Teknolojik vatandaşlık ve insan genetiğinin ticarileşmesi ile ilgili risk algıları

Başak AKAR, (Ankara Üniversitesi, Biyoteknoloji Enstitüsü, Ankara, Türkiye)
Özlen ÖZGEN (Gazi Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Ankara, Türkiye)
Üçüncü Sektör Kooperatifçilik
7 0
Yıl: 2011 Cilt: 46 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 1 - 24 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Teknolojik vatandaşlık ve insan genetiğinin ticarileşmesi ile ilgili risk algıları

Öz:
Bu çalışmada, sağlık bakım hizmeti tüketicilerinin insan genetiği ürün ve uygulamalarına ilişkin risk algıları incelenmiş, tıbbi biyoteknoloji açısından biyoteknoloji ve teknoloji politikaları ele alınmıştır. Sağlık bakım hizmetinden yararlananlar kadar sağlık bakım hizmetini sunanların da tüketici konumunda olduğu, teknolojik vatandaşlıktan yararlandığı tıbbi biyoteknoloji konusunda ticarileşme riski üzerinde durulmuştur. Türkiye 'de biyoteknoloji ve biyogüvenliğe ilişkin düzenlemelere değinilmiş, hak ve yükümlülükler bağlamında vatandaşlığın bir formu olan teknolojik vatandaşlık kavramına yer verilmiş, teknolojik vatandaşlık ve insan genetiği ürün ve uygulamalarının ticarileşme riski ile ilgili sonuç ve öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelime:

Technological citizenship and the risk perceptions regarding commercialization of human genetics

Öz:
In this study, the risk perceptions of the consumers of the health care service regarding human genetics products and applications have been analyzed; technology and biotechnology policies have been assessed. Health care service implementers are consumers as well as the people who benefits from the health service. Therefore they both benefit from technological citizenship in the context of medical biotechnology. In this review it has been dwelled upon the risk of commercialization of the human genetics. The regulations related to the biotechnology and biosafety in Turkey and the technological citizenship as a state of citizenship in the context of the rights and the responsibilities have been evaluated. The consequences and the suggestions have been stated about technological citizenship and human genetics products and applications.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akar N., Haspolat I. (2007). Türk Basınında Genom Projesi. Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji Enstitüsü Yayınları No:3, Ankara.
  • Akman S.B., Özgen Ö. (2007). Avrupa Birliği ve Türkiye'de Biyoteknolojik Uygulama ve Ürünlere Yönelik Tüketici Politikaları, Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji Enstitüsü Yayınları No:2, s.201-222, Ankara.
  • Aksoy F., Özgen Ö. (2007). Tüketicilerin Genetik Olarak Değiştirilmiş Gıdalara İlişkin Bilgi ve Görüşleri: Adana Örneği. 6. Ankara Biyoteknoloji Günleri 15-17 Kasım 2007, Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji Enstitüsü Yayınları No:2, s. 187-200, Ankara.
  • Basalla G. (2008). Teknolojinin Evrimi, Tübitak Yayınları, Ankara.
  • Caulfield T. (1998). The commercialization of human genetics: a discussion of issues relevant to the Canadian consumer. Journal of Consumer Policy 21: 483-526.
  • Dokuzuncu Kalkınma Planı. Devlet Planlama Teşkilatı. Resmi Gazete. Sayı: 26215, 1 Temmuz 2006. TBMM Kararı.
  • Donald J. (2008). Vatandaş ve kent aylağı. Vatandaşlığın Dönüşümü. Metis Yayınları, İstanbul, s. 140-166.
  • Evsel G., Erbaş H. (2007). Sosyoekonomik farklılıklar ve üreme biyoteknolojisinde kullanılan genetik analiz testlerine bakış: iki farklı semt karşılaştırılması. 6. Ankara Biyoteknoloji Günleri 15-17 Kasım 2007, Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji Enstitüsü Yayınları No:2, s. 155- 174, Ankara.
  • Fletcher J.C., Wertz D.C. (1999). Should prenatal sex selection be restricted? Ethical questions and their implications for research and policy. Population Studies, 53(1): 49-61.
  • Frankenfeld P. J. (1992). Technological citizenship: a normative framework for risk studies. Science, Technology&Human Values, 17 (4): 459-484.
  • Frewer L.J, Howard C., Shepherd R. (1997). Public concerns in the United Kingdom about general and specific applications of genetic engineering: risk, benefit and ethics. Science, Technology&Human Values, 22 (1): 98-124.
  • Hasdemir T.A. (2007). Kamusal İletişimde Bilgi Edinme Hakkı. Dipnot Yayınları, Ankara.
  • Huang L.A. (2002). The dialogue between precaution and risk. Nature Biotechnology, s. 1076-1078.
  • Kadıoğlu A., (2008a), Vatandaşlığın Dönüşümü sunuş. Vatandaşlığın Dönüşümü. Metis Yayınları, İstanbul, s. 11-30.
  • Kadıoğlu A. (2008b), Türkiye'de vatandaşlığın anatomisi. Vatandaşlığın Dönüşümü. Metis Yayınları, İstanbul, s. 167-184.
  • Kapani M. (2002). Politika Bilimine Giriş. Bilgi Yayınevi, Ankara.
  • Keleş R., Hamamcı C. (2005). Çevre Politikası. İmge Kitabevi, Ankara .
  • Leopold M. (2006). The commercialization of biotechnology; the shifting frontier. Annals New York Academy of Sciences, s.214-231.
  • Mayor F., Forti A. (2008). Bilim ve İktidar, Tübitak Yayınları, Ankara.
  • Odabaşı Y., (2008), Siyasal Tüketiciliğin Demokratik Denetim Gücü, http://www.siyasaliletisim.org/index.php/dr-bahadr-kaleaas/prof-dr-yavuz-odaba/199-siyasallaan-tueketiciliin-demokratik-denetim-guecue.html. Erişim Tarihi: 15.06.2009.
  • Özcanalp G.E., Erbaş E. (2007). Türkiye'de biyogüvenlik çalışmaları. 6. Ankara Biyoteknoloji Günleri 15-17 Kasım 2007, Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji Enstitüsü Yayınları No:2, s. 155-174, Ankara.
  • Özgen Ö., Emiroğlu H.,/'Yıldız M, Taş A.S., Purutçuoğlu E. (2007). Tüketiciler ve Modern Biyoteknoloji: Model Yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji Enstitüsü Yayınları No:l, Ankara.
  • Rifkin J. (1998). Biyoteknoloji Yüzyılı. Evrim Yayınları, İstanbul.
  • Secretariat of the Convention on Biological Diversity (2000). Cartegana Protocol on Biosafety to the Convention on Biological Diversity: text and annexes. Montreal.
  • Slovic P. (1987). Perception of risk. Science, 236 (4799): 280-285.
  • Şenel A. (2008). Siyasal Düşünceler Tarihi. Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
  • Şenocak Z. (1997). Küçüğün tıbbi müdahaleye rızası. (Çeviri Karşılığı) Medizinrecht, 3. Aufl., Berlin Heidelberg, No.48.
  • Taş A.S., Özgen Ö. (2007). Tüketicilerin Biyoteknolojide Kullanılan Organizmanın Tipine Yönelik Tutumları ile Etik Sorumlulukları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. 6. Biyoteknoloji Günleri 15-17 Kasım 2007, Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji Enstitüsü Yayınları No:2, s.223-236, Ankara.
  • Turgut N. (1998). İhtiyat ilkesi. Çevre Hukuku. Savaş Yayınevi, s.307- 340, Ankara.
  • Turner B. (2007). Eşitlik. Dost Kitabevi, Ankara.
  • Turner B. (2008). Bir vatandaşlık kuramının anahatları. Vatandaşlığın Dönüşümü. Metis Yayınları, İstanbul, s.107-139.
  • Uygun O. (2000). İnsan Haklan Kuramı. YKY, İstanbul.
  • Ünal A., (2009), Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar ve Biyogüvenlik Yasa Taslağı", http://www.ekopolitik.org/images/cust_files/090731172140.pdf. Erişim Tarihi: 13.03.2009.
  • Yanaz S., (2008), Genetik Olarak Değiştirilmiş Organizmalar (GDO) Konusu ve Cartagena Biyogüvenlik Protokolü, http://www.dtm.gov.tr/ dtmadmin/upload/EAD/TanitimKoordinasyonDb/genetik.doc. Erişim Tarihi: 13.0.2009.
  • Resmi Gazete. 11.06.2009. Karar Sayısı: 2009/6. Karar Günü: 08.01.2009 http://www.resmi-gazete.org/tarih/2009061 l-15.htm Erişim Tarihi: 15.09.2009.
  • Tübitak Vizyon 2023, Strateji Belgesi,
  • http://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_fıles//vizyon2023/Vizyon2023_Str ateji_Belgesi.pdf Erişim Tarihi: 14.03.2009.
  • TÜSİAD 2000. Uluslararası Rekabet Teknolojileri: Biyoteknoloji. TÜSİAD Rekabet Stratejileri Dizisi 7. T-2000-12-289, İstanbul.
  • TÜSİAD 2006 Uluslararası Rekabet Stratejileri: Türkiye'de Biyoteknoloji İşbirlikleri, TÜSİAD Rekabet Stratejileri Dizisi 9. T-2006-06-421, İstanbul.
APA AKAR B, ÖZGEN Ö (2011). Teknolojik vatandaşlık ve insan genetiğinin ticarileşmesi ile ilgili risk algıları. , 1 - 24.
Chicago AKAR BAŞAK,ÖZGEN Özlen Teknolojik vatandaşlık ve insan genetiğinin ticarileşmesi ile ilgili risk algıları. (2011): 1 - 24.
MLA AKAR BAŞAK,ÖZGEN Özlen Teknolojik vatandaşlık ve insan genetiğinin ticarileşmesi ile ilgili risk algıları. , 2011, ss.1 - 24.
AMA AKAR B,ÖZGEN Ö Teknolojik vatandaşlık ve insan genetiğinin ticarileşmesi ile ilgili risk algıları. . 2011; 1 - 24.
Vancouver AKAR B,ÖZGEN Ö Teknolojik vatandaşlık ve insan genetiğinin ticarileşmesi ile ilgili risk algıları. . 2011; 1 - 24.
IEEE AKAR B,ÖZGEN Ö "Teknolojik vatandaşlık ve insan genetiğinin ticarileşmesi ile ilgili risk algıları." , ss.1 - 24, 2011.
ISNAD AKAR, BAŞAK - ÖZGEN, Özlen. "Teknolojik vatandaşlık ve insan genetiğinin ticarileşmesi ile ilgili risk algıları". (2011), 1-24.
APA AKAR B, ÖZGEN Ö (2011). Teknolojik vatandaşlık ve insan genetiğinin ticarileşmesi ile ilgili risk algıları. Üçüncü Sektör Kooperatifçilik, 46(2), 1 - 24.
Chicago AKAR BAŞAK,ÖZGEN Özlen Teknolojik vatandaşlık ve insan genetiğinin ticarileşmesi ile ilgili risk algıları. Üçüncü Sektör Kooperatifçilik 46, no.2 (2011): 1 - 24.
MLA AKAR BAŞAK,ÖZGEN Özlen Teknolojik vatandaşlık ve insan genetiğinin ticarileşmesi ile ilgili risk algıları. Üçüncü Sektör Kooperatifçilik, vol.46, no.2, 2011, ss.1 - 24.
AMA AKAR B,ÖZGEN Ö Teknolojik vatandaşlık ve insan genetiğinin ticarileşmesi ile ilgili risk algıları. Üçüncü Sektör Kooperatifçilik. 2011; 46(2): 1 - 24.
Vancouver AKAR B,ÖZGEN Ö Teknolojik vatandaşlık ve insan genetiğinin ticarileşmesi ile ilgili risk algıları. Üçüncü Sektör Kooperatifçilik. 2011; 46(2): 1 - 24.
IEEE AKAR B,ÖZGEN Ö "Teknolojik vatandaşlık ve insan genetiğinin ticarileşmesi ile ilgili risk algıları." Üçüncü Sektör Kooperatifçilik, 46, ss.1 - 24, 2011.
ISNAD AKAR, BAŞAK - ÖZGEN, Özlen. "Teknolojik vatandaşlık ve insan genetiğinin ticarileşmesi ile ilgili risk algıları". Üçüncü Sektör Kooperatifçilik 46/2 (2011), 1-24.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
16-04-2024 23:43

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları