Yıl: 2015 Cilt: 0 Sayı: 37 Sayfa Aralığı: 145 - 167 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

MUHİBBÎ DİLİNDEN KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN'IN ADALET ANLAYIŞI

Öz:
Osmanlı padişahları yasama, yürütme ve yargı yetkileriniuhdelerinde bulundurmakla birlikte, devleti patrimonyal bir biçimde değil, kanunlara ve hukukun üstünlüğüne göre yönetmişlerdir. Osmanlı devlet yönetiminde öne çıkan en önemli özelliklerden birisi adalet ilkesidir.Osmanlı padişahlarının meşruiyetlerinin başında Kurân ve sünnettekihükümleri uygulamak gelir. Nitekim Kurânın dört temel esasından biriadalettir. Bundan dolayı padişahlar kendilerini efrad-ı nâs menziline indirerek hukukun üstünlüğünü esas almışlar, reaya taifesini Allahın biremaneti olarak görmeyi, onları himaye etmeyi ve kimsenin zulüm yapmasına müsaade etmemeyi padişahın vazifesi bilerek hareket etmişlerdir.Yöneticiye yüklenen hall ve akd fonksiyonu, bütün tebaa arasındakiilişkilerin adaletli bir şekilde sağlanmasıdır. Osmanlı Devletinde pek çokkonuda olduğu gibi adalet anlayışında da zirve noktasına Kanûnî SultanSüleyman döneminde ulaşılmıştır. Kendisine Kanûnî denmesi yeni kanunlar icat etmesinden dolayı değil, mevcut kanunları yazdırtıp çok sıkıbir şekilde tatbik etmesinden dolayıdır. Kanûnînin adalet anlayışının izlerine tarihî olayların yanında, Muhibbî mahlasıyla yazdığı bizzat şahsınaait gazellerinde de rastlanır. Bu çalışmada, Dîvânının taranmasıyla eldeedilen beyitlerin ışığında Muhteşem Kanûnî sıfatıyla anılan ve bir asradamgasını vuran zirve şahsiyet Kânûnî Sultan Süleymanın adalet algısıve anlayışı ortaya konulacaktır.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

Kanûnî Sultan Süleyman s Conception of Justice by Muhibbî

Öz:
In addition to that Ottoman sultans hold the authority of execution, legislation and jurisdication, they managed the state notin patrimonial way but according to the codes and superiority of law. Oneof the prominent characteristics of Ottoman state management is the principle of justice. The basic legality of Ottoman sultans is to apply provision in Quran and the sunna. In fact one of the four basic principles ofQuran is justice. Therefore, sultans predicated on the superiority of law byreducing themselves to "the state of efrad-ı nas", they considered it as thetask of sultan to regard rayah group as the deposit of God, to protect themand not allow anybody to tyrannize. The function of "hall and akd" (en- coding and resoving) addigned to the ruler is to ensure relation among thewhole citizens fairly. Like in many other issues, the perception of justicewas accessed at peak point in the period of Kanuni Sultan Süleyman (Suleyman The Magnificent) in Ottoman State. He was named as "Kanuni"not because he made up new laws but because he made existing lawswritten down and implemented them very strictly. The traces of justiceperception of Kanuni can be pursued in odes written by himself with thepseudonym of Muhibbi, apart from historical events. In this study, in thelight of verses obtained by review of Diwan, justice sense and perceptionof Kanuni Sultan Suleyman who was named with the title of "Kanuni theMagnificent" and left his mark on a century will be exposed.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AKBULUT, İlhan (2000), “Osmanlı Devletinde Adalet Düzeni”, www.erzincan.edu.tr/birim/HukukDergi/makale/2000_1_12.pdf (Erişim: 30.01.2015), s. 219-256.
  • AVCI, Mustafa (2002), “Osmanlı Hukukunda Hapis Cezası”, www.medeniyet.edu.tr/MART_2002_KHUKA_osmanli_hukukunda_hapi s_cezasi.html (Erişim: 11.02.2015)
  • CEBECİOĞLU, Ethem: “Hallâc-ı Mansûr”, dergiler.ankara.edu.tr/ dergiler /37/774/9890.pdf (Erişim: 04.02.2015), s. 329-350.
  • ÇAĞRICI, Mustafa (1988), “Adalet”, İslâm Ansiklopedisi, TDV Yay., Ankara, C. I, s. 341-343.
  • ÇINAR, Bekir (2001), “Divan Şiirinde Adalet”, www.tubar.com.tr/ TUBAR%20DOSYA/pdf/2001GUZ/2.5dvn%20rnde%20adlet.pdf (Erişim: 02.02.2015), s. 295-332.
  • TÜBAR-XXXVII / 2015-Bahar / Muhibbî Dilinden Kanûnî Sultan Süleyman…
  • DEVELLİOĞLU, Ferit (2006), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi Yay., Ankara.
  • GÖLPINARLI, Abdülbâkî (1985), Fihi Maf ih ve Mecâlis-i Seba ’dan Seçmeler, KTB Yay. , Ankara.
  • KAPLAN, Mahmut, “Şair Gözüyle Adalet ya da Kaside ve Nasihat-nâmelerde Adalet Kavramına Dair”, www.koprudergisi.com /index.asp?Bolum=EskiSayilar&Goster=Yazi&YaziNo=725 (Erişim: 30.01.2015)
  • KORTANTAMER, Tunca (1993), “Gül Kasidesi”, Eski Türk Edebiyatı Makale- ler, Akçağ Yay., Ankara, s. 413-414.
  • Kur’ân-ı Kerîm Meâli: “Enbiyâ Sûresi 47. Âyet”, http://kuran.diyanet.gov.tr /Kuran.aspx#21:47 (Erişim: 02.02.2015)
  • Kur’ân-ı Kerîm Meâli: “Nahl Sûresi 90. Âyet”, http://kuran.diyanet.gov.tr /Kuran.aspx#16:90 (Erişim: 02.02.2015)
  • Kur’ân-ı Kerîm Meâli: “Nisâ Sûresi 58. Âyet”, http://kuran.diyanet.gov.tr /Kuran.aspx#4:58 (Erişim: 02.02.2015)
  • Kur’ân-ı Kerîm Meâli: “Talâk Sûresi 2. Âyet”, http://kuran.diyanet.gov.tr /Kuran.aspx#65:2 (Erişim: 04.02.2015)
  • Lybyer, Albert Howe (1987), Kanuni Sultan Süleyman Devrinde Osmanlı İmparatorluğunun Yönetimi, Süreç Yay., İstanbul.
  • Muhibbî (2006), Dîvân I/II, haz. Coşkun Ak, Trabzon Valiliği Yay., Trabzon.
  • PALA, İskender (2003), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, L&M Yay., İstanbul.
  • TANPINAR, Ahmet H. (1997), 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Çağlayan Kita- bevi, İstanbul.
  • TİLLİCH, Paul (2003), “Sevgi, Güç ve Adaletin Birliği”, http://ucmaz.home.uludag.edu.tr/PDF/ilh/2003-12(2)/18.pdf (Erişim: 04.02.2015), s. 461-471.
  • TÖKEL, Dursun Ali (2000), Divan Şiirinde Mitoloj ik Unsurlar Şahıslar Mitolo- j isi, Akçağ Yay., Ankara.
  • YENİÇERİ, Celal, “Bâc”, http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ pdf/c04/c040339.pdf (Erişim: 11.02.2015), s. 411-413.
APA EKE UÇAN N (2015). MUHİBBÎ DİLİNDEN KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN'IN ADALET ANLAYIŞI. , 145 - 167.
Chicago EKE UÇAN Nagehan MUHİBBÎ DİLİNDEN KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN'IN ADALET ANLAYIŞI. (2015): 145 - 167.
MLA EKE UÇAN Nagehan MUHİBBÎ DİLİNDEN KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN'IN ADALET ANLAYIŞI. , 2015, ss.145 - 167.
AMA EKE UÇAN N MUHİBBÎ DİLİNDEN KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN'IN ADALET ANLAYIŞI. . 2015; 145 - 167.
Vancouver EKE UÇAN N MUHİBBÎ DİLİNDEN KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN'IN ADALET ANLAYIŞI. . 2015; 145 - 167.
IEEE EKE UÇAN N "MUHİBBÎ DİLİNDEN KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN'IN ADALET ANLAYIŞI." , ss.145 - 167, 2015.
ISNAD EKE UÇAN, Nagehan. "MUHİBBÎ DİLİNDEN KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN'IN ADALET ANLAYIŞI". (2015), 145-167.
APA EKE UÇAN N (2015). MUHİBBÎ DİLİNDEN KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN'IN ADALET ANLAYIŞI. Türklük Bilimi Araştırmaları, 0(37), 145 - 167.
Chicago EKE UÇAN Nagehan MUHİBBÎ DİLİNDEN KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN'IN ADALET ANLAYIŞI. Türklük Bilimi Araştırmaları 0, no.37 (2015): 145 - 167.
MLA EKE UÇAN Nagehan MUHİBBÎ DİLİNDEN KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN'IN ADALET ANLAYIŞI. Türklük Bilimi Araştırmaları, vol.0, no.37, 2015, ss.145 - 167.
AMA EKE UÇAN N MUHİBBÎ DİLİNDEN KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN'IN ADALET ANLAYIŞI. Türklük Bilimi Araştırmaları. 2015; 0(37): 145 - 167.
Vancouver EKE UÇAN N MUHİBBÎ DİLİNDEN KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN'IN ADALET ANLAYIŞI. Türklük Bilimi Araştırmaları. 2015; 0(37): 145 - 167.
IEEE EKE UÇAN N "MUHİBBÎ DİLİNDEN KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN'IN ADALET ANLAYIŞI." Türklük Bilimi Araştırmaları, 0, ss.145 - 167, 2015.
ISNAD EKE UÇAN, Nagehan. "MUHİBBÎ DİLİNDEN KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN'IN ADALET ANLAYIŞI". Türklük Bilimi Araştırmaları 37 (2015), 145-167.