Genetikte problem çözme: kavramsal ve süreçsel zorluklar

KARAGÖZ, Meryem; CAKIR, MUSTAFA

Genetikte problem çözme: kavramsal ve süreçsel zorluklar

Meryem KARAGÖZ, (Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Biyoloji Eğitimi Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

Mustafa ÇAKIR (Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Biyoloji Eğitimi Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri

8 0

Yıl: 2011 Cilt: 11 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1651 - 1674 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Genetikte problem çözme: kavramsal ve süreçsel zorluklar

Öz:

Bu araştırmanın amacı, biyoloji öğretmen adaylarının temel genetik kavramları anlayışlarını belirlemek, üst düzey bilişsel beceri gerektiren genetik problemlerinin çözümünde yaşadıkları kavramsal ve süreçsel zorlukları tespit etmektir. Araştırmada ‘durum çalışması’ yaklaşımı kullanılmıştır. Biyoloji öğretmenliği programındaki 70 öğrenciye ‘genetik başarı testi’ (GBT) uygulanmış, sonuçlar doküman analizine tabi tutulmuştur. Veriler kullanılarak ‘maksimum çeşitlilik örneklemesi’ ile 6 katılımcı yarı-yapılandırılmış görüşmeler için seçilmiş ve mülakat çözümlemeleri derinlemesine incelenmiştir. Katılımcılarda kavramsal tutarsızlıklar olduğu, sözel olarak belirtebildikleri kavramsal bilgilerini farklı problem durumlarına uygulayamadıkları tespit edilmiştir. Bu durum algoritmik çözüm akışı gerektiren neden-sonuç problemlerinde çoğu kez sorun oluşturmamış, üst-düzey bilişsel beceriler gerektiren sonuç-neden problemlerinin çözümünde engel olmuştur. Bilişsel farkındalık stratejileri kullanan, hipotez kurma, alternatif çözüm üretme, sonuç-sebep analizi gibi üst düzey düşünme becerileri gösteren katılımcılar genetik problemlerini çözmede daha başarılı olmuşlardır.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Matematik

Problem solving in genetics: conceptual and procedural difficulties

Öz:

The purpose of this study was to explore prospective biology teachers’ understandings of fundamental genetics concepts and the association between misconceptions and genetics problem solving abilities. Specifically, the study describes conceptual and procedural difficulties which influence prospective biology teachers’ genetics problem solving abilities. Case study methods were utilized in this study. Total of 70 prospective biology teachers participated in this study. The data sources included genetics concept tests (GBT) and semi-structured interviews. Genetics concept tests were administered to all of the participants. Six participants were selected by purposeful sampling for semi-structured interviews. The results of the study showed that prospective biology teachers had incomplete understandings and several alternative conceptions of Mendelian genetics. Although they were able to describe some concepts, they frequently failed to apply them in problem solving situations. In many cases mechanical application of common problem solving strategies were observed without comprehensive conceptual understanding. The participants that demonstrated behaviors which require metacognitive strategies and higher order thinking skills such as constructing hypothesis, data, and end-means analysis were more successful in genetics problem solving. Some of the participants who were successful in cause-effect type problems had difficulties in end-means type of problems.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Matematik

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Adair, J. (2000). Karar verme ve problem çözme (çev. N. Kalaycı, 1. bs). Ankara: Gazi Kitabevi.
Altun, M. (2000). İlköğretimde problem çözme öğretimi. Milli Eğitim Dergisi, 147, 26–30.
Atılboz, G. N. (2004). Lise 1. sınıf öğrencilerinin mitoz ve mayoz bölünme konuları ile ilgili anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24 (3), 147–157.
Azar, A. (2003). Okul deneyimi ve öğretmenlik uygulaması derslerine ilişkin görüşlerinin yansımaları [elektronik versiyon]. Milli Eğitim Dergisi, 159. http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/159/azar.htm web adresinden 20 Şubat 2007 tarihinde edinilmiştir.
Bahar, M. (2003). Misconceptions in biology education and conceptual change strategies. Educational Sciences: Th eory &Practice, 3, 55–64.
Bahar, M., Johnstone, A. H., & Hansell, M. H. (1999). Revisiting learning diff iculties in biology. Journal of Biological Education, 33, 84–86.
Bahar, M., Johnstone, A. H., & Sutcliff e, R.G. (1999). Investigation of students’ cognitive structure in elementary genetics through word association tests. Journal of Biological Education, 33 (3), 134–141.
Barras, R. (1984). Some misconceptions and misunderstandings perpetuated by teachers and textbooks of Biology. Journal of Biological Education, 18, 201–206.
Bozkurt, A. (2010). İsçi ve havuz problemleri ile ilgili karşılaşılan zorluklar ve çözüm önerileri. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (2), 173–185.
Clement, J.J. (1982). Students’ preconceptions in introductory mechanics. American Journal of Physics, 50, 66–71
Cooper, S., Hanmer, D., & Cerbin, B. (2006). Problem-solving modules in large introductory biology lectures enhance student understanding. Th e American Biology Teacher, 68, 9, 524–529.
Delice, A. ve Yılmaz, K. (2009) 10. Sınıf öğrencilerinin matematik problem çözme süreçlerinin incelemesi: Bilgibilimsel İnanç. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 30, 85–102.
Dikmenli, M. (2010). Misconceptions of cell division held by student teachers in biology: A drawing analysis. Scientific Research and Essay, 5 (2), 235–247.
Dikmenli, M. ve Çardak, O. (2004). Lise 1 biyoloji ders kitaplarındaki kavram yanılgıları üzerine bir araştırma. Eğitim Araştırmaları, 17, 130–141.
Dikmenli, M., Çardak, O., & Kıray, S. A. (2011, February). Science student teachers’ ideas of the concept ‘gene’. Paper presented at the Annual Meeting of the 3rd World Conference on Educational Sciences, İstanbul, Turkey.
Dikmenli, M., Çardak, O., & Öztaş, F. (2009). Conceptual problems in biology–related topics in primary science and technology textbooks in Turkey. International Journal of Environmental & Science Education, 4 (4), 429–440.
Dikmenli, M., Türkmen, L., Çardak, O. ve Kurt, H. (2005). Biyoloji öğretmen adaylarının bazı genel biyoloji konularındaki kavram yanılgılarının iki aşamalı çoktan seçmeli bir araç ile belirlenmesi [Özel sayı]. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 365–370
Gniff ithi, A. K. ve Grant, B. A. C. (1985) High school students’ understanding of food webs: Identification of a learning hierarchy and related misconceptions. Journal of Research in Science Teaching, 22 (5), p.421–436.
Gürdal, A., Bayram, H. ve Sökmen, N. (1999). İlköğretim okulu 5. ve 8. sınıf öğrencilerinde temel fen kavramlarının anlaşılma düzeyinin saptanması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6, 158–164.
Halloun, I. A., & Hestenes, D. (1985). Th e initial knowledge state of college physics students. American Journal of Physics, 53 (11), 1043–1055.
Kalaycı, N. (2001). Sosyal bilgilerde problem çözme ve uygulamalar (1. bs). Ankara: Gazi Kitabevi.
Kasap, Z. (1997). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin sosyo-ekonomik düzeye göre problem çözme başarısı ile problem çözme tutumu arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Kesercioğlu, T. ve Dalkıran, G. (2006). Kavram haritaları ve kavramsal değişim metinlerinin öğrenci başarısına etkisi. Eğitimde Çağdaş Yönelimler III Yapılandırmacılık ve Eğitime Yansımaları Sempozyumu içinde (s.152–154). İstanbul: Özel Tevfik Fikret Okulları.
Kindfield, A. C. H. (1991a, April). Constructing understanding of a basic biological process: Meiosis as an example. Paper presented at the annual Meeting of the National Association for Research in Science Teaching, Fontana, WI.
Kindfield, A. C. H. (1991b, April). Understanding a basic biological process: Expert and novice models of meiosis. Paper presented at the annual meeting of the National Association for Research in Science Teaching, Fontana, WI.
Kindfield, A. C. H. (1994a). Biology diagrams: Tools to think with. Journal of the Learning Sciences, 3, 1–36.
Kindfield, A. C. H. (1994b). Understanding a basic biological process: Expert and novice models of meiosis. Science Education, 78, 255–283.
Kneeland, S. (2001). Problem çözme (çev. N. Kalaycı, 1. bs). Ankara: Gazi Kitabevi.
Longden, B. (1982). Genetics are there inherent learning diff iculties? Journal of Biological Education, 16 (2), 135–140.
Lumsdaine, E., & Lumsdaine, M. (1995). Creative problem solving, thinking skills for a changing world. New York: McGraw- Hill.
Nakiboğlu, C. ve Kalın, S. (2003). Orta öğretim öğrencilerinin kimya derslerinde problem çözme güçlükleri – I. Kastamonu Eğitim Dergisi, 11 (2), 305–316.
Orcajo, T. I., & Aznar, M. M. (2005). Solving problems in genetics II: Conceptual restructuring. International Journal of Science Education, 27 (12), 1495–1519.
Öztas, H., Özay, E., & Öztas, F. (2003). Teaching cell division to secondary school students: an investigation of diffi culties experienced by Turkish teachers. Journal of Biological Education, 38 (1), 13–15.
Patton, M. Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods. Newbury Park, CA: Sage
Sağlam, Y., Altun, A. ve Aşkar, P. (2009). Bilgisayar cebiri sistemleri ortamlarında öğretmen adaylarının problem çözme stratejilerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42 (1), 351–376.
Senemoğlu, N. (2005). Gelişim öğrenme ve öğretim kuramdan uygulamaya (11. bs). Ankara: Gazi Kitabevi.
Shaw, K. R., Horne, K.V., Zhang, H., & Boughman, J. (2008). Essay contest reveals misconceptions of high school students in genetics content. Genetics, 178, 1157–1168.
Smith, M. U. (1989). Problem solving in biology–focus on genetics. In D. L. Gabel (Ed.), What research says to the science teacher: Problem solving (pp. 67–79). New York: National Science Teachers Association.
Steawart, J. (1983). Student problem solving in high school genetics. Science Education, 67, 523–540.
Steawart, J., & Dale, M. (1989). High school students understanding of chromosome/ gene behavior during meiosis. Science Education, 73 (4), 501–521
Steawart, J., & Hafner, R. (1994). Research on problem solving: Genetics. In D. L. Gabel (Ed.), Handbook of research on science teaching and learning (pp. 284–300). New York: Macmillan.
Steawart, J., Hafner, R., & Dale, M. (1990). Student’s alternate views of meiosis. American Biology Teacher, 52 (4), 228–232.
Şahin, F. ve Parim, G. (2002). Problem tabanlı öğretim yaklaşımı ile DNA, gen ve kromozom kavramlarının öğrenilmesi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi içinde (s.28–33). Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
Tatar, N. ve Cansüngü Koray, Ö. (2005). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin ‘genetik’ ünitesi hakkındaki kavram yanılgılarının belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13 (2), 415–426.
Tekkaya, C., Çapa, Y. ve Yılmaz, Ö. (2000). Biyoloji öğretmen adaylarının genel biyoloji konularındaki kavram yanılgıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 140–147.
Temelli, A. (2006). Lise öğrencilerinin genetikle ilgili konulardaki kavram yanılgılarının saptanması. Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 14 (1), 73–82.

APA	KARAGÖZ M, CAKIR M (2011). Genetikte problem çözme: kavramsal ve süreçsel zorluklar. , 1651 - 1674.
Chicago	KARAGÖZ Meryem,CAKIR MUSTAFA Genetikte problem çözme: kavramsal ve süreçsel zorluklar. (2011): 1651 - 1674.
MLA	KARAGÖZ Meryem,CAKIR MUSTAFA Genetikte problem çözme: kavramsal ve süreçsel zorluklar. , 2011, ss.1651 - 1674.
AMA	KARAGÖZ M,CAKIR M Genetikte problem çözme: kavramsal ve süreçsel zorluklar. . 2011; 1651 - 1674.
Vancouver	KARAGÖZ M,CAKIR M Genetikte problem çözme: kavramsal ve süreçsel zorluklar. . 2011; 1651 - 1674.
IEEE	KARAGÖZ M,CAKIR M "Genetikte problem çözme: kavramsal ve süreçsel zorluklar." , ss.1651 - 1674, 2011.
ISNAD	KARAGÖZ, Meryem - CAKIR, MUSTAFA. "Genetikte problem çözme: kavramsal ve süreçsel zorluklar". (2011), 1651-1674.

APA	KARAGÖZ M, CAKIR M (2011). Genetikte problem çözme: kavramsal ve süreçsel zorluklar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(3), 1651 - 1674.
Chicago	KARAGÖZ Meryem,CAKIR MUSTAFA Genetikte problem çözme: kavramsal ve süreçsel zorluklar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 11, no.3 (2011): 1651 - 1674.
MLA	KARAGÖZ Meryem,CAKIR MUSTAFA Genetikte problem çözme: kavramsal ve süreçsel zorluklar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.11, no.3, 2011, ss.1651 - 1674.
AMA	KARAGÖZ M,CAKIR M Genetikte problem çözme: kavramsal ve süreçsel zorluklar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2011; 11(3): 1651 - 1674.
Vancouver	KARAGÖZ M,CAKIR M Genetikte problem çözme: kavramsal ve süreçsel zorluklar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2011; 11(3): 1651 - 1674.
IEEE	KARAGÖZ M,CAKIR M "Genetikte problem çözme: kavramsal ve süreçsel zorluklar." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11, ss.1651 - 1674, 2011.
ISNAD	KARAGÖZ, Meryem - CAKIR, MUSTAFA. "Genetikte problem çözme: kavramsal ve süreçsel zorluklar". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 11/3 (2011), 1651-1674.