Çalışma hayatındaki esnekleşme ihtiyacı, dünyada yaşanan teknolojik ve ekonomik gelişmeler sonucunda ortaya çıkmıştır. Bunun neticesinde pek çok ülkede esnek çalışma modelleri benimsenmiş ve buna ilişkin düzenlemeler ya-pılmıştır. Benzer gerekçelerle 4857 sayılı İş Kanunu’nda da esnek çalışmaya ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. İlk olarak Birleşik Krallıkta ortaya çıkan sıfır saat sözleşmesi, bugün için esnek çalışmanın geldiği son nokta olarak adlan-dırılabilir. Her ne kadar ülkemizde henüz uygulaması bulunmasa da yapılan istatistiklere göre sıfır saat sözleşmesinin uygulandığı ülkelerde çok fazla sayıda işçi bu sözleşmeye dayalı ve güvencesiz olarak çalıştırılmaktadır.Bu çalışmada öncelikle çalışma hayatında esneklik hakkında genel bilgi verilecek, daha sonra sıfır saat sözleşmesi kavramı, sözleşmenin hukuki niteliği, içeriği ve türleri ve geçerliliği konuları ele alınacaktır.
|
Hekimin sır saklama yükümlülüğü diğer bir deyişle hastaya ait tıbbi bilgilerin hekim tarafından gizli tutulması tıpta yaklaşık 2500 yıldan beri mesleki değer olarak önemini korumaktadır. Hekimin sır saklama yükümlülüğü geleneksel, etik ve yasal bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu yükümlülük dayanağını Anayasa, Türk Medeni Kanunu, Türk Borçlar Kanunu, Türk Ceza Kanunu’ndan almaktadır. Türk hukukunda hekimlik sırrı, ayrıca değişik kanun ve yönetme-likleri içeren hekimlik mesleği mevzuatında da düzenlenmiştir.Sır saklama yükümlülüğü, kural olarak her üçüncü kişiye karşı geçerlidir. Hukukta sır saklama yükümlülüğünü ortadan kaldıran bazı haller bulunmaktadır. Bu haller söz konusu olduğunda, hekim hastaya ait sırları ilgili kişi ve kurumlara açıklamakla yükümlü olup hastasının sırrını açıklayan hekimin herhangi bir sorumluluğu doğmayacaktır.
|
Tüm dünyayı etkisi altına alan ölümcül bir virüs olan Covid-19 salgını, çalışma hayatını da doğrudan etkilemiştir. Nite-kim, karantina uygulamaları, sokağa çıkma yasakları ve bazı işyerlerinin kapatılması gibi önlemler iş sözleşmesinden kaynaklanan temel borçların ifasını imkansızlaştırmıştır. Bu nedenle mevzuatımızda yer alan birtakım müesseseler gündeme tekrar gelmiş ve acil bazı değişikler ya da yeni düzenlemeler yapılması gerekliliği doğmuştur. Çalışmamızda salgın halinin bireysel iş hukukundaki etkilerinin kısa değerlendirilmesi ele alınmaya çalışılmıştır.
|
Tasarım tescili rekabette avantaj sağladığı için firmaların Ar-Ge’ye önem vermelerini gerektirmektedir. Yetkili resmi kurumlar da hayat kalitesini artırmak, üretim ve arzın ekonomik büyümesine katkı vermek adına yenilikçi faaliyet ve çabaları desteklemektedir. Tescil süreçlerini yöneten Türk Patent ve Marka Kurumu, her sene sonunda patent, tasarım, marka başvuru istatistiklerini yayınlayarak gelişmenin parametrelerini duyurmaktadır. Buna karşılık, sınai üretimin sunumunda tasarım veya faydalı modelin uygulanması ile üretilen artı değerli ürünlerin taklide ve yanaşma-ya karşı korunması güçlükler arz etmektedir. Bunlar kısmen yargısal ve büyük ölçüde yönetsel sorunlardır.
|
Gerçek kişilerin elde ettiği gelirin vergilendirilmesini düzenleyen 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununda 7194 sayılı Ka-nunla 1.1.2020 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yapılan değişiklikler, yüksek düzeyde ücret geliri elde eden-lerin yıllık beyanname vermesi esasını getirmiştir. Düzenleme öncesinde tek işverenden tevkif suretiyle elde edilen ücret gelirinin tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname ile beyan edilmemekteyken, yapılan değişiklikle, tek işveren-den alınan ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücret tutarının, yıllık olarak belirlenen tutarı aşması durumunda yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir. Birden fazla işverenden alınan ücretler için de bu düzenlemeye para-lel düzenleme yapılmış ve birden fazla işverenden tevkifata tabi ücret almakla beraber, birden sonraki işverenden alınan ücretlerinin toplamı, belirlenen limiti aşması durumunda, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretler için yıllık beyanname verilmesi gerekmektedir. Sporcuların ve spor hakemlerinin vergilendirilmesinde de yıllık olarak belirlenen tutarı aşan tevkifata tabi ücret gelirleri için yıllık beyanname verilmesi yönünde düzenleme yapılmıştır. Ücretliler açısından hangi durumlarda tek işverenden veya birden fazla işverenden ücret alındığı konusunda ise Vergi İdaresi tarafından yayımlanan ikincil mevzuat düzenlemesiyle konuya açıklık getirilmiştir.
|
WHO (Dünya Sağlık Örgütü) 2 Mart 2020 tarihinde, COVID-19 olarak adlandırılan ve ilk kez Çin’in Wuhan şehrinde ortaya çıkan bulaşıcılığı yüksek yeni bir tür solunum yolu hastalığı sebebiyle küresel risk açıklaması yapmıştır. Bu salgın
ve ölümcül hastalık için risk seviyesi önce “yüksek” sonrasında “çok yüksek” seviyeye ulaştığında ise “Uluslararası
Kamu Sağlığı Acil Durumu” ilan edilmiştir.
COVID-19 hastalığı kısa sürede dünya ülkelerine hızla yayılınca, Dünya Sağlık Örgütü 11 Mart 2020 tarihinde “Pandemi” ilan etmiştir. Pandemi ilanı karşısında her ülke, örgütün tavsiyelerinin yanı sıra kendi ulusal önlem ve bilimsel
stratejilerini oluşturmak suretiyle vatandaşlarını koruma amaçlı farklı tedbirler alarak ve sağlık alanı başta olmak
üzere diğer alanlarda da yeni düzenlemelerle beraber çeşitli ekonomik tedbirler ve sosyal yardım hizmetleri sunarak
işbu henüz standart tedavisi bilinmeyen ölümcül salgın hastalıkla mücadeleye başlamıştır.
Ülkemiz COVID-19 mücadelesini ve Pandemi sürecini en iyi şekilde yönetmeye çalışmaktadır. Halen tıbben kesin tedavisi ve aşısı olmayan hastalıkla mücadeleye devamla normalleşmeye çalıştığımız bugünlerde çalışmamız ülkemizde
yoğun biçimde yaşanan COVID-19 hastalığı ve Pandemi karşısında yaşananlara sağlık hukuku açısından genel bir bakış
oluşturma amaçlıdır.
|
Tüm dünya veya kıta gibi büyük ölçekli bölgelere yayılan veya yayılma eğilimi gösteren salgın hastalıklara Pandemi
adı verilmektedir. Son günlerdeki iyimser haberlere rağmen, herhangi bir ülkede doğan vakaların ileride uluslar
arasında yayılması beklenmektedir. Bu bakımdan bütün ülkelerin, COVID-19 yayılmasını önleme, temas izleme ve
vaka yönetimi, hasta izolasyonu, testle erken teşhis ve aktif tarama dahil, çevreleme eylemlerine hazırlıklı olması
gerekmektedir. Pandemi veya savaş gibi olağanüstü dönemlerde, bir buluşla ilgili haklar kamu otoriteleri veya yetkili
bölümleri tarafından tasarruf edilebilmektedir. Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 132. maddesi, bu tip zorunlu lisans yolunu
düzenlemektedir.
|
Coğrafi işaretlerin Avrupa Birliği ekonomisi, Avrupa kültürel mirasının korunması ve Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikası’nın amaçlarının gerçekleştirilmesi bakımından taşıdığı önem sebebiyle coğrafi işaretli ürünlere ilişkin kalite
düzenlemeleri oluşturulmuş ve kapsamlı hukuki düzenlemeler yapılmıştır. Avrupa Birliği hukukunda tarım ürünlerine
ve gıda maddelerine, distile alkollü içkilere, şaraplara ve aromalı şaraplara ilişkin ‘coğrafi işaret koruması’ ayrı hukuki düzenlemelerde hükme bağlanmıştır. Bu düzenlemeler ile özellikle coğrafi işaret ile korunan ürünlere yönelik
hak ihlallerinin önlenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışma kapsamında Avrupa Birliği hukukunda hükme bağlanan coğrafi
işaretlere tecavüz teşkil eden fiiller, Avrupa Birliği Adalet Divanı kararlarına konu olan somut uyuşmazlıklar ele alınarak incelenecektir.
|
Yaşam hakkı, doğuştan sahip olunan, devredilemeyen ve vazgeçilmeyen bir insan hakkıdır. Ayrıca hem hukuk hem
sağlık olmak üzere multi disipliner bir hak olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kapsamda ötanazi ve kürtaj kavramları
yaşam hakkının başlangıcı ve sonu olarak ele alınmaktadır. Tıbben iyileşmesi mümkün olmayan hastaların acı ve ızdıraplarını dindirme olan ötanazi Hasta Hakları Yönetmeliğine göre yasaktır. Gebe kadının rahminde bulunan ceninin
kazınarak alınması anlamında kullanılan kürtaj ise annenin sağlığı ve yaşamı konu olunca hem üç semavi dinde hem
de ülkeler hukukunda genellikle kürtaja izin verilmektedir. Türkiye’de 2827 sayılı Kanun ve diğer yasal mevzuatlar
doğrultusunda dinler ve karşılaştırmalı hukukun izin verdiği gibi annenin yaşamının tehlikede olması durumlarında
kürtaja izin veren düzenlemeler mevcuttur.
|
Sağlık hakkı, hem 1961 Anayasası’nda ve hem de 1982 Anayasası’nda “ekonomik ve sosyal haklar” arasında güvence
altına alınan temel haklardandır. Ayrıca, uluslararası insan hakları hukukunda “ulaşılabilecek en yüksek sağlık standardı” olarak nitelenen bir insan hakkıdır. Bununla birlikte, normatif olarak hem negatif ve hem de pozitif veçhesi
bulunan sağlık hakkının anayasallaşması, her halükârda dava edilebilirliği beraberinde getirmemekte, son kertede
sağlık hakkına anlam ve işlevsellik katacak olan ve dava edilebilirliği güçlendiren temel faktör “yargısal tutumlar”
olmaktadır. Bu makalede, sağlık hakkının gerçekleştirilmesini “malî kaynakların yeterliliği” ölçütüne bağlayan Anayasa’nın 65. maddesi ile öncelikle “esas alınması” öngörülen uluslararası insan hakları sözleşmelerinden söz eden 90.
madde geriliminde, sağlık hakkının pozitif veçhesinin dava edilebilirliği teorik açıdan tartışılacak ve Türkiye’de yargısal ve yarı-yargısal denetim organlarının sağlık hakkının dava edilebilirliğine yönelik tutumları değerlendirilecektir
|
