TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE SINIR ÖNCESİ BAKIŞ AÇISI VE YAKLAŞMA

Doğan, Talip; USTA, Çiğdem

TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE SINIR ÖNCESİ BAKIŞ AÇISI VE YAKLAŞMA

Talip DOĞAN, (Doç. Dr., Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal ve Be?eri Bilimler Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı)

Çiğdem USTA (Yrd. Doç. Dr., Karadeniz Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı,)

Türkiyat Mecmuası

6 0

Yıl: 2015 Cilt: 25 Sayı: GÜZ Sayfa Aralığı: 167 - 192 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE SINIR ÖNCESİ BAKIŞ AÇISI VE YAKLAŞMA

Öz:

Yaklaşma, olmanın eşiğinde iken olmamış olaylara dair; görünüş, kiplik ve zamanı aynı anda ilgilendiren bir kategoridir. Sınır öncesi bakış ise eylemin gerçekleşmesi için aşılması gereken kritik sınırın hemen öncesine yönelen bir görünüş değeridir. Yaklaşma, sınır öncesi bakıştan farklıdır ancak yaklaşma semantiğinin oluşması için sınır öncesi bakış zorunludur. Çünkü "olmanın eşiğinde" anlamı, sınırın öncesine bir bakış gerektirmektedir. Nitekim yaklaşmanın işaretlenmesinde sınır öncesi bakış kodlayıcıları önemli rol oynamaktadır. Çalışmada, Türkiye Türkçesinde bahsi geçen kodlayıcılar gösterilmeye ve yaklaşma-sınır öncesi bakış ilişkisi belirlenmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

PROXIMATIVE AND AVERTIVE IN TURKISH

Öz:

Avertive category is one concerning aspect, modality and tense simultaneously. It is related to the events that have not occurred while on the verge of happening. Proximative is an aspect value describing the moment just before the critical threshold that has to be climbed over for the action to happen. Avertive is different from proximative, however proximative is a must for the avertive semantics to occur; for se the meaning of “on the verge of happening” requires a proximative. In fact, proximative encoders play an important role in the marking of avertive. The study deals with these encoders in Turkish and focuses on the determination of the relation between avertive and proximative

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

AKSAN, Doğan (1999), Anlambilim, Engin Yayınevi, Ankara.
AKSAN, Doğan (2005), Türkçenin Zenginlikleri, İncelikleri, Bilgi Yayınevi, Ankara.
AKġEHĠRLĠ, Soner (2010), “Türkçede KonuĢma Zamanı, Olay Zamanı ve Referans Zamanı ĠliĢkileri”, Turkish Studies, C. 5, S. 4, s.15-73.
ASLAN DEMĠR, Sema (2014), Görünüş Kategorisi: Türkmence Örneği, Grafiker Yayınları, Ankara.
ASLAN DEMĠR, Sema (2013), “Türkmencede KılınıĢ ĠĢlemcisi Olarak Artfiiller”, Türkbilig, 26, s. 67-90.
AYDEMĠR, Ġ. Ahmet (2010), Türkçede Zaman ve Görünüş Sistemi, Grafiker Yayınları, Ankara.
AYDEMĠR, Yasemin (2006), Sözlüksel Görünüş ve Türkçe Eylemlerin Anlambilimsel Sınıflandırması: Sözlükçe-Sözdizim Etkileşimi, YayımlanmamıĢ Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
BACANLI, Eyüp (2014), Kılınış Kategorisi ve Altaycada Kılınış Belirleyicisi Olarak Art Fiiller, TDK Yayınları, Ankara.
BENZER, Ahmet (2008), Fiilde Zaman, Görünüş, Kip ve Kiplik, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ġstanbul.
COMRĠE, Bernard (1976), Aspect, Cambridge University Press, Cambridge. Divânû Lugati’t-Türk, (2005), (hzl. Seçkin Erdi, Serap Tuğba Yurteser), Kabalcı Yayınevi, Ġstanbul.
DOĞAN, Talip (2015), “Mut Yöresi Ağzında “YaklaĢma” Bildiren -DI oldu- ve -(y)IK oluġ- Yapıları”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, C. 15, S. 1, s. 105-114.
ERSEN-RASCH, Margarete I. - ONASI, Erdoğan (2015), Yabancı Dil Olarak Türkçe Dilbilgisi Kitabı, Papatya Yayıncılık.
GÖKÇE, Faruk (2007), “Eski Türkçe {-GALIr/-KALIr} Eki Üzerine”, Türkbilig, 14, s. 97-115.
GÖKÇE, Faruk (2013), Gramerleşme Teorisi ve Türkçe Fiil Birleşmeleri, Türk Kültürünü AraĢtırma Enstitüsü Yayınları, Ankara.
GÖKSEL, Aslı - KERSLAKE, Celia (2005), Turkish: A Comprehensive Grammar, Routledge.
GÜNEY, Fatma ġahan (2008), “Tatar Türkçesinde Bitme ve Tamamlanma Bildiren BirleĢik Fiil Yapıları”, Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, s. 127- 143.
GÜNġEN, Ahmet (2011), “Divânû Lugati‟t-Türk‟te “YaklaĢma” Bildiren Fiiller”, Turkish Studies, C. 6, S. 1, s. 235-248.
HEINE, Bernd (1994), “On the Genesis of Aspect in African Languages: The Proximative”, In: Proceedings of the Twentieth Annual Meeting of the Berkeley Linguistics Society: Special Session on Historical Issues in African Linguistics, Berkeley Linguistics Society 20, s. 35- 46.
JOHANSON, Lars (1971), Aspekt im Türkischen: Vorstudien zu einer Beschreibung des Türkeitürkischen Aspektsystems, Uppsala. JOHANSON, Lars (1994), “Türkeitürkische Aspektotempora”, Thieroff, Rolf; Ballweg, Joachim (ed.), Tense Systems in European Languages, Tübingen, s. 247-266.
JOHANSON, Lars (1999), “Typological Notes on Aspect and Actionality in Kipchac Turkic”, Tense-Aspect, Transivity and Causativity: Essays in Honour of Vladimir Nedjalkov, Abraham, Werner; Kulikov, Leonid (ed.), John Benjamins, Amsterdam, s. 171-184.
JOHANSON, Lars (2000), “Viewpoint Operators in European Languages”, Dahl, Östen (ed.), Tense and Aspect in the Languages of Europe, Dahl, Östen (ed.), Mouton de Gruyter, Berlin-New York, s. 27-187.
JOHANSON, Lars (2007), “Aspectotemporal Connectivity in Turkic: Text Construction, Text Subdivision, Discourse Types and Taxis”, Rehbein, Jochen; Hohenstein, Christiane; Pietsch, Lukas (ed.), Connectivity in Grammar and Discourse, John Benjamins, Amsterdam, s. 187-198.
KARADOĞAN, Ahmet (2009), Türkiye Türkçesinde Kılınış, Divan Kitap, Ankara.
KORKMAZ, Zeynep (2007), Türkiye Türkçesi Grameri: Şekil Bilgisi, TDK Yayınları, Ankara.
KUTEVA, Tania (2001), Auxiliation: An Enquiry Into the Nature of Grammaticalization, Oxford University Press.
KUTEVA, Tania (2009), “Grammatical Categories and Linguistic Theory: Elaborateness in Grammar”, Austin, Peter K.; Bond, Oliver; Charette, Monik; Nathan, David; Sells, Peter (ed.), Proceedings of the 2nd International Conference “Language Documentation and Linguistic Theory”, SOAS, London, s. 13-28.
MENZ, Astrid (2012), “Expressions for Prospective and Avertive in Turkish and Gagauz”, Rehbein, Jochen u.a. (ed.), Proceedings of the 16th International Conference on Turkish Linguistics, Middle Eastern Technical University, September, s. 18-21.
NEVSKAYA, Irina (2005), “Typology of Prospective in Turkic Languages”, STUF, s. 111-123.
REĠCHENBACH, Hans (2011), “The Tenses of Verbs”, Meister, Jan C.; Schernus, Wilhelm (ed.), Time: From Concept to Narrative Construct: A Reader, Walter de Gruyter, Berlin/Boston, s.1-12.
RENTZSCH, Julian (2010), “Why Turkic -DI is not [+PAST]”, Kappler, Matthias; Kirchner, Mark; Zieme, Peter; Muhamedowa, Raihan (ed.), Trans-Turkic Studies: Festschrift in Honour of Marcel Erdal, Ġstanbul, s. 267-279.
SMĠTH, Carlota S. (1991), The Parameter of Aspect, Springer Netherlands, Dordrecht. TANÇ, Mustafa (2004), “Osmaniye Ġli Ağzında ol- (<bol-) Yardımcı Fiilinin YaklaĢma Ġfade Eden Tasvir Yardımcı Fiili Olarak Kullanımı”, TDAY Belleten, C. II, s. 123-130.
TATEVOSOV, Sergej (2002), “The Parameter of Actionality”, Linguistic Typology, C. 6, S. 3, s. 317-401.
UĞURLU, Mustafa (2003), ”Türkiye Türkçesinde “BakıĢ” (“Aspektotempora”), Türkbilig, 5, s. 124-133.
VENDLER, Zeno (1957), “Verbs and Times”, The Philosophical Review, C. 66, S. 2, s. 143-160.
VERKUYL, Henk J. (2002), “Aspectual Composition: Surveying the Ingredients”, Proceedings of the Utrecht Perspectives on Aspect Conference (December 2001), s. 201-219.
AKIN, Ġlhan (2014), Bir Devrin Efendisi: Hafız Hasan Şen, ParĢömen, Ġstanbul.
AKPINAR, Sinan (2009), Mahşerde Buluştur, Ġstanbul.
ALPTEKĠN, Halide (2010), Balkan, Yitik Hazine Yayınları, Ġzmir.
https://books.google.com.tr/books?id=HOrAAgAAQBAJ (EriĢim Tarihi: 04. 04. 2015).
ASLAN, Yusuf (2011), Fethiye’nin Işıkları, Cinius Yayınları, Ġstanbul. BAHADIROĞLU, Yavuz (2001), Baskın, Nesil Yayınları, Ġstanbul.
https://books.google.com.tr/books?id=F0gKAwAAQBAJ (EriĢim Tarihi: 15. 05. 2015).
BAYKURT, Fakir (1970), Yılanların Öcü, Remzi Kitabevi.
BOZDAĞ, Ġsmet (1975), Atatürk ve Eşi Lâtife Hanım, Kervan Kitapçılık, Ġstanbul.
EYÜBOĞLU, Bedri Rahmi (1975), Delifişek, Bilgi Yayınevi, Ankara.
GÖRDEBAK, Bahri (2013), Beyaz Bir Sayfa, Cinius Yayınları, Ġstanbul. GÜZELCE, Asuman (2010), Elini Kalbime Koy, Sütun Yayınları, Ġzmir. https://books.google.com.tr/books?id=kLjcAgAAQBAJ (EriĢim tarihi: 04. 04. 2015).
HACIR, Gürkan (2006), Efe Başvekil: Şükrü Saracoğlu'nun Romanı, Remzi Kitabevi, Ġstanbul.
ĠLERĠ, Selim (2007), İstanbul: Lâle ile Sümbül, Doğan Kitap, Ġstanbul.
ĠLHAN, Attila (2002), Hangi Edebiyat, Türkiye ĠĢ Bankası Yayınları.
KEMAL, YaĢar (2002), Tanyeri Horozları, Adam Yayınları, Ġstanbul.
KOCAGÖZ, Samim (1976), Tartışma, Okar Yayınları. ONARAN, Alim ġerif - VARDAR, Bülent (2005), 20. Yü zyılın Son Beş Yılında Türk Sineması, Beta, Ġstanbul.
ÖZEMRE, Ahmed Yüksel (2007), Hasretini Çektiğim Üsküdar, Kubbealtı NeĢriyatı, Ġstanbul.
SENAN, Ali Kemal (2013), Denizde Şahin Olmak, Zinde Yayınevi, Ġstanbul. SEPETÇĠOĞLU, Mustafa Necati (1969), Çardaklı Bakıcı, MEB Yayınları, Ankara.
ġULUL, Kasım (2008), İslâm Düşüncesinde Tarih Tasavvuru Usûlü, Ġnsan Yayınları, Ġstanbul.
ÜLKEKUL, Cevat (2007), XVI. Yüzyılın Denizci Bir Bilim Adamı: Yaşamı ve Yapıtlarıyla Piri Reis, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Ġstanbul.
ÜMĠT, Ahmet (2012), Bab-ı Esrar, Everest Yayınları, Ġstanbul.

APA	Doğan T, USTA Ç (2015). TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE SINIR ÖNCESİ BAKIŞ AÇISI VE YAKLAŞMA. , 167 - 192.
Chicago	Doğan Talip,USTA Çiğdem TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE SINIR ÖNCESİ BAKIŞ AÇISI VE YAKLAŞMA. (2015): 167 - 192.
MLA	Doğan Talip,USTA Çiğdem TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE SINIR ÖNCESİ BAKIŞ AÇISI VE YAKLAŞMA. , 2015, ss.167 - 192.
AMA	Doğan T,USTA Ç TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE SINIR ÖNCESİ BAKIŞ AÇISI VE YAKLAŞMA. . 2015; 167 - 192.
Vancouver	Doğan T,USTA Ç TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE SINIR ÖNCESİ BAKIŞ AÇISI VE YAKLAŞMA. . 2015; 167 - 192.
IEEE	Doğan T,USTA Ç "TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE SINIR ÖNCESİ BAKIŞ AÇISI VE YAKLAŞMA." , ss.167 - 192, 2015.
ISNAD	Doğan, Talip - USTA, Çiğdem. "TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE SINIR ÖNCESİ BAKIŞ AÇISI VE YAKLAŞMA". (2015), 167-192.

APA	Doğan T, USTA Ç (2015). TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE SINIR ÖNCESİ BAKIŞ AÇISI VE YAKLAŞMA. Türkiyat Mecmuası, 25(GÜZ), 167 - 192.
Chicago	Doğan Talip,USTA Çiğdem TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE SINIR ÖNCESİ BAKIŞ AÇISI VE YAKLAŞMA. Türkiyat Mecmuası 25, no.GÜZ (2015): 167 - 192.
MLA	Doğan Talip,USTA Çiğdem TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE SINIR ÖNCESİ BAKIŞ AÇISI VE YAKLAŞMA. Türkiyat Mecmuası, vol.25, no.GÜZ, 2015, ss.167 - 192.
AMA	Doğan T,USTA Ç TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE SINIR ÖNCESİ BAKIŞ AÇISI VE YAKLAŞMA. Türkiyat Mecmuası. 2015; 25(GÜZ): 167 - 192.
Vancouver	Doğan T,USTA Ç TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE SINIR ÖNCESİ BAKIŞ AÇISI VE YAKLAŞMA. Türkiyat Mecmuası. 2015; 25(GÜZ): 167 - 192.
IEEE	Doğan T,USTA Ç "TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE SINIR ÖNCESİ BAKIŞ AÇISI VE YAKLAŞMA." Türkiyat Mecmuası, 25, ss.167 - 192, 2015.
ISNAD	Doğan, Talip - USTA, Çiğdem. "TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE SINIR ÖNCESİ BAKIŞ AÇISI VE YAKLAŞMA". Türkiyat Mecmuası 25/GÜZ (2015), 167-192.