Uzun Vadeli Hisse Senedi Yatırımlarının Muhasebeleştirilmesinde Maliyet Yönetiminin Kullanılması (Türkiye Uygulaması ve Uluslararası Uygulamaların Karşılaştırılması)

YILMAZ, Fatih; ÇİFTCİ, YAVUZ

Uzun Vadeli Hisse Senedi Yatırımlarının Muhasebeleştirilmesinde Maliyet Yönetiminin Kullanılması (Türkiye Uygulaması ve Uluslararası Uygulamaların Karşılaştırılması)

Yavuz ÇİFTCİ, (Muğla Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Muğla, Türkiye)

Fatih YILMAZ (İstanbul Üniversitesi, İşletme Fakültesi, İstanbul, Türkiye)

ÖNERİ

4 0

Yıl: 2003 Cilt: 5 Sayı: 20 Sayfa Aralığı: 83 - 95 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Uzun Vadeli Hisse Senedi Yatırımlarının Muhasebeleştirilmesinde Maliyet Yönetiminin Kullanılması (Türkiye Uygulaması ve Uluslararası Uygulamaların Karşılaştırılması)

Öz:

Uzun vadeli amaçlarla yapılan hisse senedi yatırımları, genel kabul görmüş yaklaşıma göre, muhasebe süreci açısından, yatırım yapan şirketin elinde bulundurduğu "oy hakkı oranı" esas alınarak aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir: %50'den büyük değerler (Bağlı Şirket-Subsidiary Company), %20-%50 arasındaki değerler (İlgili Şirket-Associate Company) ve %20'den düşük değerler (Uzun Vadeli Hisse Senedi Yatırımı-Long Term Investment). Çalışmamızın amacı, yatırımcının %20'nin altında oy hakkına sahip olduğu ve kontrol gücü ile önemli etkinliğin söz konusu olmadığı uzun vadeli hisse senedi yatırımlarının muhasebeleştirilmesinde kullanılan "maliyet yöntemi"ni incelenmesi ve konuyla ilgili Türkiye'deki uygulama ile uluslararası uygulamalar karşılaştırılarak ortak ve farklı yönlerin ortaya konulmasıdır.

Anahtar Kelime: maliyet yöntemi yatırım araçları muhasebe

Application of the Cost Method of Accounting for Long Term Investments in Equity Securities (Comparison of Turkish and International Applications)

Öz:

In Generally Accepted Accounting Principles, the Investments in Equity Securities for long-term purposes can be classified as follows according to voting power of the investor in the investee: more than 50% of the voting power (Subsidiaries), between 20% and 50% of the voting power (Associates), and less than 20% of the voting power (Long term investments). The objective of this paper is to study "cost method" which is applied in the cases of the investor holds, directly or indirectly though investments, less than 20% of the voting power of the investee and / or investor does not have control and significant influence on investments. In this manner, Turkish and International applications have been compared and joint and different points have been determined.

Anahtar Kelime: accounting cost method financial instruments

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

[1] ÖNEY, A., İktisadi ve Ticari Terimler Sözlüğü, 3.Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 1978, s.251.
[2] SEYİDOĞLU, H., Ekonomik Terimler-Ansiklopedik Sözlük, Güzem Yay., Ankara, 1992, ss.970-971.
[3] PEKER, A., Modern Yönetim Muhasebeci, 4. Baskı, İstanbul Ü. İşletme F. Muhasebe Enstitüsü Yay., İstanbul, 1988, ss.285-477.
[4] SOYDAN, H.; GÜCENME, Ü., Uluslararası Muhasebe, Eskişehir, 1989, ss.42-43.
[5] BİLGİNOĞLU, F., “Konsern İşletmelerde Mali Tablolar”, Muhasebe Enstitüsü Dergisi, S.42, Kasım 1985, s.17.
[6] HUSMANN, R., “Betriebswirtschaftliche Abg renzung des Konsolidierungskreises zur Konzerribilanzanalytischeii Untersuchung”, Betriebs-Berater (BB), Heft: 40, 2.10.1997, s.2043.
[7] MOORE, C.L.; JAEDICKE, R.K., Yönetim Muhasebesi, Çev.: Alparslan PEKER, 4. Baskıdan Çeviri, İ.Ü. İşletme F. Yay., İstanbul, 1988, s.123.
[8] AKINCI, N.; ÜNLEN, M., Mali Tablolar Analizi, 2.Baski, Bariş Yay., İzmir, 1988, ss.177-178.
[9] YÜCEL, G., “İștiraklerin Değerlemesinde Net Yatirim Değeri Yöntemi (Equity Method)”, Muhasebe Enstitüsü Dergisi, S.41, Ağustos 1985, s.26.
[10] KLEIN, W.; NOHL, F.; ZSCHIEGNER, H.; KLEIN, K.G., Konzernrechnungslegung und Konzern- verrechnungspreise, J.B. Metzlersche Verlag, Stuttgart, 1983, s.52.
[11] APB, Opinion No: 18 (1959) ve FASB Standard No: 35 (l981)’den aktaran BURSAL, N., “Amerika’da Yatirim Mali yetleriiiin Muhasebeleştirilmesinde Özel Sorunlar”, Muhasebe Enstitüsü Dergisi, S.47-48, İstanbul, Şubat- Mayis 1987, ss.8-12.
[12] SHORT, G.D.; CHESLEY, G.R., Fundemental of Financial Accounting, Third Canadian Edition, Richard D. Irwin Inc., 1994, ss.685-692.
[13] AKDOĞAN, N.; SAYARI, M., “Türk ve Yabanci İşletmelerin Karșilaștiklari Muhasebe Sorunlarina Çözüm Önerileri”, Vluslararasi Muhasebe ve Denetim Sorunlari, Türkiye VI. Muhasebe Eğitimi Sempozyumu, 9-1 I Mayis 1984, Gazi Ünv. İİBF Yay., Ankara, 1984, s.107.
[14] SAHNER, F.; GERSENICH, C., “Assoziierte Utiteriiehinen utid Equity-Bewertung”, Harmonisierung der Konzernrechnungslegung in Europa, Hrsg.: ALBACH, H.; KLEIN, G., Zeitschrift für Betriebswirtschaft, Ergänzungsherf 1/90, Gabler Verlag, Wiesbaden, 1990, s.176.
[15] FRICKE, G., Rechnungslegung für Beteiligungen nach der Anschaffungskostenmethode und nach der Equity- Methode, Studienverlag Brockmeyer, Bochum, 1983, s.28.
[16] TÜRKIYE MUHASEBE STANDARTLARI KURULU, TMS-7, “Yatirimlariti Muhasebeleștirilmesi”, Türkiye Muhasebe Standartlari 2000, TÜRMOB Yay., Ankara, 2000.
[17] SOYDAN, H., Çok Uluslu Şirketlerde Muhasebe Sorunlari, Bursa İTİA Yay., Bursa, 1982, s.26.
[18] INTERNATIONAL ACCOUNTING STANDARDS BOARD, IAS-28 “Accounting for Investments in Associates”, International Accounting Standards 2002, IASB, London, 2002, par.7.
[19] TMUDESK, TMS-6 “İştiraklerdeki Yatirimlarin Muhasebeleştirilmesi”, Türkiye Muhasebe Standartlari 2000, TÜRMOB Yay., Ankara, 2000.
[20] AB 4. YÖNERGESi-AB 7. YÖNERGESİ, Çev.: YALKIN, Y.K.; AKDOĞAN, N., Avrupa Topluluğu'na Entegrasyonda Muhasebe Standartlari, Türkiye XII. Muhasebe Eğitimi Sempozyumu, A.Ü. SBF Yay., Ankara, 1991.
[21] SOLAŞ, Ç., Avrupa Ekonomik Topluluğu’nda Muhasebe Armonizasyonu Çalişmalari ve Türkiye Uygulamasi, İ.İ.T.İ.A. İşletme F. Yay., İstanbul, 1982, s.42.
[22] AKDOĞAN, N., “Dördüncü Föiiergeni/i Öngordüğii Bilanço Tablosu ve Ulkemizdeki Uygulamalarla Karșilaştirilmasi”, Avrupa Topluluğu'na Entegrasyonda Muhasebe Standartlari, Türkiye XII. Muhasebe Eğitimi Sempozyumu, A.Ü. SBF Yay., Ankara, 1991, s.39.
[23] BUSSE VON COLBE; ORDELHEIDE, W.-D., Konzernabschlüsse, 6. Auflage, Gabler GmbH, Wiesbaden, 1993, s.469.
[24] KIESO, D.E.; WEYGANDT, J.J.; WARFIELD, T.D., Intermediate Accounting, Tenth Edition, John Wiley and Sons Inc., New York, 2002, s.931.
[25] DURMUŞ, A.H., “Yabanci Ülkelerde Çalişan Șirketlerimizin Mali Tablolarmt Koiisolidasyonda Karșilaștiklari Sorunlar”, Uluslararasi Muhasebe ve Denetim Sorunlari, Türkiye VI. Muhasebe Eğitimi Sempozyumu, Gazi Ünv. İİBF Yay., Ankara, 1984, s.54.
[26] ÜREL, G., “Yenideii Değerleme”, Mükellefin Dergisi, S.85, Ocak 2000, s.71.
[27] ÜLKER, S., Avrupa Topluluğu 7. Yönergesi Kapsaminda Konsolidasyon İşlemleri ve Türkiye’deki Uygulamalar, Yayimlanmamiş Doktora Tezi, İstanbul Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsii, İstanbul, 1990, s.149.
[28] VON WYSOCKI, K.; WOHNGEMUTH, M., Konzernrechnungslegung, Werner Verlag, Düsseldorf, 1984, s.130.
[29] PATON, W.A.; DIXON, R.L., Muhasebenin Temelleri, Çev.: Mustafa A. AYSAN, İ.Ü. İktisat F. İşletme İktisadi Enstitüsü Yay., İstanbul, 1964, s.846.
[30] SERMAYE PİYASASI KURULU, “Sermaye Pi yasasitida Konsolide Mali Tablolara ve İștiraklerin Muhasebeleștirilmesiiie İlișkin Usul ve Esaslar Hakkinda Tebliğ”, Resmi Gazete, 13.11.2001, 24582.

APA	ÇİFTCİ Y, YILMAZ F (2003). Uzun Vadeli Hisse Senedi Yatırımlarının Muhasebeleştirilmesinde Maliyet Yönetiminin Kullanılması (Türkiye Uygulaması ve Uluslararası Uygulamaların Karşılaştırılması). , 83 - 95.
Chicago	ÇİFTCİ YAVUZ,YILMAZ Fatih Uzun Vadeli Hisse Senedi Yatırımlarının Muhasebeleştirilmesinde Maliyet Yönetiminin Kullanılması (Türkiye Uygulaması ve Uluslararası Uygulamaların Karşılaştırılması). (2003): 83 - 95.
MLA	ÇİFTCİ YAVUZ,YILMAZ Fatih Uzun Vadeli Hisse Senedi Yatırımlarının Muhasebeleştirilmesinde Maliyet Yönetiminin Kullanılması (Türkiye Uygulaması ve Uluslararası Uygulamaların Karşılaştırılması). , 2003, ss.83 - 95.
AMA	ÇİFTCİ Y,YILMAZ F Uzun Vadeli Hisse Senedi Yatırımlarının Muhasebeleştirilmesinde Maliyet Yönetiminin Kullanılması (Türkiye Uygulaması ve Uluslararası Uygulamaların Karşılaştırılması). . 2003; 83 - 95.
Vancouver	ÇİFTCİ Y,YILMAZ F Uzun Vadeli Hisse Senedi Yatırımlarının Muhasebeleştirilmesinde Maliyet Yönetiminin Kullanılması (Türkiye Uygulaması ve Uluslararası Uygulamaların Karşılaştırılması). . 2003; 83 - 95.
IEEE	ÇİFTCİ Y,YILMAZ F "Uzun Vadeli Hisse Senedi Yatırımlarının Muhasebeleştirilmesinde Maliyet Yönetiminin Kullanılması (Türkiye Uygulaması ve Uluslararası Uygulamaların Karşılaştırılması)." , ss.83 - 95, 2003.
ISNAD	ÇİFTCİ, YAVUZ - YILMAZ, Fatih. "Uzun Vadeli Hisse Senedi Yatırımlarının Muhasebeleştirilmesinde Maliyet Yönetiminin Kullanılması (Türkiye Uygulaması ve Uluslararası Uygulamaların Karşılaştırılması)". (2003), 83-95.

APA	ÇİFTCİ Y, YILMAZ F (2003). Uzun Vadeli Hisse Senedi Yatırımlarının Muhasebeleştirilmesinde Maliyet Yönetiminin Kullanılması (Türkiye Uygulaması ve Uluslararası Uygulamaların Karşılaştırılması). ÖNERİ, 5(20), 83 - 95.
Chicago	ÇİFTCİ YAVUZ,YILMAZ Fatih Uzun Vadeli Hisse Senedi Yatırımlarının Muhasebeleştirilmesinde Maliyet Yönetiminin Kullanılması (Türkiye Uygulaması ve Uluslararası Uygulamaların Karşılaştırılması). ÖNERİ 5, no.20 (2003): 83 - 95.
MLA	ÇİFTCİ YAVUZ,YILMAZ Fatih Uzun Vadeli Hisse Senedi Yatırımlarının Muhasebeleştirilmesinde Maliyet Yönetiminin Kullanılması (Türkiye Uygulaması ve Uluslararası Uygulamaların Karşılaştırılması). ÖNERİ, vol.5, no.20, 2003, ss.83 - 95.
AMA	ÇİFTCİ Y,YILMAZ F Uzun Vadeli Hisse Senedi Yatırımlarının Muhasebeleştirilmesinde Maliyet Yönetiminin Kullanılması (Türkiye Uygulaması ve Uluslararası Uygulamaların Karşılaştırılması). ÖNERİ. 2003; 5(20): 83 - 95.
Vancouver	ÇİFTCİ Y,YILMAZ F Uzun Vadeli Hisse Senedi Yatırımlarının Muhasebeleştirilmesinde Maliyet Yönetiminin Kullanılması (Türkiye Uygulaması ve Uluslararası Uygulamaların Karşılaştırılması). ÖNERİ. 2003; 5(20): 83 - 95.
IEEE	ÇİFTCİ Y,YILMAZ F "Uzun Vadeli Hisse Senedi Yatırımlarının Muhasebeleştirilmesinde Maliyet Yönetiminin Kullanılması (Türkiye Uygulaması ve Uluslararası Uygulamaların Karşılaştırılması)." ÖNERİ, 5, ss.83 - 95, 2003.
ISNAD	ÇİFTCİ, YAVUZ - YILMAZ, Fatih. "Uzun Vadeli Hisse Senedi Yatırımlarının Muhasebeleştirilmesinde Maliyet Yönetiminin Kullanılması (Türkiye Uygulaması ve Uluslararası Uygulamaların Karşılaştırılması)". ÖNERİ 5/20 (2003), 83-95.