Sürdürülebilir su kaynakları yönetiminde kuraklığın izlenmesi, göller gibi su kütleleri için oldukça önemlidir. Su alanlarınınharitalanması ve izlenmesi için uzaktan algılama yöntemleri ve teknikleri, son yıllarda başarılı bir şekilde kullanılmaktadır. Buçalışmada Göller Yöresi bölgesinde, Isparta ile Burdur illeri arasında bulunan Burdur Gölü'nün 2009 ile 2019 yılları arasındakialansal değişimi, uzaktan algılama teknikleri kullanılarak incelenmiştir. Çalışmada Landsat-7, Landsat-8 ve Sentinel-2 uydugörüntülerine obje bazlı sınıflandırma yapılmıştır. Sınıflandırmada, literatürde de sık kullanılan, normalleştirilmiş su fark indeksi(NDWI) kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan görüntüler Eylül ayını kapsamaktadır. Ek olarak mevsimsel değişim analizi için, 2017 ve2019 yıllarının Nisan ve Mayıs aylarına ait Sentinel-2 uydu görüntüleri kullanılmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen bulgulara göre;Burdur gölünün 2009-2019 yılları arasında 17 km2 alan kaybettiğini göstermektedir. Landsat görüntüleri ile 2009-2019 yıllarına aitEylül ayı verilerinin korelasyon analizi yapılmıştır ve analiz sonucu R2 = 0,94 olarak elde edilmiştir. 2017 ve 2019 yıllarında, baharile sonbahar mevsimleri arasında, su alanında gözlenen azalma 2 km2 olarak belirlenmiştir. Sınıflandırma doğrulukları %90 - %96arasında değişmektedir En yüksek sınıflama doğruluğu Sentinel-2 görüntüleri kullanılarak elde edilmiştir. Bu çalışma,su alanlarındakialansal değişimlerin uzaktan algılama verileri ve teknikleriyle yüksek doğrulukta belirlenebileceğinin önemli bir örneğidir.
|
Kentlerde, trafik, sanayi ve eğlence gibi çeşitli faaliyetlerden oluşan çevresel gürültü önemli çevre sorunlarından birisi olmuştur.Gelişmiş ülkelerdeki sağlık sorunları sıralamasında kara, hava ve demiryollarındaki trafikten kaynaklanan gürültü ikinci sırada yeralmaktadır. Trafikten kaynaklanan gürültünün, insan sağlığı üzerinde negatif etkileri bulunmaktadır. Yüksek nüfus yoğunluğu olanyaşam alanları trafikten kaynaklı gürültü maruziyetlerinin oluştuğu bölgelerdir. Kentlerdeki gürültü alanlarını belirlemek veyaşanabilir kentler oluşturmak için stratejik gürültü haritaları hazırlanmaktadır. Böylece, çevresel gürültü ile ilgili sorunlarbelirlenmekte ve gerekli kontrol tedbirleri alınabilmektedir. Bu çalışmada, Gaziantep’te nüfus yoğunluğu yüksek olan bölgelerdekarayolu trafiğinden kaynaklanan stratejik gürültü haritaları trafik sayımları ve simülasyon programı ile oluşturulmuştur. Çalışmakapsamında 161 km'si ana karayolu olmak üzere toplam 193 km karayolu modellenmiş ve 33 yol kesitinde araç sayımı yapılmıştır.Elde edilen simülasyon verileri ile gündüz, akşam ve gece için stratejik gürültü haritaları hazırlanmıştır. Daha sonra, karayolutrafiğinden kaynaklanan gürültü sınır değerlerini aşan bölgelerdeki nüfus oranları hesaplanmıştır. Buna göre; Gaziantep nüfusunun% 5,4’ü gündüzleri, % 8,2’si akşamları ve % 7,5’i geceleri belirlenen kritik seviyelerin üzerinde karayolu kaynaklı gürültü seviyelerinemaruz kalmaktadır. Hassas bölgeler olan 201 okul ve 95 hastane bu gürültü alanlarında bulunmakta ve karayolu kaynaklı gürültüseviyelerine maruz kalmaktadır.
|
Su kayıp yönetiminde, sistem davranışının izlenmesi ve sistem performansının uygun göstergelere göre analiz edilmesi işletmekoşullarının iyileştirilmesi açısından oldukça önemlidir. Ancak bu analizlerin doğru, düzenli, sistematik ve hassas bir şekilde yapılmasıiçin uygun hesaplama araçlarının kullanılması gerekir. Bu nedenle, bu çalışmada kentsel su kayıp yönetiminde su kayıpları ilemücadelede süreç performansının analiz edilmesi ve izlenmesi amacıyla literatür esas alınarak en uygun göstergeler belirlenmiştir.Bu göstergelerin belirlenmesinde Uluslararası Su Birliği (IWA) ve diğer kuruluşlar tarafından önerilen göstergeler detaylı bir şekildeanaliz edilmiş ve su kayıp yönetimi açısından en uygun göstergelerin seçilmiştir. Belirlenen bu performans göstergelerinin sistematikbir şekilde hesaplanması ve performansın izlenmesi için web tabanlı “GGS temel performans analizi hesaplama aracı” geliştirilmiştir.Bu hesaplama aracı temel olarak, hacimsel ve yüzdesel göstergeleri, servis bağlantı ve hat uzunluğu başına göstergeleri, idari ve fizikikayıp, ekonomik ve maliyet, arıza ve şebeke rehabilitasyon göstergelerini içermektedir. Bu hesaplama aracının detayları paylaşılmış,sağladığı avantajlar tartışılmış ve örnek veriler için analiz yapılmıştır. Geliştirilen bu hesaplama aracının, İdarelerin su kayıp yönetimive bileşenleri açısından performansının analiz edilmesi, izlenmesi ve aktif kaçak kontrolü faaliyetleri için süreç performansınındeğerlendirilmesinde önemli katkılar sağlayacağı düşünülmektedir.
|
Bu çalışmanın amacı, Muğla ilinin 1960-2018 periyodundaki yağış eğilimini ve meteorolojik, tarımsal ve hidrolojik kuraklık durumunuincelemektir. Çalışmada, Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nden elde edilen Muğla Meteoroloji İstasyonu’na ait 1960-2018 dönemi aylıktoplam yağış verileri kullanılmıştır. Yağış verilerine Run (Swed-Eisenhart) homojenlik testi, Mann-Kendall metodu ve Standart Yağışİndeksi yöntemi uygulanmıştır. Ayrıca, yaşanan kuraklıkların şiddet ve süresi de incelenmiştir. Sonuç olarak, Muğla ilinin uzun yıllaryağış ve kuraklık eğilimleri ortaya konulmuştur. Muğla ili için yıllık toplam yağışların 1960-2018 dönemi ortalaması 1180.2 mm olarakbulunmuştur. Çalışma döneminde en düşük yağış miktarı 2008 yılında 564.6 mm, en yüksek yağış miktarı ise 1969 yılında 1805 mmolarak görülmüştür. Muğla ilinde hafif nemli ve hafif kurak ay sayıları diğer sınıflara göre daha fazla gerçekleşmiştir. Ayrıca, ekstremkurak dönem, ekstrem nemli döneme göre daha fazla gerçekleşmiştir. Muğla ilinde nemli ve kurak ay sayılarının, çoğunlukla hafifnemli, orta nemli, hafif kurak ve orta kurak şiddet sınıflarında kümelendiği görülmüştür. Ayrıca analizler, zaman periyodu arttıkça,kuraklığın daha az tekrar ettiği ama daha uzun süreli etkili olduğunu göstermektedir. Muğla istasyonunun ölçekler bazında toplamkuraklık şiddeti ve toplam kuraklık süreleri hemen hemen benzer yıllara denk gelmiştir. Ancak, 3 aylık Standart Yağış İndeksiperiyodunda en güçlü toplam kuraklık şiddetinin -13.90 değeri ile 2006 Aralık – 2007 Eylül arasında görülmesine karşılık, yaşananuzun süreli (12 ay) kuraklığın 2000 Haziran – 2001 Mayıs arasında olduğu görülmüştür.
|
Bu çalışma, önceki benzer çalışmalardan üç ana yönden ayrılmaktadır. Birincisi, yöntem olarak diğerlerinden ayrılarak ülke çapındasadece tek bir lokasyondaki havalimanı tesisi değil kümeleme yöntemi uygulanarak bölgesel hizmet verebilecek en uygun tesisler tespitedilmiştir. İkincisi, önceki çalışmalarda İstanbul Havalimanı henüz hizmete girmediğinden dolayı değerlendirmeye alınmamışken, buçalışmada optimizasyon hesaplarına dahil edilmiştir. Üçüncüsü, yeni durumun önceki çalışmalara nazaran daha güncel verilerle vedaha güncel bir optimizasyon yöntemi olan ağaç tohum algoritması kullanılarak optimum çözümler üretilmiştir. Trafik verileri, trafiğedayalı ağırlık katsayıları ve ulaşım mesafelerinin elde edildiği konum verilerine dayanarak yapılan analizler sonucunda, toplam onaltı havalimanı kendi bölgelerine, özellikle herhangi bir felaket sırasında veya sonrasındaki acil durumlarda, servis sağlayabilecekideal havalimanları bu çalışmada ortaya çıkarılarak tavsiye edilmiştir. Bu araştırmanın önerileri doğrultusunda, herhangi bir acildurumda gerekli olan ve havayolu ile sağlanabilecek hizmetler sayesinde zaman ve gider kaybının azaltılması gibi amaçlar gözetilirkendaha da önemlisi can kaybının en az düzeye indirilmesi konusunda ilerleme kaydedilmesi beklenmektedir.
|
statistiksel ölçek indirgeme yöntemleri düşük çözünürlüğe sahip atmosferik değişkenler ile istasyonlardan ölçülmüş meteorolojikparametreler arasında istatistiksel ilişkiler kurulmasına dayanan yöntemlerdir. Bu çalışmada (0,75° x 0,75°) sayısal ağçözünürlüğüne sahip EraInterim re-analiz veri setinde yer alan atmosferik değişkenler kullanılarak Doğu Karadeniz Havzası’nda veçevresinde yer alan 12 meteoroloji istasyonundan ölçülmüş olan aylık ortalama sıcaklık parametresinin her bir istasyon için tahminedilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla EraInterim re-analiz veri setinde yer alan yüzeysel parametrelerden yağış, sıcaklık, deniz yüzeyibasıncı ve yüzeysel hava basıncı ile 850, 500 ve 200 hPa basınç seviyelerindeki hava sıcaklığı, jeopotansiyel yükseklik ve rölatif nematmosferik değişkenleri bağımsız değişkenler olarak kullanılmıştır. Meteoroloji istasyonlarından (1981-2010) döneminde ölçülmüşolan aylık ortalama sıcaklık değerleri ise bağımlı değişken olarak kullanılmıştır. Ölçek indirgeme yöntemi olarak çok değişkenliuyarlanabilir regresyon eğrileri (ÇDURE) yöntemi seçilmiştir. İstasyon temelinde kurulmuş olan ÇDURE model performanslarınındeğerlendirilmesi için ortalama karesel hatanın karekökü, saçılım indeksi, ortalama mutlak hata ve Nash-Sutcliffe (NS) etkinlikkatsayısı istatistikleri kullanılmıştır. Hesaplanan NS değerinin tüm istasyonlar için 0.9-1.0 aralığında olduğu görülmüştür. AyrıcaEraInterim veri setinden seçilmiş olan küresel ölçekli değişkenlerin yerel ölçekteki sıcaklık değerleri tahmininde başarılı olduğuortaya çıkmıştır. Bu sonuçlar ÇDURE istatistiksel ölçek indirgeme yönteminin kaba ölçekli atmosferik değişkenlerin bölgesel ölçeğeindirgenmesinde kullanılabilir olduğunu göstermiştir.
|
Her yıl birçok insan çeşitli afet türleri ile karşı karşıya kalmaktadır. Afet lojistiği çerçevesinde, afetzedelerin barınma sorununu çözmekadına geçici barınma alanlarının yerlerinin afet öncesinde belirlenmesi gerekmektedir. Afet sonrası geçici barınma alanlarının seçimiele alınan problemin ana amacını oluştururken, bu problem gerek Türkiye’nin başkenti, gerekse 2. büyük kenti olmasından ötürüAnkara ili üzerinde Bulanık TOPSIS tekniği ile test edilmektedir. Bu kapsamda, uzman görüşleri alınarak, ulusal ve uluslararasıstandartlara uygun olarak belirlenen on adet kritere göre beş adet alternatif değerlendirilmiştir. Analiz kapsamında değerlendirilenbeş farklı alternatif lokasyon arasında, Ankara ili için Etimesgut en uygun geçici barınma alanı olarak belirlenmiştir. Mamaksıralamada son sırada yer almıştır. Ayrıca, alternatiflerin sıralanması sonucu Yenimahalle ikinci, Çankaya üçüncü ve Keçiörendördüncü sırada çıkmıştır. Bu çalışmada literatürdeki çalışmalardan farklı olarak, bir afet türüne odaklanılmamış; ele alınanpotansiyel afetlerin tümüne odaklanılmıştır. Bilinebildiği kadarıyla, bu çalışma ile Ankara ili için afet sonrası geçici barınma alanlarıilk kez tespit edilmiştir.
|
Bir doğal afet olarak kuraklık; su temini, hidroelektrik üretimi, tarım ve sanayi gibi çeşitli sektörleri etkilemektedir. Su kaynaklarınınetkin ve verimli kullanılması açısından, kuraklığın zamansal değişiminin belirlenmesi önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Diyarbakırilindeki meteoroloji gözlem istasyonunda 1929-2016 yılları arasında ölçülmüş aylık toplam yağış verileri kullanılarak kuraklık analiziyapılmıştır. Kuraklık analizinden önce verilerin homojenliği kontrol edilmiştir. Kuraklığın belirlenmesinde, Standartlaştırılmış Yağışİndeksi (SYİ) yöntemi kullanılmış ve 1, 3, 6 ve 12 aylık zaman ölçeklerinde meydana gelen tarihsel kuraklık indis değerleribelirlenmiştir. Farklı zaman ölçeklerine göre hesaplanan kuraklık indis değerlerinin trendini belirlemek için Yenilikçi Şen Yöntemi(Innovative Trend Analysis-ITA) kullanılmıştır. Çalışmada, 1, 3, 6 ve 12 aylık zaman ölçekleri için en kurak periyodlar sırasıyla 8, 18,21 ve 53 ay olarak belirlenmiştir. 1 aylık zaman ölçeğinde (SYİ-1) kurak dönem meydana gelme oranı %40 iken, diğer zamanölçeklerinde bu değerin yaklaşık %50 olduğu, ayrıca üç aylık (SYİ-3), altı aylık (SYİ-6) ve 12 aylık (SYİ-12) için orta kurak ve üzerikuraklık meydana gelme oranının %15-16.5 arasında değiştiği görülmüştür. Yenilikçi Şen Yöntemi ile kuraklık indislerinin trendiincelendiğinde ise, özellikle SYİ-12 için 0.8’den büyük indis değerlerinde zayıf bir azalma eğilimi, orta nemli sınıfa giren indisdeğerlerinde ise %5 üzerinde bir azalma eğilimi belirlenmiştir. Ayrıca, SYİ-12 değerlerinde -3 ve -3’ten küçük indis değerlerinin güçlübir artış (%10 ve üzeri) eğilimi gösterdiği, yani aşırı kurak durumun son yıllarda azaldığı tespit edilmiştir.
|
Depremlerin meydana getirdiği yapı hasarlarının sadece depremin fiziksel özelliklerinden değil aynı zamanda zeminin özelliklerinede bağlı olduğu bilinmektedir. Bu durum zemin tepkisinin kuvvetli yer hareketi öncesi belirlenmesini deprem mühendisliği vesismolojinin ana hedeflerinden birisi haline getirmiştir. Bu çalışmada, belirlenen 24 noktada kayma dalgası (Vs) ve sondaj verilerikullanılarak Türkiye’nin en önemli tektonik elemanlarından birinin merkezinde yer alan Isparta ovasının zemin tepkisininöngörülmesi hedeflenmiştir. Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (TBDY-2018) zemin sınıflama kriterlerine göre ZC ve ZD zemingrupları karakterize edilen çalışma alanında 1 boyutlu doğrusal olmayan zemin tepki analizi yaklaşımı DEEPSOIL programıkullanılarak gerçekleştirilmiştir. Mw:6.9 İrpinia kuvvetli yer hareketi kaydı kullanılarak yapılan çözümlemede çalışma alanının enbüyük yer ivmesi (Pga) ve spektral ivme (Sa) dağılım haritası oluşturulmuştur. Çalışma alanında yüzeydeki Pga değerleri 0.28-0.41g aralığında, maksimum Sa değerleri ise 0.77-1.82 g aralığında dağılım gösterdiği tespit edilmiştir. Ayrıca havza içerisinde birbirinedik iki kesit üzerinde Pga ve Vs30 arasındaki uyum irdelenmiştir. Elde edilen sonuçlar şehir merkezi ve yeni yapılaşma alanlarınınyoğun olduğu Çünür bölgesinde zeminin kuvvetli yer hareketinin etkilerini önemli bir şekilde arttıracağını göstermiştir.
|
İtfaiye istasyonları kentsel alanda can ve mal güvenliğini sağlayan acil hizmet birimleridir. Bu hizmetin ihtiyaca hızlı yanıt verecekşekilde yüksek hizmet düzeyi ile sunulması kamu güvenliği açısından çok önemlidir. Ancak, imar mevzuatında itfaiye istasyonlarınınplanlanmasına yönelik herhangi bir hükme yer verilmediğinden, imar planlarında ve uygulamada itfaiye istasyonlarının sayısına,büyüklüklerine ve konumlarına ilişkin kararlar yetkili belediyenin takdirine bırakılmıştır. Oysa, itfaiye istasyonlarının planlanmasınailişkin literatür incelendiğinde, tepki süresi, kapsama alanı, nüfus vb. ölçütler dikkate alınarak kent bütününde itfaiye istasyonlarınınplanlanması önerilmektedir. Bu çalışmanın amacı; Yedek Çift Kapsama yaklaşımıyla, tüm planlama alanına 5 dakika tepki süresiiçinde hizmet verilebilecek ve mahallenin yangın risk sınıfına göre literatürdeki 5, 8, 10, 15 dakika erişim süreleri içinde ikinci biritfaiye istasyonunun yedek kapsamında olacak şekilde en az itfaiye istasyon sayısını ve bu istasyonlara uygun kamusal alanlarıyürürlükteki nazım imar planında belirlemektir. Trabzon’un merkez ilçesi Ortahisar imar planı sınırları, çalışma alanı olarakseçilmiştir. Çalışma kent içinde itfaiye istasyonu ihtiyacının belirlenmesine ve yer seçimi sürecine katkı sağlayacaktır. Çalışmasonucunda, var olan itfaiye istasyonun mevcut yerinde kalması gerektiği, kentin doğusunda ve batısında iki itfaiye istasyonuna dahaihtiyaç olduğu ve itfaiye istasyonlarının planlanmasına yönelik olarak Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliğinde düzenlemeleryapılması gerektiği sonuçlarına varılmıştır.
|
