Yıl: 2007 Cilt: 13 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 267 - 298 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

1990'lardan Günümüe Türk-Rus İlişkileri

Öz:
Türk-Rus ilişkileri, olumsuzluklarla dolu tarihine rağmen, Rusya Federasyonu’nun kurulması sonrasında, özellikle 1990’lı yılların sonlarından itibaren hızla düzelmeye başlamış ve işbirliği çerçevesinde başlayan yakınlaşma 21’inci yüzyılla birlikte “çok boyutlu ortaklık” düzeyine kadar ulaşmıştır. Bu makalede, Türk-Rus ilişkilerinin kısa bir tarihçesi verildikten sonra iki ülke arasındaki ilişkilerde gözlemlenen değişim sebepleriyle birlikte açıklanmaya çalışılacaktır. Bu açıklama yapılırken kuşkusuz, ikili siyasi ve ekonomik ilişkilerin yanı sıra uluslararası ortamın getirdiği olumlu-olumsuz etkenler ile bölgesel ve küresel güvenlik boyutuna da değinmek gerekecektir. Böylece, “çok boyutlu ortaklık”ın gerçekleşebilirliği ve muhtemel yansımalarının sorgulanabilmesi sağlanacaktır.
Anahtar Kelime: 1990lar Türkiye-Rusya ilişkileri

Turkish-Russian Relations from the 1990's up to Now

Öz:
Turkish-Russian relations, despite its past full of negative aspects, has started to rapidly improve, especially following the establishment of the Russian Federation, and the rapprochement between the countries which had started within the framework of cooperation has turned into a “multi-dimensional partnership” with the turn of the 21st century. This article will initially provide a brief history of Turkish-Russian relations and than try to provide an explanation, with its reasons, to the observed transformation in relations among the two countries. While providing this explanation, we undoubtedly have to reflect upon the positive and negative factors brought about by the international arena and the regional and global security dimension, besides mutual political and economic relations. Through this, we will be able to question the possibility of constructing a “multi-dimensional partnership” and its possible reflections.
Anahtar Kelime: Turkey-Russia relations 1990s

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Acar, Özgen, “Ankara-Moskova-Orta Asya Stratejik Üçgeni”, Cumhuriyet, 11 Eylül 2001.
  • Adams, Terry et al., (der.), Europe’s Black Sea Dimension, Brüksel, CEPS, 2002.
  • Akgün Mensur ve Aydın Turan, Türkiye-Rusya İlişkilerindeki Yapısal Sorunlar ve Çözüm Önerileri, İstanbul, TÜSİAD, Haziran 1999.
  • Akgün, Mensur, “Geçmişten Günümüze Türkiye ile Rusya Arasında Görünmez Bağlar: Boğazlar”, Kazgan, G. ve Ulçenko, N. (der.), Dünden Bugüne Türkiye ve Rusya Politik, Ekonomik ve Kültürel İlişkiler, İstanbul, Bilgi Üniversitesi Yayınları,2003.
  • Aras Bülent, The New Geopolitics of Eurasia and Turkey’s Position, Londra, Frank Cass, 2002.
  • Asmus, R. D., Dimitrov, K. ve Forbig, J. (der.), A New Euro-Atlantic Strategy for the Black Sea Region, The German Marshall Fund of the US, 2004.
  • Aydın, Mustafa, “Black Sea and the Caucasus Region; Causes of Instability and the Ways to Deal with Them”, Turkish Yearbook of International Relations, Cilt 30, 2001.
  • Aydın, Mustafa, “Between Euphoria and Realpolitik: Turkish Policy toward Central Asia and the Caucasus”, Ismael, Y. Tareq ve Aydın, Mustafa (der.), Turkey’s Foreign Policy in the 21st Century: A Changing Role in World Politics, Burlington,Ashgate, 2003.
  • Bağcı, Hüseyin, “Russia and Turkey: Growing Misperceptions”, Turkish Probe, 19 Temmuz 1998.
  • “Bakü-Tiflis-Ceyhan Tam Kapasite”, Radikal, 11 Haziran 2006.
  • “Başbakan İmzayı Atmadı”, Radikal, 6 Kasım 1999.
  • Berkan, İsmet, “Ecevit Rusya’ya Giderken”, Radikal, 3 Kasım 1999.
  • Bila, Fikret, “Kasyanov’un Ziyareti”, Milliyet, 26 Ekim 2000.
  • Birand, M. Ali, “Rusya’yı Görmezden Gelmenin Faturası Artıyor”, Sabah, 12 Şubat 1997.
  • Bölükbaşı, S., “The Controversy Cver the Caspian Sea Mineral Resources: Conflicting Perceptions, Clashing Interests”, Europe-Asia Studies, Cilt 50, No.3, 1998.
  • Bölükbaşı, Süha, “Ankara’s Baku-Centered Transcaucasia Policy: Has It Failed”, The Middle East Journal, Cilt 51, No.1, 1997.
  • “Bugün Dünyanın Gözü Ceyhan’da”, Radikal, 13 Temmuz 2006. “Chernishev Calls for Mutual Confidence Between Turkey & Russia: ‘Neither Side Should Play Ethnic Cards’”, TDN, 17 Mart 1994.
  • “Chiefs of General Staff of Russia, Turkey Sign Cooperation Accord”, ITAR/TASS News Agency, 14 Ocak 2002.
  • Çandar, Cengiz “Rusya ile Yeni Dönem”, Sabah, 10 Eylül 1993.
  • Çelikpala, Mitat, “Türkiye’de Kafkas Diyasporası ve Türk Dış Politikasına Etkileri,Uluslararası İlişkiler, Cilt 2, No.5, Bahar 2005.
  • “Çiller’in Yumruğu Boşa”, Milliyet, 20 Aralık 1996.
  • “Çiller’e Füze Şoku”, Milliyet, 3 Ocak 1997.
  • Doğan, Yalçın, “Rusya ile Büyük Flört”, Milliyet, 30 Ağustos 1997.
  • Doğan, Yalçın, “Ver Helikopteri, Al Elektriği”, Milliyet, 26 Ekim 2000.
  • “Dostluk Egemen Olsun”, Cumhuriyet, 19 Temmuz 2005.
  • “Dünyanın Gözü bu Vanada”, Radikal, 24 Mayıs 2005.
  • “Dünyayı Değiştirecek Gün”, Cumhuriyet, 26 Mayıs 2005.
  • Elekdağ, Şükrü, “Diplomasi, Petrol ve Avrasya Stratejik Dengesi”, Milliyet, 23 Aralık 1996.
  • “Enhanced Partners”, TDN, 7 Aralık 2004.
  • Erişen, Cengiz, “Rusya Federasyonu’nda Ulusal Güvenlik Yaklaşımı ve Askerî Doktrinler”, Büyükakıncı, Erhan (der.), Değişen Dünyada Rusya ve Ukrayna, Ankara,Phoenix, 2004.
  • Europe’s Next Shore: The Black Sea Region after EU Enlargement, ISS Occasional Paper No.53, Paris, ISS, 2004.
  • “From Immigrants to Diaspora: Influence of the North Caucasian Diaspora in Turkey”, Middle Eastern Studies, Cilt 42, No.3, Mayıs 2006.
  • Göğüş, Zeynep, “Sinek Vızıltısı”, Sabah, 21 Mayıs 1998.
  • “Güler: Biz Ukrayna Değiliz”, Radikal, 4 Ocak 2006.
  • Gürün, Kamuran, Türk-Sovyet İlişkileri (1920-1953), Ankara, TTK, 1991.
  • H.E. The President of the Russian Federation Vladimir V. Putin’s Official Visit to Turkey, December 5–6, 2004, 5 Aralık 2004, http://www.turkey.mid.ru/text_t72. html.
  • İdiz, Semih, “Russian Ambassador Kuznetsov: Ties with Turkey Are ‘Stable’ Despite Problems Which Need to be Controlled”, TDN, 13 Aralık 1996.
  • İlhan, Attila, “Rusya ile ‘Çok Boyutlu Ortaklık’ Anlaşması”, Cumhuriyet, 3 Aralık 2001.
  • “İşbirliği Enerji Odaklı”, Radikal, 11 Ocak 2005.
  • İşyar, Ö. G., Bölgesel ve Global Güvenlik Çıkarları Bağlamında Sovyet-Rus Dış Politikaları ve Karabağ Sorunu, İstanbul, Alfa, 2004.
  • Kaleağası, Bahadır, “Kriz AB’yi Uyardı: Avrupa’nın Enerji Arayışı”, Radikal, 10 Nisan 2006.
  • Karagiannis, E., Energy and Security in the Caucasus, Londra, Routledge Curzon, 2002.
  • “Kazakistan BTC İçin İmzayı koydu”, Radikal, 17 Haziran 2006.
  • Kazgan, G., “Batı ile İlişkilerin Gölgesinde Türkiye-Rusya İlişkileri”, Kazgan, G.ve Ulçenko, N. (der.), Dünden Bugüne Türkiye ve Rusya Politik, Ekonomik ve Kültürel İlişkiler, İstanbul, Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2003.
  • “Kıbrıs Konusunda Destek”, Radikal, 19 Temmuz 2005.
  • Kılıç, Selami, Türk-Sovyet İlişkilerinin Doğuşu, İstanbul, Dergah Yayınları,1998.
  • Kılıçbeyli, E. H., “Yeni Dönem Türk-Rus İlişkileri (1994-2000): Ticaret ve YatırımTrendleri”, Kazgan, G. ve Ulçenko, N. (der.), Dünden Bugüne Türkiye ve Rusya Politik, Ekonomik ve Kültürel İlişkiler, İstanbul, Bilgi Üniversitesi Yayınları,2003.
  • Kınıklıoğlu, Suat, The Anatomy of Turkish-Russian Relations, 2006, http://www. brook.edu/comm/events/20060523sabanci_3a.pdf.
  • Kırca, Çoşkun “Türkiye ve Rusya”, Milliyet, 13 Eylül 1993. Kıvanç, Ahmet ve Şimşek, Yurdagül, “Formül Değişti, 1.4 milyar dolar Uçtu”, Radikal, 12 Mayıs 2006.
  • Kohen, Sami, “Bir ‘Stratejik Ortaklık’ Daha…”, Milliyet, 17 Aralık 1997.
  • Kohen, Sami, “Rusya ile Rekabet Yerine İşbirliği”, Milliyet, 6 Kasım 1999.
  • Köylü, Hilal “Samsun-Ceyhan Hattı için Rusya’dan Onay Yok”, Radikal, 9 Şubat 2006.
  • Kurat, N. Akdes, Türkiye ve Rusya, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları, 1990.
  • Larrabee, F. S., ve Lesser, I. O., Turkish Foreign Policy in an Age of Uncertainty,Arlington, RAND, 2003.
  • Lawson, R. G., “BTC Pipeline Completed, Ready to Move New Crude Supplies”, Oil & Gas Journal, Cilt 103, No.24, 2005.
  • “Lebedev: There is An Anti-Turkish Lobby in Russia and an Anti-Russian Lobby in Turkey”, TDN, 31 Temmuz 2002.
  • Martin, L. G. ve Keridis D., (der.), The Future of Turkish Foreign Policy, Massachusetts,The MIT Press, 2004.
  • Mavi Akım Vanası Resmen Açıldı, 17 Kasım 2005, http://www.bbc.co.uk/turkish/ europe/story/2005/11/051117_bluestream_pipeline.shtml.
  • “Moskova ile ‘Derin’ Ortaklık”, Radikal, 7 Aralık 2004.
  • “Oldubittiyi Kabul Etmeyiz”, Cumhuriyet, 15 Ekim, 2001.
  • Olson, Robert, Türkiye’nin Suriye, İsrail ve Rusya ile İlişkileri: 1979-2001, Elik,Süleyman (çev.), Ankara, Orient, 2005.
  • Oran, Baskın (edi.), Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler,Yorumlar, Cilt I: 1919–1980, İstanbul, İletişim, 2001.
  • Oreşkova, S. F., “Rusya ve Osmanlı İmparatorluğu Arasındaki Savaşlar: Sebepleri ve Kimi Tarihi Sonuçları”, Kazgan, G. ve Ulçenko ,N. (der.), Dünden Bugüne Türkiye ve Rusya Politik, Ekonomik ve Kültürel İlişkiler, İstanbul, Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2003.
  • Öniş Ziya, “Turkey in the Post-Cold War Era: In Search of Identity”, Middle East Journal, Cilt 49, No.1 ,1995.
  • Özersay, Kudret, Türk Boğazlarından Geçiş Rejimi, Ankara, Mülkiyeliler Birliği Vakfı, 1999.
  • Öztürk, M. Osman, Rusya Federasyonu Askerî Doktrini, Ankara, ASAM, 2000.
  • Pamir, N., Bakü-Ceyhan Boru Hattı: Orta Asya ve Kafkasya’da Bitmeyen Oyun, Ankara, ASAM, 1999.
  • Parla, Reha (der.), Belgelerle Türkiye Cumhuriyetinin Uluslararası Temelleri: Lozan,Montrö, Lefkoşa, Tezel Ofset, 1985.
  • “PKK’yla Mücadeleye Gelince, Rusya’dan Hayır Yok”, Radikal, 2 Haziran 2006. “Putin-Erdoğan, Soçi’de Ekonomi ve Enerji Görüştü”, Radikal, 18 Temmuz 2005.
  • “Putin’le Sıkı Dostluk”, Radikal, 12 Ocak 2005.
  • Robins, Philip, “Between Sentiment and Self-Interest: Turkey’s Policy toward Azerbaijan and the Central Asian States”, Middle East Journal, Cilt 47, No.4, 1993.
  • “Rumlar Kaygılı Ama…”, Radikal, 13 Ocak 2005.
  • “Rusya Anlaşması, Neden Önemli?”, Cumhuriyet, 5 Aralık 2001.
  • “Rusya ile Askerî İşbirliği Anlaşması”, Cumhuriyet, 15 Ocak 2002.
  • “Rusya’dan Destek Arayışı”, Cumhuriyet, 6 Şubat, 2005.
  • Rusya Federasyonu ile Türkiye Cumhuriyeti Arasında dostluğun ve Çok Boyutlu Ortaklığın Derinleştirilmesine İlişkin Ortak Deklarasyon, http://www.turkey.mid.ru/text_t73.html.“Rusya İyi Sınav Verdi”, Milliyet, 8 Mart 1999.
  • “Rus Liderinin Asıl Derdi İhale”, Radikal, 7 Aralık 2004; “Türkiye ve Rusya Arasında Sıcak Dönem”, Radikal, 19 Temmuz 2005.
  • “Russia Pledges Not to Tolerate Subversive Acts Against Turkey”, TDN, 30 Ocak 1995.
  • “Russia Requests More Cooperation with Turkey in Defense İndustry”, TDN, 7 Haziran 2001.
  • “Samsun-Ceyhan’da Sorun Nerede?”, Radikal, 11 Şubat 2006.
  • Sertoğlu, Sedat, “2’nci Rusya Seferi”, Sabah, 18 Aralık 1996.
  • Sezer, B. Duygu, “Turkish-Russian Relations in the 1990s: From Adversity to ‘Virtual Rapprochement’,” Makovsky, Alan ve Sayarı, Sabri (der.), Turkey’s New World: Changing Dynamics in Turkish Foreign Policy, Vaşington, Washington Institute for Near East Policy Papers, 2000.
  • Sezer, B. Duygu, “Turkish-Russian Relations: The Challanges of Reconciling Geopolitical Competition with Economic Partnership”, Turkish Studies, Cilt 1, No.1, 2000.
  • Sezer, B. Duygu, “Russia: The Challanges of Reconciling Geopolitical Competition with Economic Partnership,” Rubin, Barry ve Kirişçi, Kemal (der.), Turkey in World Politics: An Emerging Multiregional Power, Londra, Lynne Rienner Publications,2001.
  • “Stratejik Ortaklık Önerisi”, Milliyet, 17 Aralık 1997.
  • T.C. Moskova Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği Resmî İnternet Sayfası, “Rusya Federasyonu’nun Genel Ekonomik Durumu ve Türkiye ile Ekonomik ve Ticari İlişkileri”, Temmuz 2006, , http://www.dtmos.ru/pic/files_6/file_11.pdf.
  • Tanrısever, Oktay, “Turkey and the Russian Federation: Towards a Mutual Understanding?”,Tareq, Y. Ismael ve Aydın, Mustafa (der.), Turkey’s Foreign Policy inthe 21st Century: A Changing Role in World Politics, Burlington, Ashgate, 2003.
  • Tarhanlı, Turgut, “Türkiye, Rusya ve Terör”, Radikal, 4 Kasım 1999.
  • Turan, G. Gül, “Türkiye ile Rusya Arasındaki İktisadi İlişkilerde Gönüllü Bir Kuruluş:Türk-Rus İş Konseyi”, Kazgan, G. ve Ulçenko, N. (der.), Dünden Bugüne Türkiye ve Rusya Politik,Ekonomik ve Kültürel İlişkiler, İstanbul, Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2003.
  • “Turkey and Russia Agree on Further Cooperation”, TDN, 9 Haziran 2001 “Turkey and Russia Underline Respect for Territorial İntegrity”, TDN, 19 Aralık 1996.
  • “Türk Gazeteciler Sordu, Rus lider Vladimir Putin Yanıtladı: AB, İlişkimizi Etkilemesin”,Radikal, 2 Eylül 2004.
  • “Türkiye Politika Değiştirdi ve…”, Sabah, 10 Eylül 1993.
  • Türkiye-Rusya Federasyonu Ticari ve Ekonomik İlişkileri, Mart 2006, http://deik. org.tr/ikili/2006320171854Rusya-ikili-Mart2006.pdf . “Türkiye, Rusya’nın Yedeğinde ‘Tehlikeli Sulara’ mı Sürükleniyor?”, Sabah, 11 Eylül 1993.
  • “Türkiye’nin Şanghay Örgütüne Adım Atması”, Aydınlık, 18 Kasım 2001. Türkiye Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu Arasında Avrasya’da İşbirliği Eylem Planı: İkili İşbirliğinden Çok Boyutlu Ortaklığa, 16 Kasım 2001, http://www.turkey. mid.ru/relat_2_t.html.
  • “VIP Ötesi Ağırlama”, Milliyet, 9 Ocak 2005.
  • Yerasimos, Stefanos, Kurtuluş Savaşı’nda Türk-Sovyet İlişkileri 1917–1923, İstanbul,Boyut, 2000.
  • Yetkin, Murat, “Erdoğan ve Putin Gerçekte Ne Konuştu?”, Radikal, 19 Temmuz 2005.
  • Yetkin, Murat, “ Galataport’tan Sonra Şener’in Samsun-Ceyhan Bekleyişi”, Radikal,5 Şubat 2006.
  • Yetkin, Murat, “Güler: Ceyhan Enerji Merkezi Olacak”, Radikal, 17 Haziran 2006.
  • Zeyrek, Deniz, “İmza Ecevit’e Bağlı”, Radikal, 5 Kasım 1999.
  • Zeyrek, Deniz, “İki İstikrarsız Kafkaslar’a Yakışır”, Radikal, 8 Kasım 1999.
  • Zeyrek, Deniz, “Türkiye’de Gaz Sancısı var”, Radikal, 10 Ağustos 2005.
  • Zeyrek, Deniz, “Bu Türkiye’ye Ders Olsun”, Radikal, 3 Ocak 2006.
  • Zeyrek, Deniz, “Gazda ‘Sır’ Fiyat Şok Etti”, Radikal, 5 Ocak 2006.
APA ÇELİKPALA M (2007). 1990'lardan Günümüe Türk-Rus İlişkileri. , 267 - 298.
Chicago ÇELİKPALA Mitat 1990'lardan Günümüe Türk-Rus İlişkileri. (2007): 267 - 298.
MLA ÇELİKPALA Mitat 1990'lardan Günümüe Türk-Rus İlişkileri. , 2007, ss.267 - 298.
AMA ÇELİKPALA M 1990'lardan Günümüe Türk-Rus İlişkileri. . 2007; 267 - 298.
Vancouver ÇELİKPALA M 1990'lardan Günümüe Türk-Rus İlişkileri. . 2007; 267 - 298.
IEEE ÇELİKPALA M "1990'lardan Günümüe Türk-Rus İlişkileri." , ss.267 - 298, 2007.
ISNAD ÇELİKPALA, Mitat. "1990'lardan Günümüe Türk-Rus İlişkileri". (2007), 267-298.
APA ÇELİKPALA M (2007). 1990'lardan Günümüe Türk-Rus İlişkileri. Avrasya Dosyası, 13(1), 267 - 298.
Chicago ÇELİKPALA Mitat 1990'lardan Günümüe Türk-Rus İlişkileri. Avrasya Dosyası 13, no.1 (2007): 267 - 298.
MLA ÇELİKPALA Mitat 1990'lardan Günümüe Türk-Rus İlişkileri. Avrasya Dosyası, vol.13, no.1, 2007, ss.267 - 298.
AMA ÇELİKPALA M 1990'lardan Günümüe Türk-Rus İlişkileri. Avrasya Dosyası. 2007; 13(1): 267 - 298.
Vancouver ÇELİKPALA M 1990'lardan Günümüe Türk-Rus İlişkileri. Avrasya Dosyası. 2007; 13(1): 267 - 298.
IEEE ÇELİKPALA M "1990'lardan Günümüe Türk-Rus İlişkileri." Avrasya Dosyası, 13, ss.267 - 298, 2007.
ISNAD ÇELİKPALA, Mitat. "1990'lardan Günümüe Türk-Rus İlişkileri". Avrasya Dosyası 13/1 (2007), 267-298.