Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi

ÇAKMAK ÇAMLIBEL, Özlem; DAĞLIOĞLU, H. Elif

Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi

H. Elif DAĞLIOĞLU, (Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, Ankara, Türkiye)

Özlem ÇAKMAK ÇAMLIBEL (Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Bolu, Türkiye)

Türk Kütüphaneciliği

27 1

Yıl: 2009 Cilt: 23 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 510 - 534 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi

Öz:

Hikâye kitapları çocukların eğitiminde vazgeçilmez bir araç olarak kullanılmaktadır. Bunun için çocukların yaşları, gelişim özellikleri, ilgi ve ihtiyaçları dikkate alınarak hazırlanmış nitelikli hikâye kitapları büyük önem kazanmaktadır. Bu araştırmada Türkiye’de 1995-2005 yılları arasında 9 yayınevi tarafından basılmış 52’si çeviri, 122’si yerli olmak üzere toplam 174 hikâye kitabının metin ve resim kısımlarında bulunan şiddet ve korku öğeleri araştırmacılar tarafından oluşturulan bir değerlendirme formu ile incelenmiştir. Genel olarak hikâye kitaplarının metin ve resimlerinde ortalama % 8 şiddet, % 11 korku öğesi olduğu bulunmuştur. Söz konusu öğeler daha çok çeviri ve dünya klasikleri grubundaki kitaplarda tespit edilmiştir.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Eğitim, Özel Davranış Bilimleri

Examination of story books produced towards preschool children regarding elements of violence and horror

Öz:

Story books are used as an indispensable tool for the education of children. Therefore, the high-quality story books that are prepared taking the age and development characteristics, needs and interests of the children into account gain even more importance. In this study, the violence and horror elements in the text and illustration parts of a total of 174 story books published in Turkey between 1995 and 2005 by 9 publishing houses, 52 of them being translations and 122 written by Turkish authors, are examined through an evaluation form created by researchers. In general, an average of 8 percent of violence and 11 percent of horror elements were found in the texts and illustrations of the story books. These elements were found mostly in translated books and books that are published under the category of world classics.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Eğitim, Özel Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akal, A. (2003). Bir yazar gözüyle çocuk kitaplarındaki şiddet, Çocuk ve Aile Dergisi, 12, 4, 15-17.
Alexander K. J. ve Miller, P. J. (2001). Young children’s emotional attachment to stories, Social Development, 10(3), 374-398.
Alpay, M. ve Anhegger, R. (1975). Çocuk edebiyatı ve çocuk kitapları. İstanbul: Cem Yayınevi.
Arbuthnot, M. H. Ve Sutherland, Z. (1991). Children and books. New York: Harper Collins.
Ataseven, F. ve İnandı, Y. (2000). Çocuk kitaplarının çeşitli yönleriyle incelenmesi. Yayına Hazırlayan: Sedat Sever. 1.Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu, (Sorunlar ve Çözüm Yolları) 20-21 Ocak 2000, (ss. 187-206). Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi ve Tömer Dil Merkezi Yayınları.
Avcı, F. (2006). Geçmişten günümüze çocuk kitaplarındaki resimler. Yayına Hazırlayan: Sedat Sever. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi 2. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (4-6 Ekim 2006). (ss. 393-394). Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, No:203.
Baker, D. G. (2008), Reading "Terebithia" in Southern Virginia, Religious Education, 103(3),286-289.
Becker, M.L. (1947). First adventures in reading. Philadelphia: J.B. Lippincott.
Blatt, G. T. (1972), Violence in children's literature: A content analysis of a select sampling of children's literature and a study of children's responses to literary episodes depicting violence, ERIC Digest, ED072439 p.358
Busbin, Ö.M. ve Steinfirst, S. (1989). Critism of artwork in children’s picture books: a content analysis. Youth Services in Libraries. 2(3), 256-266.
Carlson, R. ve Arthur, N. (1999). Play therapy and the therapeutic use of story, Canadian Journal of Counseling, 33, 212-226.
Cass, J. E. (1967). Literature and young children. London: Longmans Green Co.
Davis, G. L.(1986) A content analysis of fifty-seven children's books with death themes, Child Study Journal, 16(1), 39-54
Delisi, R. (1984). The Effects of books and gender constancy children’s sex role attitudes, Journal of Applied Developmental Psychology, 5(3), 173-184.
Delisle, R. ve Woods-McNamee, A. (1981). Children’s perceptions of death: A look at the appropriateness of selected picture books. Death Education, 5, 1-13.
Demoulin F., D. (1998). Reading empowers self concept. Kapa Delta Pi Record. 35(1), 31-33.
Dilidüzgün, S. (2000). Çocuk kitaplarında yazınsal nitelik. Yayına Hazırlayan: Sedat Sever. 1. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu: Sorunlar ve Çözüm Yolları. (ss. 253-267). Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi ve Tömer Dil Eğitim Merkezi Yayını.
Dilidüzgün, S. (2002). Çocuk edebiyatı ve eğitimsel özellikleri. M. Sevinç (Ed.). Erken Çocuklukta Gelişim ve Eğitimde Yeni Yaklaşımlar (ss:197-203).İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
Erbay F. ve Aydoğan, Y. (2006). Okul öncesi çocuklar için hazırlanan resimli hikâye kitaplarının konu ve zaman kullanımı açısından incelenmesi. Yayına Hazırlayan: Sedat Sever. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi 2. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (4-6 Ekim 2006). (ss. 227-232). Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, No:203.
Erdal, G. (2006). Milli Eğitim Bakanlığı yayınları çocuk kitaplarının resimlerine genel bakış. Yayına Hazırlayan: Sedat Sever. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi 2. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (4-6 Ekim 2006). (ss. 405-412). Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, No:203.
Erdoğan, F. (1999). Türkiye’de 1996-1998 yıllarında yayınlanmış telif çocuk kitaplarının içerik analizi, Yayımlanmamış doktora tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Gönen, M. (1986). Okulöncesi çocuk kitaplarının özellikleri. Ya-Pa 4. Okulöncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri. (ss. 85-89). Ankara:Ya-pa Yayıncılık.
Gönen, M. (1993). Anaokulu öğretmenlerinin beş ve altı yaş çocukları için kullandıkları masal ve hikâye kitaplarının niteliklerinin incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 7(2), 83-88.
Gönen, M. (2003, 9 Haziran). 9 yaşından önce masal anlatmayın. Milliyet http://www.milliyet.com.tr/Yasam/HaberDetay.aspx?aType=HaberDetayArsiv&Ar ticleID=12975&Kategori=yasam&b=9%20yasindan%20once%20masal%20anlatm ayin&ver=61 adresinden ulaşıldı.
Güleç (Çakmak) H. ve Gönen, M. (1997). 1974-1993 yılları arasında Türkçe basılmış olan resimli öykü kitaplarının resimlendirilme ve fiziksel özellikleri yönünden incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği.11(1), 42-53.
Güleç (Çakmak), H. ve Geçgel, H. (2005). Çocuk edebiyatı. Ankara: Kök Yayıncılık.
Güneş, F. (2000). Çocuk kitaplarında okunabilirlik ilkeleri. Yaşadıkça Eğitim, 67, 35- 40.
Işıtan, S. (2005). Resimli çocuk kitaplarının benlik kavramıyla ilgili konuları içermesi yönünden incelenmesi, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Işıtan, S. ve Gönen, M. (2006). Resimli çocuk kitaplarının benlik kavramıyla ilgili konuları içermesi yönünden incelenmesi. Yayına Hazırlayan: Sedat Sever. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi 2. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (4-6 Ekim 2006). (ss. 413-420). Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, No:203.
Karasar, N. (1995). Araştırmalarda rapor hazırlama. Ankara: Alkım Yayınevi.
Kepenekçi, Y. (2000). İnsan hakları eğitimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Kocabaş, İ. (1999). Çocuk kitabı seçim kriterleri ve 1997 yılını kapsayan bir değerlendirme, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Konar, E.(2004). 1995-2002 Yılları arasında yayınlanan okul öncesi hikaye kitaplarındaki bazı kavramların içerik ve biçimsel olarak incelenmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Lake, E.,V. (2001). Linking literacy and moral education in the primary classroom, The Reading Teacher, 55(2), 125-129.
Mac Cann, D. ve Richard, O. (1973). The child’s first books. New York: H. W. Wilson.
Mc Daniel, A. (2001). Children’s literature as prevention of child sex abuse, Children’s Literature In Education, 32(3), 41-50.
McMath, J. S. (1997). Young children, national tragedy, and picture books. Young Children. 52, 82-84.
McNamee, A. ve Mercurio, M. L. (2006). Picture books: Can they help caregivers create an “illusion of safety” for children in unsafe times? , Penn GSE Perspectives on Urban Education, 4(2), Winter
Nicholson, J.; Pearson, I. ve Quinn, M. (2006). Helping children cope with fears: using children’s literature in classroom guidance. Professional School Counseling, October 23.
Nimon, M. (1993). Violence in children’s literature today, The Annual Conference of the International Association of School Librarianship, Australia.
Oğuzkan, A. F. (1997). Yerli ve yabancı yazarlardan örneklerle çocuk edebiyatı, 5. Baskı, Ankara: Emel Matbaacılık San.
Özcivelek, L. (1991). Türkiye’de ilustrasyonlu çocuk kitapları, 1960-1972, Yayımlanmamış doktora tezi, Bilkent Üniversitesi, Ankara.
Özel, A. (2002). Resimli Çocuk Kitaplarında Görsel Anlatımın Önemi, Yaşadıkça Eğitim , 74-75, 32-40.
Özer, A. (2006). Çocuk kitaplarındaki resimlerin “çocuğa göreliği”. Yayına Hazırlayan: Sedat Sever. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi 2. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (4-6 Ekim 2006). (ss. 425-432). Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, No:203.
Özkan, N. ve Yılmaz, B. (2006). Çocuk kitaplarında dil sorunları. Yayına Hazırlayan: Sedat Sever. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi 2. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (4-6 Ekim 2006). (ss. 767-778). Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, No:203.
Papalia, E., Olds S. W ve Feldman, R. D. (2002). A child’s world infancy through adolescence, Nineth Edition, The Mcgraw-Hill Companies, USA.
Pope, W., Mchale,S. ve Craighed, E. W. (1988). Self esteem enhancement with children and adolescents, Pergaman Pres.
Rogers, M., F., Myles, B., S. (2001). Using social stories and comic conversation to ınterpret social situations for an adolescent with asperger syndrome, Intervention in School ve Clinic, 36(5), 310-313.
Rosenkoetter, L. I. , Rosenkoetter, S. E ve Acock, A.C. ( 2009). Television violence: An intervention to reduce its impact on children, Journal of Applied Developmental Psychology. 30, 381–397
Roxanne, C. (2001). Therapetic use of story in therapy with children, Guidance and Counselling, 16(3), 92-100.
Rudd, D. (2008), An eye for an i: Neil Gaiman's coraline and questions of identity Children's Literature İn Education, 39(3) ,159-168.
Rycik, M. T. (2006). 9/11 to the Iraq war/Using books to help children understand troubled times. Childhood Education, 82(3), 145-152.
Schlenther, E. (1999). Using reading therapy with children. Health Libraries Review, 16, 29-37.
Sever, S. (1995). Çocuk kitaplarında bulunması gereken yapısal ve eğitsel özellikler. Abece Eğitim ve Ekin ve Sanat Dergisi 107, 14-15.
Sever, S. (2002). Çocuk kitaplarına yansıtılan şiddet. (Milli Eğitim Temel Yasası ve Çocuk Haklarına Dair Sözleşme Bağlamında Bir Değerlendirme). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1-2), 26-37.
Sever, S. (2003). Çocuk ve edebiyat. Ankara: Kök Yayıncılık.
Stewing, J. W. (1988). Children and the literature. New York: Charles E. Merrill.
Şirin, M. R. (1994). 99 Soruda çocuk edebiyatı, İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
Tekin, H.(2005). Çocuk edebiyatında şiddet korku ve sevgi üçgeni, Hece Edebiyat Dergisi, 104-105(Ağustos-Eylül), 304-306.
Tosunoğlu, M. ve Kayadibi, N. (2006). Türkiye’de 2000-2005 yılları arasında devlet tarafından yayımlanmış çocuk kitaplarının biçim ve içerik analizi. Yayına Hazırlayan: Sedat Sever. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi 2. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (4-6 Ekim 2006). (ss. 339-347). Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, No:203.
Trousdale, A. (1989). Who’s afraid of the big, bad wolf? Children’s Literature in Education, 20(2), 69-79.
Tuğrul, B. ve Feyman, N. (2006). Okul öncesi çocukları için hazırlanmış resimli öykü kitaplarında kullanılan temalar. Yayına Hazırlayan: Sedat Sever. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi 2. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (4-6 Ekim 2006). (ss. 387-392). Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, No:203.
Tuncer, N. (1974). Türkiye’de yayınlanmış resimli çocuk kitapları, 1960-1972. Yayımlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Turan, L. (2006). Violence and death in storıes of war period writer Ömer Seyfettin, ERIC Digest , ED493901 p.28.
Tür, G. ve Turla, A. (1999). Okulöncesinde çocuk, edebiyat ve kitap. İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
Uzmen, S. (1993). 1970-1993 Yılları arasında basılmış Türkçe ve İngilizce resimli hikaye kitaplarının konu yönünden incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Uzmen, S. (2001). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş çocuklarının prososyal davranışlarının resimli çocuk kitapları ile desteklenmesi, Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Whelan, D. L. (2009), A dirty little secret: Self-censorship, School Library Journal, 55(2), 26-30.
Yavuzer, H. (1992). Resimleriyle çocuk. İstanbul: Remzi Kitabevi
Yavuzer, H. (1998). Çocuk ve suç. 9. Basım İstanbul: Remzi Kitabevi,.
Yavuzer, H. (2000).Okul çağı çocuğu. 5. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi,
Yavuzer, H.(1999). Çocuk psikolojisi,18.Basım, İstanbul: Remzi Kitabevi.
Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2006). Sosyal Bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 6. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık San. Tic. A.Ş.

APA	DAĞLIOĞLU H, ÇAKMAK ÇAMLIBEL Ö (2009). Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi. , 510 - 534.
Chicago	DAĞLIOĞLU H. Elif,ÇAKMAK ÇAMLIBEL Özlem Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi. (2009): 510 - 534.
MLA	DAĞLIOĞLU H. Elif,ÇAKMAK ÇAMLIBEL Özlem Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi. , 2009, ss.510 - 534.
AMA	DAĞLIOĞLU H,ÇAKMAK ÇAMLIBEL Ö Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi. . 2009; 510 - 534.
Vancouver	DAĞLIOĞLU H,ÇAKMAK ÇAMLIBEL Ö Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi. . 2009; 510 - 534.
IEEE	DAĞLIOĞLU H,ÇAKMAK ÇAMLIBEL Ö "Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi." , ss.510 - 534, 2009.
ISNAD	DAĞLIOĞLU, H. Elif - ÇAKMAK ÇAMLIBEL, Özlem. "Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi". (2009), 510-534.

APA	DAĞLIOĞLU H, ÇAKMAK ÇAMLIBEL Ö (2009). Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 23(3), 510 - 534.
Chicago	DAĞLIOĞLU H. Elif,ÇAKMAK ÇAMLIBEL Özlem Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği 23, no.3 (2009): 510 - 534.
MLA	DAĞLIOĞLU H. Elif,ÇAKMAK ÇAMLIBEL Özlem Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, vol.23, no.3, 2009, ss.510 - 534.
AMA	DAĞLIOĞLU H,ÇAKMAK ÇAMLIBEL Ö Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği. 2009; 23(3): 510 - 534.
Vancouver	DAĞLIOĞLU H,ÇAKMAK ÇAMLIBEL Ö Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği. 2009; 23(3): 510 - 534.
IEEE	DAĞLIOĞLU H,ÇAKMAK ÇAMLIBEL Ö "Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi." Türk Kütüphaneciliği, 23, ss.510 - 534, 2009.
ISNAD	DAĞLIOĞLU, H. Elif - ÇAKMAK ÇAMLIBEL, Özlem. "Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi". Türk Kütüphaneciliği 23/3 (2009), 510-534.