Antipsikotik ilaç kullanan şizofreni hastalarında kemik mineral yoğunluğu

Yılmaz, Mustafa; BOZGEYİK, Öznur; AYDENİZ, Ali; VIRIT, Osman; Gursoy, Savas; ALTINDAĞ, Andurrahman; SAVAŞ, Haluk A.; ALTINDAĞ, Özlem

Antipsikotik ilaç kullanan şizofreni hastalarında kemik mineral yoğunluğu

Özlem ALTINDAĞ, (Gaziantep Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Gaziantep, Türkiye)

Andurrahman ALTINDAĞ, (Gaziantep Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Gaziantep, Türkiye)

Osman VIRIT, (Gaziantep Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Gaziantep, Türkiye)

Haluk A. SAVAŞ, (Gaziantep Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Gaziantep, Türkiye)

Mustafa YILMAZ, (Gaziantep Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Gaziantep, Türkiye)

Öznur BOZGEYİK, (Gaziantep Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Gaziantep, Türkiye)

Ali AYDENİZ, (Gaziantep Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Gaziantep, Türkiye)

Savaş GÜRSOY (Gaziantep Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Gaziantep, Türkiye)

Klinik Psikofarmakoloji Bülteni

12 0

Yıl: 2009 Cilt: 19 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 402 - 406 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Antipsikotik ilaç kullanan şizofreni hastalarında kemik mineral yoğunluğu

Öz:

Amaç: Bu çalışmada şizofreni tanısıyla antipsikotik ilaç kullanmakta olan hastalarda kemik mineral yoğunluğunun araştırılması amaçlandı.Yöntem: Çalışmaya şizofreni tanısı almış olan ve en az bir yıldan beri antipsikotik ilaç kullanan premenapozal dönemde 30 kadın ve premenapozal dönemde 40 sağlıklı gönüllü (kadın) dahil edildi. Şizofreni tanısı DSM IV tanı ölçütlerine göre konuldu. Hastalık şiddeti Pozitif ve Negatif Sendrom Ölçeği (PANNS) ve Klinik Global İzlenim Ölçeği (KGİ) ile belirlendi. Hasta ve kontrollerin demografik bilgileri kaydedildikten sonra rutin kan testleri ile alkalen fosfotaz, parathormon ve prolaktin düzeyleri belirlendi. Dual Enerji X-ray Absorbsiyometri (DEXA) ile lomber spine ve femur boynu olarak belirlenen iki bölgeden kemik mineral yoğunluğu ölçümleri yapıldı.Bulgular: Yaş, boy, vücut ağırlığı, beden kitle indeksi, sigara kullanımı bakımından gruplar arasında anlamlı fark yoktu (p >0.05). Prolaktin düzeyi hasta grubunda anlamlı ölçüde yüksek bulundu (p <0.001). Hasta grubunda lomber ve femur kemik mineral yoğunlukları ve total t skorları kontrol grubuna göre anlamlı ölçüde daha düşüktü (p < 0.001).Sonuçlar: Şizofreni erken yaşlarda tanı konulan, sürekli ilaç tedavisi gerektiren bir hastalıktır ve kullanılan antipsikotik ilaçlar osteoporoza neden olabilmektedir. Osteoporozun şiddetli ağrı, vertebral deformite, kırık gibi önemli sonuçları düşünülürse şizofreni hastaları osteoporoz yönünden de değerlendirilmeli ve gerekirse tedavi edilmelidir.

Anahtar Kelime: Osteopetroz Kemik mineral yoğunluğu Kemik yoğunluğu Şizofreni Antipsikotik ajanlar

Konular: Farmakoloji ve Eczacılık Psikiyatri

Bone mineral density in schizophrenia patients on antipsychotics

Öz:

Method: The study population consisted of 30 schizophrenic female patients who have been taking antipsychotic drugs at least for one year or longer and 40 healthy individuals. The patients were diagnosed with schizophrenia according to DSM-IV criteria. Psychopathological status and severity of disease in each patient were evaluated with Positive and Negative Syndrome Scale (PANSS) and Clinical Global Impression (CGI) scales. All subjects completed a questionnaire for demographical characteristics and underwent routine laboratory tests to determinate alkaline phosphatase, parathormon, and prolactine levels. Bone mineral density was measured using Dual Energy X-ray Absorptiometry (DEXA) at two different regions, lumbal spine and femoral neck.Results: There were no significant differences between patients and controls in respect to age, height, weight, and smoking habits (p >0.05). Prolactine levels were significantly higher in patients than in controls (p <0.001). Bone mineral densities were lower in both regions in patients group than in controls (p < 0.001).Conclusion: Schizophrenia usually occurs in young adults and requires constant medication treatment throughout life and antipsychotic drugs may contribute to reduction in bone mineral density. It is known that osteoporosis can cause significant complications such as severe pain, vertebral deformities, fractures, or even death. The patients with schizophrenia should be assessed for osteoporosis and fracture risks, and should be treated if needed.

Anahtar Kelime: Osteopetrosis Bone mineral density Bone Density Schizophrenia Antipsychotic Agents

Konular: Farmakoloji ve Eczacılık Psikiyatri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Kim CJ, Oh KW, Rhee EJ, Kim KH, Jo SK, Jung CH, Won JC, Park CY, Lee WY, Park SW, et al. Relationship between body composition and bone mineral density in perimenopausal Korean women. Clin Endocrinol (Oxf). 2009;71:18-26
2. Bischoff L, Derk CT. Premenopausal osteoporosis. Minerva Med 2008; 99:55-63
3. Çetinarslan B. Sekonder Osteoporoz. Turkiye Klinikleri J Endocrin 2004; 114-122
4. O'Keane V, Meaney AM. Antipsychotic drugs: a new risk factor for osteoporosis in young women with schizophrenia? J Clin Psychopharmacol 2005; 25:26-31
5. Altindag O, Altindag A, Asoglu M, Gunes M, Soran N, Deveci Z. Relation of cortisol levels and bone mineral density among premenopausal women with major depression. Int J Clin Pract 2007; 61:416-20
6. Halbreich U, Rojansky N, Palter S, Hreshchyshyn M, Kreeger J, Bakhai Y, Rosan R. Decreased bone mineral density in medicated psychiatric patients. Psychosom Med 1995; 57: 485
7. Kay SR, Fiszbein A, Opler LA. The positive and negative syndrome scale (PANSS) for schizophrenia. Schizophr Bull 1987; 13: 261-275
8. Guy W. Early Clinical Drug Evaluation Unit (ECDEU) assessment manual for psychopharmacology. Revised. NIMH publication DHEWpubl NO (Adm) 76-338. Bethesda MD: National Institute of Mental Health, 1976; 217-222
9. Kostakoglu AE, Batur S, Tiryaki A. “Pozitif ve Negatif Sendrom Ölçeginin (PANSS) Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenilirliği”. Türk Psikoloji Dergisi 1999; 14:23-32
10. Allender E, Lindahl BIB and the MEDOS Study Group; The Mediteranean Osteoporosis Study (MEDOS): Theoritical andvpractical issues of a major international porject on hip fracture epidemiology. Bone 1993; 14:37-43
11. Kwon JS, Jang JH, Kang DH, Yoo SY, Kim YK, Cho SJ; APLUS study group. Long-term efficacy and safety of aripiprazole in patients with schizophrenia, schizophreniform disorder, or schizoaffective disorder: 26-week prospective study. Psychiatry Clin Neurosci 2009; 63:73-81
12. David SR, Taylor CC, Kinon BJ, Breier A. The effects of olanzapine, risperidone, and haloperidol on plasma prolactin levels in patients with schizophrenia. Clin Ther 2000; 22:1085-1096
13. Halbreich U, Rojanski N, Palter S, Hreshchyshyn M, Kreeger J, Bakhai Y, Rosan R. Decreased bone mineral density in medicated psychiatric patients with schizophrenia: mechanism and related adverse effect. Psychoneuroendocrinology 2003; 28:53-67
14. Kurt E, Emül HM, Oral HT. Yeni antipsikotikler ve haloperidolün prolaktin üzerindeki etkilerinin karşılaştırılması. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2008; 9:44-48
15. Di Somma C, Colao A, Di Sarno A, Klain M, Landi ML, Facciolli G, Pivonello R, Panza N, Salvatore M, Lombardi G. Bone marker and bone density responses to dopamine agonist therapy in hyperprolactinemic males. J Clin Endocrinol Metab 1998; 83:807-813
16. Temiz ST, Erol A. Antipsikotiklere Bağlı Hiperprolaktinemi ve Osteoporoz. Bulletin of Clinical Psychopharmacology 2008; 18:62-68
17. Altınbaş K, Kurt E, Oral ET. İkinci Kuşak Antipsikotiklerin Endokrin Yan Etkileri: İstisna mı, Kural mı? Anadolu Psikiyatri Dergisi 2005; 6:259-66
18. Marken PA, Haykal RF, Fisher JN. Management of psychotropicinduced hyperprolactinemia. Clin Pharm 1992; 11:851-6
19. Gür A, Denli A, Nas K, Cevik R, Karakoc M, Sarac AJ, Erdogan F. Possible pathogenetic role of new cytokines in postmenopausal osteoporosis and changes during calcitonin plus calcium therapy. Rheumatol Int 2002; 22:194-8
20. Tot Ş. Osteoporozun psikiyatrik yönleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2004; 5:45-49
21. Türkoğlu A, Şengül C, Okay T, Dilbaz N. Şizofreni hastalarında serum IL-6 ve IL-8 düzeyleri antipsikotik tedaviyle değişimi Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 2007; 17:55-61

APA	ALTINDAĞ Ö, ALTINDAĞ A, VIRIT O, SAVAŞ H, Yılmaz M, BOZGEYİK Ö, AYDENİZ A, Gursoy S (2009). Antipsikotik ilaç kullanan şizofreni hastalarında kemik mineral yoğunluğu. , 402 - 406.
Chicago	ALTINDAĞ Özlem,ALTINDAĞ Andurrahman,VIRIT Osman,SAVAŞ Haluk A.,Yılmaz Mustafa,BOZGEYİK Öznur,AYDENİZ Ali,Gursoy Savas Antipsikotik ilaç kullanan şizofreni hastalarında kemik mineral yoğunluğu. (2009): 402 - 406.
MLA	ALTINDAĞ Özlem,ALTINDAĞ Andurrahman,VIRIT Osman,SAVAŞ Haluk A.,Yılmaz Mustafa,BOZGEYİK Öznur,AYDENİZ Ali,Gursoy Savas Antipsikotik ilaç kullanan şizofreni hastalarında kemik mineral yoğunluğu. , 2009, ss.402 - 406.
AMA	ALTINDAĞ Ö,ALTINDAĞ A,VIRIT O,SAVAŞ H,Yılmaz M,BOZGEYİK Ö,AYDENİZ A,Gursoy S Antipsikotik ilaç kullanan şizofreni hastalarında kemik mineral yoğunluğu. . 2009; 402 - 406.
Vancouver	ALTINDAĞ Ö,ALTINDAĞ A,VIRIT O,SAVAŞ H,Yılmaz M,BOZGEYİK Ö,AYDENİZ A,Gursoy S Antipsikotik ilaç kullanan şizofreni hastalarında kemik mineral yoğunluğu. . 2009; 402 - 406.
IEEE	ALTINDAĞ Ö,ALTINDAĞ A,VIRIT O,SAVAŞ H,Yılmaz M,BOZGEYİK Ö,AYDENİZ A,Gursoy S "Antipsikotik ilaç kullanan şizofreni hastalarında kemik mineral yoğunluğu." , ss.402 - 406, 2009.
ISNAD	ALTINDAĞ, Özlem vd. "Antipsikotik ilaç kullanan şizofreni hastalarında kemik mineral yoğunluğu". (2009), 402-406.

APA	ALTINDAĞ Ö, ALTINDAĞ A, VIRIT O, SAVAŞ H, Yılmaz M, BOZGEYİK Ö, AYDENİZ A, Gursoy S (2009). Antipsikotik ilaç kullanan şizofreni hastalarında kemik mineral yoğunluğu. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 19(4), 402 - 406.
Chicago	ALTINDAĞ Özlem,ALTINDAĞ Andurrahman,VIRIT Osman,SAVAŞ Haluk A.,Yılmaz Mustafa,BOZGEYİK Öznur,AYDENİZ Ali,Gursoy Savas Antipsikotik ilaç kullanan şizofreni hastalarında kemik mineral yoğunluğu. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 19, no.4 (2009): 402 - 406.
MLA	ALTINDAĞ Özlem,ALTINDAĞ Andurrahman,VIRIT Osman,SAVAŞ Haluk A.,Yılmaz Mustafa,BOZGEYİK Öznur,AYDENİZ Ali,Gursoy Savas Antipsikotik ilaç kullanan şizofreni hastalarında kemik mineral yoğunluğu. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, vol.19, no.4, 2009, ss.402 - 406.
AMA	ALTINDAĞ Ö,ALTINDAĞ A,VIRIT O,SAVAŞ H,Yılmaz M,BOZGEYİK Ö,AYDENİZ A,Gursoy S Antipsikotik ilaç kullanan şizofreni hastalarında kemik mineral yoğunluğu. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni. 2009; 19(4): 402 - 406.
Vancouver	ALTINDAĞ Ö,ALTINDAĞ A,VIRIT O,SAVAŞ H,Yılmaz M,BOZGEYİK Ö,AYDENİZ A,Gursoy S Antipsikotik ilaç kullanan şizofreni hastalarında kemik mineral yoğunluğu. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni. 2009; 19(4): 402 - 406.
IEEE	ALTINDAĞ Ö,ALTINDAĞ A,VIRIT O,SAVAŞ H,Yılmaz M,BOZGEYİK Ö,AYDENİZ A,Gursoy S "Antipsikotik ilaç kullanan şizofreni hastalarında kemik mineral yoğunluğu." Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 19, ss.402 - 406, 2009.
ISNAD	ALTINDAĞ, Özlem vd. "Antipsikotik ilaç kullanan şizofreni hastalarında kemik mineral yoğunluğu". Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 19/4 (2009), 402-406.