Çok ilaca dirençli tüberküloz izolatlarında yaygın ilaç direncinin araştırılması

HAZNEDAROĞLU, Tunçer; BEKTÖRE, Bayhan; ŞATANA, DİLEK; ÖZYURT, Mustafa; ÇAVUSOGLU, CENGIZ; BAYLAN, Orhan; ÖZKÜTÜK, Nuri; SEBER, Engin

Çok ilaca dirençli tüberküloz izolatlarında yaygın ilaç direncinin araştırılması

Bayhan BEKTÖRE, (GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Tunçer HAZNEDAROĞLU, (GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Orhan BAYLAN, (GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Mustafa ÖZYURT, (GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Nuri ÖZKÜTÜK, (Celal Bayar Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Manisa, Türkiye)

Dilek ŞATANA, (İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

Cengiz ÇAVUŞOĞLU, (Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye)

Engin SEBER (Taksim Verem Savaşı Dispanseri, Mikrobiyoloji Laboratuvarı, İstanbul, Türkiye)

Mikrobiyoloji Bülteni

40 0

Yıl: 2013 Cilt: 47 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 59 - 70 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Çok ilaca dirençli tüberküloz izolatlarında yaygın ilaç direncinin araştırılması

Öz:

Son yıllarda tüm dünyada ilaca dirençli tüberküloz (TB) olgularında izlenen artış, halk sağlığını önemli derecede tehdit etmektedir. Yaygın ilaca dirençli TB (YİD-TB), birinci seçenek anti-TB ilaçlardan izoniazid ve rifampisin direncine [çok ilaca dirençli TB (ÇİD-TB) tanımı] ek olarak herhangi bir florokinolona ve parenteral verilen ikinci seçenek anti-TB ilaçlardan en azından birisine direnç gelişmesi durumudur. Birinci seçenek anti-TB ilaçlardan olumlu yanıt alınamayan ÇİD-TB olgularında uygulanan anti-TB tedavi, klinik izolatların varsa ikinci seçenek anti-TB ilaç in vitro duyarlılık test sonuçlarına, yoksa standart tedavi protokollerine göre yapılmaktadır. Bireysel anti-TB tedavinin, ideal olarak izolatın duyarlılık test sonuçlarına bakılarak yapılması önerilse de, ikinci seçenek anti-TB ilaç duyarlılık testlerinin sıklıkla yapılamadığı ülkemiz gibi gelişmekte olan ülkelerde her zaman standart tedavi protokollerine gereksinim duyulmaktadır. Bu nedenle, uygun standart tedavi protokollerinin oluşturulabilmesi için ulusal ve bölgesel ölçekli direnç paternlerini ortaya koyacak çalışmalara ihtiyaç bulunmaktadır. Bu çalışmada, İstanbul, İzmir ve Manisa illerinin değişik sağlık merkezlerinde soyutlanan 81 ÇİD-TB izolatında, yaygın ilaç direnç varlığının araştırılması ile Marmara ve Ege Bölgelerinde YİD-TB insidansının belirlenmesine yönelik çalışmalara katkı sağlanması amaçlanmış; aynı zamanda klinisyenlere ÇİD-TB hastalarının tedavisinde ikinci seçenek anti- TB ilaçların seçimi konusunda faydalanabilecekleri epidemiyolojik verilerin sunulması hedeflenmiştir. İzolatların birinci ve ikinci seçenek anti-TB ilaçlara duyarlılık durumları, tam otomatize florometrik BACTEC MGIT 960 cihazında (Becton Dickinson, ABD) modifiye Middlebrook 7H9 sıvı besiyeri kullanılarak araştırılmıştır. Çalışmaya dahil edilen 81 ÇİD-TB izolatının 43 (%53.1)ü İstanbul, 26 (%32.1)sı İzmir ve 12 (%14.8)si Manisa ilinde yaşayan hastalardan soyutlanmıştır. Çalışma sonucunda YİD-TB tanımına uyan izolat saptanmamıştır. ÇİD-TB izolatlarının ikinci seçenek anti-TB ilaçlara direnç oranları, amikasin ve kanamisin için %1.2, ofloksasin ve levofloksasin için %2.5, kapreomisin için %14.8, etiyonamid için %37 olarak belirlenmiş, linezolide ise direnç tespit edilmemiştir. Levofloksasin-ofloksasin (p< 0.01), amikasin- kanamisin (p= 0.01) ve streptomisin-etiyonamid (p= 0.04) ilaçları arasında direnç durumları bakımından istatistiksel olarak anlamlı düzeyde uyum bulunduğu belirlenmiştir. Çalışmada, ÇİD-TB izolatlarında YİD-TBnin görülmediği, etiyonamid ve kapreomisine karşı direncin yüksek bulunduğu, ÇİD-TB tedavisinde parenteral aminoglikozid grubundan amikasin veya kanamisinle birlikte, kinolonların ve yeterli klinik çalışmalar sonrası linezolidin güvenle kullanılabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelime:

Konular: Mikrobiyoloji

Investigation of extensive drug resistance in multidrug resistance tuberculosis isolates

Öz:

Increasing number of drug resistant tuberculosis (TB) cases, observed in recent years, is an important public health problem. Extensively drug resistant TB (XDR-TB) is the development of resistance against any fluoroquinolones and at least one of the injectable second line anti-TB drugs in addition to resistance against isoniazide and rifampicin which are the first line anti-TB drugs [definition of multidrug resistant TB (MDR-TB)]. Anti-TB therapy failed with first-line anti-TB drugs due to MDR-TB cases is being planned according to second-line anti-TB drug susceptibility test results if available and if not, standart treatment protocols are used. Although it is recommended that individual anti-TB therapy should be designed according to the isolate s susceptibility test results, standart therapeutic protocols are always needed since second-line anti-TB drug susceptibility testing generally could not be performed in developing countries like Turkey. For this reason, nationwide and regional surveillance studies to determine the resistance patterns are always needed to make decisions about the standard therapy algorithms. In this study, it was aimed to investigate the presence of extensive drug resistance among 81 MDR-TB isolates obtained from various health care facilities from Istanbul, Izmir and Manisa and to determine the XDR-TB incidence in Marmara and Aegean regions. Furthermore, we aimed to provide epidemiological data to clinicians to support their choice of second-line anti-TB drugs for MDR-TB infections. Susceptibility testing of isolates for the first and the second-line anti-TB drugs were performed by using modified Middlebrook 7H9 broth in fluorometric BACTEC MGIT 960 system (Becton Dickinson, USA). Eighty-one MDR-TB isolates included in this study were isolated from 43 (53.1%) patients residing in Istanbul, 26 (32.1%) in Izmir and 12 (14.8%) in Manisa provinces. We could not find any isolate consistent with XDR-TB definition in this study. Second-line drug resistance rates of MDR-TB isolates to amikacin and kanamycin were 1.2%, ofloxacin and levofloxacin were 2.5%, capreomycin was 14.8%, ethionamide was 37% whereas linezolid resistance was not detected. Statistically significant correlation was detected between resistance rates of these antibiotic pairs; levofloxacin-ofloxacin (p< 0.01), amikacin-kanamycin (p= 0.01) and streptomycin-ethionamide (p= 0.04). In our study, extensive drug resistance was not encountered in any MDR-TB isolates while high resistance rates was observed against ethionamide and capreomycin. It can be concluded that parenteral aminoglycosides amikasin and kanamycin, fluoroquinolones and linezolid seemed to be reliable anti-TB agents in MDR-TB treatment, however, further larger scale studies are needed.

Anahtar Kelime:

Konular: Mikrobiyoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

1. Kılıçaslan Z. Dünyada ve Türkiyede tüberküloz. ANKEM 2007; 21(Ek 2): 76-80.
2. Baylan O. Çok ilaca dirençli tüberkülozdan sonra yaygın ilaca dirençli ve tüm ilaçlara dirençli tüberküloz formları: Eski hastalığın yeni yüzleri. Mikrobiyol Bul 2011; 45(1): 181-95.
3. Baylan O. İlaca dirençli tüberkülozun tedavisi. Turkiye Klinikleri J Med Sci 2012; 32(3): 788-804.
4. World Health Organization. Global Tuberculosis Control: World Health Organization Report 2010. WHO/HTM/TB/2010.7. WHO, Geneva.
5. World Health Organization. Multidrug and Extensively Drug-Resistant Tuberculosis (M/XDR-TB): 2010 Global Report on Surveillance and Responce. WHO/HTM/TB/2010.3. WHO, Geneva.
6. Avkan Oğuz V, Akbal H, Sarıbaş S, Karagöz T, Öztürk R. Edinsel çok ilaca dirençli Mycobacterium tuberculosis suşlarının major ve minör antitüberküloz ilaçlara duyarlılığı. İnfeksiyon Derg 2000; 14(3): 383-6.
7. Clinical and Laboratory Standards Insitute. Susceptibility testing of mycobacteria, nocardiae, and other aerobic actinomycetes. Approved Standard. CLSI Document M24-A2. 2011, 2nd ed. CLSI, Wayne, PA.
8. T.C. Sağlık Bakanlığı Verem Savaşı Dairesi Başkanlığı. Türkiyede Verem Savaşı 2011 Raporu. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 845, 2011. Fersa Ofset, Ankara.
9. Tansel Ö, Yüksel P, Kuloğlu F, Akata F. Çok ilaca dirençli Mycobacterium tuberculosis suşlarının sekonder antitüberküloz ilaçlara duyarlılık sonuçları. İnfeksiyon Derg 2003; 17(3): 313-5.
10. Özkütük N, Sürücüoğlu S, Gazi H, Coşkun M, Özkütük A, Özbakkaloğlu B. Second-line drug susceptibilities of multidrug-resistant Mycobacterium tuberculosis isolates in Aegean region-Turkey. Turk J Med Sci 2008; 38(3): 245-50.
11. Uzun M, Kiraz M, Kaya D, Aktan G, Kasımoğlu Ö. Mycobacterium türlerinin antitüberküloz ilaçlara duyarlılıkları. ANKEM 1993; 7(4): 273-6.
12. Yüce A, Yücesoy M, Ercan H, Çeliktepe E, Yuluğ N. Mycobacterium tuberculosis suşlarının antitüberkülo ilaçlara direnç paternleri ve izoniazid direnci ile katalaz aktivitesi arasındaki ilişki. Klimik Derg 1997; 10(1): 33- 5.
13. Çiçek Saydam C, Çavuşoğlu C, Burhanoğlu D, Özkalay N, Badak FZ, Bilgiç A. Susceptibility of Mycobacterium tuberculosis strains to first-line and second-line anti-tuberculosis drugs in Ege University hospital. Turk J Med Sci 2001; 31(5): 395-400.
14. Toungoussova OS, Mariandyshev AO, Bjune G, Caugant DA, Sandven P. Resistance of multidrug-resistant strains of Mycobacterium tuberculosis from the Archangel oblast, Russia, to second-line anti-tuberculosis drugs. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 2005; 24(3): 202-6.
15. Ermertcan S, Hosgor-Limoncu M, Erac B, Tasli H, Cavusoglu C, Bozkurt H. In vitro activity of linezolid against Mycobacterium tuberculosis strains isolated from Western Turkey. Jpn J Infect Dis 2009; 62(5): 384-5.
16. Mitchison DA. Drug resistance in tuberculosis. Eur Respir J 2005; 25(2): 376-9.
17. Springer B, Lucke K, Calligaris-Maibach R, Ritter C, Böttger EC. Quantitative drug susceptibility testing of Mycobacterium tuberculosis by use of MGIT 960 and EpiCenter instrumentation. J Clin Microbiol 2009; 47(6): 1773-80.
18. Morcillo N, Di Giulio B, Testani B, Pontino M, Chirico C, Dolmann A. A microplate indicator-based method for determining the susceptibility of multidrug-resistant Mycobacterium tuberculosis to antimicrobial agents. Int J Tuberc Lung Dis 2004; 8(2): 253-9.
19. Musser JM. Antimicrobial agent resistance in mycobacteria: molecular genetic insights. Clin Microbiol Rev 1995; 8(4): 496-514.
20. Kayali R, Cöplü N, Ceyhan I, Ocak F, Citil BE, Esen B. The rates of resistance to second-line drugs in multidrug resistant Mycobacterium tuberculosis strains. Mikrobiyol Bul 2006; 40(1-2): 1-7.
21. Şatana D, Yeğenoğlu Y. Çoğul ilaca dirençli Mycobacterium tuberculosis kompleksi suşlarının sekonder ilaçlara duyarlılığının BACTEC ve agar proporsiyon yöntemleri ile araştırılması, s: 198. Uzun M, Erturan Z (ed), 4. Ulusal Mikobakteri Simpozyumu (31 Ekim-2 Kasım 2002, Abant) Kitabı. 2002, Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Yayın No: 45, İstanbul.
22. Abate G, Miorner H, Ahmed O, Hoffner SE. Drug resistance in Mycobacterium tuberculosis strains isolated from re-treatment cases of pulmonary tuberculosis in Ethiopia: susceptibility to first-line and alternative drugs. Int J Tuberc Lung Dis 1998; 2(7): 580-4.
23. Di Perri G, Bonora S. Which agents should we use for the treatment of multidrug-resistant Mycobacterium tuberculosis? J Antimicrob Chemother 2004; 54(3): 593-602.
24. Sürücüoğlu S, Akçalı S, Kurutepe S, Saydam C, Özkütük N, Özbakkaloğlu B. Mycobacterium tuberculosis izolatlarının levofloksasine in vitro duyarlılığı. İnfeksiyon Derg 2000; 14(2): 197-200.
25. Richter E, Rüsch-Gerdes S, Hillemann D. First linezolid-resistant clinical isolates of Mycobacterium tuberculosis. Antimicrob Agents Chemother 2007; 51(4): 1534-6.
26. Huang TS, Liu YC, Chen YS, Tu HZ, Chen BC. In vitro activities of linezolid against clinical isolates of Mycobacterium tuberculosis complex isolated in Taiwan over 10 years. Antimicrob Agents Chemother 2008; 52(6): 2226-7.
27. Schecter GF, Scott C, True L, Raftery A, Flood J, Mase S. Linezolid in the treatment of multidrug-resistant tuberculosis. Clin Infect Dis 2010; 50(1): 49-55.
28. Erturan Z, Uzun M. In vitro activity of linezolid against multidrug-resistant Mycobacterium tuberculosis isolates. Int J Antimicrob Agents 2005; 26(1): 78-80.
29. Ökten F, Ertürk A, Mutlu A, Çalışır H, Yener O, Öğretensoy M. Mycobacterium tuberculosisin streptomisin, kanamisin ve amikasine karşı in vitro duyarlılığı ve bu ilaçlar arasındaki çapraz direnç ilişkisi. Tuberk Toraks 2002; 50(1): 44-7.

APA	BEKTÖRE B, HAZNEDAROĞLU T, BAYLAN O, ÖZYURT M, ÖZKÜTÜK N, ŞATANA D, ÇAVUSOGLU C, SEBER E (2013). Çok ilaca dirençli tüberküloz izolatlarında yaygın ilaç direncinin araştırılması. , 59 - 70.
Chicago	BEKTÖRE Bayhan,HAZNEDAROĞLU Tunçer,BAYLAN Orhan,ÖZYURT Mustafa,ÖZKÜTÜK Nuri,ŞATANA DİLEK,ÇAVUSOGLU CENGIZ,SEBER Engin Çok ilaca dirençli tüberküloz izolatlarında yaygın ilaç direncinin araştırılması. (2013): 59 - 70.
MLA	BEKTÖRE Bayhan,HAZNEDAROĞLU Tunçer,BAYLAN Orhan,ÖZYURT Mustafa,ÖZKÜTÜK Nuri,ŞATANA DİLEK,ÇAVUSOGLU CENGIZ,SEBER Engin Çok ilaca dirençli tüberküloz izolatlarında yaygın ilaç direncinin araştırılması. , 2013, ss.59 - 70.
AMA	BEKTÖRE B,HAZNEDAROĞLU T,BAYLAN O,ÖZYURT M,ÖZKÜTÜK N,ŞATANA D,ÇAVUSOGLU C,SEBER E Çok ilaca dirençli tüberküloz izolatlarında yaygın ilaç direncinin araştırılması. . 2013; 59 - 70.
Vancouver	BEKTÖRE B,HAZNEDAROĞLU T,BAYLAN O,ÖZYURT M,ÖZKÜTÜK N,ŞATANA D,ÇAVUSOGLU C,SEBER E Çok ilaca dirençli tüberküloz izolatlarında yaygın ilaç direncinin araştırılması. . 2013; 59 - 70.
IEEE	BEKTÖRE B,HAZNEDAROĞLU T,BAYLAN O,ÖZYURT M,ÖZKÜTÜK N,ŞATANA D,ÇAVUSOGLU C,SEBER E "Çok ilaca dirençli tüberküloz izolatlarında yaygın ilaç direncinin araştırılması." , ss.59 - 70, 2013.
ISNAD	BEKTÖRE, Bayhan vd. "Çok ilaca dirençli tüberküloz izolatlarında yaygın ilaç direncinin araştırılması". (2013), 59-70.

APA	BEKTÖRE B, HAZNEDAROĞLU T, BAYLAN O, ÖZYURT M, ÖZKÜTÜK N, ŞATANA D, ÇAVUSOGLU C, SEBER E (2013). Çok ilaca dirençli tüberküloz izolatlarında yaygın ilaç direncinin araştırılması. Mikrobiyoloji Bülteni, 47(1), 59 - 70.
Chicago	BEKTÖRE Bayhan,HAZNEDAROĞLU Tunçer,BAYLAN Orhan,ÖZYURT Mustafa,ÖZKÜTÜK Nuri,ŞATANA DİLEK,ÇAVUSOGLU CENGIZ,SEBER Engin Çok ilaca dirençli tüberküloz izolatlarında yaygın ilaç direncinin araştırılması. Mikrobiyoloji Bülteni 47, no.1 (2013): 59 - 70.
MLA	BEKTÖRE Bayhan,HAZNEDAROĞLU Tunçer,BAYLAN Orhan,ÖZYURT Mustafa,ÖZKÜTÜK Nuri,ŞATANA DİLEK,ÇAVUSOGLU CENGIZ,SEBER Engin Çok ilaca dirençli tüberküloz izolatlarında yaygın ilaç direncinin araştırılması. Mikrobiyoloji Bülteni, vol.47, no.1, 2013, ss.59 - 70.
AMA	BEKTÖRE B,HAZNEDAROĞLU T,BAYLAN O,ÖZYURT M,ÖZKÜTÜK N,ŞATANA D,ÇAVUSOGLU C,SEBER E Çok ilaca dirençli tüberküloz izolatlarında yaygın ilaç direncinin araştırılması. Mikrobiyoloji Bülteni. 2013; 47(1): 59 - 70.
Vancouver	BEKTÖRE B,HAZNEDAROĞLU T,BAYLAN O,ÖZYURT M,ÖZKÜTÜK N,ŞATANA D,ÇAVUSOGLU C,SEBER E Çok ilaca dirençli tüberküloz izolatlarında yaygın ilaç direncinin araştırılması. Mikrobiyoloji Bülteni. 2013; 47(1): 59 - 70.
IEEE	BEKTÖRE B,HAZNEDAROĞLU T,BAYLAN O,ÖZYURT M,ÖZKÜTÜK N,ŞATANA D,ÇAVUSOGLU C,SEBER E "Çok ilaca dirençli tüberküloz izolatlarında yaygın ilaç direncinin araştırılması." Mikrobiyoloji Bülteni, 47, ss.59 - 70, 2013.
ISNAD	BEKTÖRE, Bayhan vd. "Çok ilaca dirençli tüberküloz izolatlarında yaygın ilaç direncinin araştırılması". Mikrobiyoloji Bülteni 47/1 (2013), 59-70.