Türkiye'deki resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi

AŞDAN, Murat

Türkiye'deki resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi

Murat AŞDAN (Kafkas Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Kars, Türkiye)

Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi

1 0

Yıl: 2010 Cilt: 16 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 113 - 148 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türkiye'deki resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi

Öz:

Bu araştırmanın amacı, Türkiye’deki resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin algılarına göre; öğretmenlerin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyini ortaya koymaktır. Tarama modelinde ve nicel yöntemle yapılan bu araştırmanın hedef evrenini Türkiye’deki yedi coğrafi bölgede 28 il merkezinde bulunan resmi ve özel ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın örnekleminde 599 resmi ve 593 özel ilköğretim okulu öğretmeni yer almaktadır. Araştırma verilerinin toplanmasında, Milli Eğitim Bakanlığı Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı’nın Eğitim Araştırmaları Destek programı’ndan yararlanılmıştır. Araştırmanın sonucunda resmi ve özel ilköğretim okullarında görevli öğretmenlerin, bireysel ve örgütsel değerlere ilişkin algı puanları arasında orta düzeyde, pozitif yönde ve anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Özel ilköğretim okullarında öğretmenler ve okul arasındaki değer uyum düzeyi, resmi ilköğretim okullarındaki öğretmenlerin değer uyum düzeyinden daha yüksektir. Resmi ve özel ilköğretim okullarında öğretmenlerin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerlerinin uyum düzeyi, öğretmenlerin çalıştıkları ilin sosyo-ekonomik düzeyine, öğrenim düzeylerine ve mezun oldukları eğitim kurumuna göre farklılık göstermemektedir. Özel ilköğretim okullarında ise erkek öğretmenlerin değer uyum düzeyi, kadın öğretmenlerin değer uyum düzeyinden daha yüksektir. Resmi ilköğretim okullarında sınıf öğretmenleri ile görev yaptıkları okul arasındaki değer uyum düzeyi, branş öğretmenlerinin değer uyum düzeyinden daha yüksektir.

Anahtar Kelime: bireysel değerler devlet okulları birey-örgüt uyumu örgütsel değerler ilk öğretim öğretmenleri değer uyumu özel okullar

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Alsan, E. (2000). Örgütsel uyum ve oryantasyon. Yayımlanmamış yükseklisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Argyris, C.(1957). Personality and organization: The conflict between system and the individual, New York: Harper And Brothers.
Argyris, C. (1964). Integrating the individual and the organization. New York: John Wiley And Sons
Arbak, Y. ve Özmen, Ö.N.T. (2000). Eleman seçiminde kişi-kültür uyumunu belirlemeye yönelik üç görgül çalışma. Türkiye’de, yönetim, liderlik ve insan kaynakları uygulamaları (Ed: Zeynep Aycan) Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları
Aygündüz, E. (2003). Personel temin ve seçim sürecinde kişisel ve örgütsel değerlerin uyumunun sağlanması ve K.K.K.’lığında çalışan subaylar üzerinde bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Begley, P. (1996). Congnitive perspectives on values in administration: a quest for coherence and relevance. Educational Administration Quarterly, 32, 403-426.
Blau, G.J. (1987). Using person-environment fit to predict job involvement and organizational commitment, Journal of Vocational Behavior, 30.
Boxx, W.R., Odom R.Y. & Dunn, M.G. (1991). Organizational values and value congruency and their impact on satisfaction, commitment, and cohesion: An empirical examination within the public sector. Public Personnel Management, 20 (1), 195–205.
Bretz, R. D. & Judge T. A, (1994). P-O fit and theory of work adjustment: Implications for satisfaction, tenure ve career success, Journal of Vocational Behavior, 44.
Bretz, R. D., Ash, R. A. & Dreher, G. F. (1989). Do the people make the place: An examination of the attraction-selection-attrition hypothesis. Personnel Psychology, 42, 561–581.
Cable, D.M. (1995). The role of person-organization fit in organizational entry. Yayınlamamış doktora tezi, Cornell University, New York.
Cable, D. & Judge, T. (2002). The role of the person-organization fit in organizational selection decisions, 15 Aralık 2006 tarihinde Cornell Universitesi Websitesi: http://www.ilr.cornel.edu/CHRS/
Cable, D. & Judge, A.T. (1996). Person-organization fit: Job choice decisions and organizational entry. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 67 (1), 294–311.
Caldwell. C.A. & O’Reilly, C.A. (1990). Measuring person-job fit with a profilecomparison process, Journal of Applied Psychology, 75 , 648–657.
Carson, A. D., Bizot, E. B. ve Hendershot, P. E. (1999). Modelling counselor decisions with artificial neural networks: Predictions of fit across a comprehensive occupational map, Journal of Vocational Behavior, 54,196-213
Chatman, J. (1989). Improving interactional organizational research: A model of person-organization fit. Academy of Management Journal, Vol: 34 487- 516
Chatman, J. (1991). Matching people and organizations: Selection and socialization in public accounting firms. Administrative Science Quarterly, 36 (3), 459-484.
Christiansen N., Villanova P. & Mikulay, S. (1997). Political influence compatibility: Fitting the person to the climate. Journal of Organizational Behavior 18, 709–730.
Doğan, İ. (2007). Türk eğitim sisteminde değer sorunu. Değerler ve Eğitimi Uluslar arası Sempozyumu. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
Edwards, J. R. (1991). Person-job fit: A conceptual integration, literature review, and methodological critique, International Review of Industrial and Organizational Psychology 6, 283–357.
England, G. & Lee, R. (1974 ) The relationship between managerial values and managerial sucess in the United States, Japan, India and Australia. Journal of Applied Psychology, 59, 411–419.
Enz, C.A. (1988). The Role of value congruity in intraorganizational power. Administrative Science Quarterly. (33), 284–384.
Erçetin, Ş. (2000). İlköğretim okulları hangi değerlerle yönetiliyor?.Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1)31-43).
Erenler, E. (2001). Örgüt kültürü ve iş tatmini ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
Feather, N. (1979). Human values and the work situation: Two studies. Australian Psychologist, 14, 131-141.
Feather, N. T. (2002). Values and value dilemmas in relation to judgments concerning outcomes of an industrial conflict. Personality and Social Psychology Bulletin, 28, 446-459.
Halis, M. (2001). Durumsallığı açısından Türk örgüt kültüründeki yönelimler. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi,2, 109–135.
Hamm, S. (2006). Understanding value congruence: A sport organization case study. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, University of St. Catharines, Ontario.
Haris, S. G. & Mossholder, K.W. (1996). The affective implications of perceived congruence with culture dimensions during organizational transformation. Journal of Management, 22, 527–547.
Hyde, P. & Williamson, B. (2000). The Importance of Organisational Values Part 1: Is your organisation value congruent?. Focus on Change Management, 66 (July/August), 14–18.
İshakoğlu, G. (1998). Örgüt-birey uyumunun sağlanmasında personel seçimi ve sosyalleşmenin önemi. Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Karakatipoğlu, Z. (1996). Contemporary value orientations of adults and university students. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
Karakurum, M. (2005). The effects of person-organization fit on employee job satisfaction, performance and organizational commitment in a Turkish public organization. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
Keskin, S. (2005). Öğretmenlerde çalışma değerleri ve örgütsel vatandaşlık. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
Kidd, J. L. (1967). A study of principals' belief system and rule orientation as related to school organization bureaucracy. Yayınlanmamış doktora tezi, The University of Oklahoma.
Kriskof, A. (1996). Person-organization fit: An integrative rewiev of its conseption, measurements and implications. Personel Psychology,49,1-49
Kroger, N. W. (1995). Person-environment fit in the final job of job retirees. Journal of Social Psychology, 135 (5), 545-551.
Kuçuradi, İ. (1998). İnsan ve değerleri. Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
Lauver, K. J. & Kristof-Brown, A. (2001). Distinguishing between employees’ perceptions of person–job and person–organization fit. Journal of Vocational Behavior, 59, 454–470. www.idealibrary.com internet adresinden 12 Aralık 2006 tarihinde edinilmiştir.
Liedtka, R. (1989). Value congruence: The interplay of individual and organizational value systems. Journal of Business Ethics, 8, 805–815.
Locke, E. (1983). Nature and causes of job satisfaction. Handbook of industrial and organizational psycology. In Dımette, J. W.iley and Sons, USA, 1983.
McDonald, P. & Gandz, J. (1991). Identification of values relevant to business culture: A profile comparison approach to assessing person-organization fit. Academy of Management Journal, 34 (3), 487-516.
McEvoy, J. (2004). Person-organization values congruence and the work commitment of high-school principals. Yayınlanmamış doktora tezi, University of San Francisco, California.
McKinney, K. M. (1999). The relationship of value congruence to commitment and effectiveness. Yayımlanmamış doktora tezi, Saint John’s University, New York.
Meglino, B. M. & Ravlin, E C. (1998). Individual values in organizations: Concepts, controversies and research. Journal of Management, 24(3), 351-389.
Meglino, B. M.; Ravlin, E. & Adkins, C. L. (1989). A work values approach to corporote culture a field test of the value congruence process and its relationship to individual outcomes. Journal of Applied Psychology,74, 424-432.
Memduhoğlu, H. B. (2007). Yönetici ve öğretmen görüşlerine göre Türkiye’de resmi liselerinde farklılıkların yönetimi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Muchinsky, P. M. & Monahan, C. J. (1987). What is person–environment congruence: Supplementary versus complementary models of fit. Journal of Vocational Behavior, 31, 268–277.
Murray, H. A.. (1981). Endeavors in psychology. In: E.S. Shneidman (Ed). New York: Selections from the personology of Henry A. Murray, Harper And Row Publishers
O'Reilly. C. A. (1991). People and organizational culture: A profile comparison approach to assessing person-organization fit, Academy of Management Journal, 34(3), 487-517
O’Reilly, C. A., III; Chatman, J. & Caldwell, D. F. (1991). People and organizational culture: A profile comparison approach to assessing person - organization fit. Academy of Management Journal, 34 (3), 487– 517.
Ostroff, C. & Rothausen, T. J. (1997). The moderating effect of tenure in person-environment fit: A field study in educational organizations. Journal of Occupational ve Organizational Psychology, 70 (2),173-188.
Özer, N. Demirtaş, H. Üstüner, M. ve Cömert, M. (2006). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel güven algıları. Ege Eğitim Dergisi, 7(1), 103-124.
Özmen, Ö. N. T, Arbak, Y ve Özer, P. (2007). Adalete verilen değerin adalet algıları üzerindeki etkisinin sorgulanmasına ilişkin bir araştırma. Ege Akademik Bakış Dergisi, 7 (1),17–33.
Parashar, S., Dhar, S. & Dhar, U. (2004). Perception of values: A study of future professionals. Journal of Human Values, 10, 143.
Pervin, L. A. & Persons, J. E. (1989). Situations, interactions: The history of a controversy and a discussion of theoretical models. Academy of Management Review, 14, 3, 350–360.
Posner, B. Z. (1992). Person-organization values congruence. Human Relations, Vol: 45(4), 351–361.
Posner, B. Z., Kouzes, J. M. & Schmidt, W. H. (1985). Shared values make a difference: An empirical test of corporate culture. Human Resource Management, 24, 293–309.
Rokeach, M. (1973). The nature of human values. New York: The Free Pres.
Schwartz, S. (2000). Value consensus and importence: A cross-national study. Journal of Cross-Cultural Psychology, 31 (4), 465–467.
Sağnak (2003). İlköğretim okullarında görevli yönetici ve öğretmenlerin örgütsel değerlere ilişkin algıları ile bireysel değerleri arasındaki uyum düzeyi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
Sezgin, F. (2006). İlköğretim okulu öğretmelerinin bireysel ve örgütsel değerlerinin uyumu. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Shin, S. H. & Reyes, P. (1991). Assessing personel and organizational predictors of managerial commitment in schools. Paper presented at the Annual Meeting of the Midwestern Educatioanl Research Association, Chicago.
Siegall, M. & McDonald, T. (2004). Person-organization value congruence, burnout and diversion of resources. Personnel Review,33 (3), 291–301.
Şahin, K. (2005). İlköğretim okulu öğretmenlerinin mesleki tutumları ile okul iklimi arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Tepeci, M. (2001). The effect of personel values organizational culture and personorganization fit on individual outcamaes in the restaurant industry. Yayınlanmamış doktora tezi, Pennsylvania State University, Pennsylvania.
Tschannen-Moran, M. & Hoy, W. K. (2000). A multidisciplinary analysis of the nature, meaning and measurement of trust. Review of Education Research, 70, (4), 547–593.
Uyan, G. (2002). Öğretmenlerin iş değerleri, kişilik özellikleri ve iş tatminleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi: MEB’na bağlı resmi ve özel eğitim kurumlarında gerçekleştirilen bir çalışma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Vancouver, J. B. & Schmitt, N. W. (1991). An exploratory examination of person-orgabization fit: Organizational goal congruence, Personnel Psychology, 44 (2), 333–352.
Verplanken, B. & Holland, R. W. (2002). Motivated decision making: Effects of activation and self-centrality of values on choices and behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 82, 434–447.
Verplanken, B. (2004). Value congruence and job satisfaction among nurses: A human relations perspective. International Journal of Nursing Studies, 41, 599–605.
Yılmaz, K. (2006). İlköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerinin görüşlerine göre resmi ilköğretim okullarının örgütsel değerleri ve bu değerleri okul yöneticilerinin yönetme durumu. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Zoba, A. (2000). İlköğretim okullarında varolan örgütsel değerlerle öğretmenlerin sosyalleşmesi arasındaki ilişki. Yayımlanmış yüksek lisans lezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.

APA	AŞDAN M (2010). Türkiye'deki resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi. , 113 - 148.
Chicago	AŞDAN Murat Türkiye'deki resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi. (2010): 113 - 148.
MLA	AŞDAN Murat Türkiye'deki resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi. , 2010, ss.113 - 148.
AMA	AŞDAN M Türkiye'deki resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi. . 2010; 113 - 148.
Vancouver	AŞDAN M Türkiye'deki resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi. . 2010; 113 - 148.
IEEE	AŞDAN M "Türkiye'deki resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi." , ss.113 - 148, 2010.
ISNAD	AŞDAN, Murat. "Türkiye'deki resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi". (2010), 113-148.

APA	AŞDAN M (2010). Türkiye'deki resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(1), 113 - 148.
Chicago	AŞDAN Murat Türkiye'deki resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 16, no.1 (2010): 113 - 148.
MLA	AŞDAN Murat Türkiye'deki resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, vol.16, no.1, 2010, ss.113 - 148.
AMA	AŞDAN M Türkiye'deki resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 2010; 16(1): 113 - 148.
Vancouver	AŞDAN M Türkiye'deki resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 2010; 16(1): 113 - 148.
IEEE	AŞDAN M "Türkiye'deki resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi." Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16, ss.113 - 148, 2010.
ISNAD	AŞDAN, Murat. "Türkiye'deki resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi". Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 16/1 (2010), 113-148.