• ÖZ

Günümüzde finansal piyasalarda rekabet yoğun olarak yaşanmaktadır. Finans alanında önemli bir aktör olan bankacılık sektörü de bu rekabetten etkilenmektedir. Bu sebeple bankacılık sektöründe etkinlik ve verimlilik kavramları önem kazanmıştır. Etkin çalışabilmek bankalar için bir zorunluluk haline gelmiştir. Bu durumdan hareketle yapılan bu çalışmanın amacı, Türk Bankacılık sektörü ile Irak Bankacılık sektöründe faaliyet gösteren bankaların etkinliklerinin ölçülmesi, yıllar itibariyle gösterdikleri gelişmelerin tespit edilmesi ve son olarak sonuçların birbirleriyle karşılaştırılmasıdır. Çalışmada ilk olarak Türk ve Irak Bankacılık sisteminde faaliyet gösteren bankalardan seçilmiş gözlem kümelerinin etkinlikleri, Veri Zarflama Analizi (VZA) yöntemiyle tespit edilmiştir. Tespit edilen bu değerlerin incelendiği ortalama istatistikler her iki ülke bankalarını içeren gözlem kümeleri için de tablolaştırılarak sunulmuştur. Ardından etkinlik gösteremeyen bankaların analizin son yılında tam etkinliğe ulaşabilmeleri için referans kümeleri ve yoğunluk değerleri belirlenmiş ve tablolaştırılmıştır. Ayrıca oluşturulan potansiyel iyileştirme tabloları ile, gözlem kümelerindeki etkin olmayan karar birimlerinin aynı çıktı düzeyini daha az girdiyle yakalayabilmeleri için hangi girdi oranlarını kullanacağını ve girdilerinde ne oranda bir kısıtlamaya gidilmesi gerektiği gösterilmiştir. Analizin devamında gözlem kümesini oluşturan bankaların etkinlik dereceleri açısından yıllar itibariyle gösterdikleri gelişmeler Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Endeksi (MTFV) yardımıyla incelenmiştir. MTFV Endeksi dört ayrı endeksin bileşiminden oluşan ve karar birimlerinin durumlarında bir önceki yıla göre gerçekleştirdikleri olumlu ve olumsuz gelişmeleri göstermektedir. Ardından Malmquist endeks sonuçlarının gözlem kümeleri açısından ortalama değerleri üzerinden dönemsel karşılaştırmaları tablo yardımıyla yapılmıştır. Son olarak gözlem kümelerini oluşturan her iki ülkenin bankalarının tüm analiz sonuçları birbirleri ile karşılaştırılarak sonuçlar üzerine yorum yapılmıştır. Çalışmada, Türk ve Irak bankacılık sektörlerinde faaliyet gösteren 13’er adet bankanın 2013-2017 yılları arasındaki verilerinden yararlanılmıştır. Banka verilerinin analiz dönemi boyunca kesintisiz olmasına özellikle dikkat edilmiştir. Zira VZA’nın yapısı gereği gözlem kümesindeki karar birimlerinin kesintisiz veriye sahip olmaları gerekmektedir. Gözlem kümesini oluşturan bankalar tespit edilirken bu hususa dikkat edilmiştir. Çalışmanın analiz kısmında girdi olarak (Toplam Mevduat/Toplam Aktifler, Faiz Giderleri/Toplam Aktifler ve Diğer Faaliyet Giderleri/Toplam Aktifler) ve çıktı olarak da (Toplam Kredi ve Alacaklar/Toplam Aktifler ve Faiz Gelirleri/Toplam Aktifler) değişkenleri kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre; 2013-2017 yıllarını kapsayan analiz döneminde Türk Bankaları, Irak Bankaları’na göre hem etkinlik hem de toplam faktör verimliliği açısından daha iyi performans göstermişlerdir. Türk Bankalarının etkinlik değerleri, Irak Bankaları’ndan her yıl daha yüksek çıkmıştır. MTFV endeks değerlerinde de Türk Bankaları her yıl değerlerini artırırken, Irak Bankaları açısından inişli çıkışlı, düzensiz bir durum tespit edilmiştir.

• ÖZ

Avrasyacılık, 1920’lerde Rus düşünürleri arasında ortaya çıkan entelektüel ve yarı politik bir eğilimdir. Avrasyacılığın amacı, Rusya’nın ne Doğu’ya ne de Batı Avrupa’ya ait olduğu varsayımı üzerine, farklı etnik gruplardan, çoğunlukla Türk kökenli Rusya/Avrasya Müslümanlardan ve Slavlardan oluşan bir medeniyet oluşturmaktır. Klasik Avrasyacılar, Avrupa’yı, çoğunlukla Batı Avrupa’yı, Rusya/Avrasya’nın ana jeopolitik rakibi olarak görüyorlardı. Neo-Avrasyacılar ise, Klasik Avrasyacıların aksine Batı Avrupalıları Rusya/Avrasya’nın düşmanları olarak görmemekte, hatta müttefik veya en azından tarafsız bir güç olarak görmektedir. Neo-Avrasyacılar, Avrasya’nın ve tüm insanlığın yükselen düşmanı olarak ABD’i hedef almaktadırlar. Burada ABD, doğal kaynakları (petrol ve doğalgaz) elinde tutma isteğinden dolayı değil, tüm dünyayı kendi düzenlerine göre yeniden şekillendirme politikalarından dolayı temel düşman ilan edilmiştir. Avrasya ve Avrasyacılık terimleri, Sovyet sonrası siyasi ve entelektüel arenada yeniden ön plana çıkmıştır. Rusya’nın Avrupalı ve Asyalı kimliğini vurgulayan Avrasyacı terminoloji, Slav ve Türk-müslüman kültürlerini sentezleyen bir argümanla, muhafazakar ideolojilerin en kapsamlısı olarak 1990’lı yılların ortasında Neo-Avrasyacılık terimiyle popülerlik kazanmıştır. Bu bağlamda, Rusya’nın emperyalist Avrupa kimliğini reddetmesi ve Asya ve Avrupa’yı bütünleştirme fikri, Sovyetler Birliği’nin çöküşünü açıklamada ve mekânsal olarak yeniden bu coğrafyaya uzanan Rusya Federasyonu’nun sürekliliğini ortaya koymada, entelektüel kesim ve politikacılar tarafından desteklenmiştir. Uluslararası konjonktürel yapı içerisinde Rus dış politikasının hem iç hem de dış politikada ekonomik, toplumsal ve siyasal sorunlarına bir çözüm aracı olarak ileri sürülen Atlantikçi ve Avrasyacı ekoller Çarlık Rusyasından Bolşevik ihtilaline, SSCB’den Rusya Federasyonu’na kadar imparatorluk, ulus devlet ve federalizm gibi kavramlarla devlet inşa sürecine kendi düşünsel temelleri doğrultusunda hizmet etmişlerdir. Neo-Avrasyacılık ekolünün ortaya çıkmasındaki uluslararası konjonktürel yapı ve bunun Rus dış politikasında kendine nasıl bir yer edindiği üzerinde durularak, Rusya’nın yakın çevresi olarak da adlandırılan coğrafyada sağlamaya çalıştığı kontrol ve denetimin sürdürülebilirliği tartışılacaktır. Bu bağlamda, Neo-Avrasyacılığın Putin sonrası dış politikada bir ekol olarak kendine bir yer edinmesi ve bu ekolün bir uzantısı olarak A. Dugin tarafından ortaya konan Dördüncü siyaset teorisinin ileri sürdüğü varsayımlar irdelenecektir. Bu doğrultuda Neo-Avrasyacılık ekolünün ve dördüncü siyaset teorisinin, Rusya’nın Avrasya coğrafyası ekseninde uyguladığı dış politika kararlarında, Avrasyacılık akımı ve Rus jeopolitik okulunun etkileri üzerine bir analiz yapılacaktır.

• ÖZ

İran’lı şair Hâfız-ı Şîrâzî eserleriyle İran edebiyatında önemli bir yere sahip olmuştur. Hâfız’ın etkisi İran edebiyatında ve toplumunda bugün de sürmektedir. Bu çalışmanın amacı günümüzde etkinliğini sürdüren bir edebi eserin aktardığı, döneminin toplumsal yapısının ürünü olan değerlerin tespitini yapmaktır. Edebi eserlerin yazıldığı dönemin toplumsal yapısını yansıttığı ve topluma duygu, düşünce ve davranış aşıladığı düşüncesinden hareketle, Hâfız divanındaki toplumsal değerler tespit edilmiş, hangi değerlerin daha fazla tekrarlandığı belirlenmiştir. Böylece İran toplumunun değer sistemi ve bu sistemin kökenlerine dair ön bilgiye ulaşmak amaçlanmıştır. Araştırmanın yöntemi metin analizi, tekniği içerik çözümleme tekniği olarak belirlenmiştir. Metin analizi ve içerik çözümleme ile Hâfız divanındaki değerler tespit edilmiş, bu değerlerin kaç defa tekrar ettiğine bakılmıştır. Tekrar sayılarının, değeri gösterme ve önemini vurgulama amacı taşıdığı kabul edilmiştir. Hâfız divanındaki değerlerin nicel analizinin dışında ek olarak, Hâfız divanını sık okuyan Şiraz Üniversitesi Fars Dili ve Edebiyatı öğrencilerinin benimsedikleri değerler incelenmiştir. Bununla Fars dili öğrencilerinin Hâfız divanında geçen değerlerden etkilenip etkilenmediğini ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Çalışma Hâfız’ın yaşadığı şehir olan İran’ın Şiraz şehrinde, 24 Eylül 2018 ile 24 Mart 2019 tarihleri arasında, 6 (altı) aylık bir sürede tamamlanmıştır. Araştırmanın kapsamı Hâfız divanı ve divandaki toplumsal değerlerdir. Bunun için Hâfız divanının Fars dilinde basımları ile Türkçe basımlarından karşılaştırmalı olarak faydalanılmıştır. İlave olarak, Hâfız derslerinin verildiği ve Hâfız’ın eserlerinin canlı tutulduğu Hâfız Araştırmaları Merkezinde araştırma konusuna dair görüşmeler yapılmış, konu tartışılmıştır. Görüşülen kişilerin, beyitlerdeki değerlerin yorumlanmasında, katkıları olmuştur. Araştırma aynı zamanda Hâfız divanı ve toplumsal değerlerle sınırlıdır. Hâfız divanında en fazla “dindarlık” ve “vefa” tekrarlanmaktadır. Davranışlarını kontrol etme ve dürüstlük değerlerinin de Hâfız’ın yaşadığı dönemin ve toplumun şartlarını veya özelliklerini yansıttığı söylenebilir. Bu değerlerden daha az olmakla birlikte rekabet, zevk, kaygısız olma, başarı, heyecan verici yaşam, bireysellik, özgürlük, eşitlik, tüketici olma, dünya barışı gibi değerlerin tekrarlanması bu gibi değerlerin günümüzde ortaya çıkmadığını, Hâfız’ın yaşadığı dönemde de var olduğunu göstermektedir. Bu durum değer çalışmalarında değerlerin kesin bir şekilde kategorileştirilmesinin zorluğunu ortaya koymaktadır. Geçmiş toplumlarda da bu değerlerin varlığı ve bu tür edebi eserlerle aktarılması günümüzdeki toplumların bu değerleri daha kolay benimseyebileceğine dair fikir vermektedir. Bu bakımdan bugünkü İran toplumunda bu değerlerin tanınırlığı ve önemsenmesi daha mümkün ve daha yüksek oranda olmaktadır.

• ÖZ

This study aims to reveal the effect of role conflict and role ambiguity arising from mid-level manager actions on the turnover intension and job performance. Another aim of the study is to contribute to the limited literature available on med-level management and managers especially in our country through the variables examined. A survey-based method was used in the study. The prepared questionnaire was sent to academic and administrative staff working as mid-level managers at two public universities. The item form used in the study was created by bringing together questions from different scales. The explanatory factor analysis was applied to investigate the construct validity and the factor structure of the items was revealed. Alpha model was used to determine the reliability of the scale. No significant evidence has been found as to whether the actions of mid-level managers interacting with many units and person due to their position in the organization will affect the role conflict. For role ambiguity, as claimed in the study hypothesis, mid-level manager actions have an increasing effect on role uncertainty. In the third and fourth hypothesis of the study, the effect of role conflict on the turnover intention and organizational performance, respectively, was investigated. Accordingly, role conflict positively affects turnover intention. However, there is no significant evidence for the effect of role conflict on performance. It is an interesting finding that the role conflict has no direct effect on performance as a result of the research. The implication is that to improve business performance, it is necessary to be informed about mid-level manager actions before reducing role conflict. Because reducing role conflict does not directly increase performance. Role ambiguity positively affects to turnover intension; it affects business performance negatively. It has been demonstrated that the role conflict and role ambiguity increased the turnover intention, while the increasing turnover intention has turned into behavior, resulting in an increase in the turnover rate, which is the result of absenteeism and walk-out. The loss of individuals, who are shown as the strategic source of today's organizations, will add extra costs to the organization. In this sense, in order to eliminate or reduce the negative consequences of role conflict and role ambiguity, it is very important to use communication channels within the organization at the maximum level, to include clear expressions in the given messages, and to bring the mid-level managers as close as possible to the decision-making processes.

• ÖZ

Üniversitelerde genel kültürel eğitimi uluslararası literatürde genel eğitim (general education), çekirdek müfredat (core curriculum) veya liberal eğitim (liberal education) gibi kavramlarla ifade edilir ve çok kapsamlı bir içeriğe sahiptir. Genel kültür derslerinin en önemli amaçlarından biri, bölümün bilimsel derslerine geçmeden önce iyi bir temel oluşturmak için gerekli becerileri kazandırmaktır. Bu beceriler arasında yazılı ve sözlü iletişim, bilgi teknolojileri ve matematiksel düşünme yer alır. Genel kültür eğitiminin ikinci temel amacı ise öğrencilerin zihinlerini yeni akademik çalışma alanlarına açmaktır. Bu da disiplinlerarası ve özgür bir müfredat ile sağlanabilir. Bu çalışmanın temel amacı, Türkiye'de uygulanan öğretmen yetiştirme programlarındaki genel kültür eğitimini tarihsel bir bakış açısı ve uluslararası literatür ile değerlendirmektir. Araştırmada nitel araştırma yaklaşımlarından doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın temel veri kaynağı, 1980 sonrası Yükseköğretim Kurulu tarafından geliştirilen eğitim fakülteleri lisans programları ve ders içerikleridir. Bu bağlamda 1983, 1998, 2006, 2013, 2017 ve 2018 lisans programları incelenmiştir. Dokümanlardan elde edilen veriler içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir. Türkiye’de eğitim fakültelerinin lisans programlarının güncellenmesi süreçlerinde akademik alan bilgisi ve öğretmenlik meslek bilgisi ile beraber öğretmen yetiştirmenin üç temel ayağından birini oluşturan genel kültür bilgisi en fazla ihmal edilen alan olagelmiştir. Mesleğinde başarılı bir öğretmenin yeterli bir genel kültür bilgisine sahip olması gerektiği çok çeşitli akademik çalışmalarda sürekli dile getirilmesine rağmen nasıl bir genel kültür eğitiminin verilmesi gerektiği konusu yeterince aydınlatılamamıştır. Bu çalışma sonunda ortaya konulan bulgular arasında; (1) Türkiye’de genelde üniversitelerde, özelde ise eğitim fakültelerindeki genel kültür dersleri temel bilgi ve becerileri kazandırmak için yeterli değildir. (2) Genel kültür dersleri çoğunlukla teorik derslerdir, uygulama derslerine yeterince yer verilmemiştir. (3) Genel kültür derslerinin yönetiminde çok başlılık söz konusudur ve koordinasyon sorunları yaşanmaktadır. (4) Genel kültür dersleri disiplinler arası yaklaşıma yeterince uygun değildir. Çalışmadan elde edilen bulgular ilgili literatür ile tartışılmış ve bazı öneriler geliştirilmiştir. Özellikle üniversitelerdeki genel kültür derslerinin öğretimi ile ilgili akademik çalışmaların artırılması önerilmektedir.