Sosyal Bilimler Tezlerinin Atıf Özellikleri

UÇAK ÖZENÇ, Nazan; AL, UMUT

Sosyal Bilimler Tezlerinin Atıf Özellikleri

Nazan UÇAK ÖZENÇ, (Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü, Ankara, Türkiye)

Umut AL (Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü, Ankara, Türkiye)

Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi

4 1

Yıl: 2008 Cilt: 25 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 223 - 240 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Sosyal Bilimler Tezlerinin Atıf Özellikleri

Öz:

Bir alanda gerçekleşen bilimsel iletişim büyük ölçüde alan özellikleriyle yakından ilgilidir. Bu araştırmada sosyal bilimler alanında bilimsel iletişim özelliklerinin açıklanmasına çalışılmıştır. Bu amaçla Hacettepe Üniversitesinde 1968-2007 yılları arasında sosyoloji, psikoloji, tarih, ekonomi, felsefe ve İngiliz dili ve edebiyatı disiplinlerinde yapılan tezler arasından yıllara ve derecelere göre tabakalı örnekleme ile 87 yüksek lisans ve 41 doktora tezi olmak üzere toplam 128 tez belirlenmiştir. Bu tezlerde yer alan 15.970 atıfın disiplinlere ve dönemlere göre analizi yapılmıştır. Yapılan atıf analizinde tezlerde yer alan atıfların sayısına, yayım tarihine, yayın türüne, yayımlandığı ortama (basılı / elektronik), diline, yazar sayısına göre inceleme yapılmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda atıfların disiplinlere göre farklılık gösterip göstermediğine, zaman içinde atıf yapılan kaynakların ne ölçüde değişiklik gösterdiğine, atıflarda yer alan kaynakların yaşlanma hızının ne olduğuna, yüksek lisans ve doktora tezleri arasında atıf özellikleri açısından fark olup olmadığına bakılmıştır. Verilerin kaydedilmesi için amaca uygun bir veri tabanı tasarlanmış ve elde edilen verilerin değerlendirilmesinde Microsoft Excel ve Statistical Package for the Social Sciences (SPSS) programlarından yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda atıf sayısı ile tez derecesi ve sayfa sayısı arasında bir ilişki olduğu; sosyal bilimler alanında yapılan tezlerde en fazla kitaba atıf yapıldığı, derginin ikinci önemli kaynak olduğu, bu kaynaklar dışındaki kaynak kullanım oranının düşük düzeyde kaldığı; en fazla Türkçe kaynaklara atıf yapıldığı; atıf yapılan kaynakların yarı yaşam süresinin 14 yıl olduğu; tek yazarlı kaynak kullanım oranının çok fazla olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca sosyal bilimler alanı içinde yer alan bu altı disiplin arasında atıf özellikleri açısından farklılıklar saptanmıştır. En fazla kitaplara atıf yapan disiplinler felsefe, İngiliz dili ve edebiyatı olurken en fazla dergi kullanan disiplinlerin psikoloji ve ekonomi olduğu görülmüştür. Literatür eskimesi açısından ise en hızlı eskime psikolojide görülürken en yavaş eskimenin tarihde olduğu anlaşılmıştır. Yayın dili açısından bakıldığında İngilizce kaynak kullanımının psikolojide yoğun olduğu, diğer disiplinlerde Türkçe kaynak kullanımının yaygın olduğu, en fazla dil çeşitliliğinin felsefede görüldüğü sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmamızın başında konuyla ilgili literatüre yer verilmiş ve elde edilen sonuçlar literatürde yer alan bulgularla karşılaştırıldığında büyük ölçüde örtüştüğü görülmüştür.

Anahtar Kelime: literatür eskimesi bibliyometri bilimsel iletişim atıf analizi tezler sosyal bilimler

Citation Characteristics of Social Sciences Theses

Öz:

Scholarly communication is very much related with characteristics of the given discipline. The aim of this study is to stress the characteristics of the scholarly communication in social sciences. For this purpose, first of all a total number of 128 theses (87 master’s and 41 PhD) have been selected. These theses, submitted between 1968-2007, are chosen according to their year of submission and their layered sampling ratio among the disciplines of sociology, psychology, history, economics, philosophy, and English language and literature. In addition, an analysis of 15,970 citations in these theses has been made according to their total page number, date, type, medium, language, and number of authors. According to the findings, it has been evaluated whether the citations vary according to disciplines, the sources that are being cited alter in time, there is a considerable rate of obsolescence, and there are differences between master’s and PhD theses in terms of their citation characteristics. In order to save the data, a relevant database has been designed. The data acquired has been evaluated by Microsoft Excel and Statistical Package for the Social Sciences (SPSS) softwares. This study concludes that there is a correlation among the number of citations, the degree of theses, and the number of pages; book is the most cited source, whereas journal is the second in social sciences, while the usage of other sources remain low; the most cited sources are Turkish; the half-life of the cited sources is 14 years; and finally the use of single-authored sources is very high. In addition, these given six disciplines of social sciences differ according to their citation characteristics. The most book-citing disciplines are philosophy and English language and literature; while the most journal-user disciplines are psychology and economics. The fastest literature obsolescence is seen in psychology; on the other hand, it is the slowest in history. In terms of language the most intense use of English sources is seen in psychology. In other disciplines Turkish sources are widely used and philosophy is a discipline in which the language variety is high. In the beginning of our study the relevant literature has been introduced and it has been found out that the previous findings in the literature and those of ours are overlapping.

Anahtar Kelime: social sciences literature obsolescence bibliometrics scholarly communication citation analysis theses

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Bar-Ilan, J. B., Peritz, B. J. ve Wolman, Y. (2001). A survey on the use of electronic databases and electronic journals accessed through the web by the academic staff of Israeli universities. The Journal of Academic Librarianship, 29, 6, 346-361.
Besimoğlu, C. (2007). Akademisyenlerin elektronik dergi kullanımında disiplinler arasındaki farklılıklar. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Brittain, M. J. (1984). Internationality of the social sciences: implications for information transfer. Journal of the American Society for Information Science, 35, 1, 11-18.
Broadus, R. N. (1971). The literature of the social science: a survey of the citation studies. International Social Sciences Journal, 23, 236-243.
Cronin, B., Synder, H. ve Atkins, H. (1997). Comparative citation rankings of authors in monographic and journal literature: a study of sociology. Journal of Documentation, 53, 263-273.
Cullars, J. M. (1998). Citation characteristics of English language monographs in philosophy. Library and Information Science Research, 20, 41-68.
Glänzel, W. ve Schoepflin, U. (1999). A bibliometric study of reference literature in the sciences and social sciences. Information Processing and Management, 35, 31-44.
Hicks, D. (2004). The four literatures of social sciences. H. F. Moed ve diğerleri (yay.haz.), Handbook of Quantitative Science and Technology Research içinde (ss.473-496). 28.02.2008 tarihinde http://www.springerlink.com/content/u72838h3h733220j/fulltext. pdf adresinden erişildi.
Hicks, D. (1999). The difficulty of achieving full coverage of international social science literature and bibliometric consequences. Scientometrics, 44, 193-215.
Huang, M. ve Chang, Y. (2008). Characteristics of research output in social sciences and humanities: From a research evaluation perspective. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 59, 11, 1819-1828.
Nederhof, A. J. (2006). Bibliometric monitoring of research performance in the social science and the humanities. Scientometrics, 66, 1, 81-100.
Kyvik, S. (2003). Changing trends in publishing behaviour among university faculty, 1980-2000. Scientometrics, 58, 35-48.
Lindholm-Romantschuk,Y. ve Warner, J. (1996). The role of monographs in scholarly communication: an empirical study of philosophy, sociology and economics. Journal of Documentation, 52, 389-404.
Line, M.B. (1970). The ‘half-life’ of periodical literature: Apparent and real obsolescence. Journal of Documentation, 26, 46-54.
Robb, M. ve Janes, M. (2003). Research on the research support needs of social scientists. 69th. IFLA Council and General Conference, Berlin, August 1-9,2003. 27.08.2008 tarihinde http://www.ifla.org/IV/ifla69/papers/083e-Robb-Janes.pdf adresinden erişildi.
Rubio, A. V. (1992). Scientific production of Spanish Universities in the fields of social sciences and language. Scientometrics, 24, 3-19.
Schaffer, T. (2004). Psychology citations revisited: Behavioral research in the age of electronic resources. Journal of Academic Librarianship, 30, 354-360.
Schottlaender, B. C., Lawrence, G. S., Johns, C., Le Donne, C. ve Fosbender, L. (2004). Collection Management Strategies in a Digital Environment: A Project of the Collection Management Initiative of the University of California Libraries. 24.08.2008 tarihinde http://www.ucop.edu/cmi/finalreport/ adresinden erişildi.
Shontz, D. (1992). The serial/monograph ratio in psychology: Application at the local level. Behavioral & Social Sciences Librarian, 11, 2, 91-105.
Skelton, B. (1973). Scientists and social scientists as information users: A comparison of results of science user studies with the investigation into information requirements of the social sciences. Journal of Librarianship, 5, 2, 138-156.
Slater, M. (1988). Social scientists’ information needs in the 1980s. Journal of Documentation, 44, 3, 226-237.
Tenopir, C. ve King, D. W. (2002). Reading behaviour and electronic journals. Learned Publishing, 15, 259-265.
Tommney, H. ve Burton, P. (1998). Electronic journals: a study of usage and attitudes amongs academics. Journal of Information Science, 24, 6, 419-429.
Uçak, N. (2005). Sosyal bilimlerde bilginin üretimi, erişimi ve kullanımı. O. Horata (Ed.) Sosyal Bilimlerde Süreli Yayınlar ve Bilgi Teknolojileri Sempozyumu, Bildiriler içinde (ss.92-103). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Uçak, N. (1997). Bilim adamlarının bilgi arama davranışları ve bunu etkileyen nedenler. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Wehmeyer, J. M. ve Wehmeyer, S. (1999). The comparative importance of books: clinical psychology in the health sciences library. Bulletin of the Medical Library Association, 87, 2, 187-191.
Yitzhaki, M. (1998). The language preference in sociology, Scientometrics, 41, 1-2, 243-254.

APA	UÇAK ÖZENÇ N, AL U (2008). Sosyal Bilimler Tezlerinin Atıf Özellikleri. , 223 - 240.
Chicago	UÇAK ÖZENÇ Nazan,AL UMUT Sosyal Bilimler Tezlerinin Atıf Özellikleri. (2008): 223 - 240.
MLA	UÇAK ÖZENÇ Nazan,AL UMUT Sosyal Bilimler Tezlerinin Atıf Özellikleri. , 2008, ss.223 - 240.
AMA	UÇAK ÖZENÇ N,AL U Sosyal Bilimler Tezlerinin Atıf Özellikleri. . 2008; 223 - 240.
Vancouver	UÇAK ÖZENÇ N,AL U Sosyal Bilimler Tezlerinin Atıf Özellikleri. . 2008; 223 - 240.
IEEE	UÇAK ÖZENÇ N,AL U "Sosyal Bilimler Tezlerinin Atıf Özellikleri." , ss.223 - 240, 2008.
ISNAD	UÇAK ÖZENÇ, Nazan - AL, UMUT. "Sosyal Bilimler Tezlerinin Atıf Özellikleri". (2008), 223-240.

APA	UÇAK ÖZENÇ N, AL U (2008). Sosyal Bilimler Tezlerinin Atıf Özellikleri. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 25(2), 223 - 240.
Chicago	UÇAK ÖZENÇ Nazan,AL UMUT Sosyal Bilimler Tezlerinin Atıf Özellikleri. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 25, no.2 (2008): 223 - 240.
MLA	UÇAK ÖZENÇ Nazan,AL UMUT Sosyal Bilimler Tezlerinin Atıf Özellikleri. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, vol.25, no.2, 2008, ss.223 - 240.
AMA	UÇAK ÖZENÇ N,AL U Sosyal Bilimler Tezlerinin Atıf Özellikleri. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 2008; 25(2): 223 - 240.
Vancouver	UÇAK ÖZENÇ N,AL U Sosyal Bilimler Tezlerinin Atıf Özellikleri. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 2008; 25(2): 223 - 240.
IEEE	UÇAK ÖZENÇ N,AL U "Sosyal Bilimler Tezlerinin Atıf Özellikleri." Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 25, ss.223 - 240, 2008.
ISNAD	UÇAK ÖZENÇ, Nazan - AL, UMUT. "Sosyal Bilimler Tezlerinin Atıf Özellikleri". Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 25/2 (2008), 223-240.