Hoşgörü Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi ve İlköğretim Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Çalışkan, Hüseyin; SAĞLAM, Halil İbrahim

Hoşgörü Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi ve İlköğretim Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Hüseyin ÇALIŞKAN, (Sakarya Üniversitesi)

Halil İbrahim SAĞLAM (Sakarya Üniversitesi)

Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri

40 0

Yıl: 2012 Cilt: 12 Sayı: 2 Suplementary Sayfa Aralığı: 1431 - 1446 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Hoşgörü Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi ve İlköğretim Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Öz:

Bu araştırma, Hoşgörü Eğilim Ölçeğinin geliştirilmesi ve ilköğretim öğrencilerinin hoşgörü eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma grubunu Sakarya Büyükşehir sınırları içindeki beş ilköğretim okulunda öğrenim gören 899 öğrenci oluşturmaktadır. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda toplam varyansın % 47.97'sini açıklayan, üç alt faktörden oluşan 18 maddelik bir ölçme aracı elde edilmiştir. Bu alt faktörler "değer", "kabul" ve "empati"dir. Ölçeğin tamamı için hesaplanan iç tutarlılık güvenirlik katsayısının .89; birinci faktör için .86, ikinci faktörü için .70 ve üçüncü faktör için ise .63 olduğu tespit edilmiştir. Ölçeğin test-tekrar test güvenirlik katsayısının .84, birinci faktör için .83, ikinci faktör için .73 ve üçüncü faktör için .82; alt ölçeklerin madde-toplam korelasyonlarının .43 ile .63 arasında değiştiği ve %27'lik alt-üst grupların ortalamaları arasındaki tüm farkların anlamlı olduğu belirlenmiştir. Ölçekle yapılan ölçümler sonucunda ilköğretim öğrencilerinin hoşgörü eğilimlerinin yüksek olduğu, kızların daha hoşgörülü oldukları, sınıf düzeyi yükseldikçe hoşgörü eğilimlerinin azaldığı, annelerin eğitim düzeyi yükseldikçe öğrencilerin hoşgörü eğilimlerinin arttığı; babaların eğitim düzeyinin bir farklılaşmaya yol açmadığı belirlenmiştir

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Eğitim, Özel

Öz:

Bu araştırma, Hoşgörü Eğilim Ölçeğinin geliştirilmesi ve ilköğretim öğrencilerinin hoşgörü eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma grubunu Sakarya Büyükşehir sınırları içindeki beş ilköğretim okulunda öğrenim gören 899 öğrenci oluşturmaktadır. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda toplam varyansın % 47.97’sini açıklayan, üç alt faktörden oluşan 18 maddelik bir ölçme aracı elde edilmiştir. Bu alt faktörler “değer”, “kabul” ve “empati”dir. Ölçeğin tamamı için hesaplanan iç tutarlılık güvenirlik katsayısının .89; birinci faktör için .86, ikinci faktörü için .70 ve üçüncü faktör için ise .63 olduğu tespit edilmiştir. Ölçeğin test-tekrar test güvenirlik katsayısının .84, birinci faktör için .83, ikinci faktör için .73 ve üçüncü faktör için .82; alt ölçeklerin madde-toplam korelasyonlarının .43 ile .63 arasında değiştiği ve %27’lik alt-üst grupların ortalamaları arasındaki tüm farkların anlamlı olduğu belirlenmiştir. Ölçekle yapılan ölçümler sonucunda ilköğretim öğrencilerinin hoşgörü eğilimlerinin yüksek olduğu, kızların daha hoşgörülü oldukları, sınıf düzeyi yükseldikçe hoşgörü eğilimlerinin azaldığı, annelerin eğitim düzeyi yükseldikçe öğrencilerin hoşgörü eğilimlerinin arttığı; babaların eğitim düzeyinin bir farklılaşmaya yol açmadığı belirlenmiştir

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Eğitim, Özel

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Akbaş, O. (2011). Sosyal bilgilerde değerler ve öğretimi. B. Tay ve A. Öcal (Ed.), Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi içinde (s. 343-370). Ankara: Pegem A Yayınları.
Akbaşlı, S., Yanpar-Yelken, T. ve Sünbül, Ö. (2010). Öğretmen adayı demokratik eğilim ölçeği geliştirme çalışması. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (1), 94-108.
Akın, U. ve Özdemir, M. (2009). Öğretmen adaylarının demokratik değerlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Eğitim Bilimleri Fakültesi Örneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42 (2), 183-198.
Aslan, Ö. (2001). Hoşgörü ve tolerans kavramlarına etimolojik açıdan analitik bir yaklaşım [Electronic Version]. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5 (2), http://eskidergi. cumhuriyet.edu.tr/makale/325.pdf adresinden 20 Ekim 2011 tarihinde edinilmiştir.
Atalay, Y. Ö. (2008). Felsefi açıdan tolerans ve hoşgörü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
Balcı, A. (1995). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: 72 TDFO Bilgisayar Yayıncılık San. Tic. Ltd. Şti.
Balcı, A. (2004). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem A Yayınları.
Bilgin, B. (1998). İslam ve hoşgörü. Diyanet İlmi Dergi, 34,1.
Büyükdüvenci, S. (1990). Demokrasi, eğitim ve Türkiye. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 23 (2), 583-597.
Büyüköztürk, Ş. (2006). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Cookson, P. W. (2001). Fostering moral democracy. Educational Leadership, 59 (2), 42-45.
Çokluk, O., Şekercioglu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Demircioğlu, İ. H. (2008). Using historical stories to teach tolerance: The experiences of Turkish eighth-grade students. Social Studies, 99 (3), 105-110.
Deveci, H. ve Ay, T. S. (2009). İlköğretim öğrencilerinin günlüklerine göre günlük yaşamda değerler. Uluslar arası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (6), 167-181.
Dilmaç, B. (1999). İllköğretim öğrencilerine insani değerler eğitimi verilmesi ve ahlaki olgunluk ölçeği ile eğitimin sınanması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Dilmaç, B., Bozgeyikli, H. ve Çıkılı, Y. (2008). Öğretmen adaylarının değer algılarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 6 (16), 69-91.
Dilmaç, B., Kulaksızoğlu, A. ve Ekşi, H. (2007). Bir grup fen lisesi öğrencisine verilen insani değerler eğitiminin insani değerler ölçeği ile sınanması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7, 1221-1261.
Duman, B. (2010). Correlation between the graduate students’ perception of educational philosophies and their democratic attitudes. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2 (2010), 5830-5834.
Ersoy, A. F. (2007). Sosyal bilgiler dersinde öğretmenlerin etkili vatandaşlık eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education. Boston: McGraw-Hill.
Genç, S. Z. ve Kalafat, T. (2008). Öğretmen adaylarının demokratik tutumları ile empatik becerilerinin değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 211-222.
Gerbing D. W. & Anderson J. C. (1993). Monte Carlo evaluations of the goodness-of-fit indices for structural equation models. In K. A. Bollen & J. S. Long (Ed.), Testing structural equation models (pp. 40-65) Newbury Park, CA: Sage.
Green, S. B., & Salkind, N. J. (2005). Using SPSS for windows and macintosh: Analyzing and understanding data. New Jersey: Pearson Prentice Hall.
Gürsoy, K. (1991). Felsefe ve hoşgörü. Felsefe Dünyası, 1, 18-21.
Güven, A. ve Akkuş, Z. (2004). Demokratik değer kazanımında okulların rolü. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 217-224.
Güven, İ. (1999). Küreselleşme ve eğitim dizgesine yansımaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 32 (1), 145-159.
Jeong, J. (2004). Analysis of the factors and the roles of hrd in organizational learning styles as identified by key informants at selected corporations in the Republic of Korea. Unpublished Doctoral dissertation, Texas A &M University, USA.
Jöreskog, K. G., & Sörbom, D. (1993). Lirsel 8: Structural equatoin modeling with the simplis command language. Lincolnwood: Scientific Software Internaional, Inc.
Karadağ, E., Baloğlu, N. ve Yalçınkayalar, P. (2006). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretmenler tarafından algılanan demokratik tutumları ile öğretmenlerin demokratik değerleri üzerine ilişkisel bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 4 (12), 65-82.
Karakütük, K. (2001). Demokratik laik eğitim çağdaş toplum olmanın yolu. Ankara: Anı Yayıncılık.
Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kayış, A. (2006). Güvenirlik analizi. SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. S. Kalayci (Ed.), Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
Kaymakcan, R. (2007). Bir değer olarak hoşgörü ve eğitimi. R. Kaymakcan, S. Kenan, H. Kökelekli, Ş. Arslan ve M. Zengin (Ed.), Değerler ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu içinde (s. 515-531). İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
Kıncal, R. Y. ve Işık, H. (2003). Demokratik eğitim ve demokratik değerler. Eğitim Araştırmaları, 11, 54-58.
Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. London: Routledge.
Leirvik, O. (2007). Hoşgörü, vicdan ve dayanışma: Ahlak ve din eğitiminde küreselleşen kavramlar. R. Kaymakcan, S. Kenan, H. Kökelekli, Ş. Arslan ve M. Zengin (Ed.), Değerler ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu içinde (s. 533-552). İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
McGowan, T. M., & Godwin, C. M. (1986). Citizenship education in the early grades: A plan for action. Social Studies, 30, 108-207.
Milli Egitim Bakanlığı (MEB). (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve klavuzu. Ankara: Yazar.
Öner, N. (1995). Felsefe yolunda düşünceler. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Sağlam, H. İ. (2000). Sosyal bilgiler dersinin demokratik tutum geliştirmedeki rolü. Milli Eğitim Dergisi, 146, 67-71.
Sağlam, H. İ. (2010). İlköğretim öğrencilerinin bilinçli tüketiciliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10, 2481-2518.
Sarı, M., Sarı, S., & Ötünç, M. S. (2008). An investigation of devotion to democratic values and conflict resolution abilities: A case of elementary school students. Educational Sciences: Theory & Practice, 8, 183-192.
Selvi, K. (2006). Developing a teacher trainees’ democratic values scale: Validity and reliability analyses. Social Behavior and Personality, 34 (9), 1171-1178.
Şahin, Ç. (2011). Perceptions of perspective teachers about tolerance education. Educational Research and Reviews, 6 (1), 77-86.
Tabachnick, B. G., & Fidel, L. S. (2001). Using multivariate statistics (4th ed.). Needham Heights, MA: Allyn & Bacon.
Tatar, A. F. (2009). Okul öncesi eğitiminde hoşgörü eğitimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Yazıcı, K. (2011). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının demokratik değerlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36 (159), 165-178.
Yeşil, R. (2002). Okul ve ailede insan hakları ve demokrasi eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Yeşil, R. (2010). Demokratik öğretmen kararlılığı ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10, 2615-2642.
Yeşil, R. ve Aydin, D. (2007). Demokratik değerlerin eğitiminde yöntem ve zamanlama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (2), 65-84.
Yılmaz, H. (2004). Hz. Peygamber’in eğitiminde bir ilke olarak hoşgörü. Cumhuriyet İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8 (1), 109-132.
Yürüşen, M. (2001). Çeşitlilikten özgürlüğe. Ankara: Liberte Yayınları.
Zencirci, İ. (2003). İlköğretim okullarında yönetimin demokratiklik düzeyinin katılım özgürlük ve özerklik boyutları açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

APA	Çalışkan H, SAĞLAM H (2012). Hoşgörü Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi ve İlköğretim Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. , 1431 - 1446.
Chicago	Çalışkan Hüseyin,SAĞLAM Halil İbrahim Hoşgörü Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi ve İlköğretim Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. (2012): 1431 - 1446.
MLA	Çalışkan Hüseyin,SAĞLAM Halil İbrahim Hoşgörü Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi ve İlköğretim Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. , 2012, ss.1431 - 1446.
AMA	Çalışkan H,SAĞLAM H Hoşgörü Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi ve İlköğretim Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. . 2012; 1431 - 1446.
Vancouver	Çalışkan H,SAĞLAM H Hoşgörü Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi ve İlköğretim Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. . 2012; 1431 - 1446.
IEEE	Çalışkan H,SAĞLAM H "Hoşgörü Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi ve İlköğretim Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi." , ss.1431 - 1446, 2012.
ISNAD	Çalışkan, Hüseyin - SAĞLAM, Halil İbrahim. "Hoşgörü Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi ve İlköğretim Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi". (2012), 1431-1446.

APA	Çalışkan H, SAĞLAM H (2012). Hoşgörü Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi ve İlköğretim Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2 Suplementary), 1431 - 1446.
Chicago	Çalışkan Hüseyin,SAĞLAM Halil İbrahim Hoşgörü Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi ve İlköğretim Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 12, no.2 Suplementary (2012): 1431 - 1446.
MLA	Çalışkan Hüseyin,SAĞLAM Halil İbrahim Hoşgörü Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi ve İlköğretim Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.12, no.2 Suplementary, 2012, ss.1431 - 1446.
AMA	Çalışkan H,SAĞLAM H Hoşgörü Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi ve İlköğretim Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2012; 12(2 Suplementary): 1431 - 1446.
Vancouver	Çalışkan H,SAĞLAM H Hoşgörü Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi ve İlköğretim Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2012; 12(2 Suplementary): 1431 - 1446.
IEEE	Çalışkan H,SAĞLAM H "Hoşgörü Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi ve İlköğretim Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12, ss.1431 - 1446, 2012.
ISNAD	Çalışkan, Hüseyin - SAĞLAM, Halil İbrahim. "Hoşgörü Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi ve İlköğretim Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 12/2 Suplementary (2012), 1431-1446.