REALİST HALK HİKÂYESİ İLE ROMAN ARASINDA KÜRKÇÜ-ZÂDE OSMAN REMZİ’NİN SERGÜZEŞT-İ MÂZÎ YAHUD VÂMIK U AZRÂ MESNEVÎSİ

Yıl: 2018 Cilt: 17 Sayı: 66 Sayfa Aralığı: 482 - 492 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

REALİST HALK HİKÂYESİ İLE ROMAN ARASINDA KÜRKÇÜ-ZÂDE OSMAN REMZİ’NİN SERGÜZEŞT-İ MÂZÎ YAHUD VÂMIK U AZRÂ MESNEVÎSİ

Öz:
Asıl konusu insan olan edebiyat, yüzyıllar içinde onu üreten ve tüketen zümrelerin ihtiyaçları doğrultusunda, sözlü anlatılardan yazılı metinlere doğru bir gelişim, değişim ve ilerleme göstermiştir. Bu süreçte edebî üsluplar, tarzlar, ekoller ya da şekil ve türler, belli başlı özellikleriyle birbirlerinden ayrılsalar da sıkı bir ilişki içinde olmuşlardır. Klâsik Türk edebiyatı alanında, manzum eserler arasında yer alan mesnevîler, anlatma esasına bağlı edebî metinler olarak bir dönemin hikâye ihtiyacını karşılamışlardır. Aynı dönemde halk hikâyeleri de bazen aynı, bazen farklı konuları farklı bir üslupla işlemiştir. Hikâye etme sanatı Batı edebiyatının da etkisiyle zaman içinde gelişmiş ve yeni ürünler roman türünün örnekleri arasına girmiştir. Bu süreçte bütün zamanların evrensel teması olan aşk ve çift kahramanlı aşk hikâyeleri daima hikâyelere konu olmuştur. Kaynağı mitolojik anlatılara kadar uzanan Vâmık u Azra da, çift kahramanlı bir aşk hikâyesidir. Kürkçü-zâde Osman Remzi'nin eseri mesnevî geleneğinde var olan diğer Vâmık u Azrâ'lara sadece ismen benzemekte, eser daha çok realist halk hikâyesi özelliği göstermektedir. Dönem olarak da klâsik Türk edebiyatı ürünlerinin yerini Batı tesirinde gelişen edebî türlere bıraktığı bir zaman diliminde kaleme alındığı görülen Kürkçü-zâde Osman Remzi'nin Sergüzeşt-i Mâzî Yahud Vâmık u Azrâ'sı, sözlü ve yazılı edebiyat arasında, halk hikâyesinden ve klâsik türlerden modern anlatılara geçiş dönemi eseri olarak kabul edilebilir. Bu çalışmada Kürkçü-zâde Osman Remzi'nin Sergüzeşt-i Mâzî Yahud Vâmık u Azrâ mesnevisine, epizotlarına göre inceleme yöntemi uygulanarak halk hikâyesine yaklaşan ya da ondan ayrılan yönleri tespit edilecektir
Anahtar Kelime:

KÜRKÇÜ-ZÂDE OSMAN REMZI’S SERGÜZEŞT-I MÂZI YAHUD VÂMIK U AZRÂ MESNEVI BETWEEN REALISTIC FOLK STORY AND NOVEL

Öz:
The literature, the subject of which is human, has progressed and changed into written texts from oral narratives in line with the requirements of communities who have produced and consumed it for centuries. Within that period, even if literary wording, ecoles or forms and styles separated from one another with their particular characteristics, they have been in a closed relation. Mesnevîs which are in poetical works in the field of classical Turkish literature met the need of narratives of a period as literary texts which based on narration. In the same period, folk stories also addressed sometimes same and sometimes different subjects in a different style. Storytelling has been developed with the influence of Western literature in time and new works got into the examples of novel genres. Within that period, love which is the universal theme of all times and double heroic love stories, have always been the subject of stories. Vâmık u Azrâ, whose source extends to mythological narratives, is also a double heroic love story. The work of Kürkçü-zâde Osman Remzi reminds the other Vâmık u Azrâs just in name, it is more likely to folk story with a realist character in tradition of mesnevî. Sergüzeşt-i Mâzî Yahud Vâmık u Azrâ of Kürkçü-zâde Osman Remzi which was written in a period which the works of classical Turkish literature gave its place to the literary works which developed with influence of West, could be accepted as a transitional work of the period between narrative and written literature from folk story and classical genres to the modern narratives. In this study, it will be determined close or distant features of Kürkçü-zâde Osman Remzi's Sergüzeşt-i Mâzî Yahud Vâmık u Azrâ mesnevi from the folk story with applying the method of examining according to the episodes
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aktaş, Ş. (2015). Anlatma Esasına Bağlı Edebî Metinlerin Tahlili -Teori ve Uygulama-. Ankara: Kurgan Edebiyat.
  • Alptekin, A.B. (2016). Halk Hikâyelerinin Motif Yapısı. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Ayan, G. (1998). Lâmi’î Vâmık u Azrâ-İnceleme Metin. Ankara: AKM Başkanlığı Yayınları.
  • Boratav, P. N. (1982). Folklor ve Edebiyat 2. İstanbul: Adam Yayıncılık.
  • __________ . (1988). Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği. İstanbul: Adam Yayınları.
  • Daşdemir, Ö. (2012). Halk Hikâyesi Olarak Yusuf ile Züleyha. Erzurum: Fenomen Yayıncılık.
  • Ece, S. (2002). Manisalı Camiî’nin Vamık u Azra Mesnevisi (İnceleme-Metin-Sadeleştirme). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Erzurum.
  • Elçin, Ş. (2000). Kerem ile Aslı Hikâyesi (Araştırma-İnceleme). Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Erdoğan Çeltik, S. (2007). Ali Emirî’nin Osmanlı Tarih ve Edebiyat Dergisi Üzerine Bir İnceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı, Ankara.
  • Ergin, M. (2016). Dede Korkut Kitabı 1-2. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Harmancı, E. (2003). Manisalı Câmi’î Muhabbet-nâme (Vâmık u ‘Azrâ) İnceleme, Metin, Nesre Çeviri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı, İstanbul.
  • Huart, C. (1993). Vâmık ve Azrâ. N. Şahinoğlu (çev.). MEB İslam Ansiklopedisi içinde. (C.13, s. 190-194). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
  • Kahraman, M. (2013). Nevai ve Roman. Avrasya Etüdleri, (43), 57-175.
  • Kaya, D.-M. S. Koz. (2000). Halk Hikâyeleri 1. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
  • Kekeç, İ. (2017). Türk Edebiyatında Mesnevi ve Roman İlişkisine Dair Görüşler Üzerine Bir Değerlendirme. Hikmet Akademik Edebiyat Dergisi, 3(2), 186-194.
  • Kurtoğlu, M. (2013). Çağdaş Bir Nâbî Meçhul Bir Urfalı Şair Kemâl Edîb Kürkçüoğlu. ŞURKAV Şanlıurfa Kültür Sanat Tarih ve Turizm Dergisi, 6(17), 25-37. Şanlıurfa.
  • Önal, M. N. (2006). “Yazma, Matbu Ve Sözlü Varyantlar Arasında Bir İnceleme: Şah İsmail Hikâyesi Örneği”, VII. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri içinde. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/13917,100pdf.pdf?0&_tag1=FBFB363397F0B6 D7886C417018018E8D73AF4EBA&crefer=06A5C76FF868DE999078E829EE1791063 A42D6A4338B11811BE4F75DE76B32B9 adresinden erişildi 07.08.2017 tarihinde erişildi.
  • Ritter, H. (2011). Doğu Mitolojisinin Edebiyata Etkisi. M. Kanar (ed.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Saraç, M. A. (2013). Kürkçüzâde Osman Remzi Sergüzeşt-i Mâzî Yahud Vâmık u Azrâ. Şanlıurfa: Şanlıurfa Valiliği Yayınları.
  • Şenocak, E. (2000). Leylâ ile Mecnûn Hikâyesi Üzerine Mukayeseli Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Elazığ.
  • Şimşek, E. (1987). Arzu ile Kamber Hikâyesi Üzerinde Mukayeseli Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Elazığ.
  • Tanç, N. (2017). Klâsik Türk Şiirinin Son Temsilcilerinden Kürkçü-zâde Osman Remzi ve Ali Emîrî’ye Nazîreleri. Söylem Filoloji Dergisi, 2(2), 232-249. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/383749 adresinden erişildi.
  • Türkmen, F. (1995). Âşık Garip Hikâyesi İnceleme-Metin. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • _________. (1998). Tahir ile Zühre (İnceleme-Metin). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
  • Türkmen, F., M. M. Taşlıova ve N. Tan. (2014). Âşık Şeref Taşlıova’dan Derlenen Halk Hikâyeleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Ünlü, O. (2011). Modern Araştırmacının Klâsik Hikâyeye Bakışı Üzerine Değerlendirmeler. TÜBAR, 29, 461-474.
  • Yiğit, S. (2017). Lâmi’î’nin Vâmık u ‘Azrâ Mesnevîsinin Mahallî Unsurlar Açısından İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Muğla.
APA Tanç N (2018). REALİST HALK HİKÂYESİ İLE ROMAN ARASINDA KÜRKÇÜ-ZÂDE OSMAN REMZİ’NİN SERGÜZEŞT-İ MÂZÎ YAHUD VÂMIK U AZRÂ MESNEVÎSİ. , 482 - 492.
Chicago Tanç Nilüfer REALİST HALK HİKÂYESİ İLE ROMAN ARASINDA KÜRKÇÜ-ZÂDE OSMAN REMZİ’NİN SERGÜZEŞT-İ MÂZÎ YAHUD VÂMIK U AZRÂ MESNEVÎSİ. (2018): 482 - 492.
MLA Tanç Nilüfer REALİST HALK HİKÂYESİ İLE ROMAN ARASINDA KÜRKÇÜ-ZÂDE OSMAN REMZİ’NİN SERGÜZEŞT-İ MÂZÎ YAHUD VÂMIK U AZRÂ MESNEVÎSİ. , 2018, ss.482 - 492.
AMA Tanç N REALİST HALK HİKÂYESİ İLE ROMAN ARASINDA KÜRKÇÜ-ZÂDE OSMAN REMZİ’NİN SERGÜZEŞT-İ MÂZÎ YAHUD VÂMIK U AZRÂ MESNEVÎSİ. . 2018; 482 - 492.
Vancouver Tanç N REALİST HALK HİKÂYESİ İLE ROMAN ARASINDA KÜRKÇÜ-ZÂDE OSMAN REMZİ’NİN SERGÜZEŞT-İ MÂZÎ YAHUD VÂMIK U AZRÂ MESNEVÎSİ. . 2018; 482 - 492.
IEEE Tanç N "REALİST HALK HİKÂYESİ İLE ROMAN ARASINDA KÜRKÇÜ-ZÂDE OSMAN REMZİ’NİN SERGÜZEŞT-İ MÂZÎ YAHUD VÂMIK U AZRÂ MESNEVÎSİ." , ss.482 - 492, 2018.
ISNAD Tanç, Nilüfer. "REALİST HALK HİKÂYESİ İLE ROMAN ARASINDA KÜRKÇÜ-ZÂDE OSMAN REMZİ’NİN SERGÜZEŞT-İ MÂZÎ YAHUD VÂMIK U AZRÂ MESNEVÎSİ". (2018), 482-492.
APA Tanç N (2018). REALİST HALK HİKÂYESİ İLE ROMAN ARASINDA KÜRKÇÜ-ZÂDE OSMAN REMZİ’NİN SERGÜZEŞT-İ MÂZÎ YAHUD VÂMIK U AZRÂ MESNEVÎSİ. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), 17(66), 482 - 492.
Chicago Tanç Nilüfer REALİST HALK HİKÂYESİ İLE ROMAN ARASINDA KÜRKÇÜ-ZÂDE OSMAN REMZİ’NİN SERGÜZEŞT-İ MÂZÎ YAHUD VÂMIK U AZRÂ MESNEVÎSİ. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik) 17, no.66 (2018): 482 - 492.
MLA Tanç Nilüfer REALİST HALK HİKÂYESİ İLE ROMAN ARASINDA KÜRKÇÜ-ZÂDE OSMAN REMZİ’NİN SERGÜZEŞT-İ MÂZÎ YAHUD VÂMIK U AZRÂ MESNEVÎSİ. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), vol.17, no.66, 2018, ss.482 - 492.
AMA Tanç N REALİST HALK HİKÂYESİ İLE ROMAN ARASINDA KÜRKÇÜ-ZÂDE OSMAN REMZİ’NİN SERGÜZEŞT-İ MÂZÎ YAHUD VÂMIK U AZRÂ MESNEVÎSİ. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik). 2018; 17(66): 482 - 492.
Vancouver Tanç N REALİST HALK HİKÂYESİ İLE ROMAN ARASINDA KÜRKÇÜ-ZÂDE OSMAN REMZİ’NİN SERGÜZEŞT-İ MÂZÎ YAHUD VÂMIK U AZRÂ MESNEVÎSİ. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik). 2018; 17(66): 482 - 492.
IEEE Tanç N "REALİST HALK HİKÂYESİ İLE ROMAN ARASINDA KÜRKÇÜ-ZÂDE OSMAN REMZİ’NİN SERGÜZEŞT-İ MÂZÎ YAHUD VÂMIK U AZRÂ MESNEVÎSİ." Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), 17, ss.482 - 492, 2018.
ISNAD Tanç, Nilüfer. "REALİST HALK HİKÂYESİ İLE ROMAN ARASINDA KÜRKÇÜ-ZÂDE OSMAN REMZİ’NİN SERGÜZEŞT-İ MÂZÎ YAHUD VÂMIK U AZRÂ MESNEVÎSİ". Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik) 17/66 (2018), 482-492.