Meta-Analiz: Türkiye'de Pseudomonas aeruginosa İzolatlarının Son 11 Yıldaki Antibiyotik Direnç Değişimi

ÇİFTCİ, İHSAN HAKKI; AYKAN, ŞADİYE BERNA

Meta-Analiz: Türkiye'de Pseudomonas aeruginosa İzolatlarının Son 11 Yıldaki Antibiyotik Direnç Değişimi

Şadiye Berna AYKAN, (Sakarya Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Sakarya, Türkiye)

İhsan Hakkı ÇİFTCİ (Sakarya Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Sakarya, Türkiye)

Mikrobiyoloji Bülteni

14 0

Yıl: 2015 Cilt: 49 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 352 - 365 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Meta-Analiz: Türkiye'de Pseudomonas aeruginosa İzolatlarının Son 11 Yıldaki Antibiyotik Direnç Değişimi

Öz:

Pseudomonas aeruginosa izolatların sahip oldukları direnç mekanizmalarının çeşitliliği ve artan direnç oranları tedavide ciddi sorunlara yol açmaktadır. Bakterinin antibiyotiklere direnci hastanın özelliğine ve antibiyotik kullanım politikalarına bağlı olarak ülkeye, bölgeye, hastaneye ve kliniğe göre değişebilmekte, hatta tedavi sırasında da değişiklik gösterebilmektedir. Bu meta-analiz çalışmasında, P.aeruginosa izolatlarında antibiyotik direnç değişiminin son 11 yıldaki durumunun değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Meta-analiz çalışması, PRISMA bildirisine uygun olarak planlanmış ve uygulanmıştır. Buna göre çalışmamızda literatür tarama, kabul ve red kriterlerinin belirlenmesi, makale incelenmesi, veri toplanması ve istatistiksel analizler yapılmıştır. Literatür taramada iki ulusal (ULAKBİM ve Türk Medline) ve bir uluslararası (PubMed) veritabanı kullanılmıştır. Literatürler, dışlama kriterleri göz önünde tutularak incelenmiş, çalışma verileri toplanmış ve istatistiksel analiz gerçekleştirilmiştir. Literatürlerden elde edilen veriler ortak bir birim altında toplanarak değerlendirilmiştir. %95 güven aralığında yapılan hesaplamalarda p<= 0.05 değeri istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir. Dışlama kriterleri sonucunda, 2003-2013 yılları arasında yayınlanmış 48 bilimsel çalışmaya meta-analiz uygulanmıştır. P.aeruginosa izolatlarının 2003-2013 yılları arasındaki antibiyotik direnç oranı değişimlerinin değerlendirilmesi, yayın yıllarına göre 3 grupta yapılmıştır. 2003-2006 yılları arasında yayınlanmış 17; 2007-2009 yılları arasında yayınlanmış 14 ve 2010-2013 yılları arasında yayınlanmış 17 bilimsel çalışma incelenmiştir. Yıllara göre antibiyotik direnç bildirimlerinde belirgin değişimler olmasına rağmen istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (p> 0.05). 2007-2009 yılları arasında karbapenem direncinde, özellikle de imipeneme karşı dirençte artış izlenmiş; ancak imipenem ve meropenem direnç değişimi istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır (p= 0.254, p= 0.499). 11 yıllık süreçte imipenem ve meropenem direnç oranı sırasıyla %29.4 ve %32.1 olarak saptanmıştır. Son 4 yıllık dönemde sefalosporinlerden sefepim ve monobaktam dışındaki antibiyotik gruplarında bildirilen direnç oranlarında azalma görülmüştür. Sefepim ve seftazidim direnç oranları sırasıyla %41.4 ve %43.9 olarak bulunmuştur. Son 4 yılda aminoglikozid grubu antibiyotiklerden amikasin, gentamisin, netilmisin ve tobramisin için bildirilen direnç oranlarında azalma izlenmiş, ancak bu azalma istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır (p> 0.05). Mevcut veriler ışığında, ülkemizde P.aeruginosa'nın antibiyotik direncinin azalma eğiliminde olduğu söylenebilir. Henüz yolun başında olmakla birlikte, akılcı ve kısıtlı antibiyotik kullanım politikalarının, direncin azalmasına katkı sağladığı ifade edilebilir; ancak direncin makul düzeylere gerilemesi için yeni ve sürdürülebilir politikaların hayata geçirilmesi gereklidir

Anahtar Kelime:

Konular: Biyoteknoloji ve Uygulamalı Mikrobiyoloji

Changes in Antibiotic Resistance of Pseudomonas aeruginosa Isolates Over the Past 11 Years in Turkey: A Meta-Analysis

Öz:

The increased antibiotic resistance and diversity of resistance mechanisms in clinical isolates of Pseudomonas aeruginosa lead to serious problems in treatment. Bacterial resistance against antibiotics can be infl uenced by patient characteristics, antibiotic usage policy depending on the country, region, hospital, clinics and even may vary during treatment. In this meta-analysis study, we aimed to evaluate the trends in P.aeruginosa antibiotic resistance over the past 11 years. The study was planned and conducted in accordance with the Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-Analyses (PRISMA) and the literature search method, criteria for inclusion and exclusion, evaluation of publications, data collection, and statistical analysis were performed. To identify relevant publications, two national databases (ULAKBIM and TURK MEDLINE) and one international database (PubMed) were searched. Published manuscripts were evaluated for exclusion criteria, after the study data were collected, and statistical analyses were performed. The data obtained from the literature were assessed under a common unit. The calculations made in the 95% confi dence interval value of p<= 0.05 was considered statistically signifi cant. As a result of exclusion criteria, meta-analysis was performed for 48 studies published between 2003 and 2013. For the evaluation of the changes in antibiotic resistance of P.aeruginosa isolates over time, studies were divided into three groups according to the year of publication. The number of publications was relatively consistent over the course of the study period with 17 studies published in 2003-2006; 14 in 2007-2009, and 17 in 2010-2013. There were signifi cant changes in antibiotic resistance results within years however, none of these differences were statistically signifi cant (p> 0.05). Carbapenem resistance, especially imipenem resistance, increased between 2007 and 2009, however, the changes were not statistically signifi cant for either imipenem or meropenem (p= 0.254, p= 0.499, respectively). Through the 11-year period, the resistance rates for imipenem and meropenem were 29.4% and 32.1%, respectively. In the last 4 years of the study period, notable decrease were reported in antibiotic groups except for cefepime from cephalosporins and monobactam; the resistance rates for cephalosporins remained unchanged during this time period. The reported resistance rates for cefepime and ceftazidime were 41.4% and 43.9%, respectively. Similar decreases in resistance to aminoglycoside antibiotics, including amikacin, gentamicin, netilmicin, and tobramycin, were also seen, however, these changes were not statistically signifi cant (p> 0.05). The current data suggested that antibiotic resistance in P.aeruginosa has a tendency to decrease in our country. Though being at the bottom of the ladder, it can be expressed that rational and restricted use of antibiotics policy, contributed to the strength of the decrease; however for the decline of resistance to a reasonable level, new and sustainable policy is necessary to be implemented

Anahtar Kelime:

Konular: Biyoteknoloji ve Uygulamalı Mikrobiyoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Yalçın NA. Nozokomiyal gram-negatif çomak infeksiyonları. Klimik Derg 2000; 13(Özel sayı): 23-5.
Özgenç O, Urbarlı A, Erdenizmenli M, Fidan N, Arı A: Pseudomonas aeruginosa kökenlerinin çeşitli antimikro- biklere direnç oranlarının araştırılması. İnfeksiyon Derg 2002; 16(2): 179-82.
Terzi HA, Kulah C, Ciftci İH. The effects of active effl ux pumps on antibiotic resistance in Pseudomonas aeruginosa. World J Microbiol Biotechnol 2014; 30(10): 2681-7.
Kalem F, Gündem NS, Feyzioğlu B, Arslan U, Tuncer İ. Çeşitli klinik örneklerden izole edilen Pseudomonas aeruginosa suşlarında antibiyotik direnci. Ankem Derg 2008; 22(3): 123-6.
Moher D, Liberati A, Tetzlaff J, Altman DG; PRISMA Group. Preferrred reporting items for systematic reviews and meta-analysis: the PRISMA statement. PLoS Med 2009; 6(7): e1000097.
Cevahir N, Kaleli İ, Demir M, Öztürk S, Mete E. Çeşitli klinik örneklerden soyutlanan Pseudomonas aeruginosa suşlarında antibiyotik direncinin değerlendirilmesi. Ankem Derg 2003; 17(1): 16-9.
Gonlugur U, Bakici MZ, Ozdemir L, Akkurt I, Icagasioglu S, Gultekin F. Retrospective analysis of antibiotic susceptibility patterns of respiratory isolates of Pseudomonas aeruginosa in a Turkish University Hospital. Ann Clin Microbiol Antimicrob 2003; 2:5.
Akçay SŞ, Topkaya A, Oğuzoğlu N, Küçükercan M, Ertem SA, Göktaş P. Hastane infeksiyonu etkeni Pseudomonas aeruginosa suşlarında imipenem ve meropenem duyarlılığı. İnfeksiyon Derg 2003; 17(4): 465-9.
Gündüz T, Sürücüoğlu S, Kurutepe S, Algün Ü, Özbakkaloğlu B. Çeşitli klinik örneklerden izole edilen Pseudomonas aeruginosa suşlarının isepamisisn ve amikasine duyarlılıkları. Türk Mikrobiyol Cem Derg 2003; 33(3): 232-5.
Ardıç N, Özyurt M, İlga U, Erdemoğlu A, Haznedaroğlu T. Yatan hastalardan izole edilen Pseudomonas aeruginosa ve Acinetobacter suşlarının karbapenemlere ve bazı antibiyotiklere duyarlılıkları. Ankem Derg 2004; 18(3): 145-8.
Gündüz T, Arısoy A, Algün Ü, Özbakkaloğlu B. Pseudomonas aeruginosa suşlarının aminoglikozidlere in-vitro duyarlılıkları. Ankem Derg 2004; 18(4): 224-7.
Çetin BD, Özcan N, Oktar M, Hasman H, Gül M. Yara ve abse örneklerinden izole edilen Pseudomonas aeruginosa suşlarının antibiyotiklere duyarlılıklarındaki üç yıllık değişim. Türk Mikrobiyol Cem Derg 2004; 34(4): 244-7.
Altoparlak U, Aktas F, Celebi D, Ozkurt Z, Akcay MN. Prevalence of metallo-beta-lactamase among Pseudomonas aeruginosa and Acinetobacter baumannii isolated from burn wounds and in vitro activities antibiotic combinations against these isolates. Burns 2005; 31(6): 707-10.
Çiftci İH, Çetinkaya Z, Aktepe OC, Arslan F, Altındiş M. Klinik örneklerden izole edilen Pseudomonas aeruginosa suşlarının antibiyotiklere duyarlılıkları. Türk Mikrobiyol Cem Derg 2005; 35(2): 98-102.
Pullukçu H, Taşbakan MI, Aydemir Ş ve ark. İdrar kültürlerinden soyutlanan bakteriler ve çeşitli antibiyotiklere in-vitro duyarlılıklarının değerlendirilmesi. Ankem Derg 2006; 20(1): 26-30.
Yücel M, Yavuz T, Kaya D, Behçet M, Öztürk CE, Şahin İ. Pseudomonas aeruginosa izolatlarının antibiyotiklere direnç oranlarının yıllar içinde değişimlerinin izlenmesi. Ankem Derg 2006; 20(3): 152-5.
Özkalay N, Ağuş N, Cengiz A, Taneri N. Pseudomonas suşlarının antibiyotik duyarlılığındaki değişim. Ankem Derg 2006; 20(3): 159-63.
Bayram A, Balci I. Patterns of antimicrobial resistance in a surgical intensive care unit of a university hospital in Turkey. BMC Infect Dis 2006; 6:155.
Yetkin G, Otlu B, Çicek A, Kuzucu C, Durmaz R. Clinical, microbiologic and epidemiologic characteristics of Pseudomonas aeruginosa infections in a university hospital, Malatya, Turkey. Am J Infect Control 2006; 34(4): 188-92.
Zarakolu P, Hasçelik G, Ünal S. Hastane enfeksiyonu etkeni gram negatif bakterilerin çeşitli antimikrobiyal ajanlara karşı duyarlılık durumu: Hacettepe Üniversitesi Erişkin Hastanesi MYSTIC Çalışması Verisi (200- 2004). Mikrobiyol Bul 2006; 40(3): 147-54.
Pullukçu H, Aydemir Ş, Turhan A, Tünger A, Özinel MA, Ulusoy S. Normalde steril örneklerden soyutlanan Pseudomonas aeruginosa kökenlerinin çeşitli antibiyotiklere in-vitro duyarlılıkları: Beş yıllık sonuçların değerlendirilmesi. İnfeksiyon Derg 2006; 20(2): 111-6.
Gündüz Ay, Coşkun M, Biçmen C ve ark. İzmir Göğüs Hastalıkları hastanesi yoğun bakım ünitesinde 2006 yılında soyutlanan gram negatif çomakların antibiyotik direnç oranlarının retrospektif değerlendirilmesi. İzmir Göğüs Hastanesi Derg 2006; 20(3): 71-7.
Avcı M, Özgenç O, Coşkuner A, Mermut G, Arı A. Yoğun bakım ünitesinde hastane infeksiyonu etkenleri ve en sık soyutlanan mikroorganizmalarda yıllara göre değişen antibiyotik direnç profi li. Ankem Derg 2007; 21(3): 179-83.
Iseri L, Bayraktar MR. Changes in the rates of antimicrobial resistance among clinical isolates of Pseudomonas aeruginosa between 2002 and 2004 in a tertiary-care teaching hospital in Turkey. New Microbiologia 2008; 31(3): 351-5.
Onguru P, Erbay A, Bodur H, et al. Imipenem-resistant Pseudomonas aeruginosa: risk factor for nosocomial infections. J Korean Med Sci 2008; 23(6):982-7.
Demir M, Cevahir N, Kaleli İ, Yıldırım U, Şahin R, Tepeli EÇ. Alt solunum yolu örnekleri ve solunum yolu dışı örneklerden izole edilen Pseudomonas aeruginosa suşlarında siderofor, total matriks proteaz ve elastaz aktivitesinin araştırılması. Mikrobiyol Bul 2008; 42(2): 197-208.
Güven Ö, Ünver D, Özdemir S, Gönüllü N, Küçükbasmacı Ö, Altaş K. Çeşitli klinik örneklerden izole edilen Pseudomonas aeruginosa kökenlerinin antibiyotiklere duyarlılıkları ve beta-laktam direnç fenotipleri. Türk Mikrobiyol Cem Derg 2008; 38(3-4): 112-6.
Kireçci E, Sevinç İ. Klinik örneklerden izole edilen Pseudomonas aeruginosa suşlarının çeşitli antibiyotiklere in-vitro duyarlılıkları. Ankem Derg 2008; 22(4): 209-12.
Kurtoğlu MG, Bozkurt H, Yaman G, Aygül K, Bayram Y, Berktaş M. Pseudomonas aeruginosa suşlarının antibiyotik direnci. Selçuk Tıp Derg 2008; 24(1): 1-6.
Dündar D, Tamer GS. Çeşitli klinik örneklerden izole edilen Pseudomonas earuginosa suşlarının antimikrobiyal direnci: Üç yıllık değerlendirme. Ankem Derg 2009; 23(1): 17-21.
Yurtsever SG, Kurultay N, Çeken N ve ark. Yara yeri örneklerinden izole edilen mikroorganizmalar ve antibiyotik duyarlılıklarının değerlendirilmesi. Ankem Derg 2009; 23(1): 34-8.
Tunçoğlu E, Yenişehirli G, Bulut Y. Klinik örneklerden izole edilen Pseudomonas aeruginosa suşlarında antibiyotik direnci. Ankem Derg 2009; 23(2): 54-8.
Özdemir M, Erayman İ, Dağı HT, Baykan M, Baysal B. Hastane infeksiyonu etkeni Pseudomonas suşlarının antibiyotiklere duyarlılıkları. Ankem Derg 2009; 23(3): 122-6.
Yüce A, Yapar N, Kutsoylu OE. İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi yoğun bakım hastalarından izole edilen Pseudomonas aeruginosa ve Acinetobacter spp. suşlarının 2000-2002 ve 2003-2006 yıllarında saptanan antibiyotik duyarlılık paternlerinin değerlendirilmesi. Mikrobiyol Bul 2009; 43(2): 195-202.
Eyigör M, Telli M, Tiryaki Y, Okulu Y, Aydın N. Yatan hastalardan izole edilen Pseudomonas aeruginosa suşlarının antibiyotiklere duyarlılıkları. Ankem Derg 2009; 23(3): 101-5.
Özmen E, Geyik MF, Uluğ M ve ark. Yatan hastalardan izole edilen gram negatif bakteriler ve antibiyotik dirençlerinin değerlendirilmesi. Düzce Tıp Derg 2010; 12(3): 32-9.
Üstün C. Hastane kökenli karbapenem dirençli ve duyarlı Pseudomonas aeruginosa suşlarının çeşitli antibiyotiklere direnç oranları. Ankem Derg 2010; 24(1): 1-6.
Özyurt M, Haznedaroğlu T, Baylan O, Hoşbul T, Ardıç N, Bektöre B. yatan hastalardan izole edilen Pseudomonas izolatlarında antibiyotik direnci. Ankem Derg 2010; 24(3): 124-9.
Aktaş E, Terzi HA, Külah C, Cömert F. Pseudomonas aeruginosa izolatlarının antibiyotik duyarlılıklarının değerlendirilmesi: çeşitli antibiyotiklere azalan duyarlılık. Ankem Derg 2010; 24(4): 188-92.
Arabacı F, Oldacay M. Yoğun bakım servisinde yatan hastalardan izole edilen Pseudomonas aeruginosa suşlarında antibiyotik direnci ve metallo-beta-laktamaz oranlarının araştırılması. Türk Mikrobiyol Cem Derg 2010; 40(1): 37-40.
Aktepe OC, Aşık G, Çetinkaya Z, Çiftci İH, Altındiş M. Klinik örneklerden izole edilen Pseudomonas aeruginosa suşlarında antibiyotik direnci. Türk Mikrobiyol Cem Derg 2010; 40(4): 225-31.
Keten DT, Tunçcan ÖG, Dizbay M, Arman D. Nozokomiyal Pseudomonas aeruginosa izolatlarında doripenemin diğer karbapenemlere in-vitro karşılaştırmalı etkinliği. Ankem Derg 2010; 24(2): 71-5.
Öztürk CE, Albayrak HT, Altınöz A, Ankaralı H. Pseudomonas aeruginosa suşlarında antibiyotiklere direnç ve beta-laktamaz oranları. Ankem Derg 2010; 24(3): 117-23.
Akın A, Çoruh AE, Alp E, Canpolat DG. Anestezi yoğun bakım ünitesinde beş yıl içerisinde gelişen nozokomiyal enfeksiyonlar ve antibiyotik direncinin değerlendirilmesi. Erciyes Tıp Derg 2011; 33(1): 7-16.
Dağı HT, Arslan U, Fındık D, Tuncer İ. Kan kültürlerinden izole edilen Pseudomonas aeruginosa suşlarının antibiyotiklere direnç oranları. Ankem Derg 2011; 25(2): 107-10.
Öztürk CE, Çalışkan E, Şahin İ. Pseudomonas aeruginosa suşlarında antibiyotik direnci ve metallo-bata- laktamaz sıklığı. Ankem Derg 2011; 25(1): 42-7.
Paköz NİE, Doğan SŞ, Aral M. Çeşitli klinik örneklerden izole edilen Pseudomonas aeruginosa suşlarının antibiyotiklere duyarlılıkları. Ankem Derg 2011; 25(2): 73-8.
Ağca H. Klinik örneklerden izole edilen Pseudomonas aeruginosa suşlarının antibiyotik duyarlılıkları. Türk Mikrobiyol Cem Derg 2011; 41(3): 107-10.
Atilla A, Eroğlu C, Esen Ş, Sünbül M, Leblebicioğlu H. Hastane kaynaklı Pseudomonas aeruginosa izolatlarında PER-1 tipi beta-laktamaz sıklığının ve antibiyotiklere direnç oranlarının araştırılması. Mikrobiyol Bul 2012; 46(1): 1-8.
Aktaş Z, Satana D, Kayacan Ç, Can B, Gönüllü N, Küçükbasmacı Ö. Pseudomonas aeruginosa suşlarında antibiyotik duyarlılık oranları ve beta-laktam direnç mekanizmalarının tiplendirilmesi. Mikrobiyol Bul 2012; 46(3): 386-97.
Saçar S, Asan A, Cenger DH, Cevahir N, Çaylak SD, Turgut H. Hastane enfeksiyonu etkeni olarak izole edilen Pseudomonas aeruginosa suşlarının antibiyotik duyarlılıklarının yıllara göre değişimi. Nobel Med 2012; 8(2): 81-4.
Mansur A, Ay S, Ersoy Y. Nozokomiyal Pseudomonas aeruginosa izolatlarında antibiyotik duyarlılık oranları. J Turgut Ozal Med Cent 2013; 20 (2): 138-42.
Weldhagen GF, Poirel L, Nordmann P. Ambler class A extended-spectrum beta-lactamases in Pseudomonas aeruginosa: novel developments and clinical impact. Antimicrob Agents Chemother 2003; 47(8): 2385-92.
Arman D: Gram negatif çomak infeksiyonlarında güncel tedavi yaklaşımları. Ankem Derg 2001; 15(3): 421-4.
Gür D, Gülay Z, Akan ÖA ve ark. Türkiye'de hastane izolatı gram-negatif bakterilerde yeni beta-laktam antibiyotiklere direnç ve GSBL tipleri: Çok merkezli HİTİT sürveyansının sonuçları. Mikrobiyol Bul 2008; 42(4): 537-44.
Gür D, Hascelik G, Aydin N, et al. Antimicrobial resistance in gram-negative hospital isolates: results of the Turkish HITIT-2 Surveillance Study of 2007. J Chemother 2009; 21(4): 383-9.
Livermore DM. The impact of carbapenemases on antimicrobial development and therapy, Curr Opin Invest Drugs 2002; 3(2): 218-24.
Gündüz T, Arısoy AS, Algün Ü, Borand H, Özbakkaloğlu B: Pseudomonas aeruginosa suşlarının antimikrobiklere direnci. İnfeksiyon Derg 2005; 19(3): 353-6.
Şener AG, Atay T, Gülay Z, Türker M. Çoklu dirençli Pseudomonas aeruginosa kökenlerinde siprofl oksasin- amikasin, siprofl oksasin-sefepim, seftazidim-amikasin, sefepim-amikasin kombinasyonlarının in-vitro sinerjistik etkinliklerinin araştırılması. Ankem Derg 2003; 17(4): 388-92.

APA	AYKAN Ş, ÇİFTCİ İ (2015). Meta-Analiz: Türkiye'de Pseudomonas aeruginosa İzolatlarının Son 11 Yıldaki Antibiyotik Direnç Değişimi. , 352 - 365.
Chicago	AYKAN ŞADİYE BERNA,ÇİFTCİ İHSAN HAKKI Meta-Analiz: Türkiye'de Pseudomonas aeruginosa İzolatlarının Son 11 Yıldaki Antibiyotik Direnç Değişimi. (2015): 352 - 365.
MLA	AYKAN ŞADİYE BERNA,ÇİFTCİ İHSAN HAKKI Meta-Analiz: Türkiye'de Pseudomonas aeruginosa İzolatlarının Son 11 Yıldaki Antibiyotik Direnç Değişimi. , 2015, ss.352 - 365.
AMA	AYKAN Ş,ÇİFTCİ İ Meta-Analiz: Türkiye'de Pseudomonas aeruginosa İzolatlarının Son 11 Yıldaki Antibiyotik Direnç Değişimi. . 2015; 352 - 365.
Vancouver	AYKAN Ş,ÇİFTCİ İ Meta-Analiz: Türkiye'de Pseudomonas aeruginosa İzolatlarının Son 11 Yıldaki Antibiyotik Direnç Değişimi. . 2015; 352 - 365.
IEEE	AYKAN Ş,ÇİFTCİ İ "Meta-Analiz: Türkiye'de Pseudomonas aeruginosa İzolatlarının Son 11 Yıldaki Antibiyotik Direnç Değişimi." , ss.352 - 365, 2015.
ISNAD	AYKAN, ŞADİYE BERNA - ÇİFTCİ, İHSAN HAKKI. "Meta-Analiz: Türkiye'de Pseudomonas aeruginosa İzolatlarının Son 11 Yıldaki Antibiyotik Direnç Değişimi". (2015), 352-365.

APA	AYKAN Ş, ÇİFTCİ İ (2015). Meta-Analiz: Türkiye'de Pseudomonas aeruginosa İzolatlarının Son 11 Yıldaki Antibiyotik Direnç Değişimi. Mikrobiyoloji Bülteni, 49(3), 352 - 365.
Chicago	AYKAN ŞADİYE BERNA,ÇİFTCİ İHSAN HAKKI Meta-Analiz: Türkiye'de Pseudomonas aeruginosa İzolatlarının Son 11 Yıldaki Antibiyotik Direnç Değişimi. Mikrobiyoloji Bülteni 49, no.3 (2015): 352 - 365.
MLA	AYKAN ŞADİYE BERNA,ÇİFTCİ İHSAN HAKKI Meta-Analiz: Türkiye'de Pseudomonas aeruginosa İzolatlarının Son 11 Yıldaki Antibiyotik Direnç Değişimi. Mikrobiyoloji Bülteni, vol.49, no.3, 2015, ss.352 - 365.
AMA	AYKAN Ş,ÇİFTCİ İ Meta-Analiz: Türkiye'de Pseudomonas aeruginosa İzolatlarının Son 11 Yıldaki Antibiyotik Direnç Değişimi. Mikrobiyoloji Bülteni. 2015; 49(3): 352 - 365.
Vancouver	AYKAN Ş,ÇİFTCİ İ Meta-Analiz: Türkiye'de Pseudomonas aeruginosa İzolatlarının Son 11 Yıldaki Antibiyotik Direnç Değişimi. Mikrobiyoloji Bülteni. 2015; 49(3): 352 - 365.
IEEE	AYKAN Ş,ÇİFTCİ İ "Meta-Analiz: Türkiye'de Pseudomonas aeruginosa İzolatlarının Son 11 Yıldaki Antibiyotik Direnç Değişimi." Mikrobiyoloji Bülteni, 49, ss.352 - 365, 2015.
ISNAD	AYKAN, ŞADİYE BERNA - ÇİFTCİ, İHSAN HAKKI. "Meta-Analiz: Türkiye'de Pseudomonas aeruginosa İzolatlarının Son 11 Yıldaki Antibiyotik Direnç Değişimi". Mikrobiyoloji Bülteni 49/3 (2015), 352-365.