Yıl: 2015 Cilt: 40 Sayı: 182 Sayfa Aralığı: 87 - 109 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Yaratıcı Drama ve Diğer Etkileşimli Öğretim Yöntemleri ile Geleceğin Vatandaşlık, Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi

Öz:
Bu araştırmada yaratıcı drama ve diğer etkileşimli öğretim yöntemleri kullanılarak Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi Programının akademik başarılarının, demokratik değerlere bağlılıklarının, başarılı öğrencilerin başarılı olma nedenlerinin belirlenmesi ve geleceğin eğitimi için bir program önerisi yapılması amaçlanmıştır. Karma model desenlerinden iç içe deneysel desenin kullanıldığı araştırma, Çankaya İlçe Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı bir ortaokuldaki 80 (Deney: 30; Kontrol 1: 28; Kontrol 2: 22) öğrenci ile yürütülmüştür. Veriler, "İlköğretim Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi Dersi Başarı Testi", "Demokratik Değerlere Bağlılık Ölçeği" ve "Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu" ile toplanmış; "Karışık Ölçümler İçin İki Faktörlü Anova", "Wilcoxon İşaretli Sıralar" ve "Mann Withney U" testleri ile "İçerik Analizi" kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda, araştırmacı tarafından yaratıcı drama yöntemi ve diğer etkileşimli öğretim yöntemleri ile zenginleştirilen VDEDP'nin öğrenci başarılarını anlamlı bir şekilde arttırdığı ve öğrencilerde demokratik değerlere yönelik bağlılık oluşturduğu belirlenmiştir. Programın, gelecekte vatandaşlık, demokrasi ve insan hakları derslerinin öğretiminde kullanılması önerilmiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Müzik Eğitim, Özel
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aksu, H. H. ve Keşan, C. (2011). İlköğretimde aktif öğrenme modeli ile geometri öğretiminin başarı ve kalıcılık düzeyine etkisi. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, 2(1), 94-113.
  • Aras, H. (2000). Vatandaşlık ve insan hakları eğitimi dersinde öğrencilere insan hakları ile ilgili tutumların kazandırılması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Arıkan, F. (2002). Vatandaşlık ve insan hakları eğitimi dersi eğitim programının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
  • Aydeniz, D. (2010). İlköğretim 4. 5. sınıf sosyal bilgiler dersinin insan hakları ve demokrasi eğitimindeki işlevselliği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
  • Aykaç, N. (2007). Sosyal bilgiler dersinde aktif öğretim yöntemlerinin kullanılmasının öğrencilerin derse karşı tutumuna, erişi düzeyine ve kalıcılığa etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 24-37.
  • Banks, J. A. (2004). Democratic citizenship education in multicultural societies. In Diversity and citizenship education: Global perspectives, J. A. Banks (Ed.). San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
  • Başaran, T. (2007). İlköğretim okullarında vatandaşlık insan hakları eğitimi programının uygulanışına ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).
  • Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
  • Boyer, E. L. ve Mitgang, L. D. (1996). Building Community: A New Future for Architecture Education and Practice. A Special Report. California Princeton Fulfillment Services; 1445 Lower Ferry Road, Ewing, NJ 08618.
  • Brander P., Gomes R., Keen E., Lemineur M.L., Oliveira B., Ondrackova J.,
  • Surian A. ve Suslova O. (2008). Pusula: Gençlerle insan hakları eğitimi kılavuzu (B. Yeşiladalı, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Büyükkaragöz, S. S. (1990). Demokrasi eğitimi. Ankara: Türk Demokrasi Vakfı Yayınları.
  • Candan, R. (2006). İlköğretim 2. kademe 7. ve 8. sınıfta okutulan vatandaşlık ve insan hakları eğitimi dersinin öğretimi ve öğretiminde karşılaşılan güçlükler (Ardahan Örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).
  • Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • Catterall, J. S. (2009). Doing well and doing good by doing art: the effects of education in the visual and performing arts on the achievements and values of young adults. Los Angeles/London: Imagination Group/I-Group Books.
  • Çiftçi, A. (2008). Vatandaşlık bilgisi. (2. bs.). Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara.
  • Cooper, C. (Eds.). (2010). Making a world of difference, A DICE resource for practitioners on educational theatre and drama.
  • http://www.dramanetwork.eu/file/Education%20Resource%20long.pdf adresinden erişildi.
  • Council of Europe (2010). Council of Europe charter on education for democratic citizenship directorate of education and languages and human rights education.
  • http://www.coe.int/t/dg4/education/edc/Source/Charter/Charterpocket_EN.pdf adresinden erişildi.
  • Creswell, J. W. ve Plano-Clark, V. L. (2014). Karma yöntem araştırmaları: Tasarımı ve yürütülmesi, (A. Delice, Çev.). Ankara: Anı yayıncılık.
  • Crick, B. (1998). Education for citizenship and the teaching of democracy in schools. London: QCA.
  • Crick, B. (2000) Essays on ctizenship. London: Continuum.
  • Çıplak, A. (2002). İlköğretim 7 ve 8. sınıf vatandaşlık ve insan hakları eğitimi ders programlarının değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Darling-Hammond, L. (2010). Teacher education and the American future. Journal of teacher education, 61(1-2), 35-47.
  • Davis, I. (1994) The nature of education for citizenship. Social Science Teacher, 24(1), 2-4.
  • DfEE (Department for Education and Employment). (1999). The national curriculum for England: Citizenship. London: Department for Education and Employment and the Qualifictions and Crriculum Authority. http://dera.ioe.ac.uk/4407 adresinden erişildi.
  • Doğanay, A. (2010). What does democracy mean to 14-year-old Turkish children? A comparison with results of the 1999 IEA Civic Education Study. Research Papers in Education, 25(1), 51-71. doi:10.1080/02671520802315060
  • Doğanay, A. ve Sarı, M. (2004). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerine temel demokratik değerlerin kazandırılma düzeyi ve bu değerlerin kazandırılması sürecinde açık ve örtük programın etkilerinin karşılaştırılması. Eğitim Yönetimi, 10(39), 356-383.
  • Dolanbay, H. (2011). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Programında öğrenim gören öğretmen adaylarının insan hakları ve demokrasi dersinin işlenişine ilişkin görüşleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
  • ERG (Eğitim Reformu Girişimi). (2005). Yeni öğretim programlarını inceleme ve değerlendirme raporu.
  • ilkögretimonline.org.tr/vol5say1/yenimufredat_raporu%5B1%5D.pdf- adresinden erişildi.
  • Ermiş, H. ve Ermiş, N. (2009, 28-30 Mayıs). Demokrasi eğitiminde dramanın önemi. I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu'nda sunulan bildiri, Uşak.
  • Farrel, J. P. (1998). Democracy and education: Who gets to speak and who is listened to? Curriculum Inquary, 28(1), 1-7. doi:10.1111/0362-6784.00072 Flowers, N. (2000). The human rights education handbook: Effective practices for learning, action, and change.
  • Human rights education series, topic book. Minneapolis: Human Rights Resource Center. Flowers, N. (2010). Pusulacık: Çocuklar için insan hakları eğitimi (M. Çulhaoğlu, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Gallaher K. (2001). Drama education in the lives of girls: imagining possibilities. Toronto: University of Toronto Press.
  • Gözütok, F. D. (2011). Öğretim ilke ve yöntemleri (3. Bs.). Ankara: Ekinoks Yayınları. Guérin, L., Van der Ploeg, P. ve Sins, P. (2013). Citizenship education: the feasibility of a participative approach. Educational Research, 55(4), 427-440. doi:10.1080/00131881.2013.844945
  • Gutman, A. (1993). Democracy and democratic education. Studies in Philosophy and Education, 12(1), 1-9.
  • Güdücü, H. S. (2008). İlköğretim programlarında yer alan vatandaşlık ve insan hakları eğitimi dersine ilişkin öğretmen algısına yönelik Manisa örneği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
  • Gülmez, M. (2001). İnsan hakları ve demokrasi eğitimi. Ankara: TODAIE Yayınları.
  • Güryay, B. (2014). Creative Drama: A Way to Understand Shakespeare? Procedia-Social and Behavioral Sciences, 116, 1127-1131.
  • Güven, M. (2011). Okulöncesinde demokrasi eğitimi ve çocuk haklarında eğitim ortamları. H. Deveci (Ed.). Okul öncesinde demokrasi eğitimi ve çocuk hakları içinde (ss. 93-118). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
  • Güven, S. (2010). İlköğretim birinci kademede vatandaşlık eğitimi üzerine bir durum çalışması (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • introductiontoitsmethodology (2. bs.). Edition ThousandOaks, CA: Sage.
  • Kuzgun, Y. (2000). Eğitimde kendini gerçekleştirme A. Şimşek (Ed.). Sınıfta demokrasi içinde (s. 1-26.). Eğitim Sen Yayınları, Ankara.
  • Levin, B. (1998). The educational requirement for democracy. Curriculum Inquiry, 28(1), 57-79.
  • Linkoln, Y. S. ve Guba, G. (1985). Naturalistic inquiry. California: Sage Publication.
  • Lister, I. (1982). Issues in teaching and learning about human rights. General Education, 36, 8-13.
  • Maitles, H. ve Gilrchrist, I. (2006). Never too young to learn democracy!: A case study of a democratic approach to learning in a religious and moral education (RME) secondary class in the west of scotland. Educational Review, 58 (1), 67-85.
  • http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00131910500352721#.VEJXofl_uPU adresinden erişildi.
  • Martin, J. P. (1996) Self-helphuman rights education handbook. Center for the study of Human Rights: Columbia University.
  • MEB (Milli Eğitim Bakanlığı). (1930). 1926 ilkmektep müfredat programı. İstanbul: Devlet Matbaası.
  • MEB (Milli Eğitim Bakanlığı). (1936). 1936 İlkokul programı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
  • MEB (Milli Eğitim Bakanlığı). (1957). 1948 İlkokul programı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
  • MEB (Milli Eğitim Bakanlığı). (1968). 1968 İlkokul programı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
  • MEB (Milli Eğitim Bakanlığı). (1995). İlköğretim genel müdürlüğü ortaokul programı (2. bs.). Ankara.
  • MEB (Milli Eğitim Bakanlığı). (2003). Türkiye'de ilköğretim (Dünü, bugünü, yarını). Milli Eğitim Basımevi, İstanbul
  • MEB (Milli Eğitim Bakanlığı). (2010) İlköğretim vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersi (8. sınıf) öğretim programı.
  • http://ttkb.meb.gov.tr/program.aspx?tur=ilkogretim&lisetur=&ders=&sira=&sinif=&sayfa=3 adresinden erişildi.
  • MEB (Milli Eğitim Bakanlığı). (2015). İlkokul İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Dersi Öğretim Programı Kurul Kararı. http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx/program2.aspx?islem=1&kno=245 adresinden erişildi.
  • Meriam, S. B. (2009). Oualitative research: A guide to desing and implementation. San Francisco, CA: JosseyBass.
  • Millar, R. ve Osborne, J. F. (Eds.) (1998). Beyond 2000: Science education for the future. London: King's College London.
  • Naval, C., Print, M. ve Veldhuis, R. (2002). Education for democratic citizenship in the New Europe: Context and reform. European Journal of Education, 37(2), 107-128.
  • http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/1467-3435.00097/abstract adresinden erişildi.
  • Oğuzkan, F. (1981). Eğitim terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Özbek, R. (2004). Vatandaşlık ve insan hakları eğitimi ders amaçlarının gerçekleşme düzeyi (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Özbudun, E. (1989, 30 Kasım- 1 Aralık). Tarihsel gelişim içinde demokrasi ve eğitim, A. Ferhan O. (Ed).
  • Türk Eğitim Derneği XIII Eğitim Toplantısı içinde (s. 3-34) Ankara.
  • Özcan, B. (2009). Aktif öğretim ve klâsik öğretim yöntemlerinin badminton ders konusuna yönelik duyuşsal ve psikomotor erişi düzeylerine etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
  • Özdemir, S. M. ve Çakmak, A. (2008). The effect of drama education on prospective teachers' creativity. International Journal of Instruction, 1(1), 13-30.
  • Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (S. Çelik ve F. Ö. Karataş, Çev.). Ankara: Pegem Akademi.
  • Peigen, L. (2010). The practical consciousness of the future engineering education. Research in Higher Education of Engineering, 6, 002.
  • Rasmussen, M. L. (2012). The human rights education toolbox: A Practitioner's guide to planning and managing human rights education. Copenhagen: The Danish Institute for Human Rights.
  • Rugarcia, A., Felder, R. M., Woods, D. R. ve Stice, J. E. (2000). The future of engineering education I. A vision for a new century. Chemical Engineering Education, 34(1), 16-25
  • Sarı, M. (2007). Demokratik değerlerin kazanımı sürecinde örtük program: Düşük ve yüksekokul yaşam kalitesine sahip iki ilköğretim okulunda nitel bir çalışma (Yayınlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
  • Sarı, M., Sarı, S. ve Ötünç, M. S. (2008). İlköğretim öğrencilerinin demokratik değerlere bağlılıkları ve çatışma çözümü becerileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 8(1), 161-192. http://www.edam.com.tr/kuyeb/pdf/tr/a77f8511cabb5018cd1cba1a45b158231full.pdf adresinden erişildi.
  • Schaefer, E. S. (1991). Goals for parent and future-parent education: Research on parental beliefs and behavior. The Elementary School Journal, 91(3), 239-247.
  • Schulz, W., Fraillon, J. ve Ainley, J. (2011). ICCS 2009 Technical report. Amsterdam: International Association for the Evaluation of Educational Achievement (IEA). http://www.iea.nl/fileadmin/user_upload/Publications/Electronic_versions/ICCS_2009_Technical_R eport.pdf adresinden erişildi.
  • Scott, D. ve Lowson, H. (2002). Citizenship education and the curriculum. London: Ablex Publishing.
  • Selvi, K. (2011). Dünyada ve Türkiye'de demokrasi eğitiminin gelişimi. H. Deveci (Ed.). Okul öncesinde demokrasi eğitimi ve çocuk hakları içinde (s.47-67). Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
  • Tibbitts, F. (2008). Human rights education. Encyclopedia of Peace Education. Teachers College, Columbia University. http://www.tc.edu/centers/epe adresinden erişildi.
  • Toper, T. (2007). İlköğretim ikinci kademede demokrasi eğitimi: ikinci kademe öğretmenlerinin demokratik tutum ve davranışları sergileme düzeyleri (Kars ili örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
  • Toraman, Ç. (2012). İlköğretim 8. sınıf Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi Ders Programının değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Ulubey, Ö. Koçer, E. ve Toraman Ç. (2013, 18-19 Ekim). Problems and solutions on implementation of civilization and democracy education program. European Conference on Curriculum Studies-Future Directions: Uncertainty and Possibility'da sunulan bildiri. Minho Univertsity, Portekiz.
  • UN (United Nations). (1996). International plan of action for the decade of human rights education. GenevaSwitzerland: United Nations.
  • UNESCO (2012). World programme for human rights education. Paris: UNESCO. www.ohchr.org/Documents/Publications/WPHRE_Phase_2_en.pdf. adresinden erişildi.
  • Uyangör, N. (2007). İlköğretim 7. sınıf Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Programının değerlendirilmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Üstündağ, T. (1997). Vatandaşlık ve insan hakları eğitimi dersinin öğretiminde yaratıcı dramanın erişiye ve derse yönelik öğrenci tutumlarına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Üstündağ, T. (1998). Yaratıcı drama eğitim programının öğeleri. Eğitim ve Bilim, 22(107), 28-35.
  • Young, M. (2010). The future of education in a knowledge society: The radical case for a subject-based curriculum. Journal of the Pacific Circle Consortium for Education, 22(1), 21-32.
  • Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Yücelbilgili, Ö. (2010). Ortaöğretim coğrafya dersinde aktif öğretimin öğrenci başarısına etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
APA ULUBEY Ö, GÖZÜTOK F (2015). Yaratıcı Drama ve Diğer Etkileşimli Öğretim Yöntemleri ile Geleceğin Vatandaşlık, Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi. , 87 - 109.
Chicago ULUBEY Özgür,GÖZÜTOK Fatma Dilek Yaratıcı Drama ve Diğer Etkileşimli Öğretim Yöntemleri ile Geleceğin Vatandaşlık, Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi. (2015): 87 - 109.
MLA ULUBEY Özgür,GÖZÜTOK Fatma Dilek Yaratıcı Drama ve Diğer Etkileşimli Öğretim Yöntemleri ile Geleceğin Vatandaşlık, Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi. , 2015, ss.87 - 109.
AMA ULUBEY Ö,GÖZÜTOK F Yaratıcı Drama ve Diğer Etkileşimli Öğretim Yöntemleri ile Geleceğin Vatandaşlık, Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi. . 2015; 87 - 109.
Vancouver ULUBEY Ö,GÖZÜTOK F Yaratıcı Drama ve Diğer Etkileşimli Öğretim Yöntemleri ile Geleceğin Vatandaşlık, Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi. . 2015; 87 - 109.
IEEE ULUBEY Ö,GÖZÜTOK F "Yaratıcı Drama ve Diğer Etkileşimli Öğretim Yöntemleri ile Geleceğin Vatandaşlık, Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi." , ss.87 - 109, 2015.
ISNAD ULUBEY, Özgür - GÖZÜTOK, Fatma Dilek. "Yaratıcı Drama ve Diğer Etkileşimli Öğretim Yöntemleri ile Geleceğin Vatandaşlık, Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi". (2015), 87-109.
APA ULUBEY Ö, GÖZÜTOK F (2015). Yaratıcı Drama ve Diğer Etkileşimli Öğretim Yöntemleri ile Geleceğin Vatandaşlık, Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi. Eğitim ve Bilim, 40(182), 87 - 109.
Chicago ULUBEY Özgür,GÖZÜTOK Fatma Dilek Yaratıcı Drama ve Diğer Etkileşimli Öğretim Yöntemleri ile Geleceğin Vatandaşlık, Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi. Eğitim ve Bilim 40, no.182 (2015): 87 - 109.
MLA ULUBEY Özgür,GÖZÜTOK Fatma Dilek Yaratıcı Drama ve Diğer Etkileşimli Öğretim Yöntemleri ile Geleceğin Vatandaşlık, Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi. Eğitim ve Bilim, vol.40, no.182, 2015, ss.87 - 109.
AMA ULUBEY Ö,GÖZÜTOK F Yaratıcı Drama ve Diğer Etkileşimli Öğretim Yöntemleri ile Geleceğin Vatandaşlık, Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi. Eğitim ve Bilim. 2015; 40(182): 87 - 109.
Vancouver ULUBEY Ö,GÖZÜTOK F Yaratıcı Drama ve Diğer Etkileşimli Öğretim Yöntemleri ile Geleceğin Vatandaşlık, Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi. Eğitim ve Bilim. 2015; 40(182): 87 - 109.
IEEE ULUBEY Ö,GÖZÜTOK F "Yaratıcı Drama ve Diğer Etkileşimli Öğretim Yöntemleri ile Geleceğin Vatandaşlık, Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi." Eğitim ve Bilim, 40, ss.87 - 109, 2015.
ISNAD ULUBEY, Özgür - GÖZÜTOK, Fatma Dilek. "Yaratıcı Drama ve Diğer Etkileşimli Öğretim Yöntemleri ile Geleceğin Vatandaşlık, Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi". Eğitim ve Bilim 40/182 (2015), 87-109.