Bazı Türk tütün (Nicotiana tabacum L.) çeşitleri ve melezlerinde sitogenetik araştırmalar

BÜRÜN, Betül; DOĞAN, Bekir

Bazı Türk tütün (Nicotiana tabacum L.) çeşitleri ve melezlerinde sitogenetik araştırmalar

Bekir DOĞAN, (Selçuk Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Konya, Türkiye)

Betül BÜRÜN (Muğla Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Muğla, Türkiye)

Ot Sistematik Botanik Dergisi

6 0

Yıl: 2004 Cilt: 11 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 155 - 166 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Bazı Türk tütün (Nicotiana tabacum L.) çeşitleri ve melezlerinde sitogenetik araştırmalar

Öz:

Bu çalışmada Türkiye'de kültür bitkisi olarak yetiştirilen tütün (Nicotiana tabacum L., Solanaceae) bitkisinin Ege 64, Malatya, Trabzon çeşitlerinden elde edilen melez (Malatya x Ege 64, Ege 64 x Malatya, Trabzon ot Ege 64, Ege 64 x Trabzon, Malatya x Trabzon, Trabzon x Malatya) ve atasal bitkilerde mayoz bölünme araştırılmıştır. Atasal ve melez bitkilerde metafaz-I'de kromozom eşleşmeleri, anafaz-I ve anafaz-II'de köprü ve geri kalmış kromozom durumları incelenmiştir. İncelenen tüm örneklerde yüksek oranda bivalent (%98-%100) ve düşük oranda (% 0.25-% 0.91) univalent eşleşmelere rastlanmıştır. Ayrıca bivalent eşleşmelerin büyük oranı halka bivalentlerdir. Ancak melezlerde yüksek ve ebeveynlerde düşük oranlarda köprü (% 1.14-% 7.03) ve geri kalmış kromozom durumları (% 0.30-6.66) tespit edilmiştir. Sonuç olarak hem ebeveynlerde hem de melezlerde mayoz bölünmenin son derece düzenli olduğu ve araştırmamızda kullandığımız tütün çeşitleri arasında yakın bir akrabalık ilişkisinin olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelime: akrabalık kromozomlar çeşitler hibritler kromozom sayısı kromozom eşleşmesi tütün Nicotiana tabacum mayoz

Cytogenetic investigations on some Turkish tobacco (Nicotiana tabacum L.) variaties and its hybrids

Öz:

In this study, meiosis in some cultivated Turkish tobacco {Nicotiana tabacum L., Solanaceae) varieties, Ege 64, Malatya, Trabzon and in their reciprocal hybrids (Malatya x Ege 64, Ege 64 x Malatya, Trabzon x Ege 64, Ege 64 x Trabzon, Malatya x Trabzon, Trabzon x Malatya) was studied. Chromosome pairings at metaphase I and bridge establishment and laggard chromosomes at anaphase I and anaphase II were investigated both in parental and hybrid plants. Bivalent pairings were observed at very high ratio (98-100 %) in all samples examined whereas univalents were observed at very low ratio (0.25-0.91 %). Additionally, ring bivalents constitued the majority of the bivalent pairings. Although ratios were higher in hybrid plants, bridge establishment (1.14-7.03 %) and laggard chromosomes (0.30-6.66 %) were observed both in parental and hybrid plants. In conlusion, results of our study demonstrated that meiosis occurs in an extremely orderly fashion both in parental and hybrid plants. These indicated that the three cultivated Turkish tobacco varieties investigated in our study are closely related.

Anahtar Kelime: chromosome number chromosome pairing tobacco Nicotiana tabacum meiosis parentage chromosomes varieties hybrids

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

SEÇMEN, Ö., GEMİCİ, Y., GÖRK, G., BEKAT, L., LEBLEBİCİ, E., Tohumlu Bitkiler Sistematiği, Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kitaplar Serisi, No: 116, Bornova-İzmir 1995.
LIM, K.Y., KOVARIK, A., MATYASEK, R., BEZDEK, M., LICHTENSTEIN, C.P., LEITCH, A.R., Gene conversion of ribosomal DNA in Nicotiana tabacum is Associated with undermethylated, decondensed and probably active Gene Units, Chromosoma, 109, 3, 161-172, 2000.
BAYTOP, A., Nicotiana L., in P.H. Davis, Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Edinburgh University Press, vol. 6, pp 456-458, Edinburgh 1978.
EMİROĞLU, Ü., Başlıca Türk Tütün Çeşitlerinde (Nicotiana tabacum L.) Haploid Bitkilerin Elde Edilmesi ve Bunlar Üzerinde Meiosis ve Karyotip Araştırmaları, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Yayınları, No: 373, Bornova-İzmir 1980.
ELÇİ, Ş., Sitogenetikte Araştırma Yöntemleri ve Gözlemler, 100. Yıl Üniversitesi Yayınları, No: 18, Van 1994.
MUHANNA, S., SOUVRE, A., ALBERTINI, L., Karyological and cytological effects of pollen ontogenesis and viability and on the tapetum of Nicotiana tabacum L. var. xanthi Dulieu, Cytologia, 56,17-25, 1991.
EMİROĞLU, Ü., Tütünde Maviküfe Mukavemet Islahı Bakımından Türlerarası Melezlemeler Üzerinde Sitolojik Araştırmalar, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Yayınları, No: 317, Bornova-İzmir 1978.
GIDDINGS, G.D., REES, H., A., Nicotiana gametosomatic hybrid and its progenies, Journal of Experimental Botany, 43, 248, 419-425, 1992.
NEELAM, A., NARA YAN, R.K., Studies on backross progeny of Nicotiana rustica x Nicotiana tabacum interspesific hybrids. I. Cytological analysis, Cytologia, 59, 3, 377-384, 1994.
KRISHNAMURTHY, A.S., CHUGTAL, S., Studies on hybrids of tetraploid Nicotiana glutinosa x Nicotiana megalosiphon, Tobacco Research, 20, 2, 86-90, 1994.
XIQUES, X., ROMAN, M.I., VALUES, M., GONZALES, C, MARIN, S., GARCIA, H., Cytogenetic characterization of interspecific hybrids and progenitors of the genus Nicotiana, Revista Biologia Habana, 13,2,130-134,1999.
VALDES, D.L., CRUZ, M.I., XIQUES, M.X., GARCIA, H., ROMAN, M.I., GONZALES, C, HERNANDEZ, I., Cytogenetic characterization of haploid and doubled haploid plants in the genus Nicotiana, Revista Biologia Habana, 13, 2, 36- 43, 1999.
DENİZ, B., TUFAN, A., Cytogenetic studies on diploid hybrids between annual ryegrass (Lolium multiflorum L.) and perennial ryegrass {Lolium perenne L.), Tr. J. of Agriculture and Foresry, 21, 585- 592,1997.
GATT, M., HAMMETT, K., MURRAY, B., Interspecific hybridization and the analysis of meiotic chromosome pairing in Dahlia (Asteraceae- Heliantheae) species with x: 16 , Plant Syst. Evol., 221, 25-33, 2000.
ACTKINSON, J. M., BURSON, B. L., Cytogenetic relationships between Paspalum pubiflorum and three Paspalum species, International Journal of Plant Sciences, 160, 775,1999.
ZHOU, B.L., HUANG, J.Q., PENG, Y.J., QIAN, S.Y., Cytological and morphological studies on the interspecific Fi hybrid between Gossypium arboreum and Gossypium nelsonii, Acta Agronomica Sinica, 20, 2, 217-222, 1994.

APA	DOĞAN B, BÜRÜN B (2004). Bazı Türk tütün (Nicotiana tabacum L.) çeşitleri ve melezlerinde sitogenetik araştırmalar. , 155 - 166.
Chicago	DOĞAN Bekir,BÜRÜN Betül Bazı Türk tütün (Nicotiana tabacum L.) çeşitleri ve melezlerinde sitogenetik araştırmalar. (2004): 155 - 166.
MLA	DOĞAN Bekir,BÜRÜN Betül Bazı Türk tütün (Nicotiana tabacum L.) çeşitleri ve melezlerinde sitogenetik araştırmalar. , 2004, ss.155 - 166.
AMA	DOĞAN B,BÜRÜN B Bazı Türk tütün (Nicotiana tabacum L.) çeşitleri ve melezlerinde sitogenetik araştırmalar. . 2004; 155 - 166.
Vancouver	DOĞAN B,BÜRÜN B Bazı Türk tütün (Nicotiana tabacum L.) çeşitleri ve melezlerinde sitogenetik araştırmalar. . 2004; 155 - 166.
IEEE	DOĞAN B,BÜRÜN B "Bazı Türk tütün (Nicotiana tabacum L.) çeşitleri ve melezlerinde sitogenetik araştırmalar." , ss.155 - 166, 2004.
ISNAD	DOĞAN, Bekir - BÜRÜN, Betül. "Bazı Türk tütün (Nicotiana tabacum L.) çeşitleri ve melezlerinde sitogenetik araştırmalar". (2004), 155-166.

APA	DOĞAN B, BÜRÜN B (2004). Bazı Türk tütün (Nicotiana tabacum L.) çeşitleri ve melezlerinde sitogenetik araştırmalar. Ot Sistematik Botanik Dergisi, 11(2), 155 - 166.
Chicago	DOĞAN Bekir,BÜRÜN Betül Bazı Türk tütün (Nicotiana tabacum L.) çeşitleri ve melezlerinde sitogenetik araştırmalar. Ot Sistematik Botanik Dergisi 11, no.2 (2004): 155 - 166.
MLA	DOĞAN Bekir,BÜRÜN Betül Bazı Türk tütün (Nicotiana tabacum L.) çeşitleri ve melezlerinde sitogenetik araştırmalar. Ot Sistematik Botanik Dergisi, vol.11, no.2, 2004, ss.155 - 166.
AMA	DOĞAN B,BÜRÜN B Bazı Türk tütün (Nicotiana tabacum L.) çeşitleri ve melezlerinde sitogenetik araştırmalar. Ot Sistematik Botanik Dergisi. 2004; 11(2): 155 - 166.
Vancouver	DOĞAN B,BÜRÜN B Bazı Türk tütün (Nicotiana tabacum L.) çeşitleri ve melezlerinde sitogenetik araştırmalar. Ot Sistematik Botanik Dergisi. 2004; 11(2): 155 - 166.
IEEE	DOĞAN B,BÜRÜN B "Bazı Türk tütün (Nicotiana tabacum L.) çeşitleri ve melezlerinde sitogenetik araştırmalar." Ot Sistematik Botanik Dergisi, 11, ss.155 - 166, 2004.
ISNAD	DOĞAN, Bekir - BÜRÜN, Betül. "Bazı Türk tütün (Nicotiana tabacum L.) çeşitleri ve melezlerinde sitogenetik araştırmalar". Ot Sistematik Botanik Dergisi 11/2 (2004), 155-166.