Yıl: 2019 Cilt: 7 Sayı: 0 Sayfa Aralığı: 589 - 605 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.13113/CEDRUS/201927 İndeks Tarihi: 24-01-2020

SUALTI ARKEOLOJİSİNİN TERMİNOLOJİ SORUNSAL

Öz:
Dünya’da yapılan ilk sualtı araştırmaları iç sulardabaşlamış ve bu çalışmaları Avrupa’da çeşitli göllerde yapılan dalışlar oluşturmuştur. Arka planında arkeolojikamaçlardan ziyade hazine avcılığı veya antikacılık zihniyetibulunan söz konusu çalışmalar yıllarca devam etmiştir. Birarkeoloğun suyun altına dalış yaptığı ilk örnek Meksika’dayer alan “Chichen Itza” tapınağının yanındaki bir obrukta1904’te gerçekleşmiştir. Su altında kendi bütünselliği ile birbatığın bir Arkeolog tarafından ilk olarak kazıldığı yer ise(Gelidonya Burnu Batığı 1960) Türkiye’dir. Ülkemizdeyaklaşık 50 yıldır fiili olarak yapılmakta olan Sualtı Arkeolojisi çalışmaları dünya ölçeğinde önemli bir yere sahipolsa da ülkemizde yürütülen geleneksel Arkeoloji çalışmalarının yanında sayısal olarak çok daha küçük bir yertutmaktadır. Çalışma oranının karada yürütülen çalışmalar yanındaki göreli azlığı, bilinirliğin de az olmasına sebebiyet vermektedir. Dünyada yürütülen çalışmalar zamaniçinde alt dallara ayrılmış özgün bir terminoloji oluşmuştur. Ülkemizde ise terminolojik çalışmalara ağırlık verilmemiştir. Günümüzde İngilizce Underwater Archaeology‘nin birebir Türkçe çevirisi olan “Sualtı Arkeolojisi” kavramı yaygın ve en kapsayıcı tabir olarak tercih edilmiş olsada bilim dünyasında bunun dışında çok sayıda benzeri altdal da mevcuttur. Bu çalışmada söz konusu alt dallarıniçerikleri ve terminoloji sorunsalı ile bunlara önerdiğimizTürkçe karşılıklar ele alınmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: Arkeoloji Tarih Dil ve Dil Bilim

TERMINOLOGY PROBLEMS OF UNDERWATER ARCHAEOLOGY

Öz:
Pioneering underwater researches in the world began in inland waters and such studies mainly comprised of diving at various lakes in Europe. With antiquarian or treasure hunting motives in the background rather than archaeological purposes, these researches continued for years. The first ever dive by an archaeologist was carried out in 1904 at a cenote near the “Chichén Itzá” temple in Mexico. It is in Turkey (Cape Gelidonya wreck, 1960) that the first shipwreck to be excavated in its entirety from the seabed by an archeologist. Although underwater archaeology studies, which have been actively conducted for about 50 years in Turkey, are considered to be significant at a global scale; they are much smaller in terms of quantity in comparison with traditional archaeological research carried out in Turkey. The relative scarcity of underwater studies compared to terrestrial ones results in reduced recognition levels. Studies conducted globally have gradually divided into subbranches and a unique terminology emerged. Meanwhile, terminological studies have not been given priority in Turkey. Although the term “Sualtı Arkeolojisi [Underwater Archaeology]” a direct translation from English to Turkish, has been adopted for being the most common and comprehensive one, a number of similar other subbranches also exist in science world. This study deals with the contents of the said sub-branches, terminology as a research question and Turkish equivalents we suggest for terms.
Anahtar Kelime:

Konular: Arkeoloji Tarih Dil ve Dil Bilim
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Altenmuller 2002 H. Altenmuller, "Funerary Boats and Boat Pits of the Old Kingdom". Archiv Orientální 70/3 (2002) 269-290.
  • Ballard 2007 R. D. Ballard, “Archaeological Oceanography”. Oceanography 20/4 (2007) 62-67.
  • Ballard et al. 2001 R. D. Ballard, F. T. Hiebert, D. F. Coleman, C., Ward, J. S. Smith, K. Willis, B. Foley, K. Croff, C. Major – F. Torre, “Deepwater Archaeology of the Black Sea: The 2000 Season at Sinop, Turkey”. American Journal of Archaeology 105/4 (2001) 607-623.
  • Bass 2003 G. F. Bass, Su Altında Arkeoloji: Bir Arkeoloğun Türkiye Macerası. İstanbul 2003.
  • Bass 2011 G. F. Bass, “The Development of Maritime Archaeology”. The Oxford Handbook of Maritime Archaeology. Oxford 2011.
  • Bass 2013 G. F. Bass, Denizler Altında Arkeoloji, Su Altına Adanmış Bir Ömür: Anılar ve Keşifler. Çev. F. Gülfidan. İstanbul 2013.
  • Bass –Hamilton 2008 G. F. Bass – D. L. Hamilton, “Underwater Archaeology”. Eds. D. M. Pearsall – P. P. A. Funari, Encyclopedia of Archaeology 2. New York (2008) 2161-64.
  • Bayliss et al. 2000 A. Bayliss, C. Groves, G. McGormac, M. Baillie, D. Brown, M. G. Brennand, M. Baillie, D. Brown – M. Brennand, “Precise dating of the Norfolk timber circle”. Nature 402 (2000) 479.
  • Benjamin 2010 J. Benjamin, “Submerged Prehistoric Landscapes and Underwater Site Discovery: Reevaluating the ‘Danish Model’ for International Practice”. Journal of Island & Coastal Archaeology 5 (2010) 253-270.
  • Blot 1996 J. Y. Blot, Underwater Archaeology. Exploring World Beneath the Sea. London 1996.
  • Bowens 2009 A. Bowens, Underwater Archaeology: The NAS Guide to Principles and Practice. Portsmouth 2009.
  • Ciner 2003 A. Ciner, “Gelgit Düzlüğü Sedimantasyonuna Güncel Bir Örnek: MontSaint- Michel Körfezi (Kuzeybatı Fransa)”. Yerbilimleri Dergisi 5/27 (2003) 15-27.
  • Coles 1975 J. Coles, The Archaeology of Wetlands. Edinburgh 1975.
  • Erinç et al. 2015 S. Erinç,A. Ertek –C. Güneysu, Jeomorfoloji II. İstanbul 2015.
  • Gibbs 2006 M. Gibbs, “Cultural Site Formation Processes in Maritime Archaeology: Disaster Response, Salvage and Muckelroy 30 Years on”. International Journal of Nautical Archaeology 35(1) (2006) 4-19.
  • Green 2008 J. Green, "Maritime Archaeology". Eds. D. M. Pearsall – P. P. A. Funari, Encyclopedia of Archaeology 2. New York (2008) 1599-1605.
  • Higham 2012 C. F. W. Higham “The Archaeology of Wetlands: a Personal Journey”. Ed. Francesco Menotti – A. O'Sullivan, The Oxford Handbook of Wetland Archaeology. Oxford 2012.
  • Hoşgören 2014 M. Y. Hoşgören, Jeomorfoloji Terimleri Sözlüğü. İstanbul 2014.
  • Kayan 2012 İ. Kayan, “Kuvaterner’de Deniz Seviyesi Değişimleri”. Eds. N. Kazancı – A. Gürbüz,Kuvaterner Bilimi(2012) 59-78.
  • Kızıltan 2010 Z. Kızıltan, “Marmaray-Metro Projeleri Kapsamında Yapılan, Yenikapı, Sirkeci ve Üsküdar Kazıları”. Eds. U. Kocabaş, İstanbul Arkeoloji Müzeleri 1. Marmaray-Metro Kurtarma Kazıları Sempozyumu Bildiriler Kitabı. İstanbul (2010) 5-6.
  • Linford et al. 2002 N. Linford, M. Jackson – J. Marvin, “Seahenge, Susceptibility, and more ways to be wrong”. The IRM Quarterly 12/1 (2002)1-12.
  • Menotti –O’Sullivan 2012 F. Menotti – A. O'Sullivan, The Oxford Handbook of Wetland Archaeology. Oxford 2012.
  • Muckelroy 1976 K. Muckelroy, “The Integration of Historical and Archaeological Data Concerning an Historic Wreck Site: The ‘Kennemerland’”. World Archaeology 7/3 (1976) 280-89.
  • Muckelroy 1978 K. Muckelroy, Maritime Archaeology. Cambridge 1978.
  • Öniz 2009 H. Öniz, Temel Sualtı Arkeolojisi. İstanbul 2009.
  • Özdoğan 2011 M. Özdoğan, 50 Soruda Arkeoloji. İstanbul 2011.
  • Özkan-Aygün 2008 Ç. Özkan-Aygün, “The Sunken Byzantine Settlement, 2005-2006 Underwater Survey at Hazer Lake, Eastern Anatolia”. AST XXV/3 Kocaeli (2008) 159-170.
  • Partridge 2006 E. Partridge, Origins: A short Etymological Dictionary of Modern English. Routledge 2006.
  • Purdy 1988 B. A. Purdy, Wet Site Archaeology. New Jersey 1988.
  • Radic-Rossi 2012 İ. Radic-Rossi, "Underwater/Submarine, Maritime and Archaeology: Discussing Some Terminological Issues". Archaeologia Adriatica VI (2012) 207- 230.
  • Renfrew –Bahn 2017 C. Renfrew – P. Bahn, Arkeoloji, Kuramlar, Yöntemler ve Uygulama. Çev. G. Engin. İstanbul 2017.
  • Sağlamtimur –Türker 2012 H. Sağlamtimur – A. Türker, “Çattepe Höyük”. Eds. A. Çilingiroğlu, Z. Mercangöz –G. Polat. Ege Üniversitesi Arkeoloji Kazıları(2012) 65-76.
  • Varinlioğlu 2014 G. Varinlioğlu, “Denizel Arkeolojide Görselleştirilme”. TINA Denizcilik Arkeolojisi Dergisi 1 (2014) 76-78.
APA GÖLBAŞ A (2019). SUALTI ARKEOLOJİSİNİN TERMİNOLOJİ SORUNSAL. , 589 - 605. 10.13113/CEDRUS/201927
Chicago GÖLBAŞ ALPER SUALTI ARKEOLOJİSİNİN TERMİNOLOJİ SORUNSAL. (2019): 589 - 605. 10.13113/CEDRUS/201927
MLA GÖLBAŞ ALPER SUALTI ARKEOLOJİSİNİN TERMİNOLOJİ SORUNSAL. , 2019, ss.589 - 605. 10.13113/CEDRUS/201927
AMA GÖLBAŞ A SUALTI ARKEOLOJİSİNİN TERMİNOLOJİ SORUNSAL. . 2019; 589 - 605. 10.13113/CEDRUS/201927
Vancouver GÖLBAŞ A SUALTI ARKEOLOJİSİNİN TERMİNOLOJİ SORUNSAL. . 2019; 589 - 605. 10.13113/CEDRUS/201927
IEEE GÖLBAŞ A "SUALTI ARKEOLOJİSİNİN TERMİNOLOJİ SORUNSAL." , ss.589 - 605, 2019. 10.13113/CEDRUS/201927
ISNAD GÖLBAŞ, ALPER. "SUALTI ARKEOLOJİSİNİN TERMİNOLOJİ SORUNSAL". (2019), 589-605. https://doi.org/10.13113/CEDRUS/201927
APA GÖLBAŞ A (2019). SUALTI ARKEOLOJİSİNİN TERMİNOLOJİ SORUNSAL. Cedrus: Akdeniz Uygarlıkları Araştırma Dergisi, 7(0), 589 - 605. 10.13113/CEDRUS/201927
Chicago GÖLBAŞ ALPER SUALTI ARKEOLOJİSİNİN TERMİNOLOJİ SORUNSAL. Cedrus: Akdeniz Uygarlıkları Araştırma Dergisi 7, no.0 (2019): 589 - 605. 10.13113/CEDRUS/201927
MLA GÖLBAŞ ALPER SUALTI ARKEOLOJİSİNİN TERMİNOLOJİ SORUNSAL. Cedrus: Akdeniz Uygarlıkları Araştırma Dergisi, vol.7, no.0, 2019, ss.589 - 605. 10.13113/CEDRUS/201927
AMA GÖLBAŞ A SUALTI ARKEOLOJİSİNİN TERMİNOLOJİ SORUNSAL. Cedrus: Akdeniz Uygarlıkları Araştırma Dergisi. 2019; 7(0): 589 - 605. 10.13113/CEDRUS/201927
Vancouver GÖLBAŞ A SUALTI ARKEOLOJİSİNİN TERMİNOLOJİ SORUNSAL. Cedrus: Akdeniz Uygarlıkları Araştırma Dergisi. 2019; 7(0): 589 - 605. 10.13113/CEDRUS/201927
IEEE GÖLBAŞ A "SUALTI ARKEOLOJİSİNİN TERMİNOLOJİ SORUNSAL." Cedrus: Akdeniz Uygarlıkları Araştırma Dergisi, 7, ss.589 - 605, 2019. 10.13113/CEDRUS/201927
ISNAD GÖLBAŞ, ALPER. "SUALTI ARKEOLOJİSİNİN TERMİNOLOJİ SORUNSAL". Cedrus: Akdeniz Uygarlıkları Araştırma Dergisi 7/0 (2019), 589-605. https://doi.org/10.13113/CEDRUS/201927