• ÖZ

Altın Ordu sahasında ve tarihî Kıpçak Türkçesinin kuzey lehçesiyle kaleme alınmış olan Codex Cumanicus kendine özgü yapısı ve içeriğiyle Kumanların/Kıpçakların hem kültürü hem de tarihi ve dili açısından eşsiz bir niteliğe sahiptir. Eserin nitelik bakımından böylesine değerli olmasında en önemli katkıyı hiç şüphesiz ihtiva ettiği dil malzemesi sağlamaktadır. Çeşitlilik arz eden kelime dağarcığıyla bizlere Kuman/Kıpçak kültürünün zenginliğini ve özgünlüğünü sunan eser aynı zamanda XIII. yüzyılın standart dilinin dışına sıkça çıkan verileriyle de Türk dili tarihinde ayrı bir yere sahiptir. Türkçenin tarihî dönemlerinde yazılmış metinlerinin neredeyse tamamının edebî/standart dille yazılmış olmaları, dilin standart dışı kullanımlarının tespitinde güçlükler yaratmakta, tarih içinde insanların gündelik dil kullanımları hakkında bilgi sahibi olamamak gibi bir soruna yol açmaktadır. İtalyan ve Alman kökenli tüccarlar ve/veya rahiplerin bizzat Kumanların/Kıpçakların yaşadıkları coğrafyada, halk ağzından derlemeye dayalı olarak kayda geçirilmiş çokça verisi ile Codex Cumanicus, bu farklılığın en güzel örneklerinden birini teşkil etmektedir. İşte bu çalışma, Codex Cumanicus’un taranmasıyla elde edilen bazı verilerden hareketle Kumanların/Kıpçakların XIII. yüzyıldaki ağız özelliğine dayalı olarak ortaya çıktığını düşündüğümüz sıfat+kılı yapısını izah etmek ve bu yapının temelinde yatan gramatikal oluşuma açıklık getirmek gayesiyle hazırlanmıştır.

• ÖZ

Doğanın ve suyun kadınla özdeşleştirilmesi nadir karşılaşılan bir tutum değildir. Toplumların yaratılış mitlerinden günümüze uzanan pek çok anlatıda bu özdeşleştirmeyle karşılaşırız. Nitekim Gaston Bachelard'a göre “suda yansıyan her şey kadınsı bir iz taşır” Doğanın “Tabiat Ana” olarak temsili doğayı ve de kadını yüceltmek için mi, yoksa bu ikisine tahakküm kurma çabasında olan kültürü ve erkeği yüceltmek için midir? Bu çalışmada Bilge Karasu anlatısından yola çıkılarak bu soruya cevap aranırken suyun bu metinlerde nasıl kurgulandığı meselesine değinilecektir. Şöyle ki bu metinlerde doğum ve ölüm, kadın ve erkek birbirinin karşıtı değildir belki; ama su her zaman kadını çağrıştırır ve kadın/su her zaman ürkütücüdür. Bu, doğanın üzerinde tahakküm kuramadığı gibi doğurganlığıyla “büyüleyen” kadının karşısında “aç” olan erkeğin korkusudur. Su başta olmak üzere sandal, ada gibi unsurların doğumla nasıl bağdaştırıldığı, bu bağdaşımda erkeğin salt bir seyirci olarak suya ve kadına bakışı gösterilmeye çalışılacaktır.

• ÖZ

Divan şairi sosyal hayata, çevreye, tabiata, doğa olaylarına dair çevresinde gördüğü her şeyi kendi birikimi çerçevesinde şiirine yansıtmıştır. Yani şair sosyal hayata dair çevresinde gördüğü abdal, dilenci, sergeşte gibi kimseleri ve onların kıyafetlerini; eğlence meclislerini ve bu meclislerin testi, şarap, rakkas, def gibi unsurlarını; ciltçilik ve kitap süslemenin şemse, altın, tas gibi araçlarını estetik bir şekilde şiirinde işlemiştir. Bunun yanı sıra gökyüzü, gezegenlerin hareketi, yıldızlar ve bu unsurların insanlar üzerindeki etkileri de divan şairinin muhayyilesinde bulduğu karşılıklar vasıtasıyla şiire aktarılmıştır. Dolayısıyla söz konusu kozmik unsurların ulaşılmazlığı, parlaklığı, hareketi, işlevi gibi birçok yönü ile şairin hayatına dair hemen her şeyi şiirlerde kaynaşmış bir şekilde görmek mümkündür. Böylelikle gazellerin temel konusu olan sevgili ve sevgilinin güzellik unsurları (yüz, yanak, alın, kaş, saç, ben…) anlatılırken kozmik kavramlar, hemen her divan şairi için önemli bir ilham kaynağı olur. Bu düşünceden hareketle divan şairinin hayal gücünü besleyen temel kaynaklardan birinin gökyüzü gözlemleri ve bu gözlemlerin içselleştirilerek şiire aktarılması olduğu söylenebilir. Şairin kozmik unsurlara yüklediği anlamları ve bakış açısını tespit etmek de divan şiirinin daha iyi anlaşılmasına katkı sağlayacaktır. Bu çalışmada Revânî’nin gazelleri taranarak “felek” kavramının kullanıldığı 103 beyit tespit edilmiş ve söz konusu beyitlerde feleğin kullanım özellikleri incelenmeye çalışılmıştır.

• ÖZ

In this study, Gülcihan, a woman character in Orhan Pamuk’s The Red Haired Woman referring to the image of Lilith who is known as the first wife of Adam in Western Mythology was analysed. In feminist literature Lilith is one of the representatives of femme fatale/fatal woman/diabolic woman with her libertarian spirit. One of the most significant characteristics of Lilith is being an equalitarian/libertarian woman, and the other is her leading to catastrophe through her red hair’s fascinating and voluptuous effect. Similarly, Gülcihan in Orhan Pamuk’s The Red Haired Woman forms her libertarian woman identity through her red hair and she has a fatal effect leading to catastrophes in the novel. In this study, character analysis of Gülcihan in The Red Haired Woman has been targeted referring to the analogy of the image of Lilith.