• ÖZ

Dağbaşı skarn cevherleri Üst Kretase yaşlı Dağbaşı granitoyidi ile Liyas volkanitleri içindeki Berdiga formasyonuna ait kireçtaşı blok ve merceklerinin granitoyide en yakın olduğu zonlar boyunca ekzoskarn tipte gelişmiştir. Erken evrede oluşan granatlar baskın grosüler $(And_{0-0.81}Grs_{59.69-78.65}Prs_{21.35-38.11})$, piroksenler ise diyopsit-hedenberjit arasında değişen bileşime sahiptir $(Hed_{24.44-31.81}Diy_{67.3-76.99}Joh_{0.52-0.88})$ . Geç evreye ait granatlar yüksek andradit $(And_{74.67-100}Grs_{0-22.8}Prs_{0-4.51})$, piroksenler ise artan johansenit $(Hed_{22.17-62.63}Diy_{0-36.2}Joh_{31.86-76.69})$ içerikleriyle karakteristiktir. Geç evre granatların yüksek andradit içerikleri Cu-Fe tip skarnlar ile, piroksenlerin yüksek johansenit içerikleri ve Mn/Fe oranları da Zn tip skarnlar ile benzerlik sunar. Oksitlenmiş skarn tipine işaret eden andraditik granatlar skarnın epizonal bir plütonizmayla ilişkili olabileceğini göstermektedir. Granatların merkezden dışa doğru artan And/Grs oranları giderek artan oksitlenme derecesine işaret etmektedir. Retrograd evreye ait mineraller epidot, tremolit-aktinolit, kuvars, kalsit ve klorit şeklindedir. Manyetit, hematit, pirotit, pirit, kalkopirit, sfalerit ve galen skarnın gerileyen evresinde oluşan cevher mineralleridir. Galenlerin yüksek Ag içeriği (%1.18-1.43) önemli ölçüde gümüş potansiyeline sahiptir. Dağbaşı granitoyidi yüksek K’lu (%2.38-3.75 $K_2O$), kalk-alkali, peralüminmetalümin geçişli (A/CNK=0.88-1.23) olup volkanik yay granitoyidi özelliği göstermektedir. Skarn zonları boyunca granodiyorit bileşimli olan Dağbaşı granitoyidinin çeşitli ana ve iz element içerikleri Fe-Cu-Zn tipi skarn oluşturan granitoyitlere benzerlikler sunarken, skarnın uzağında böyle bir ilişki gözlenmez. Bundan dolayı oksitli cevher minerallerinin yanında sülfürlerin gözlenmesi, skarn mineralojisinin, granitoyidin jeokimyasal özelliklerine göre şekillendiğini göstermektedir.

• ÖZ

Büyük hacimli Sabalan stratovolkanı Elburz-Azerbaycan zonunun kuzeybatı kesiminde Meskinsahar’a 25 km uzaklıkta bulunmaktadır. Meskinsahar’dan ve Sarap ovasından tektonik bir dokanak oluşturan fay ile ayrılır. Sabalan volkanik kayaçların bileşimi andezitten trakiandezit ve dasite kadar değişim göstermektedir. Kayacın hakim dokusu hipokristalin porfi rik doku olup, başlıca fenokristallerini plajiyoklaz, amfi bol, piroksen, biyotit ve oksit mineralleri oluşturmaktadır. Bazı plajiyoklazlar elek dokusu, salınım zonlanması gibi dengesiz dokular sergilemektedir. Plajiyoklazlardaki elek dokusu ve salınım zonlanması Sabalan volkanik kayaçların oluşumu aşamasında magma karışımı sürecininin bir göstergesi olarak değerlendirilebilir. Jeokimya verileri Sabalan lavlarının sodik kalk-alkali karakterde ve özellikle ortaç-asidik bileşimde (andezitten dasite kadar değişen bileşimlerde) olduğunu ortaya koymuştur. Kaldera öncesi ve kaldera sonrası volkanik kayaçları yüksek değerlikli katyonlar (HFSE) ve ağır nadir toprak elementlerine (HREE) kıyasla iri katyonlu litofil elementler (LIL) ve hafi f nadir toprak elementler (LREE) bakımından zenginleşmiştir ve negatif Ti, Nb ve Ta anomalileri ile karakterize edilmektedir. Ba/Ta oranının 450’den büyük olması ve La/Nb oranının 2 ile 3 arasında değişim göstermesi çalışmaya konu olan volkanik kayaçlarının volkanik yay ortamı magmalarına benzer jeokimyasal özelliklere sahip olduğuna işaret etmektedir. Saha ve jeokimya çalışmaları Sabalanın Neo-Tetis okyanus kabuğunun İran mikro levhasının altına dalması sonucu gelişen dalma-batma ilişkili volkanizma ürünü olduğunu göstermektedir.

• ÖZ

Amanoslar’da, Yarpuz-Kaypak (Osmaniye) yöresindeki ofi yolitik kayaçlar harzburjitik tektonitler ve mafi k kümülat kayaçlarından oluşmaktadır. Tektonitler serpantinize harzburjitler ile temsil edilirken kümülat kayaçları gabronorit ve gabro ile temsil edilmektedir. Kümülat kayaçlardaki minerallerin kristallenme sırası klinopiroksen, ortopiroksen, plajiyoklaz ve amfi bol şeklindedir. Tektonit ve kümülatların ana element içerikleri yay ile ilişkili tektonik ortamlar ile uyumludur. Bu kayaçlar, iz element konsantrasyonları bakımından, büyük iyon yarıçaplı elementlerce zenginleşme göstermektedir. Elde edilen jeokimyasal ve petrografi k veriler, Yarpuz-Kaypak (Osmaniye) yöresindeki tektonit ve kümülat kayaçların Güney Neotetis okyanusunun Geç Kretase’de kapanması sırasında okyanus içi yitim zonu dalma-batma zonu üzerinde oluşan ve Arap platformunun kuzey kenarına yerleşen okyanusal litosfer kalıntıları olduğuna işaret etmektedir.

• ÖZ

Çevrelerindeki iyonize radyasyona aşırı maruz kalmanın zehirleyici riskleri, bilim adamları için büyük bir endişe kaynağıdır. Çiftçilerin, radyoaktif çekirdeklere maruz kalmalarının radyolojik risklerini belirlemek için Güneybatı Nijerya’daki Odo Oba’da bulunan on (10) çiftlik bölgesinden rastgele seçilmiş toprak örneklerinde toryum, uranyum ve potasyum radyoaktivite konsantrasyonlarının dağılımı incelenmiştir. Toryum, potasyum ve uranyumun radyoaktivite konsantrasyonları sırasıyla 11.37 ile 101.91 Bq $kg^{-1}$ , 788.76 ile 1693.30 Bq $kg^{-1}$ ve 12.35 ile 50.64 Bq $kg^{-1}$ arasında değişmektedir. Uranyumun küresel ortalamanın altına düşmesine rağmen, toryum ve potasyumun tahmini ortalaması, küresel ortalamadan 1.5 ve 2.7 kat fazladır. Radyoaktivite oranlarının tahmin edilmesi, çalışma alanında uranyumun azalıp ve toryumun zenginleştiğini göstermiştir. Tahmin edilen radyolojik riskler, Doz Oranı (DO), Yıllık Etkin Doz (YED), Yıllık Gonadal Eşdeğer Doz (YGED), Ömür Boyu Aşırı Kanser Riski (ÖAKR) ve Gama Işıması Tehlike İndeksinin (Iγr) ortalama değerlerinin küresel ortalamanın sırasıyla 1,42, 1,43, 2,04, 1,24 ve 1,36 katı olduğunu göstermektedir.Bununla birlikte, Harici Radyasyon Tehlike İndeksi $(He_{Ext})$ ortalaması, global ortalamanın altına düşmüştür. Tanımsal analiz, analiz edilen değişkenlerin % 92,3’ünün pozitif eğrilik gösterdiğini, % 69’unun da kürtosisinin pozitif olduğunu göstermiştir. Bununla birlikte, veri kümeleri arasındaki korelasyonları açıklamak için Pearson korelasyonu, Faktör Analizi (FA), Hiyerarşik Küme Analizi (HKA) gibi çok değişkenli analizler kullanılmıştır. Çok değişkenli analizden, radyolojik tehlikelerin, doğal olarak oluşan üç radyonüklid (yani, toryum, uranyum ve potasyum) katkısının bir sonucu olarak ortaya çıktığı doğrulanmıştır. Bu çalışmada elde edilen sonuçlar, örneklenen lokasyonların çiftçiler için kirlenmiş bölgeler olduğunu ortaya çıkarmıştır.

• ÖZ

Bu çalışmanın amacı hem sondaj hem de IP&R verilerini kullanarak maden kaynaklarını tahmin etmektir. Bu nedenle, bu makaledeki yaklaşım maden kaynaklarını tahmin etmek üzere indüklenen kutuplaşma (IP) ve elektrikli rezistivite (Rs) verileri ile sondaj verilerinin korelasyonunu çalışmaktır. Aynı zamanda, kuyu sayılarının azaltılması ve kuyu lokasyonlarının iyileştirilmesi de amaçlanmıştır. Vaka çalışması olarak İran’ın kuzeydoğusunda yer alan Miami-Sabzevar mineral kuşağı içerisinde bulunan Abassabad bakır madeni seçilmiştir. Kuyu lokasyonları içinde jeofizik profiller tasarlanıp araştırılmıştır. IP-Rs verileri dönüştürüldükten sonra 2 boyutlu olarak hazırlanmıştır. Jeoistatistik yöntemler ile IP-Rs verilerinin 3 boyutlu modelleri oluşturulmuştur. IP-Rs verileri ile sondaj verileri arasındaki korelasyon, regresyon, çok değişkenli regresyon analizi ve kokriging yöntemleri kullanılarak istatistiksel ve jeoistatistiksel yöntemler ile incelenmiştir. Bahsedilen yöntemlere dayalı olarak bakır tenörü tahmini yapılmış, 3 boyutlu bakır cevheri blok modelleri oluşturulmuştur. Elde edilen modeller kontrol edilmiş ve jeofizik ölçümlerinden sonra yapılan sondajlara ait verilere göre derlenen gerçek bakır modeli ile karşılaştırılmıştır. IP verileri ile bakır cevheri arasındaki regresyon, asgari hata payı ile çok daha uyumlu elde edilmiştir. Rs verileri, tahminlerdeki hatanın artmasına yol açan değişen veri aralığı sebebiyle bakır tahmini için uygun bulunmamıştır. Bu makaledeki önerilere dayalı olarak başlangıçtaki kuyu sayısını %30 azaltabilir, kuyuların lokasyonlarını optimize edebiliriz.