Faiz Düzeyinin Döviz Krizini Önlemedeki Rolü: Türkiye Şubat 2001 Krizinin Değerlendirilmesi

KANSU, Aydan; BAYDUR, Cem Mehmet

Faiz Düzeyinin Döviz Krizini Önlemedeki Rolü: Türkiye Şubat 2001 Krizinin Değerlendirilmesi

Aydan KANSU, (İstanbul Bilgi Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Cem Mehmet BAYDUR (Muğla Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Muğla, Türkiye)

Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi

3 1

Yıl: 2008 Cilt: 10 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 19 - 41 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Faiz Düzeyinin Döviz Krizini Önlemedeki Rolü: Türkiye Şubat 2001 Krizinin Değerlendirilmesi

Öz:

Gelişmekte olan ülkelerde takdire dayalı politikaların uygulanması enflasyonla mücadeleyi zorlaştırmaktadır. Bu nedenle günümüzde, para otoriteleri veya merkez bankaları takdire dayalı politikalardan vazgeçmekte kurala dayalı politikalar uygulamaktadırlar. Bu kurala dayalı politikalardan biride kur sistemini sabitlemektir. Kurun sabitlenmesi yıllarca enflasyonla mücadelede başarı sağlayamamış para otoriteleri için kredibilite kazanma fırsatı yaratmaktadır. Ancak gerek makroekonomik yapının sağlam olmaması gerekse hükümetlerin izlediği tutarsız makro politikalar sabit kur sistemini sürdürmenin maliyetini önemli ölçüde arttırmaktadır. Bu nedenle ortaya çıkan spekülatif atağı engellemek ve sabit kur sistemini sürdürebilmek için faiz oranının yükseltilmesi, diğer makroekonomik büyüklükler üzerinde olumsuz etki yaratacağı ve bu süreçte gerekli yapısal önlemler alınmadığı için döviz krizini sadece bir süreliğine ertelemektedir. Bu çalışmada, döviz krizinin nasıl ortaya çıktığı, ikinci nesil modellerle açıklanmıştır. Bu bağlamda, sürdürülemez makro politikaların sabit kur sisteminin terk edilmesinde oynadığı rol ele alınmıştır. Ortaya konan model yardımıyla da Türkiye Şubat 2001 döviz krizi incelenmiştir. Gerekli makro dengeleri sağlamadan uygulanan sabit kur sisteminin döviz kriziyle sonuçlanacağı kanaatine ulaşılmıştır.

Anahtar Kelime:

Konular: İşletme İktisat

The Role of Interest Rate in Preventing Foreign Exchange Rate Crisis: Evaluation of February 2001 Crisis in Turkey

Öz:

Application of discreationary policies in developing countries makes it hard to fight against inflation. Consequently, monetary authorities or central banks abandon discreationary policies and apply commitment rules instead. One type of the commitment rules is the fixed exchange rate system. By the fixed exchange rate system, monetary authority gain credibility for anti-inflation policies. But, inconsistent macropolicies applied by the government and fragile macroeconomic systems magnify the potential costs of the fixed exchange rate system. Increasing interest rates cannot prevent the fixed exchange rate system from speculative attacks in the long run. Unless structural measures are taken, exchange rate crises is unevitable. This study investigates the determinant factors of the exchange rate crises by employing second generation models. In this context, this paper further explores how unsustainable macropolicies affect the fixed exchange rate system. “February 2001 Crisis” is investigated through a model. Both the mathematical model and the empirical findings indicate that the fixed exchange rate system cannot be sustained and results in crisis in the absence of a well balanced, strong macroeconomic structure.

Anahtar Kelime:

Konular: İşletme İktisat

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

BAYDUR, Cem Mehmet. (2006), “Türkiye’de Enflasyon Hedeflemesi ve Faiz Politikası: Doğru mu ? Yanlış mı?”, Ekonomik Yorumlar, Sayı: 506.ss.20-29.
BAYDUR, C. M. ve SÜSLÜ, B. (2006), “Putting and Mighty in an Economy Where Shocks are Frequently of No Use”, Yapı Kredi Economic Review, Vol:17, Number:2 December.pp.17-39.
BAYDUR, C. M. ve ARDIÇ, K. (2007), “Independent Monetary Authority and Uncertainty : The Case of Turkey” forthcoming.
BENSAID, B. and JEANNE, O. (1997),”The Instability of Fixed Exchange Rate Systems When Raising The Nominal Interest Rate is Costly” European Economic Rewiev 41, pp.1416-1478.
BENSAID, B. and JEANNE, O. (2000), “Self-fulfilling Currency Crises and Central Bank Independence”, Scandinavian Journal of Economics, 102(4), pp.605-620.
BORATAV, Korkut (2001) “ 2000/2001 Krizinde Sermaye Hareketleri”, İşletme Finans Dergisi, Eylül , ss.6-23.
BULUTAY, T.ve AKYÜZ, Y. (2004). “Gelişmekte Olan Ülkelerde Para ve Kur Politikaları; Türkiye Örneği” , İşletme Finans Dergisi, Kasım 2004, ss.5-30.
CELASUN, Merih. (2002), “2001 Krizi, Öncesi ve Sonrası: Makroekonomik ve Mali Bir Değerlendirme”,Uluslar arası Ekonomi Kongresi, ekonomik Araştırma merkezi,ODTÜ, Ankara,11-14, 9, ss.1-47.
CELASUN, Merih. (2005) “ Kriz Nereden Nereye? Kriz ve Sonrası”, İşletme Finans, Ocak , ss.6-27.
DEMİR, Gülten. (2003) “IMF Modeli Krizler”, İşletme Finans Dergisi, Aralık , ss.63-77.
DRAZEN, A. and MASSON, P.S. (1994), “Credibility of Policies Versus Credibility of Policymakers”, The Quarterly Journal of Economics, pp.735-754.
DRAZEN, Allen. (2000). “Interest Rate and Borrowing Defense Against Speculative Attack”, Carnegie-Rochester Conference Series on Public Policy, 53, pp.303-348.
DRAZEN, A. and HUBRICH, S. (2002), “Mixed Signals in Defending The Exchange Rate”, http://econ.tau.ac.il/papers/macro/Mixed%20SignalsEvidence.pdf, (12.11.2005)
DORNBUSH, Rudi. (2001), “Ortaya Çıkan Piyasa Krizleri Üzerine”,(Çev.) Özge İzdeş, İktisat dergisi, Şubat-Mart.ss.56-62.
ERÇEL, Gazi. (1999), “2000 Yılı Enflasyonu Düşürme Programı: Kur ve Para Politikası Uygulaması”,http://www.tcmb.org.tr/yeni/euds/yayın/paragrafa/baskanmat55.html, ()
ERÇEL, Gazi. (2003), Bıçak Sırtında, Dünya Yayıncılık 203, Birinci Basım, İstanbul.
EREN, A. ve SÜSLÜ, B. (2001) ”Finansal Kriz Teorileri Işığında Türkiye’de Yaşanan Krizlerin Genel Bir Değerlendirilmesi”, Yeni Türkiye Dergisi, Cilt.41, Sayı: 1.ss.15-36.
ESQUIEUL, G. And LARRAIN, F. (1998), “Explaining Currency Crises”, http://www2.cid.harvard. edu/-Explainfinal.PDF (03.04.2005)
FLOOD, R. and MARION N. (1997), “Policy Implication of ‘Second Generation’ Crises Models, IMF Staff Papers, Vol:44, No:3,September,pp.383-390.
FOURÇANS, A. and FRANCK, R. ( 2003) “Currency Crises: A Theoretical and Empirical Perspective” Edward Elgar Publishing, USA.
FURMAN, J. And STIGLITZ, J.E. (1998),"Economic Crises: Evidence and Insights from East Asia," Brookings Papers on Economic Activity, 2, pp.1-135.
GOLDFAJN, I. And GUPTA, P. (2002) “Overshooting and reversals: The Role of Monetary Policy”, http://www.bcentral.cl/esp/estpub/esttudios/bancacentral/pdf/279_302GoldGup.pdf (06.01.2006)
JEANNE, Oliver. (1999), “Currency Crises: A perspective on Recent Theoretical Developments” CEPR Discussion Paper No: 2170, pp.1-47.
KANSU, Aydan. (2005), “Dışa Açık Ekonomilerde Politika Üçlemi”, İktisat Dergisi, Mart-Nisan,Sayı:459-460, ss.38-41.
KANSU, Aydan. (2006), Döviz Kuru Sistemleri, Döviz Krizleri ve Döviz Kuru Sistemleri, Güncel Yayıncılık,2. basım, İstanbul.
KRAAY, Aart. (2000), “Do High Interest Rates Defend Currencies During Speculative Attacks? http://www-wds.worldbank.org/serulet/WDSContentServer/WDSP/IB/2000/02/09/000094946 .....(05.09. 2006)
KRUGMAN, Paul (1979), “ A Model of Balance of Payment Crises”, Journal of Money, credit and banking, Vol:11, No:3,pp.311-327.
KRUGMAN, Paul. (2000) “Crises: The Price of Globalization” http://www.kc.frb.org/ PUBLICAT/SYMPOS/2000/500krug.pdf, pp.1-32.
KYDLAND, F. E. And PRESCOTT, E. C. (1977), “Rules Rather than Discretion: The Inconsistency of Optimal Plans”, Journal of Political Economy, Vol.85, No:3, pp.
LEBLANG, David A. (2000), “ To Devalue or Not To Devalue? The Political Economy Of Exchange Rate Policy” http:// spe.cgu.edu/econ/peifcconference/papers/Leblang%20.pdf, (03.07.2005)
LOHMANN, S., (1991), “Optimal Commitment in Monetary Policy Credibility versus Flexibility” American Economic Review, Vol:82, No:1, pp.273-286.
METZ , Chiristine E. (2003) Information Dissemination in Currency Crises, Springer Verlag, Berlin.
MILLER, Vicroria. (2000), “Central Bank Reactions to Banking Crises in Fixed Exchange Rate Regimes”, Journal of Development Economics, Vol.63, pp.451-472.
MISHKIN, Frederic S. (1998), “Exchange Rate Pegging in Emerging Market Countries”, http://www0.gsb.columbia.edu/faculty/fmishkin/PDFpapers/IF98.pdf (05.05.2006)
MINFORD, P., PEEL, D., (1988), Rational Expectations and the New Macro Economics, Basil Blackwell, Newyork.
PALMA, Gabriel (2004). “A Brazilian-Style ‘Ponzi’: How to Create a Financial Crisis by Trying to Avoid One”, What Global Economic Crisis Edited by Philip Arestis, Michelle Baddeley and John McCombie, Published by Palgrave Macmillan, New York.
OBSTFIELD, M. and SHAMBAUGH, J. C., TAYLOR, A:M., (2004), “ Trilemma in History: Tradeoffs among Exchange Rate, Monetary Policies, and Capital Mobilty”, http://www.nber.org/papers/w10396 (9.06.2006)
OBSTFIELD, M. and ROGOFF, K. (1996), Foundations of International Macroeconomics, MIT Press, London.
OBSTFELD, Maurice. (1994), “The Logic of Currency Crises” http://elsa.berkeley.edu/~obstfeld/ftp/ currency_crises/cc.pdf (08.06.2006)
SACHS, J.; TORNELL, A. and VELASCO, A. (1995), “The Collapse of the Mexican Peso: What Have We learned?” http://papers.nber.org/papers/w5142.pdf (07.05.2006)
STIGLITZ, E., Joseph. (2001), “Failure of the Fund: Rethinking the IMF Response”, Harvard International Review; Summer, 23/2.
ORGANIZATION OF ECONOMIC COOPERATION AND DEVELOPMENT (OECD). (2001), Economic Survey of Turkey.
SERDENGEÇTİ, Süreyya. (2002),” Şubat 2001 Krizi Üzerine Düşünceler: Merkez Bankası Bakış Açısından Çıkarılacak Dersler” http://www.tcmb.gov.tr/yeni/evds/konusma/tur/2002/ METU_ Eyl111.htF (05.01.2006)
TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI. (2000), Yıllık Rapor.
TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI. (2001), Yıllık Rapor.
UYGUR, Ercan. (2001), “Krizden Krize Türkiye: 2000 Kasım ve 2001 Şubat Krizleri”, http://www.tek.org.tr/dosyalar/KRİZ-2000-20013.pdf (20.03.2006)
YENAL, Oktay. (2002), Görünen Köyün Kılavuzu, İktisat/İşletme ve Finans yayınları No.6, Ankara.

APA	KANSU A, BAYDUR C (2008). Faiz Düzeyinin Döviz Krizini Önlemedeki Rolü: Türkiye Şubat 2001 Krizinin Değerlendirilmesi. , 19 - 41.
Chicago	KANSU Aydan,BAYDUR Cem Mehmet Faiz Düzeyinin Döviz Krizini Önlemedeki Rolü: Türkiye Şubat 2001 Krizinin Değerlendirilmesi. (2008): 19 - 41.
MLA	KANSU Aydan,BAYDUR Cem Mehmet Faiz Düzeyinin Döviz Krizini Önlemedeki Rolü: Türkiye Şubat 2001 Krizinin Değerlendirilmesi. , 2008, ss.19 - 41.
AMA	KANSU A,BAYDUR C Faiz Düzeyinin Döviz Krizini Önlemedeki Rolü: Türkiye Şubat 2001 Krizinin Değerlendirilmesi. . 2008; 19 - 41.
Vancouver	KANSU A,BAYDUR C Faiz Düzeyinin Döviz Krizini Önlemedeki Rolü: Türkiye Şubat 2001 Krizinin Değerlendirilmesi. . 2008; 19 - 41.
IEEE	KANSU A,BAYDUR C "Faiz Düzeyinin Döviz Krizini Önlemedeki Rolü: Türkiye Şubat 2001 Krizinin Değerlendirilmesi." , ss.19 - 41, 2008.
ISNAD	KANSU, Aydan - BAYDUR, Cem Mehmet. "Faiz Düzeyinin Döviz Krizini Önlemedeki Rolü: Türkiye Şubat 2001 Krizinin Değerlendirilmesi". (2008), 19-41.

APA	KANSU A, BAYDUR C (2008). Faiz Düzeyinin Döviz Krizini Önlemedeki Rolü: Türkiye Şubat 2001 Krizinin Değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 19 - 41.
Chicago	KANSU Aydan,BAYDUR Cem Mehmet Faiz Düzeyinin Döviz Krizini Önlemedeki Rolü: Türkiye Şubat 2001 Krizinin Değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 10, no.1 (2008): 19 - 41.
MLA	KANSU Aydan,BAYDUR Cem Mehmet Faiz Düzeyinin Döviz Krizini Önlemedeki Rolü: Türkiye Şubat 2001 Krizinin Değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, vol.10, no.1, 2008, ss.19 - 41.
AMA	KANSU A,BAYDUR C Faiz Düzeyinin Döviz Krizini Önlemedeki Rolü: Türkiye Şubat 2001 Krizinin Değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2008; 10(1): 19 - 41.
Vancouver	KANSU A,BAYDUR C Faiz Düzeyinin Döviz Krizini Önlemedeki Rolü: Türkiye Şubat 2001 Krizinin Değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2008; 10(1): 19 - 41.
IEEE	KANSU A,BAYDUR C "Faiz Düzeyinin Döviz Krizini Önlemedeki Rolü: Türkiye Şubat 2001 Krizinin Değerlendirilmesi." Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10, ss.19 - 41, 2008.
ISNAD	KANSU, Aydan - BAYDUR, Cem Mehmet. "Faiz Düzeyinin Döviz Krizini Önlemedeki Rolü: Türkiye Şubat 2001 Krizinin Değerlendirilmesi". Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 10/1 (2008), 19-41.