Yıl: 2006 Cilt: 12 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 61 - 92 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türk-İran İlişkileri: Değişim ve Süreklilik

Öz:
Türkiye ve İran’ın ikili ilişkilerinde çözülmesi gereken birtakım önemli problemlerinin olduğu Türk akademisyenler nezdinde ve medyada genel kabul gören bir iddiadır. Bu makalede söz konusu problemlerin neler olduğu ve iki ülke arasındaki problemlerin sebepleri ana hatları ile çizilmekte ve ayrıca bu problemlerin doğası ve ciddiyeti üzerine eleştirel bir analiz sunulmaktadır. Bu makalede konuyu bir dizi soruya cevap vererek ele almaktayım. Türk dış politikasının karar mekanizmasında görev alanlar, düşmanların belirlenmesinde ulusal çıkarları mı baz almakta, yoksa içerideki tehditlere dışarıdan kaynak mı aramaktadır? Türkiye, İran’ı başlıca düşman olarak görmek için yeterli sebep olmaksızın bir mücadelenin içine doğru mu sürüklenmektedir? Türkiye’nin yaşadığı yapısal dönüşüm İran politikasını etkilemiş midir? Türkİran ilişkileri politika yapıcıların bölgesel dost ve düşman algılamalarından ne kadar etkilenmektedir? Bu makalede uzunca bir süre Türkiye’nin İran’a yönelik politikasının iç politik, bölgesel ve uluslararası düzeylerde gerçekleşen siyasi değişikliklerle başa çıkamadığı görüşü ileri sürülmektedir. Türkiye’nin hukuki, siyasal ve ekonomik dönüşüm süreci sonucunda ulaştığı siyasi ve ekonomik istikrarın içeride özgüveni artırdığı, iç düşman marjını daralttığı ve özellikle komşulara yönelik ilişkilerde -İran dahil- yeni ufuklar açtığını öne sürmekteyim.
Anahtar Kelime: dış politika Orta Doğu Türkiye-İran ilişkileri kimlik

Turkish-Iranian Relations: Change and Continuity

Öz:
There is widespread agreement among Turkish academics and in the media that Turkey and Iran have several difficult problems to be resolved in their bilateral relations. This article seeks to outline what these problems are and what has caused these problems in relations between the two countries; as well as critically analyzing the nature and severity of these problems. Of especially critical importance, is the extent to which domestic pressures have been influential in the development of Turkey’s foreign policy towards Iran. Do Turkish decision-makers decide who their rivals are on the basis of intrinsic national interests, or have they merely been reacting to images projected by self-interested politicians and external actors? Is Turkey drifting into a potentially dangerous rivalry without sufficient reason to see Iran as a primary opponent? What has suddenly given formerly inward-looking Turkish politicians this newfound selfassurance that they can influence Iran in regional and international politics? What promise do Turkish-Iranian relations hold for the region? Can Turkey really contribute to regional security and stability? In this article, it is argued that Turkey’s policy towards Iran has become hostage to the worldview of Turkey’s governing elite, one that has demonstrated itself to be increasingly unable to successfully cope with political change on domestic, regional, and international levels. There is also a further argument that the legal, political and economic transformation in Turkish domestic landscape paved way for a more self-confident, dynamic, active and multidimensional policy in the Middle East. This new regional rhetoric and policy created more room to maneuver for Turkey in Turkish-Iranian relations, which accommodates both conflicting and coinciding interests in regional and international levels.
Anahtar Kelime: Turkey-Iran relations identity foreign policy Middle East

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ARAL, Berdal: “Turkey’s Insecure Identity from the Perspective of Nationalism”, Mediterranean Quarterly 8, No.1, Kış 1997.
  • ARAS, Bülent: “Azerbaijan’s Far Eastern Friends”, Middle East International 570, 13 Mart 1998.
  • BARNETT, Michael N.: “Identity and Alliances in the Middle East”, Peter J. Katzenstein, ed., The Culture of National Security, New York, Columbia University Press, 1997.
  • BISHKU, Micheal B.: “Turkey and Iran During the Cold War” Journal of Third World Studies 16, No.1, Bahar 1999.
  • DALBY, Simon: “Continent Adrift?: Dissident Security Discourse and the Australian Geopolitical Imagination”, Australian Journal of International Affairs 50, No.1, 1996.
  • GÖZEN, Ramazan: “Turgut Özal and Turkish Foreign Policy: Style and Vision”, Foreign Policy 20, No.3-4 ,1996.
  • FRANTZ, Douglas: “Oil Pipeline to Turkey Backed by Chief of BP”, New York Times, 21 Haziran 2001.
  • HERMAN, Robert G.: Ideas, Identity, and the Redefinition of Interests: The Political and Intellectual Origins of the Soviet Foreign Policy Revolution, Ph.D. Dissertation,Cornell University, 1995.
  • İSKİT, Temel: “Turkey: A New Actor in the Field of Energy Politics”, Perceptions 1, No.1, Mart-Mayıs 1996.
  • KHAN, Mujeeb: “External Threats and the Promotion of a Trans-National Islamic Consciousness: The Case of the Late Ottoman Empire and Contemporary Turkey”, Islamic World Report 1, No.1, 1996.
  • KİRİŞÇİ, Kemal: “New Patterns of Turkish Foreign Policy Behavior”, Çiğdem Balim et al. (ed.), Turkey, Political, Social and Economic Challenges in the 1990s,Leiden, E.J.Brill, 1995.
  • KONGAR, Emre: 28 Şubat ve Demokrasi, İstanbul, Remzi Kitabevi, 2000.
  • LIPOVSKY, Igor P.: “Central Asia: In Search of a New Political Identity”, Middle East Journal 50, No. 2, Bahar 1996.
  • MUFTI, Malik: “Daring and Caution in Turkish Foreign Policy”, Middle East Journal 52, No.1, Kış 1998.
  • MUFTULER-BAC, Meltem: “The New Face of Turkey: Its Domestic and Foreign Policy Implications”, East European Quarterly, 37 (4), January 2004.
  • OLSON, Robert: Robert Olson, “Kurdish Problem and Turk-Iran Relations: From WWI to 1998”, Costa Mesa, CA, Mazda Pub., 1998.
  • ÖZDAĞ, Ümit: “Kuzey Irak ve PKK”, Avrasya Dosyası 3, No.1, Bahar.
  • ÖZEL, Soli: “Of Not Being a Lone Wolf: Geography, Domestic Plays, and Turkish Foreign Policy in the Middle East,” Geoffrey Kemp ve Janice Gross Stein, ed., Powder Keg in the Middle East: The Struggle for Gulf Security, Lanham, Rowman & Littlefield, 1995.
  • POMPFRET, Richard: “The Economic Cooperation Organization: Current Status and Future Prospects”, Europe-Asia Studies 49, No.4, Haziran 1997.
  • ROBINS, Philip: “Between Sentiment and Self-Interest: Turkey’s Policy Toward Azerbaijan and the Central Asian States”, Middle East Journal 47, No. 4, Güz 1993.
  • SMOLANSKY, Oleg M.: “”Turkish and Iranian Policies in Central Asia,” Hafeez Malik (ed.), Central Asia: Its Strategic Importance and Future Prospects, New York, St. Martin’s Press, 1994.
  • SHOUMIKHIN, Andrei: “Economics and Politics of Developing Caspian Oil Resources”, Perspectives on Central Asia, Kasım 1996, http://www.cpss.org/ casianw/novpers.html.
  • TUATHAIL, Gearóid Ó: “Geopolitical structures and geopolitical cultures:towards conceptual clarity in the critical study of geopolitics”, Lasha Tchantouridze (der.), Geopolitical Perspectives on World Politics, içinde, Bison Paper 4. Winnipeg: Centre for Defence and Security Studies, 2003.
  • VAYRYNEN, Tarja: “Securitised Ethnic Identities and Communal Conflicts”, Peace and Conflict Studies 4, No.2, Aralık 1997.
APA ARAS B (2006). Türk-İran İlişkileri: Değişim ve Süreklilik. , 61 - 92.
Chicago ARAS Bülent Türk-İran İlişkileri: Değişim ve Süreklilik. (2006): 61 - 92.
MLA ARAS Bülent Türk-İran İlişkileri: Değişim ve Süreklilik. , 2006, ss.61 - 92.
AMA ARAS B Türk-İran İlişkileri: Değişim ve Süreklilik. . 2006; 61 - 92.
Vancouver ARAS B Türk-İran İlişkileri: Değişim ve Süreklilik. . 2006; 61 - 92.
IEEE ARAS B "Türk-İran İlişkileri: Değişim ve Süreklilik." , ss.61 - 92, 2006.
ISNAD ARAS, Bülent. "Türk-İran İlişkileri: Değişim ve Süreklilik". (2006), 61-92.
APA ARAS B (2006). Türk-İran İlişkileri: Değişim ve Süreklilik. Avrasya Dosyası, 12(2), 61 - 92.
Chicago ARAS Bülent Türk-İran İlişkileri: Değişim ve Süreklilik. Avrasya Dosyası 12, no.2 (2006): 61 - 92.
MLA ARAS Bülent Türk-İran İlişkileri: Değişim ve Süreklilik. Avrasya Dosyası, vol.12, no.2, 2006, ss.61 - 92.
AMA ARAS B Türk-İran İlişkileri: Değişim ve Süreklilik. Avrasya Dosyası. 2006; 12(2): 61 - 92.
Vancouver ARAS B Türk-İran İlişkileri: Değişim ve Süreklilik. Avrasya Dosyası. 2006; 12(2): 61 - 92.
IEEE ARAS B "Türk-İran İlişkileri: Değişim ve Süreklilik." Avrasya Dosyası, 12, ss.61 - 92, 2006.
ISNAD ARAS, Bülent. "Türk-İran İlişkileri: Değişim ve Süreklilik". Avrasya Dosyası 12/2 (2006), 61-92.