişehir’de tasavvuf. (2013): 203 - 228. |
| MLA | Değerli Velet Ayşe,Küçükdağ Yusuf Beylikler ve osmanlı döneminde seydişehir’de tasavvuf. , 2013, ss.203 - 228. |
| AMA | Değerli Velet A,Küçükdağ Y Beylikler ve osmanlı döneminde seydişehir’de tasavvuf. . 2013; 203 - 228. |
| Vancouver | Değerli Velet A,Küçükdağ Y Beylikler ve osmanlı döneminde seydişehir’de tasavvuf. . 2013; 203 - 228. |
| IEEE | Değerli Velet A,Küçükdağ Y "Beylikler ve osmanlı döneminde seydişehir’de tasavvuf." , ss.203 - 228, 2013. |
| ISNAD | Değerli Velet, Ayşe - Küçükdağ, Yusuf. "Beylikler ve osmanlı döneminde seydişehir’de tasavvuf". (2013), 203-228. |
| APA | Değerli Velet A, Küçükdağ Y (2013). Beylikler ve osmanlı döneminde seydişehir’de tasavvuf. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 8(16), 203 - 228. |
| Chicago | Değerli Velet Ayşe,Küçükdağ Yusuf Beylikler ve osmanlı döneminde seydişehir’de tasavvuf. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi 8, no.16 (2013): 203 - 228. |
| MLA | Değerli Velet Ayşe,Küçükdağ Yusuf Beylikler ve osmanlı döneminde seydişehir’de tasavvuf. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, vol.8, no.16, 2013, ss.203 - 228. |
| AMA | Değerli Velet A,Küçükdağ Y Beylikler ve osmanlı döneminde seydişehir’de tasavvuf. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi. 2013; 8(16): 203 - 228. |
| Vancouver | Değerli Velet A,Küçükdağ Y Beylikler ve osmanlı döneminde seydişehir’de tasavvuf. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi. 2013; 8(16): 203 - 228. |
| IEEE | Değerli Velet A,Küçükdağ Y "Beylikler ve osmanlı döneminde seydişehir’de tasavvuf." Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 8, ss.203 - 228, 2013. |
| ISNAD | Değerli Velet, Ayşe - Küçükdağ, Yusuf. "Beylikler ve osmanlı döneminde seydişehir’de tasavvuf". Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi 8/16 (2013), 203-228. |
