İlköğretim Okullarında Bürokratik Okul Yapısı ile Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki

BULUÇ, BEKIR

İlköğretim Okullarında Bürokratik Okul Yapısı ile Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki

Bekir BULUÇ (Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Eğitim ve Bilim

16 4

Yıl: 2009 Cilt: 34 Sayı: 152 Sayfa Aralığı: 71 - 86 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İlköğretim Okullarında Bürokratik Okul Yapısı ile Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki

Öz:

Bu araştırmanın amacı, ilköğretim okullarında bürokratik okul yapısının işleyişi ile okul müdürlerinin liderlik stilleri arasındaki ilişkiyi öğretmenlerin algılarına göre belirlemektir. Araştırmanın çalışma grubu, amaçlı örnekleme yöntemi ile seçilen ve Ankara’da bulunan 12 ilköğretim okulunda çalışan toplam 250 öğretmenden oluşmaktadır. Bürokratik okul yapısının işleyişini belirlemek için, Okul Yapısının Etkiliği ölçeği, okul müdürlerinin liderlik stillerini belirlemek için ise, Çok Faktörlü Liderlik Anketi (Multifactor Leadership Questionnaire-MLQ 5-X Short) kullanılmıştır. Verilerin analizinde Pearson Moments çift yönlü korelasyon analizi ve Regresyon analizi teknikleri kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, yöneticiler çoğunlukla dönüşümcü liderlik davranışlarını sergilemekte, okul yapısında bürokrasinin etkili işleyişi ile dönüşümcü liderlik arasında anlamlı bir ilişki bulunmaktadır.

Anahtar Kelime: öğretmen görüşleri okul müdürü okul yönetimi Ankara öğretmen algılamaları ilk öğretim okulları dönüştrücü liderlik bürokrasi etkileşimsel liderlik okul yöneticileri liderlik stilleri

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları İşletme Aile Çalışmaları Davranış Bilimleri

The Relationship between Bureaucratic School Structure and Leadership Styles of School Principals in Primary Schools

Öz:

The purpose of this study is to determine the relationship between bureaucratic school structure and leadership styles of school principals in primary schools. The study sample includes 250 teachers from 12 primary schools in Ankara which was chosen through purposeful sampling technique. Enabling School Structure Scale (ESS) was used in order to determine the level of enabling school structure. Multifactor Leadership Questionnaire 5–x short (MLQ) Turkish version was used to determine transformational and transactional leadership behaviors of primary school principals. Pearson Moments Correlation Coefficient and Regression Analyze methods used to compute the data. The main findings of the study indicated that school principals mostly exhibit transformational leadership styles. There is positive and meaningful correlation between enabling bureaucratic school structure and transformational leadership style.

Anahtar Kelime: elementary schools transformational leadership bureaucracy transactional leadership school administrators leadership stlyes teacher views schoolmaster school administration Ankara teacher perceptions

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları İşletme Aile Çalışmaları Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Adler, P. S., ve Borys, B. (1996). Two types of bureaucracy: Enabling and coercive. Administrative Science Quarterly, 41, 61-89.
Adler, P.S.(1999). Building better bureaucracies. The Academy of Management Executive, 13 ( 4), 36-49.
Akbaba-Altun, S.(2003). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Dönüşümcü Liderliğe Verdikleri Önem ve Uygulama Düzeyleri. İlköğretim Online, 2 (1), 10-17, [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr adresinden 15. Temmuz 2008 tarihinde indirilmiştir.
Avalio, B.J., Waldman, D.A ve Yammarino, J.(1991). Leading in the 1990s: the four I’s transformational leadership. Journal of European Industrial Training. 15 (4), 9-16.
Avolio, B.J., Bass, B ve Jung, D.I.(1999). Re-examining the components of transformational and transactional leadership using the multifactor leadership questionnaire. Joumal of Occupational and Organisational Psychology, 72, 441-462.
Aydın, İ.(2005). Öğretimde Denetim. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Aydın, İ.(2006). Eğitim ve Öğretimde Etik. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Bass, B. M. (1985). Leadership and performance beyond expectations. New York: Free Pres.
Bass, B.M.(1997). Personal selling and transactional/ transformational leadership. Journal of Personal Selling & Sales Management, 17 (3), 19-28.
Bass, B.M ve Avolio, B.J. (1990). Developing transformational leadership:1992 and beyond. Journal of European Industrıal Training, 14 (5), 21-27.
Bass, B.M., ve Avolio, B.J. (1993). Transformational leadership and organizational culture. Public Administration Quarterly, 17, 112-121.
Bass, B.M ve Avolio, B.J. (1995). MLQ-Multifactor LeadershipQuestionnaire CA: Mind Garden Inc. USA.
Celep, C. (2004). Dönüşümsel Liderlik. Ankara: Anı Yayıncılık.
Cemaloğlu, N.(2007a). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Yıldırma Arasındaki İlişki. H.Ü Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 77-87.
Cemaloğlu, N.(2007b). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stillerinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5 (1), 73-112.
Cohen, H.(1965). The demonics of bureaucracy. Iova: The Iowa State University Press.
Clawson, D.(1980). Bureaucracy and the labor process. The transformation of US industry, 1860-1920. New York and London: Monthly Review Press.
Craig, T.(1995). Achieving innovation through bureaucracy:lessons from the Japanese brewing industry. California Management Review, 38 (1), 8-36.
Çelik, V.(1998). Dönüşümcü Liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 16, 423-442.
Çelik, V. (2003). Eğitimsel Liderlik (3. Baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık.
Dönder, H.H.(2006).“Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları ve Bürokrasi.” Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, A. Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
Geyer, A.L ve Steyrer, J.M. (1998). Transformational leadership and objective performance in banks. Applied psychology: An International Review, 47 (3), 397-420.
Gümüşeli, A.İ. (1996). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretim liderliği davranışları. III. Eğitim Bilimleri Kongresinde Sunulmuş Bildiri.
Gümüşeli, A.İ.(2001). Çağdaş Okul Müdürünün Liderlik Alanları. .Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 28, 531-548.
Gürsel, M.(1997). Okul Yönetimi. Konya: Mikro Yayınları.
Hall, J., Johnson, S., Wysocki, A ve Kepner, K. (2002). Transformational leadership: The transformation of managers and associates. [Online] Retrieved on 6 April 2008 at URL: http://edis.ifas.ufl.edu/ pdffiles/HR/ HR02000. pdf.
Hoy, W. K., ve Sweetland, S. R. (2000). School bureaucracies that work: enabling, not coercive. Journal of School Leadership, 10, 524-541.
Hoy, W.K., ve Sweetland, S.R.(2001). Designing better schools: the meaning and measure of enabling school structures. Educational Administration Quarterly, 37 (3), 296-321.
Kamenka, E.(1989). Bureaucracy . New perspectives on the past. USA: Basil Blackwell.
Karaman, M.K ve Akıl, Ü.G.(2005). Bürokrasi ve İlköğretimde Örgütsel Sağlık. A. Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (2), 15-38.
Karaman, K., Yücel, C., ve Dönder, H. (2008). Öğretmen Görüşlerine Göre, Okullardaki Bürokrasi ile Örgütsel Vatandaşlık Arasındaki İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 14,(53), 49-74.
Karip, E.(1998). Dönüşümcü Liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi. 16, 443-465.
Korkmaz, M.(2005). Duyguların ve Liderlik Stillerinin Öğretmenlerin Performansı Üzerine Etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 43, 401-422.
Korkmaz, M.(2006). Okul Yöneticilerinin Kişilik Özellikleri ile Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 46, 199-226.
Korkmaz, M. (2007). Örgütsel Sağlık Üzerinde Liderlik Stillerinin Etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 49, 57-91.
Masood, S.A., Dani, S.S.,.Burns, N.D and Backhouse, C.J. (2006). Transformational leadership and organizational culture: The situational strength perspective. Proceedings of Tthe Institution of Mechanical Engineers, Part B: Journal of Engineering Manufacture, 220 (6), 941-949.
Nanus, B. (1992). Visionary leadership. How to re-vision the future. The Futurist. September, 20-25.
Ömeroğlu, Ö.(2006). “Okul Yönetiminde Bürokrasi ile Öğretmenlerin Okula İlişkin Tutumları Arasındaki İlişki.” Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Özden, Y. (2005). Eğitimde Yeni Değerler. Eğitimde Dönüşüm. (Geliştirilmiş 6. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Sinden, J E.; Hoy, W.K. and Sweetland, S. R. (2004). An analysis of enabling school structure: Theoretical, empirical, and research considerations. Journal of Educational Administration, 42 (4), 462-478.
Şimşek, H.(2004). Eğitim Yöneticilerinin Yetiştirilmesi: Karşılaştırmalı Örnekler ve Türkiye İçin Öneriler. [Online]: http://www.hasansimsek.net adresinden 20.6.2008 tarihinde indirilmiştir.
Şişman, M. (2004). Öğretim Liderliği ( 2. Baskı), Ankara: PegemA Yayıncılık.
Tortop, N., İsbir, E.G., ve Aykaç, B.(1993).Yönetim Bilimi. Ankara: Yargı Kitap ve Yayınevi.
Tucker, B.A, and Russell, R.F.(2004). The influence of the transformational leader. Journal of Leadership and Organizational Studies, 10 (4), 103-111.
Turan, S.(1996). An exploration of transformational leadership and its role in strategic planning: A conceptual framework. Paper presented at the annual meeting of the international society for educational planning.New Orleans.USA. Eric, Ed:407 426.
Yıldırım, A ve Şimşek, H.(2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
Yukl, G.(1989). Managerial leadership: A review of theory and research. Journal of Management, 15 (2), 251-289.
Yücel, C.(1999). “Bureaucracy and Teachers' Sense of Power.” Unpublished doctoral dissertation. Virginia Polytechnic Institue and State University, Blacksburg-Virginia.

APA	BULUÇ B (2009). İlköğretim Okullarında Bürokratik Okul Yapısı ile Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki. , 71 - 86.
Chicago	BULUÇ BEKIR İlköğretim Okullarında Bürokratik Okul Yapısı ile Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki. (2009): 71 - 86.
MLA	BULUÇ BEKIR İlköğretim Okullarında Bürokratik Okul Yapısı ile Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki. , 2009, ss.71 - 86.
AMA	BULUÇ B İlköğretim Okullarında Bürokratik Okul Yapısı ile Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki. . 2009; 71 - 86.
Vancouver	BULUÇ B İlköğretim Okullarında Bürokratik Okul Yapısı ile Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki. . 2009; 71 - 86.
IEEE	BULUÇ B "İlköğretim Okullarında Bürokratik Okul Yapısı ile Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki." , ss.71 - 86, 2009.
ISNAD	BULUÇ, BEKIR. "İlköğretim Okullarında Bürokratik Okul Yapısı ile Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki". (2009), 71-86.

APA	BULUÇ B (2009). İlköğretim Okullarında Bürokratik Okul Yapısı ile Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki. Eğitim ve Bilim, 34(152), 71 - 86.
Chicago	BULUÇ BEKIR İlköğretim Okullarında Bürokratik Okul Yapısı ile Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki. Eğitim ve Bilim 34, no.152 (2009): 71 - 86.
MLA	BULUÇ BEKIR İlköğretim Okullarında Bürokratik Okul Yapısı ile Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki. Eğitim ve Bilim, vol.34, no.152, 2009, ss.71 - 86.
AMA	BULUÇ B İlköğretim Okullarında Bürokratik Okul Yapısı ile Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki. Eğitim ve Bilim. 2009; 34(152): 71 - 86.
Vancouver	BULUÇ B İlköğretim Okullarında Bürokratik Okul Yapısı ile Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki. Eğitim ve Bilim. 2009; 34(152): 71 - 86.
IEEE	BULUÇ B "İlköğretim Okullarında Bürokratik Okul Yapısı ile Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki." Eğitim ve Bilim, 34, ss.71 - 86, 2009.
ISNAD	BULUÇ, BEKIR. "İlköğretim Okullarında Bürokratik Okul Yapısı ile Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki". Eğitim ve Bilim 34/152 (2009), 71-86.