Yıl: 2010 Cilt: 11 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 101 - 121 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: Türkiye deneyimi

Öz:
Bu çalışma, Türkiye’de 1923 yılından 2010 yılına değin yaşam boyu öğrenmenin ve okuryazarlığın gelişimine katkıda bulunan unsurları incelemektedir. Türkiye’de okuryazarlığın yapısını etkileyen politikaların tarihsel geçmişi sunulurken, geniş çaplı çalışmalarımızı kapsayan bu makale toplumu kavram, süreç ve ortam olarak yaşam boyu öğrenme, okuryazarlık ve kütüphaneler üzerine düşünmeye davet etmektedir. Araştırma betimleme ve tarihsel metotlarla gerçekleştirilirken, yoğun olarak birincil bilgi kaynakları kullanılmıştır. Yaptığımız araştırmalarla yanıtlanmaya çalışılan önemli sorular arasında şunlar yer almaktadır: Tarihsel değişim süreci içinde okuryazarlık kavramıyla ilgili temel gelişmeler nasıl gerçekleşmiştir? Yaşam boyu öğrenmeyi, okuryazarlık türlerini ve kütüphaneleri etkileyen çağdaş gelişmeler nelerdir? Türkiye’de ulusal eğitim ve kültür politikalarının etkisi neler olmuştur? Bunlar Türk kültür hayatında kütüphanelere yönelik olarak hangi gelişmeleri ortaya çıkarmıştır? Gerçekleştirilen çalışmalarla ortaya çıkan sonuçlar doğrultusunda gelişime yöneltecek öneriler sunulmaktadır.
Anahtar Kelime: türk eğitim sistemi kütüphaneler yaşam boyu öğrenme kültür politikası eğitim politikaları kültür okur yazarlık tarihsel değişim

Konular: Sosyal Çalışma

Lifelong learning and literacy in process of historical change: A Turkish experience

Öz:
This study identifi es factors which contributed to the development of lifelong learning and literacy in Turkey from 1923 to 2010. Whilst a brief historical review is given of a range of policies which have aff ected the fabric of literacy in Turkey, this article invites society to think about lifelong learning, literacy and libraries as a concept, a process, and environment. The research was based on the survey and historical methods, and used the range of diverse primary information sources. Important questions that the research attempts to answer are: How does the pattern of literacy as a concept in process of historical change contribute to the development of basic skills? What role did the contemporary factors play in the development of lifelong learning, literacy and libraries? What had been the impacts of educational and cultural policies relating to Turkey? What eff ects did they have on the subsequent Turkish cultural life? The results of this article explore and suggest the motivational activities.
Anahtar Kelime: libraries lifelong learning cultural policy education policies culture literacy historical change turkish education system

Konular: Sosyal Çalışma
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akkoyunlu, B. ve Kurbanoğlu, S. (2002). Öğretmenlere bilgi okuryazarlığı becerilerinin kazandırılması üzerine bir çalışma. Türk Kütüphaneciliği, 16, 123-138.
  • Aldemir, A. (2004). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı düzeyleri üzerine bir araştırma: Sakarya Üniversitesi örneği. Yayımlanmamış bilim uzmanlığı tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • Au, K. H. (2006). Diversity, technology, and the literacy achievement gap. M. McKenna, L. Labbo, R. Kieff er ve D. Reinking (Yay. Haz.). International handbook of literacy and technology içinde (Vol. II, ss. 363- 367). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
  • Barker, S. (Ed.). (1996). Signs of change: Premodern, modern, postmodern. Albany: State University of New York Press.
  • Bruce, B. C. (2003). Literacy in the information age: Inquires into meaning making with new technologies. Newark, DE: International Reading Association.
  • Buyse, O. (1939). Teknik öğretim hakkında rapor–1927. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
  • Dewey, J. (1939). Türkiye Maarifi hakkında rapor–1924. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
  • Dewey, J. (1952). Türkiye Maarifi hakkında rapor (2 bs.). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
  • Ersoy, A. ve Yılmaz, B. (2009). Yaşam boyu öğrenme ve Türkiye’de halk kütüphaneleri. Türk Kütüphaneciliği, 23(4), 803- 834.
  • Gee, J.P. (2000). The new literacy studies. D. Barton, M. Hamilton ve R. Ivanic (Yay. Haz.). Situated literacies: Reading and writing in context içinde (ss. 180 – 196). London: Routledge.
  • Gee, J. P. (2001). A Sociocultural perspective on early literacy development. S. B. Neuman ve D. K. Dickinson (Yay. Haz.). Handbook of early literacy research içinde (ss.30-42). New York: Guilfod Press.
  • Grisham, D. I. ve Wolsey, T. D. (2006). Recentering the middle school classroom as a vibrant learning community: Students, literacy and technology interest. Journal of Adolescent and Adult Literacy, 49 (8), 648-660.
  • Gürdal, O. (2000). Yaşam boyu öğrenme etkinliği: Enformasyon okuryazarlığı. Türk Kütüphaneciliği, 14, 176-187.
  • Harste, J. (2003). What do we mean by literacy now?. Voices From the Middle, 10(3), 8-12.
  • Holum, A. ve Gahala, J. ( 2006). Critical issue: Using technology to enhance literacy instruction. 18 Şubat 2010 tarihinde http://www.ncrel.org/sdrs/areas/issues/content/cntareas/readig/ li300htm adresinden erişildi.
  • IFLA/UNESCO (1998). IFLA/UNESCO Okul kütüphaneleri bildirgesi (İ. Önal, Çev.) 18 Şubat 2010 tarihinde http://www.ifl a.org/VII/s11/pubs/slm-tr.pdf adresinden erişildi.
  • Kaptan, S. (2000). Bilimsel araştırma ve istatistik teknikleri. Ankara: Bilim Yayınları.
  • Kavuncu, E. (2001). Özel ilköğretim okul kütüphanelerinde kullanıcı eğitimi programlarının geliştirilmesi. Yayımlanmamış bilim uzmanlığı tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • Kist, W. (2004). The new literacies movement: Reading and writing in the digital age. Independent School, 63(4): 28-36.
  • Künhe, A. (1939). Mesleki terbiyenin inkişafına dair rapor – 1925. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
  • Kurbanoğlu, S. (2001). Öğrencilere bilgi okuryazarlığı becerilerinin kazandırılmasının önemi ve okul kütüphanecilerinin bu alandaki rolü. Bilgi Dünyası, 2(1), 1-19.
  • Kurbanoğlu, S. ve Akkoyunlu, B. (2002). Bilgi okuryazarlığı: Bir ilköğretim okulunda yürütülen uygulama çalışması. Türk Kütüphaneciliği, 16, 20-40.
  • Lankshear, C. ve Knobel, M. (2003). New literacies: Changing knowledge and classroom learning. Buckingham: Open University Press.
  • Lankshear, C. ve Knobel, M. (2006). Discussing new literacies. Language Arts, 84(1), 78-86.
  • Leu, D., Kinzer, C., Coiro, J. ve Cammack, D. (2004). Toward a theory of new literacies emerging from the Internet and other information and communication technologies. R. Ruddell ve N. Unrau (Yay. Haz.). Theoretical Models and Processes of Reading (5.bs.) içinde (ss.29-35). Newark, DE: International Reading Association.
  • Malche, A. (1939). İstanbul Üniversitesi hakkında rapor. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
  • Morrow, L. M. (2004). Literacy development in the early years: Helping children read and write (5.bs.). Boston: Pearson.
  • Parker, B. (1939). Türkiye’de ilk tahsil hakkında rapor – 1934. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
  • Polat, C. (2005). Üniversitelerde kütüphane merkezli bilgi okuryazarlığı programlarının geliştirilmesi: Hacettepe Üniversitesi örneği. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • Rufi , J. (1956). Türkiye’de orta öğretim; müşahedeler, problemler ve tavsiyeler. Ankara: Maarif Basımevi.
  • Okçabol, R. (1999). 75. Yılda eğitim. İstanbul: İş Bankası Yayınları.
  • Önal, H. İ. (2005a). New developments on the Turkish school library scene. Journal of Librarianship and Information Science, 37(3), 141-152.
  • Önal, H. İ. (2005b). Okul kütüphanelerinde derme geliştirme: Politikalar ve dermelerin betimlenmesi. Bilgi Dünyası, 6(2), 193-218.
  • Önal, H. İ. (2006). Türkiye’de basımcılık ve yayıncılığın bilgi hizmetlerine etkisi: Tarihsel araştırma. Bilgi Dünyası, 7(1), 1-22.
  • Önal, H. İ. (2007). Medya okuryazarlığı: Kütüphanelerde yeni çalışma alanı. Türk Kütüphaneciliği, 21(3), 335-359.
  • Önal, H. İ. (2009). “IFLA/UNESCO School Library Manifesto for creating one world”. Libri, 59(1), 45- 54.
  • Saatçioğlu, Ö, Özmen, Ö. ve Özer, P. S. (2002). Bilgi okuryazarlığı: Üniversite eğitiminde yeni bir boyut. Yumuşak, İ. G. ve M. A. Dönmez (Yay. Haz.). I. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi Bildiriler Kitabı içinde (ss.287-299). Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi.
  • Serim, Ö. (1991). Milli Eğitim mevzuatı. Ankara: Alkım Kitapçılık Yayıncılık. Street, B. V. (1993). The new literacy studies. Journal in Reading, 16(2), 81-97.
  • T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı (2003). Ön ulusal kalkınma planı. 17 Şubat 2010 tarihinde http://ekutup.dpt.gov.tr/plan/aep/e-dtr/2005.pdf adresinden erişildi.
  • T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı (2010). Kalkınma planları. 17 Şubat 2010 tarihinde http://ekutup.dpt.gov.tr/plan/plan.asp adresinden erişildi.
  • T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı (1981). Halk kütüphaneleri görev ve çalışma yönetmeliği. Resmi Gazete Tarihi: 21.09.1981 Resmi Gazete Sayısı: 17465. 17 Şubat 2010 tarihinde http://www. kutuphaneci.org.tr/HalkKutuphaneleriGorevve CalismaYonetmeligi.pdf adresinden erişildi.
  • T.C. Maarif Vekâleti. (1927). Lise ve orta mektepler talimatnamesi. İstanbul: Devlet Matbaası.
  • T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2004). 100 eser. Genelge. Sayı: B.08.0.APK.0.03.01.00.
  • T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2007). 2008 Yılı bütçesine ilişkin rapor. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
  • T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2008). 2009 Yılı bütçesine ilişkin rapor. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
  • T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2009). 2010 Yılı bütçesine ilişkin rapor. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
  • T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2010a). Bilişim teknolojisi sınıfl arının halka açılması. 15 Şubat 2010 tarihinde http://mevzuat.meb.gov.tr/html/211_0.html adresinden erişildi.
  • T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2010b). Intel öğrenci programı. 17 Şubat 2010 tarihinde http://mevzuat. meb.gov.tr/html/17990_0.html adresinden erişildi.
  • T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2010c). Milli eğitim şuraları. 17 Şubat 2010 tarihinde http://ttkb.meb. gov.tr/secmeler/sura/sura.htm adresinden erişildi.
  • T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2010d). Milli Eğitim Temel Kanunu. 17 Şubat 2010 tarihinde http://personel. meb.gov.tr/daireler/mevzuat/mevzuatlar/milli_egitim_temel_kanunu_1739.pdf adresinden erişildi.
  • T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2010e). Öğretim programları. 17 Şubat 2010 tarihinde http://yayim.meb. gov.tr/dergiler/index-arsiv3.htm adresinden erişildi.
  • T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2010f ). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı yaygın eğitim kurumları yönetmeliği. 17 Şubat 2010 tarihinde http://mevzuat.meb.gov.tr/html/ 26080_0.html adresinden erişildi.
  • T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2010g). Yönetmelikler: iköğretim, lise ve dengi okullar eğitici çalışmalar yönetmeliği. 17 Şubat 2010 tarihinde http://mevzuat.meb.gov.tr/html/26_0.html adresinden erişildi.
  • T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2010h). Yönetmelikler: Ortaokul ve ortaöğretim kurumlarındaki öğrencilerin ders dışı eğitim ve öğretim faaliyetleri hakkında Yönetmelik. 17 Şubat 2010 tarihinde http://www.mevzuat.meb.gov.tr/html/ 20336_0.html adresinden erişildi.
  • T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2010ı). Yönetmelikler ve mevzuat çalışmaları. 17 Şubat 2010 tarihinde http://www.meb.gov.tr/MebAsp/mebdata/mevzuat/listeleme.asp adresinden erişildi.
  • T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2010j). WEB hizmetleri. 17 Şubat 2010 tarihinde http://mevzuat.meb. gov.tr/html/18675_0.html adresinden erişildi.
  • Thompson, L. S. (1952). Türkiye kütüphanelerini geliştirme programı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
  • UNESCO. (1994). Halk kütüphanesi bildirgesi. 17 Şubat 2010 tarihinde www.kutuphaneci.org.tr/ web/node.php?action=6...6... adresinden erişildi.
  • Üstün, A. (2000). Halk eğitimi ve halk kütüphaneleri. İstanbul: Berdan Matbaası.
  • Yalvaç, M. (2001). Web’de enformasyon okuryazarlığı. Bilgi Dünyası, 2(1), 48 – 66.
  • Yılmaz, B. (2004). Türkiye’de eğitim politikası ve kütüphane. Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği.
  • Yılmaz, B. (2009). Türkiye’de kültür politikası ve kütüphane. Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği.
  • Yücel, H. A. (1938). Türkiye’de ortaöğretim. İstanbul: Devlet Basımevi.
APA ÖNAL H (2010). Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: Türkiye deneyimi. , 101 - 121.
Chicago ÖNAL HATİCE İNCİ Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: Türkiye deneyimi. (2010): 101 - 121.
MLA ÖNAL HATİCE İNCİ Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: Türkiye deneyimi. , 2010, ss.101 - 121.
AMA ÖNAL H Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: Türkiye deneyimi. . 2010; 101 - 121.
Vancouver ÖNAL H Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: Türkiye deneyimi. . 2010; 101 - 121.
IEEE ÖNAL H "Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: Türkiye deneyimi." , ss.101 - 121, 2010.
ISNAD ÖNAL, HATİCE İNCİ. "Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: Türkiye deneyimi". (2010), 101-121.
APA ÖNAL H (2010). Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: Türkiye deneyimi. Bilgi Dünyası, 11(1), 101 - 121.
Chicago ÖNAL HATİCE İNCİ Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: Türkiye deneyimi. Bilgi Dünyası 11, no.1 (2010): 101 - 121.
MLA ÖNAL HATİCE İNCİ Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: Türkiye deneyimi. Bilgi Dünyası, vol.11, no.1, 2010, ss.101 - 121.
AMA ÖNAL H Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: Türkiye deneyimi. Bilgi Dünyası. 2010; 11(1): 101 - 121.
Vancouver ÖNAL H Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: Türkiye deneyimi. Bilgi Dünyası. 2010; 11(1): 101 - 121.
IEEE ÖNAL H "Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: Türkiye deneyimi." Bilgi Dünyası, 11, ss.101 - 121, 2010.
ISNAD ÖNAL, HATİCE İNCİ. "Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: Türkiye deneyimi". Bilgi Dünyası 11/1 (2010), 101-121.