KUTADGU BİLİG NÜSHALARINDA DİZİNE ALINMAYAN SÖZCÜKLER
Yıl: 2018 Cilt: 0 Sayı: 23 Sayfa Aralığı: 221 - 232 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 27-06-2019
KUTADGU BİLİG NÜSHALARINDA DİZİNE ALINMAYAN SÖZCÜKLER
Öz: Türk dili tarihinde önemli bir yere sahip olan Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacib tarafındanKarahanlı Türkçesiyle kaleme alınmıştır. Asıl yazması kayıp olan eserin günümüze üç nüshasıulaşmıştır. Elimizde bulunan nüshalar; Viyana (Herat), Mısır (Kahire) ve Fergana nüshalarıdır.Nüshalar birbirinden farklı tarihlerde ve farklı merkezlerde istinsah edildikleri için her bir nüshadadiğer nüshalarda yer almayan sözcükler bulunmaktadır.Kutadgu Bilig’in metin yayınını Reşit Rahmeti Arat yapmıştır. Arat’ın ömrü vefa etmediği içinKemal Eraslan, Osman Fikri Sertkaya ve Nuri Yüce, Arat’ın hazırladığı tenkitli metni esas alarakKutadgu Bilig dizinini hazırlamışlardır. Tenkitli metinde dipnotla gösterilen bazı sözcükler dizinealınmamıştır. Bu sözcüklerin bir kısmı Türkçenin tarihî seyrindeki ses değişmeleri (/ḏ/>/y/ ‘toḏ-’ ~‘toy-’; /ġ/>/v/ ‘yaġuk’ ~ ‘yavuk’ vb.) neticesinde, diğer bir kısmı ise müstensihin metni farklı anlamasıveya ilgili sözcüğün denk çiftini (yoḳuş ~ aġış) kullanmayı tercih etmesi sonucunda ortaya çıkmıştır.Bu açıdan söz konusu özelliğe sahip kelimelerin de dizinde bir şekilde yer alması, Kutadgu Bilignüshalarının söz varlığının daha eksiksiz bir şekilde ortaya konulması bakımından önem arzetmektedir. Çalışmamızda Kutadgu Bilig nüshalarında bu özelliğe sahip sözcükler incelenmiştir. Sözkonusu sözcükler; Ses Değişmesinden Dolayı Dizine alınmayan Sözcükler, Dizine Alınmayan AlıntıSözcükler ve Dizine Alınmayan Türkçe Sözcükler başlıkları altında değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelime: Non Included Words in Kutadgu Bilig Copies
Öz: Kutadgu Bilig, which has an essential place in Turkic language and history, was written by Yusuf Has Hacib with Karakhanid Turkic. The original manuscript is missing three copies of the work reached to today. Copies found at our disposal; Vienna (Herat), Egypt (Cairo) and Fergana. Since the manuscripts are copied at different dates and in different centers, the manuscripts in each manuscript are not included in the other manuscripts. Kutadgu Bilig's text was published by Reşit Rahmeti Arat. Kemal Eraslan, Osman Fikri Sertkaya and Nuri Yüce have prepared the Kutadgu Bilig index based on the publication prepared by Arat because Arat's life was not enough. Some words shown with the footnote in the text were not indexed. Some of these words came to the surface as a result of the sound changes in the historical course of the Turkish(/ḏ/> /y/ ‘toḏ’ ~ ‘toy-‘ /ġ/> /v/ ‘yaġuḳ’ ~ ‘yavuk’ etc.) as a result of their preference to use the equivalent of the corresponding meaning or related word (yoḳuş ~ aġış). In this respect, the presence of the words with the feature in question is also crucial in terms of putting the vocabulary of Kutadgu Bilig copies more fully. In our work, the words we can identify with this feature in the Kutadgu Bilig manuscripts have been examined. The words; Words which not included in the index due to phonetic change, Citation words which not found in the index and The Turkish words which are not included in the index are evaluated under the titles.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AĞCA, Ferruh (2006), Eski Uygur Türkçesiyle Yazılmış Eserlerin Ses ve Şekil Özelliklerine Göre Tarihlendirilmesi, Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
- ARAT, Reşit Rahmeti (1974), Kutadgu Bilig II Çeviri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- ARAT, Reşit Rahmeti (1979), Kutadgu Bilig III İndeks. Neşre haz. K. Eraslan, O. F. Sertkaya, N. Yüce. İstanbul: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
- ARAT, Reşit Rahmeti (2007), Kutadgu Bilig I Metin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- CLAUSON, Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish, Oxford: Oxford University Press [= ED].
- DANKOFF, Robert (2015), “Kutadgu Bilig’in Metin Sorunları” (Çev. Erdem. Uçar), Dil Araştırmaları 16: 269-286.
- DEVELLİOĞLU, Ferit (2008), Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
- ERCİLASUN, Ahmet Bican ve Ziyat AKKOYUNLU (2015), Kâşgarlı Mahmud Dîvânu Lugâti’t-Türk Giriş- Metin- Çeviri- Notlar- Dizin, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- ERDAL, Marcel (1991), Old Turkic Word Formation, a Functional Approach to the Lexicon, Vol. I-II. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag [= OTWF].
- GÜLSEVİN, Gürer, (2007), “Kutadgu Bilig’in Dilinde Lehçelerin Özellikleri: denk çiftler” Turkish Studies, 2/2, s. 276-299.
- HACIEMİNOĞLU, Necmettin (1997), Harezm Türkçesi Grameri, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
- HACIEMİNOĞLU, Necmettin (2008), Karahanlı Türkçesi Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- KARAHAN, Akartürk (2013), Dīvānu Luġati’t Türk’e Göre XI. Yüzyıl Türk Lehçe Bilgisi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- MERT, Abdullah (2017), “Kutadgu Bilig Nüshalarının Eskicillik Açısından Karşılaştırılması”, Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, S. 80, s. 179-215.
- NADELYAYEV, V. M., D. M. NASİLOV, E. R. TENİŞEV, A. M. ŞÇERBAK (2016), Drevnetyurkskiy Slovar, 2. Baskı, Astana: Ğılım Baspası [= DTS].
- ÖZKAN, Abdurrahman (2018), Kitâb-ı Mukaddime-i Ebu’l-Leysi’s-Semerkandî (Giriş-İncelemeMetin-Dizinler-Tıpkıbasım), Konya: Palet Yayınları.
- ŞEN, Serkan (2012), Sık Sözcüğünün Kökeni Üzerine, Turkish Studies, S. (7) 4, s. 513-517.
- ŞİMŞEK, Yaşar (2017), “Meşhed Nüshası Türkçe Kur'an Tercümesinin Söz Varlığı Üzerine Notlar”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 42, s. 97-111.
- Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü, 8 Cilt (1963-1977), (1995), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları [= TTS].
- TEZCAN, Semih (1981), “Kutadgu Bilig Dizini Üzerine”, TTK Belleten 178: 23- 78.
- ÜNLÜ, Suat (2012a), Harezm Altınordu Türkçesi Sözlüğü, Konya: Eğitim Yayınevi.
- ÜNLÜ, Suat (2012b), Karahanlı Türkçesi Sözlüğü, Konya: Eğitim Yayınevi.
APA | MERT A (2018). KUTADGU BİLİG NÜSHALARINDA DİZİNE ALINMAYAN SÖZCÜKLER. , 221 - 232. |
Chicago | MERT Abdullah KUTADGU BİLİG NÜSHALARINDA DİZİNE ALINMAYAN SÖZCÜKLER. (2018): 221 - 232. |
MLA | MERT Abdullah KUTADGU BİLİG NÜSHALARINDA DİZİNE ALINMAYAN SÖZCÜKLER. , 2018, ss.221 - 232. |
AMA | MERT A KUTADGU BİLİG NÜSHALARINDA DİZİNE ALINMAYAN SÖZCÜKLER. . 2018; 221 - 232. |
Vancouver | MERT A KUTADGU BİLİG NÜSHALARINDA DİZİNE ALINMAYAN SÖZCÜKLER. . 2018; 221 - 232. |
IEEE | MERT A "KUTADGU BİLİG NÜSHALARINDA DİZİNE ALINMAYAN SÖZCÜKLER." , ss.221 - 232, 2018. |
ISNAD | MERT, Abdullah. "KUTADGU BİLİG NÜSHALARINDA DİZİNE ALINMAYAN SÖZCÜKLER". (2018), 221-232. |
APA | MERT A (2018). KUTADGU BİLİG NÜSHALARINDA DİZİNE ALINMAYAN SÖZCÜKLER. Gazi Türkiyat, 0(23), 221 - 232. |
Chicago | MERT Abdullah KUTADGU BİLİG NÜSHALARINDA DİZİNE ALINMAYAN SÖZCÜKLER. Gazi Türkiyat 0, no.23 (2018): 221 - 232. |
MLA | MERT Abdullah KUTADGU BİLİG NÜSHALARINDA DİZİNE ALINMAYAN SÖZCÜKLER. Gazi Türkiyat, vol.0, no.23, 2018, ss.221 - 232. |
AMA | MERT A KUTADGU BİLİG NÜSHALARINDA DİZİNE ALINMAYAN SÖZCÜKLER. Gazi Türkiyat. 2018; 0(23): 221 - 232. |
Vancouver | MERT A KUTADGU BİLİG NÜSHALARINDA DİZİNE ALINMAYAN SÖZCÜKLER. Gazi Türkiyat. 2018; 0(23): 221 - 232. |
IEEE | MERT A "KUTADGU BİLİG NÜSHALARINDA DİZİNE ALINMAYAN SÖZCÜKLER." Gazi Türkiyat, 0, ss.221 - 232, 2018. |
ISNAD | MERT, Abdullah. "KUTADGU BİLİG NÜSHALARINDA DİZİNE ALINMAYAN SÖZCÜKLER". Gazi Türkiyat 23 (2018), 221-232. |