Alevî-Bektaşî felsefesinde yer alan ana metaforlar üzerine bir değerlendirme

AYTAÇ, Pakize

Alevî-Bektaşî felsefesinde yer alan ana metaforlar üzerine bir değerlendirme

Pakize AYTAÇ (Gazi Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Ankara, Türkiye)

Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi

35 5

Yıl: 2008 Cilt: 0 Sayı: 46 Sayfa Aralığı: 131 - 152 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Alevî-Bektaşî felsefesinde yer alan ana metaforlar üzerine bir değerlendirme

Öz:

Bu yazıda, Cumhuriyet’imizin kurucusu Mustafa Kemâl Atatürk’ün “… kültür her gün yeni baştan fethedilmesi gereken bir müessesedir” fikrinden hareketle, Türk milletinin rûh kökeninde önemli bir yer tutan, Türk medeniyet tarihinin “kolektif tefekkür” sistemine taşıdığı kültürel özellikleri, kültürel pratikleri, kurumları ve ritüelleri ile düşünce tarihimizde yerini alan Alevî-Bektaşî fikir sisteminin temel değerlerinden, aslî metaforlarından bazıları analiz edilmiştir. Bu kapsamda, çalışmada, varlık alanı ile ilgili metaforlardan “Nokta Felsefesi”, “Küntü-Kenz”, “Vahdet-i Vücût Nazariyesi”, “Devir Nazariyesi”, “Tecelli ve Sidür Nazariyesi”, “Nûr-Işık Felsefesi”, “Miraç”, “Kaabe Kavseyn”, “Levh-i Mahfûz”, “A’yân-ı Sabite”, “Varlık-Yokluk Makamları” ile ilgili kavramlar eşliğinde, Kavs-i Nüzûl’dan Kavs-i Urûc’a yükseliş aşamaları ele alınmış ve metoforik yaklaşımlar, bilim dünyasının ontolojik yaklaşımları da dikkate alınarak izah edilmiştir.

Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

An evaluation about the basic metaphors that take place in alevi-Bektashi philosophy

Öz:

In this article, the cultural features that have an important role in the spiritual root and that Turkish civilisation history has carried into the system of “collective contemplation”,its cultural practicals ,foundations and rituals, the basic values of Alevi-Bektashi thought system that takes place in our thought history and some of the fundemantal metaphors were analyzed in terms of the saying, “... culture is a foundation that needs being investigated every day again and again” of Mustafa Kemal Atatürk, who is the founder of our republic. In this study, ” in addition to the metaphors related to the existence area such as “Nokta Felsefesi”, “Küntü-Kenz”, “Vahdet-i Vücût Nazariyesi”, “Devir Nazariyesi”, “Tecelli ve Sidür Nazariyesi”, “Nûr-Işık Felsefesi”, “Miraç”, “Kaabe Kavseyn”, “Levh-i Mahfûz”, “A’yân-ı Sabite”, “Varlık-Yokluk Makamları”, rising stages from “Kavs-i Nüzûl” to “Kavs-i Urûc” were handled, and metaphoric approaches and ontological approaches of the science world were explained.

Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Yazılı Kaynaklar
Muhyiddin-i Arabî. (1981). Füsusü’l-Hikem. Çev. M. Nuri Genç Osman. İst.
BANARLI, Nihâd Sâmi. (2001). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara.
BİLGİSEVEN, Amiran Kurktan. (1986). Prof. Dr. Mehmed Eröz’e Göre Türkiye’de Alevîlik ve Bektaşîlik. Türk Dünyası Araştırmaları, sayı: 44. İst.
KURTKAN Amiran. (1986). Türk-İslâm Felsefesi Açısından Yaratılış Meselesi Karşısında İlim ve İslâmiyet. Türk Dünyası Araştırmaları, sayı: 42. İstanbul.
BÖLÜKBAŞI, Rıza Tevfik. (1330). Peyâm/Edebî İlâve. No:25.
BOLAY, Süleyman Hayri. (1981). Felsefe Sözlüğü. 2. basım. İst.
ÇEVİK, Cemâl. (2006). Ol. Ankara.
DURUSOY, Ali. (1993). İbn-i Sina Felsefesinde İnsan ve Âlemdeki Yeri. İst.
FİLİZ, Lütfi. (1999). Noktanın Sonsuzluğu. İst.
GÖLPINARLI, Abdülbaki. (1977). Tasavvuftan Dilimize Geçen Deyimler ve Atasözleri. İst.
GÜZEL, Abdurahman. (1981). Kaygusuz Abdal. Ank.
GÜZEL, Abdurrahman. (2000). Hacı Bektaş Velî ve Makalât. Ankara.
HOCAOĞLU, Durmuş. (1995). Laisizm’den Millî Sekülerizme. İst.
KÖPRÜLÜ, Fuad. (1976). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. Ank.
LEVEND, Agâh Sırrı. (1973). Dîvan Edebiyatı.
OCAK, Ahmet Yaşar. (1981). Bektaşî Menâkıbnâmelerinde Tenâsûh. Milletlerarası Folklor Kongresi Bildirileri. IX. C, Ank.
SCHİMMEL , A.Maria. (1982). Tasavvufun Boyutları. İst.
NASR, Seyyid Hüseyin. (trz). İslâm Kozmoloji Öğretilerine Giriş.
PAKALIN, M.Z. (trz). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. C.I.
SUNAR, Cavit. (1977). Varlık Hakkında Ana Düşünceler. Ank.
Sülemî. (1969). Tabakâtü’s- Sûfiyye. Mısır.
Şebüsterî. (1985). Gülşen-i Râz. Çev: A. Gölpınarlı. İst.
Şemseddin Sami. (1978). Kamûs-ı Türkî. İst.
TAYLAN, Necip. (1985). İslâm Düşüncesinde Din Felsefeleri. İst.
TATCI, Mustafa. (1997). Edebiyattan İçeri / Niyazî-i Mısrî’nin Devriyeleri ve Devir Anlayışı. Ank.
UÇMAN, Abdullah. (1982). Rıza Tevfik’in Tekke ve Halk Edebiyatıyla İlgili Makaleleri. İst.
ULUDAĞ, Süleyman. (1995). Fakr. TDYİA. C. 12. İst.
YAKIT, İsmail. (1993). Batı Düşüncesi ve Mevlâna. İst.
Genel Ağ (İnternet) Kaynakları
UÇAR, Yaşar. (İnternet) Makaleleri.
http://www.mu.edu.tr/departments/art_and_science/physics/kerem/bilim/fizik-felsefe. html
http://www.olayufku.8m.net/quantum.htm---Ahmet F. Yüksel & Fiz. Müh. Hasan Demir--
Boşluklar boş değildir- Atomlar ve Madde- Madde ve Enerjinin yeni çehresi-http://www. zaferdergisi.com/article/?makale=914-Osman Çakmak-.
www.Ahmedbaki.org.tr

APA	AYTAÇ P (2008). Alevî-Bektaşî felsefesinde yer alan ana metaforlar üzerine bir değerlendirme. , 131 - 152.
Chicago	AYTAÇ Pakize Alevî-Bektaşî felsefesinde yer alan ana metaforlar üzerine bir değerlendirme. (2008): 131 - 152.
MLA	AYTAÇ Pakize Alevî-Bektaşî felsefesinde yer alan ana metaforlar üzerine bir değerlendirme. , 2008, ss.131 - 152.
AMA	AYTAÇ P Alevî-Bektaşî felsefesinde yer alan ana metaforlar üzerine bir değerlendirme. . 2008; 131 - 152.
Vancouver	AYTAÇ P Alevî-Bektaşî felsefesinde yer alan ana metaforlar üzerine bir değerlendirme. . 2008; 131 - 152.
IEEE	AYTAÇ P "Alevî-Bektaşî felsefesinde yer alan ana metaforlar üzerine bir değerlendirme." , ss.131 - 152, 2008.
ISNAD	AYTAÇ, Pakize. "Alevî-Bektaşî felsefesinde yer alan ana metaforlar üzerine bir değerlendirme". (2008), 131-152.

APA	AYTAÇ P (2008). Alevî-Bektaşî felsefesinde yer alan ana metaforlar üzerine bir değerlendirme. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 0(46), 131 - 152.
Chicago	AYTAÇ Pakize Alevî-Bektaşî felsefesinde yer alan ana metaforlar üzerine bir değerlendirme. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 0, no.46 (2008): 131 - 152.
MLA	AYTAÇ Pakize Alevî-Bektaşî felsefesinde yer alan ana metaforlar üzerine bir değerlendirme. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, vol.0, no.46, 2008, ss.131 - 152.
AMA	AYTAÇ P Alevî-Bektaşî felsefesinde yer alan ana metaforlar üzerine bir değerlendirme. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. 2008; 0(46): 131 - 152.
Vancouver	AYTAÇ P Alevî-Bektaşî felsefesinde yer alan ana metaforlar üzerine bir değerlendirme. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. 2008; 0(46): 131 - 152.
IEEE	AYTAÇ P "Alevî-Bektaşî felsefesinde yer alan ana metaforlar üzerine bir değerlendirme." Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 0, ss.131 - 152, 2008.
ISNAD	AYTAÇ, Pakize. "Alevî-Bektaşî felsefesinde yer alan ana metaforlar üzerine bir değerlendirme". Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 46 (2008), 131-152.