Yıl: 2019 Cilt: 0 Sayı: 24 Sayfa Aralığı: 149 - 168 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.22520/tubaar.2019.24.008 İndeks Tarihi: 07-11-2020

MARCUS ANTONIUS’UN PARTHIA SAVAŞI’NIN (MÖ 40-33) SEBEPLERİ VE SONUÇLARI ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER

Öz:
Crassus, MÖ 60 yılında kurulan I. Triumvirlik sonrasında, Pompeius ve Caesar karşısında Roma’daki popülaritesini artırmak amacıyla Doğu’da palazlanmasına fırsat vermeden Parth devletini egemenlik altına almaya karar vermiştir. Ancak Parthlar, kendilerine avantaj sağlayan askerî nitelikleri sayesinde Roma generali Crassus’u MÖ 53 yılında Carrhae Savaşı’nda ağır bir yenilgiye uğratmayı başarmışlardır. Parthlar bu savaştan hemen sonra Roma’nın kontrol ettiği Euphrates (Fırat) Nehri’nin ötesindeki topraklarda saldırılarını yoğunlaştırmış ve nihayetinde MÖ 42 yılında Syria’yı işgal etmeyi başarmışlardır. Diğer taraftan Caesar, MÖ 44 yılındaki suikast sonucu ölümünden hemen önce Parthlara karşı bir sefer düzenlemeyi planlamıştır. MÖ 43 yılında oluşturulan II. Triumvirlik’le kendisine Doğu’nun egemenliği verilen ve Caesar’ın mirasını devralan Marcus Antonius, Crassus’un bile gerçekleştirmeyi başaramadığı bir işi başarmayı, Parthlara karşı büyük bir zafer kazanarak Roma’daki rakibi Octavianus’a karşı prestij ve güç elde etmeyi arzulamıştır. Böylelikle Mısır kraliçesi VII. Kleopatra ile ilişkileri geliştirmiş ve devrik kral Herodes’e yardım ederek onun Iudaia’ya geri dönmesini, MÖ 37 yılında Ierusalem’de yeniden tahta çıkmasını sağlamıştır. Sonrasında Pontos, Galatia, Kilikia, Pisidia ve Armenia krallarının da desteğini alarak yaklaşık yüz bin lejyoner askeriyle Parthların en önemli müttefiklerinden Atropatene (günümüzde İran’ın Batı Azerbeycan eyaleti) krallığının bölgesindeki Phraaspa (bazı kaynaklarda Phraata veya Praaspa olarak anılmaktadır) kentini ele geçirmeyi hedeflemiştir. Ancak geride bırakılan kuşatma makinalarının düşman tarafından yok edilmesi ve Armenia kralı II. Artavasdes’in aniden desteğini geri çekmesi gibi sebepler sonucunda Antonius’un bu seferi felaketle sonuçlanmıştır. Bölgeden geri çekilmeye çalışan binlerce Roma askeri soğuk hava, düşmanın vur-kaç taktikleri, açlık ve zehirlenen sular yüzünden ölmüştür. Daha sonra Antonius, genel bir ekonomik krizin olduğu bu dönemde, yine VII. Kleopatra’nın sağladığı para desteğiyle, MÖ 34 yılında Armenia’ya ikinci bir sefer düzenlemeye karar vermiş ve burayı istila etmiştir. Bu sefer sonucunda Aleksandria sokaklarında bir Roma zaferi kutlanmış, ihanetle suçlanan ve esir alınan II. Artavasdes sonrasında öldürülmüştür. Biz bu çalışmamızda Plutarkhos, Dio Cassius, Appianus ve diğer antik yazarların anlatımlarını dikkate alarak Crassus’unki gibi kötü bir tecrübe ile sonuçlanan Antonius’un Parthia Savaşı’ndaki başarısızlıklarının sebeplerini açıklamaya çalışacağız; bu sebepler arasında özellikle Octavianus ve Antonius arasındaki siyasi rekabet ve Parthların güçlü Roma ordusuna karşı uyguladıkları savaş teçhizat, taktik ve stratejilerinin üstünlüğü üzerine yoğunlaşacağız.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Antik Kaynaklar ve Kısaltmalar
  • Amm.Marc. (= Ammianus Marcellinus, Rerum Gestarum Libri)
  • Ammianus Marcellinus. Trans. J.C. Rolfe I-III. Cambridge, Mass.-London 2000 (The Loeb Classical Library).
  • App.Bel.Civ. (= Appianus, Bellum Civile)
  • The Civil Wars. Trans. H. White. London 1899.
  • Caes.Bel.Civ. (= Caesar, De bello Civili)
  • The Civil Wars. Trans. A.G. Peskett. Cambridge, Mass.-London 1957 (The Loeb Classical Library).
  • Cass.Dio (= Cassius Dio, Rhomaika)
  • Roman History. Trans. E. Carry, vols. I-IX. London 1914-1927 (The Loeb Classical Library).
  • Cic.Att. (= Cicero, Epistulae ad Atticum)
  • Letters to Atticus. Ed. & Trans. D. R. S. Bailey, vol. I-IV. Cambridge, Mass.-London 1999 (The Loeb Classical Library).
  • Cic.Fam. (= Cicero, Epistulae ad Familiares)
  • Letters to Friends. Ed. & Trans. D. R. S. Bailey, vol. I-III. Cambridge, Mass.-London 2001 (The Loeb Classical Library).
  • Cic.Tusc. (= Cicero, Tusculanarum Disputationum)
  • Tusculan Disputations.Trans. J.E. King. Cambridge, Mass.-London 1971 (The Loeb Classical Library).
  • Fest.Brev. (= Rufius Festus, Breviarium)
  • The Breviarium of Festus. A Critical Edition with Historical Commentary by Cf. J. W. Eadie. London 1967.
  • Flor.epit. (= Annius Florus, L. Annaei Flori Epitoma De Tito
  • Livio Bellorum Omnium Annorum DCC Libri II).
  • Lucius Annaeus Florus. The Two Books of the Epitome, Extracted from Titus Livius, of All the Wars of Seven Hundred Years. Trans. E. S. Foster. London/New York 1929 (The Loeb Classical Library).
  • Fron.Epis. (= M. Cornelius Fronto, Epistulae)
  • Marcus Cornelius Fronto: Correspondence I, II. Trans. C.R. Haines, Harward University Press 1920 (The Loeb Classical Library).
  • Frontin.strat. (= Sextus Iulius Frontinus, Strategematon)
  • The Stratagems and the Aqueducts of Rome. Trans. C. E. Bennett. Ed. M. B. McElwain. London/New York 1980. (The Loeb Classical Library).
  • Hor.Odes (= Quintus Horatius Flaccus)
  • Horace Odes. Trans. D. West I-III Oxford 1995-2002.
  • Ioseph.Ant.Iud. (= Flavius Iosephus Historicus, Antiquitates Iudaicae)
  • The Jewish Antiquities. Trans. H. St. J. Thackeray, vols. IV-IX. London/ New York 1930-1939 (The Loeb Classical Library).
  • Ioseph.Bel.Iud. (= Flavius Iosephus Historicus, Bellum Iudaium)The Jewish War. Trans. H. St. J. Thackeray, vols. II-III. London/New York 1927-1928 (The Loeb Classical Library).
  • Iust. (= Marcus Iulianus Iustinus, M. Iuliani Iustini
  • Epitoma Historiarum Philippicarum Pompei Trogi)
  • Epitome of the Philippic History of Pompeius Trogus.Trans. J. C. Yardley. With introduction and explanatory notes by R. Develin. Atlanta, GA 1994.
  • Liv. (Livius, Ab Urbe Condita) perioch. (= Ab urbe condita Librorum periochae)
  • Livy, From the founding of the city. Trans. A. C. Schlesinger, vols. I-XIV. London/New York 1967 (The
  • Loeb Classical Library).
  • Lucan.Bel.Civ. (= M. Annaeus Lucanus, Bellum Civile)
  • M. Annaei Lucani Belli Civilis Libri Decem. Ed. A. E. Housman. Oxford 1926.
  • Oros.hist. (= Orosius, Historiarum adversus paganos libri VII)
  • Seven Books of History Against the Pagans. Translated with introduction and notes by I. W. Raymond. New York 1936.
  • Ovid.Fast. (= Ovidius, Fasti)
  • Fasti. Trans.J. G. Frazer, vol.V. Revised by G.P. Goold. Cambridge, Mass.-London 2003 (8) (The Loeb Classical Library).
  • Plin.nat. (= G. Plinius Secundus, Naturalis Historia)
  • Pliny the Elder. The Natural History. Trans. J. Bostock, London 1855.
  • Plut. (= Plutarkhos, Antonius, Caesar, Crassus, Lucullus,Pompeius)
  • Ant.
  • Caes.
  • Cras.
  • Luc.
  • Pomp.
  • Plutarch. Plutarch’s Lives. Trans. B. Perrin, vols. I-II: 1914, vols. VII: 1919. Cambridge, Mass.- London, (The Loeb Classical Library).
  • Polyain.strat. (= Polyainos, Strategemata)
  • The Strategems of War. Trans. R. Shepherd. Chicago 1974².
  • Quint.Inst. (= Marcus Fabius Quintilianus, Institutio Oratoria)
  • M. Fabii Quintiliani Institutionis Oratoriae Libri Duodecim. Ed. M. Winterbottom I-II. Oxford University Press 1970.
  • Servius Aen. (= Marius Servius Honoratus, In Vergilii Aeneidos Libros)
  • Servii Grammatici in Vergilii Carmina Commentarii (et scholia quibus commentarius auctus est). Ed. G. Thilo. Leipzig 1184-1887; Hildesheim 1961².
  • Strab. (= Strabon, Geographika)The Geography of Strabo. Ed. H. L. Jones, vols. I-VIII. Cambridge, Mass.- London 1924.
  • Suet. (= Suetonius, Augustus, Iulius Caesar)
  • Aug.
  • Iul.Caes.
  • The Lives of the Caesars. Ed. and Trans. J.C. Rolfe I-II. Cambridge, Mass.- London 1951 (The Loeb Classical Library).
  • Tac.ann. (= Tacitus, Annales)
  • The Annals. Trans. J. Jackson. Cambridge, Mass.- London 1969 (The Loeb Classical Library).
  • Tac.Ger.(= Tacitus, Germania)Tacitus, Germania. Çev. H. Dereli. Ankara 1944.
  • Vell. (= Velleius Paterculus, Historia Romana)
  • Velleius Paterculus. Roman History. Trans. F. Shipley. Cambridge, Mass.- London 1924 (The Loeb Classical Library).
  • Zon.epit.hist. (= Ioannes Zonaras, Epitome Historiarium)
  • The History of Zonaras: From Alexander Severus to the Death of Theodosius the Great. Trans. E. Lane. London 2009.
  • Modern Kaynaklar
  • BALBUZA, K. 2016“Das Feiern der Besiegung Armeniens durch Marcus Antonius in Alexandria: ein Triumph, eine dionysische Pompe oder eine Feierlichkeit sui generis?”, Marcus Antonius, History and Tradition (Eds. D. Slapek/ I. Łuć). Lublin: 89-99.
  • BIVAR, A.D.H. 1983 “The Political History of Iran under Arsacids”, The Cambridge History of Iran III/1: The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods (Ed. E. Yarshater).Cambridge: 21-99.
  • BROUGHTON, T.R.S. 1938“Roman Asia Minor”, An Economic Survey of Ancient Rome IV (Ed. T. Frank). Baltimore: 499-916.
  • CAMPBELL, D.B. 2011“Ancient Catapults: Some Hypotheses Reexamined”, Hesperia:The Journal of the American School of Classical Studies at Athens LXXX/4: 677-700.
  • CHARLESWORTH, M.P. 1926“The Fear of the Orient in the Roman Empire”, Cambridge Historical Journal II: 9-16.
  • CRAVEN, L. 1920Antony’s Oriental Policy Until the Defeat of the Parthian Expedition. Columbia.
  • CURRAN, J. 2007“The Ambitions of Quintus Labienus ‘Parthicus’”, Antichthon XLI: 33-53.
  • DABROWA, E. 2006“Marc Antoine, les Parthes et l’Arménie”, Rudiae XVIII: 341-352.
  • DEBEVOISE, N.C. 1931“Parthian Problems”, American Journal of Semitic Languages and Literatures XLVII/2: 73-82.
  • DEBEVOISE, N.C. 1938A Political History of Parthia. Chicago.
  • DELRIEUX, F./FERRIÈS, M-C. 2004a“Euthydème, Hybréas et Mylasa: une cité grecque de Carie dans les conflits romains de la fin du Ier siècle a.C. (première partie)”, Revue des Études Anciennes CVI/1: 49-71.
  • DELRIEUX, F./FERRIÈS, M-C. 2004b“Euthydème, Hybréas et Mylasa: une cité grecque de Carie dans les conflits romains de la fin du Ier siècle a.C. (deuxième partie)”, Revue des Études Anciennes CVI/2: 499-515.
  • DEMİR, M. 2018“Carrhae Savaşı’nın (MÖ 53) Sebepleri ve Sonuçları Üzerine Bazı Yeni Değerlendirmeler”, Cedrus VI: 233-248.
  • DUBS, H.H. 1941“An Ancient Military Contact between Romans and Chinese”, American Journal of Philology LXII/3: 322-330.
  • FARROKH, K. 2007Shadows in the Desert: Ancient Persia at War. New York.
  • HADDAD, C.J. 2014Formulaic Expressions in official Roman Republican Epistolography Inscribed in Greek (Masters of Research). Sydney.
  • HALL, J.F. 1996/1997“The Roman Province of Judea: A Historical Overview”, Brigham Young University Studies XXXVI/3: 319-336.
  • HEKSTER, O./KAIZER, T. 2004 “Mark Antony and the Raid on Palmyra: Reflections on Appian, “Bella Civilia” V, 9”, Latomus LXIII/1: 70-80.
  • HERSH, C. 1980“The Coinage of Quintus Labienus Parthicus”, Schweizerische numismatische Rundschau = Revue suisse de numismatique = Rivista svizzera di numismatica LIX: 41-51.
  • HÖLBL, G. 2001A History of the Ptolemaic Empire (Çev. T. Saavedra). London/New York.
  • HUZAR, E.G. 1978Mark Antony: A Biography. Minneapolis.
  • KAYA, M.A. 2004“Romalılar, Parthlar ve Armenia Krallığı (İ.Ö. 96- İ.S. 4)”, Tarih İncelemeleri Dergisi XIX/1: 73-86.
  • KEAVENEY, A. 1982“The King and the War-Lords: Romano-Parthia Relations Circa 64-53 BC”, American Journal of Philology CIII/4: 412-428.
  • LEROUGE-COHEN, C. 2010“Entre légende monétaire et légende noire: de nouveau sur Q. Labienus Parthicus Imp(erator)”, Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte LIX/2: 176-188.
  • LIGHTFOOT, C.S. 1990“Trajan’s Parthian War and the Fourth-Century Perspective”, Journal of Roman Studies LXXX: 115-126.
  • ŁUĆ, I. 2016“Marcus Antonius as a Commander and Comrade in Arms”, Marcus Antonius, History and Tradition (Eds. D. Slapek/ I. Luc). Lublin: 35-58.
  • MAGIE, D. 2015Roman Rule in Asia Minor: To the End of the Third Century After Christ I (Rev.ed.). Princeton.
  • MATTERN-PARKES, S.P. 2003“The Defeat of Crassus and the Just War”, Classical World XCVI: 387-396.
  • MCDERMOTT, W.C. 1982/1983“Caesar’s Projected Dacian-Parthian Expedition”, Ancient Society XIII/14: 223-231.
  • MILLAR, F. 1973“Triumvirate and Principate”, Journal of Roman Studies LXIII: 50-67.
  • OSGOOD, J. 2006“Eloquence under the Triumvirs”, American Journal of Philology CXXVII/4: 525-551.
  • PATTERSON, L.E. 2015“Antony and Armenia”, Transactions of American Philological Assosiation CXLV: 77-105.
  • REINHOLD, M. 1988From Republic to Principate. An Historical Commentary on Cassius Dio’s Roman History Books 49-52, 36-29 BC. Atlanta.
  • REYNOLDS, J. 1982Aphrodias and Rome. London.
  • ROBERTS, A. 1988Mark Antony: His Life and Times. Worcestershire.
  • SCHIEBER, A.S. 1979“Antony and Parthia”, Rivista storica dell’antichità IX: 105-124.
  • SEAVER, J.E. 1952“Publius Ventidius. Neglected Roman Military Hero”, Classical Journal XLVII/7: 275-280+300.
  • SHERK, R.K. 1969Roman Documents from the Greek East: Senatus Consulta and Epistulae to the Age of Augustus. Baltimore.
  • SHERWIN-WHITE, A.N. 1984Roman Foreign Policy in the East, 168 B.C. to A.D. 1.London.
  • SULLIVAN, R.D. 1990Near Eastern Royalty and Rome, 100-30 BC, Toronto. SYME, R. 1937“Who was Decidius Saxa ?”, Journal of Roman Studies XXVII: 127-137.
  • SYME, R. 1938“The Allegiance of Labienus”, Journal of Roman Studies XXVIII: 113-125.SYME, R. 1995Anatolica: Studies in Strabo (Ed. A. Birley). Oxford.
  • TARN, W.W. 1932“Antony’s Legions”, Classical Quarterly XXVI: 75-81.
  • TAŞDÖNER, K. 2012“Romalı Triumvir Marcus Antonius’un Anadolu’da Siyasi Düzenlemeleri”, AÜ Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi XXXI/51: 209-236.
  • VOLKMANN, H. 1953Kleopatra. Politik and Propaganda. Munich.
  • WYLIE, G.J. 1993“P. Ventidius - From ‘Novus Homo’ to ‘Military Hero’”, Acta Classica XXXVI: 129-141.
APA DEMİR A (2019). MARCUS ANTONIUS’UN PARTHIA SAVAŞI’NIN (MÖ 40-33) SEBEPLERİ VE SONUÇLARI ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER. , 149 - 168. 10.22520/tubaar.2019.24.008
Chicago DEMİR Ahmet Muzaffer MARCUS ANTONIUS’UN PARTHIA SAVAŞI’NIN (MÖ 40-33) SEBEPLERİ VE SONUÇLARI ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER. (2019): 149 - 168. 10.22520/tubaar.2019.24.008
MLA DEMİR Ahmet Muzaffer MARCUS ANTONIUS’UN PARTHIA SAVAŞI’NIN (MÖ 40-33) SEBEPLERİ VE SONUÇLARI ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER. , 2019, ss.149 - 168. 10.22520/tubaar.2019.24.008
AMA DEMİR A MARCUS ANTONIUS’UN PARTHIA SAVAŞI’NIN (MÖ 40-33) SEBEPLERİ VE SONUÇLARI ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER. . 2019; 149 - 168. 10.22520/tubaar.2019.24.008
Vancouver DEMİR A MARCUS ANTONIUS’UN PARTHIA SAVAŞI’NIN (MÖ 40-33) SEBEPLERİ VE SONUÇLARI ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER. . 2019; 149 - 168. 10.22520/tubaar.2019.24.008
IEEE DEMİR A "MARCUS ANTONIUS’UN PARTHIA SAVAŞI’NIN (MÖ 40-33) SEBEPLERİ VE SONUÇLARI ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER." , ss.149 - 168, 2019. 10.22520/tubaar.2019.24.008
ISNAD DEMİR, Ahmet Muzaffer. "MARCUS ANTONIUS’UN PARTHIA SAVAŞI’NIN (MÖ 40-33) SEBEPLERİ VE SONUÇLARI ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER". (2019), 149-168. https://doi.org/10.22520/tubaar.2019.24.008
APA DEMİR A (2019). MARCUS ANTONIUS’UN PARTHIA SAVAŞI’NIN (MÖ 40-33) SEBEPLERİ VE SONUÇLARI ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, 0(24), 149 - 168. 10.22520/tubaar.2019.24.008
Chicago DEMİR Ahmet Muzaffer MARCUS ANTONIUS’UN PARTHIA SAVAŞI’NIN (MÖ 40-33) SEBEPLERİ VE SONUÇLARI ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi 0, no.24 (2019): 149 - 168. 10.22520/tubaar.2019.24.008
MLA DEMİR Ahmet Muzaffer MARCUS ANTONIUS’UN PARTHIA SAVAŞI’NIN (MÖ 40-33) SEBEPLERİ VE SONUÇLARI ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, vol.0, no.24, 2019, ss.149 - 168. 10.22520/tubaar.2019.24.008
AMA DEMİR A MARCUS ANTONIUS’UN PARTHIA SAVAŞI’NIN (MÖ 40-33) SEBEPLERİ VE SONUÇLARI ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi. 2019; 0(24): 149 - 168. 10.22520/tubaar.2019.24.008
Vancouver DEMİR A MARCUS ANTONIUS’UN PARTHIA SAVAŞI’NIN (MÖ 40-33) SEBEPLERİ VE SONUÇLARI ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi. 2019; 0(24): 149 - 168. 10.22520/tubaar.2019.24.008
IEEE DEMİR A "MARCUS ANTONIUS’UN PARTHIA SAVAŞI’NIN (MÖ 40-33) SEBEPLERİ VE SONUÇLARI ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER." TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, 0, ss.149 - 168, 2019. 10.22520/tubaar.2019.24.008
ISNAD DEMİR, Ahmet Muzaffer. "MARCUS ANTONIUS’UN PARTHIA SAVAŞI’NIN (MÖ 40-33) SEBEPLERİ VE SONUÇLARI ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER". TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi 24 (2019), 149-168. https://doi.org/10.22520/tubaar.2019.24.008