Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi

ÇAGLAR, ÇAGLAR

Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi

Çağlar ÇAĞLAR (Adıyaman Üniversitesi, Adıyaman, Türkiye)

Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri

26 0

Yıl: 2011 Cilt: 11 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 1827 - 1847 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi

Öz:

Bu çalışmada, ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven düzeyi ile yaşadıkları tükenmişlik düzeyinin birbirleri ile ve diğer değişkenlerle olan ilişkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmanın evrenini 2009-2010 yılında Adıyaman il merkezinde görev yapan ilköğretim okulu öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise tabakalı örnekleme yöntemiyle belirlen 13 ilköğretim okulundaki 325 öğretmen oluşturmaktadır. Veri toplamak amacıyla “Kişisel Bilgi Formu”, “Çok Amaçlı T Ölçeği” ile “Maslach Tükenmişlik Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde, Mann Whitney U, Kruskal Wallis H testleri ile Spearman’s korelasyon analizi kullanılmıştır. Verilerin analizi sonucunda; ilköğretim okulu öğretmenlerinin algıladıkları örgütsel güven düzeyinin orta düzeyde olduğu, yaşadıkları tükenmişlik duygusu düzeyinin de orta düzeyde olduğu görülmüştür. Yaş, branş ve öğretmen sayısı değişkenlerine göre güven boyutunda, medeni durum değişkenine göre tükenmişlik boyutunda, cinsiyet ve kıdem değişkenlerinde ise güven ve tükenmişlik boyutlarının her ikisinde, gruplar arasında anlamlı farklar bulunmuştur. Örgütsel güven düzeyi ile tükenmişlik düzeyi arasındaki ilişki analiz edildiğinde, düşük düzeyde olumsuz bir ilişki bulunmuştur.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Adams, S., & Wiswell, A. K. (2008). Dimensionality of organizational trust. Retrieved November 15, 2009 from www.eric. ed.gov/ ericdocs/Data/ericdocs2sql/content_storage_01.
Akçamete, G., Kaner, S. ve Sucuoğlu, B. (2001). Öğretmenlerde tükenmişlik iş doyumu ve kişilik. Ankara: Nobel.
Avşaroğlu, S., Deniz, M. E. ve Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu, iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 115-130.
Ayalon, A. (1989) Predictors of begining teacher burnout. Retrieved November 15, 2009 from http://eric.ed.gov/PDFS/ ED308145.pdf.
Babaoğlan, E. (2007). İlköğretim okulu yöneticilerinde tükenmişliğin bazı değişkenlere göre araştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 55–67.
Baltaş. A. ve Baltaş, Z. (1999). Stres ve başa çıkma yolları. İstanbul: Remzi.
Cemaloğlu, N. ve Şahin, D. E. (2007). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15 (2), 465–484.
Ceyanes, J. W. (2004). An analysis between teacher trust in the principal and teacher burnout as identified by teachers in selected Texas Public Schools. Retrieved November 6, 2009 from http://ceyanes.com/index_files/vita.htm.
Çokluk, Ö. (1999). Zihinsel ve işitme engelliler okulunda görev yapan yönetici ve öğretmenlerde tükenmişliğin kestirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Çokluk, Ö. (2000). Örgütlerde tükenmişlik. C. Elma ve K. Demir (Ed.), Yönetimde çağdaş yaklaşımlar içinde (s.109-133). Ankara: Anı.
Çokluk-Bökeoğlu, Ö. (2001). Engelliler okullarında görev yapan yöneticilerde ve öğretmenlerde tükenmişlik. Özel Eğitim Dergisi, 3 (1), 35–47.
Çokluk-Bökeoğlu, Ö. ve Yılmaz, K. (2008). İlköğretim okullarında örgütsel güven hakkında öğretmen görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54, 211–233.
Cordes, C. L., Dougherty, T. W., & Bulum, M. (1997). Pattern of burnout among managers and professionals: A comparasion of models. Journal of Organizational Behavior, 18, 685-701.
Deliorman, R. B., Boz, T. B., Yiğit, İ. ve Yıldız, S. (2009) Tükenmişliği ölçmede alternatif bir araç: Kopenhag tükenmişlik envanterinin Marmara Üniversitesi akademik personeli üzerine uygulanması. Yönetim Dergisi, 63, 77–98.
Demirel, Y. (2008). Örgütsel güvenin örgütsel bağlılık üzerine etkisi: tekstil sektörü çalışanlarına yönelik bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15, 179–194.
Dolunay, A. B. (2001). Keçiören ilçesi genel liseler ve teknikticaret- meslek liselerinde görevli öğretmenlerde tükenmişlik durumu araştırması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Dolunay, A. B. ve Piyal, B. (2003). Öğretmenlerde bazı mesleki özellikler ve tükenmişlik. Kriz Dergisi,11 (1), 35–48.
Ensari, H. ve Tuzcuoğlu, S. (1996). Marmara Üniversitesine bağlı fakültelerde görev yapan yönetici ve öğretim elemanlarının meslekte yılgınlıklarında kişilik özelliklerinin rolü. II.Ulusal Eğitim Sempozyumu Bildiriler El Kitabı. 29–36.
Ercan, Y. (2006). Okullardaki örgütsel güven düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 739–756.
Erdem, F. (2003). Örgütsel yaşamda güven. Ankara: Vadi.
Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması. R. Bayraktar ve İ. Dağ (Ed.), VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları içinde (s. 143-154). Ankara.
Fukuyama, F. (1998). Güven sosyal erdemler ve refahın yaratılması. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
Gilbert, J. A., & Tang, T. L.-P. (1998). An examination of organizational trust antecedents. Puplic Personnel Management, 27 (3), 321–338.
Girgin, G. (1995). İlkokul öğretmenlerinde mesleki tükenmişliğin gelişimini etkileyen değişkenlerin analizi ve bir model önerisi (İzmir ili kırsal ve kentsel yöre karşılaştırması). Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Girgin, G. (2010). Öğretmenlerde tükenmişliğe etki eden faktörlerin araştırılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (32), 31–48.
Gündüz, B. (2004) Öğretmenlerde tükenmişliğin akılcı olmayan inançlar ve bazı mesleki değişkenlere göre yordanması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Izgar, H. (2001). Okul yöneticilerinin tükenmişlik düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 27, 335–340.
Kayabaşı, Y. (2008). Bazı değişkenler açısından öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 190–212.
Kırılmaz, A., Çelen,Y. ve Sarp, N. (2003). İlköğretimde çalışan bir öğretmen grubunda “tükenmişlik durumu” araştırması (Online). İlköğretim-Online 2 (1), 2-9. http://ilkogretim-online. org.tr. adresinden 01 mart 2010 tarihinde edinilmiştir.
Konert, E. (1997). Relationship among middle-school teacher burnout, stress, job satisfaction and coping styles. Unpublished doctoral dissertation, Wayne State University, Detroit.
Lenz, P. A. (2005). Teacher-school board member trust relationships and their perceived influence on school effectiveness. Unpublished doctoral dissertation, Duquesne University, Pittsburgh, PA.
Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occuppational Behavior, 2, 99–113.
Maslach, C., & Jackson, S. E. (1985). The role of sex and family variables in burnout. Sex Roles, 12 (7), 837–851.
Meier, D. (2002). In schools we trust: Creating communities of learning in an era of testing and standardization. Massachusetts: Beacon.
Mishara, A. K. (1996). Organizational response to crisis, the centrality of trust, a survey of West Michigan Managers. Puplic Personel Management, 19 (4), 442-463.Örmen, U. (1993). Tükenmişlik duygusu ve yöneticiler üzerinde bir uygulama. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Özdil, K. (2005). İlköğretim okullarında güven ve örgütsel iklim arasındaki ilişki. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Özer, R.(1998). Rehber öğretmenlerde tükenmişlik düzeyi, nedenleri ve çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
Özer, N., Demirtaş, H., Üstüner, M. ve Cömert, M. (2006). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel güven algıları Ege Eğitim Dergisi, 7 (1), 103–124.
Perry, R. W., & Mankin, L. D. (2004). Understanding employee trust in management: conceptual clarification and correlates. Public Personnel Management, 33 (3), 277-290.
Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış doktora tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
Polat, S. ve Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54, 307–331.
Sucuoğlu, B. ve Kuloğlu-Aksaz, N. (1996). Özürlü çocuklarla çalışan öğretmenlerde tükenmişliğin değerlendirilmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 10 (36), 44–60.
Torun, A. (1995). Tükenmişlik, aile yapısı ve sosyal destek ilişkileri üzerine bir inceleme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Tschannen-Moran, M., & Hoy, W. K. (2000). A multidisciplinary analysis of the nature, meaning and measurement of trust. Review of Educational Research, 70, 547–593.
Tuğrul, B. ve Çelik, E. (2002). Normal çocuklarla çalışan anaokulu öğretmenlerinde tükenmişlik. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 1–11.
Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerdeki tükenmişlik görülen psikolojik belirtiler ve başa çıkma davranışları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Türk Dil Kurumu (TDK). (1998). Türkçe sözlük. Ankara: Yazar.
Tüzün, İ. K. (2007). Güven, örgütsel güven ve örgütsel güven modelleri. Karamanoğlu Mehmetbey İİBF Dergisi, 13, 93–114.
Yılmaz, E. ve Sünbül, M. (2009). Öğretmenlerin yaşam doyumları ve okullardaki örgütsel güven düzeyi. Journal of Qafqaz Üniversity, 26, 172–179.

APA	ÇAGLAR Ç (2011). Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. , 1827 - 1847.
Chicago	ÇAGLAR ÇAGLAR Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. (2011): 1827 - 1847.
MLA	ÇAGLAR ÇAGLAR Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. , 2011, ss.1827 - 1847.
AMA	ÇAGLAR Ç Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. . 2011; 1827 - 1847.
Vancouver	ÇAGLAR Ç Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. . 2011; 1827 - 1847.
IEEE	ÇAGLAR Ç "Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi." , ss.1827 - 1847, 2011.
ISNAD	ÇAGLAR, ÇAGLAR. "Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi". (2011), 1827-1847.

APA	ÇAGLAR Ç (2011). Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 1827 - 1847.
Chicago	ÇAGLAR ÇAGLAR Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 11, no.4 (2011): 1827 - 1847.
MLA	ÇAGLAR ÇAGLAR Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.11, no.4, 2011, ss.1827 - 1847.
AMA	ÇAGLAR Ç Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2011; 11(4): 1827 - 1847.
Vancouver	ÇAGLAR Ç Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2011; 11(4): 1827 - 1847.
IEEE	ÇAGLAR Ç "Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11, ss.1827 - 1847, 2011.
ISNAD	ÇAGLAR, ÇAGLAR. "Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 11/4 (2011), 1827-1847.