Kent Strüktürü ile tapınma yapıları arasındaki ilişki Bağlamında ayvalık Hamidiye Camisi

Yıl: 2011 Cilt: 7 Sayı: 11-12 Sayfa Aralığı: 15 - 39 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Kent Strüktürü ile tapınma yapıları arasındaki ilişki Bağlamında ayvalık Hamidiye Camisi

Öz:
Ayvalık, 1923 Mübadelesi’nde bütünüyle Türkleştirilinceye kadarki 18. ve 19. yüzyıllar boyunca Rum nüfusun çoğunlukta olduğu ve Rum kültürünün yeşerdiği bir Osmanlı kentidir. Bahsi geçen zaman diliminde Ayvalık’ın kentsel morfolojisinin oluşmasında ve gelişmesinde coğrafi özellikler kadar Rum dönemi tapınma yapıları, yani kiliseler etkili olmuştur. Kent morfolojisinin oluşumundan çok sonra, strüktüre eklenen islam dinine ait bir tapınma yapısı vardır. 19. yüzyılın ikinci yarısında Sultan Abdülhamid tarafından inşa ettirilen Hamidiye Camisi ilk bakışta olağandışı görünen yerleşim seçimiyle kentin mevcut dokusuna küçük gibi görülebilecek ancak simgesel değeri yüksek ve önemli bir katkı yapar. Hamidiye Camisi, kentte o dönemde ikamet eden çok az sayıdaki müslüman cemaate hizmet etmekten öte, özellikle kentin strüktüründe edindiği kritik konumuyla; özerk bir yönetime sahip kent devleti olmanın sağladığı ekonomik ve kültürel refah döneminin ardından gelen 1821 isyanı sonrasında, Ayvalık’ta idareyi ele alan merkezi yönetimin, yani Osmanlı Payitahtlığının iktidarının simgesel bir göstergesi gibidir
Anahtar Kelime: geç osmanlı dönemi osmanlı mimarlığı kentsel tarih kentsel biçim anıtsal yapılar sosyokültürel yapı ayvalık endüstriyel yapılar cami sosyoekonomik tarih 19. Yüzyıl dini yapılar yer seçimi Hamidiye Camii kentsel doku rumlar referans noktaları

Konular: Arkeoloji Tarih Siyasi Bilimler Coğrafya Kültürel Çalışmalar Sanat

The Hamidiye Mosque in the context of interaction between urban structure and religious buildings in Ayvalık

Öz:
Ayvalık is an unusual Ottoman town because of its history. In the early-tweentieth century, the town was turkized after being under the influence of Greek population and culture along for approximately two century time. In Greek period in Ayvalık, churches, which are serving as cores, provide the dwellings to grow in their surroundings like in many Christian towns. Analysing the settlements around these churches, it can be seen that the street fabric and building blocks are formed around the churches. The Hamidiye Mosque dated to the late-nineteenth century, and which was built by Sultan Abdülhamid the Second, is a small but symbolically important addition to Ayval›k’s urban structure. This mosque which was built with the impact of the Greek revolution in 1821 seems to have a symbolic attitude embodying the power of the central government rather than serving as a congregational place for the muslim community; the power of imperial capital, taking the rule over, following the mutiny, which came after a period of economical and cultural prosperity provided by the autonomy of a city-state.
Anahtar Kelime: religious buildings site selection Hamidiye Mosque urban pattern ottoman greeks landmarks late ottoman period ottoman architecture urban history urban morphology monumental buildings socio-cultural structure ayvalik industrial buildings mosque socio-economic history 19th Century

Konular: Arkeoloji Tarih Siyasi Bilimler Coğrafya Kültürel Çalışmalar Sanat
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aka, D. 1944. Ayvalık’ın İktisadi Coğrafyası. İstanbul: Ülkü Matbaası.
  • Akın, Nur. 1996. Tarihi Yarımada’nın Haliç Silüeti. Prof. Doğan Kuban’a Armağan, yayına hazırlayanlar: Ahunbay, Z., Mazlum, D. ve Eyüpgiller, K., 129-134. İstanbul: Eren Yayınevi.
  • Aktepe, Halit M. 1994. Ayvalık’ta Dini Yapıların Fiziksel Çevre Etkenlerine Bağlı Oluşumu. Yayınlanmamı ş Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi.
  • Arıkan, Zeki. 1988. 1821 Ayvalık İsyanı. Belleten 52: 571-601. İstanbul. Arnheim, Rudolf. 1974. Art and Visual Perception. Los Angeles: University of California Press.
  • Avcıoğlu, Doğan. 1976. Milli Kurtuluş Tarihi, İstanbul: Tekin Yayınevi.
  • Bayraktar, Bayram. 1998. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Ayvalık Tarihi. Ankara: Atarük Araştırma Merkezi Yayını.
  • Burelli, A.R. 1987. Vision and Representation of Urban Space. A.A.R.P. Environmental Design: Journal of the Islamic Environmental Design Research Centre, 1-2: 42-51.
  • Castex, J. – P. Panerai 2005. Kentsel Mekanın Yapısı Üzer ine Notlar. Selçuk Batur için Mimarlık Yazıları. İstanbul: TMMOB Mimarlar Odası Yayını.
  • Cengizkan, A. 2004. Mübadele Belgelerinde Ayvalık. 1. Ege’nin İki Yakası Konferansı, Ayvalık – Türkiye, Ekim 28-30.
  • Clogg, R. 1972. Two Accounts of the Academy of Ayvalık (Kdonies) in 1918-19. Revue Des Etudes Sud-Est Europiennes X 4: 634-635. Bucarest.
  • Çantay, Gönül. 2002. Osmanlı Külliyelerinin Kuruluşu. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
  • Eliot, Charles. 1965. Turkey in Europa. London: Routledge.
  • Erdeha, Kamil. 1974. Tarih Boyunca Türk-Yunan İlişkileri. Mülkiyeliler Birliği Dergisi cilt 5 no 36: 2-7. Ankara.
  • Erken Sabih. 1977. Türkiye’de Vakıf Abideler ve Eski Eserler, cilt 2. Ankara: Vakışar Genel Müdürlüğü Yayınları.
  • Evliya Çelebi. 2003. Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi: İstanbul, 1. Cilt 1. Kitap (haz. S.A. Kahraman – Y. Dağlı). İstanbul.
  • Guidoni, E. 1987. Sinan's Construction of the Urban Panorama. A.A.R.P. Environmental Design: Journal of the Islamic Environmental Design Research Centre, 1-2.
  • http://www.sehirler.net/resim-balikesir-resimleri-9-ayvalik- 1372.htm (Erişim tarihi: Mayıs 2009).
  • Karpat, Kemal H. 1978. Ottoman Population Records and the Census of 1881/1882-1893. Internatioal Journal of Middle East Studies, vol.9 no.3: 237- 274. Cambridge University Press.
  • Kıyak, Aslı. 1997. Kentin Biçimsel ve Mekansal Kurgusunun Çözümlenmesine Dair Bir Yöntem Önerisi ve Ayvalık Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi.
  • Kostoff, Spiro. 1991. The City Shaped, Urban Patterns and Meanings Through History. London: Thames and Hudson.
  • Kuban Doğan. 1970. İstanbul’un Tarihi Yapısı, Mimarlık 1970 (5): 26-48.
  • Lynch, Kevin. 1960. The Image of the City. Cambridge- Massachusetts: The MIT Press.
  • Müller-Wiener, Wolfgang. 1985. Stadtbild und Staedtisches Leben, Türkischer Kunst und Kultur aus Osmanischer Zeit, 130-139. Recklinghausen: Verlag Aurel Bongers.
  • Psarros, D. E. 2004. Kydonies-Ayvalık’ın Kentsel Tarihi. 1. Ege’nin İki Yakası Konferansı, Ayvalık – Türkiye, Ekim 28-30.
  • Rossi, Aldo. 2003. fiehrin Mimarisi. İstanbul: Kanat Yayınları.
  • Tanman, Baha. 2009. Sözlü görüşme.
  • Tekeli, İlhan. 1992. Ege Bölgesinde Yerleşme Sisteminin 19. Yüzyıldaki Değişimi. Ege Mimarlık 1992/3-4: 78-83. İzmir.
  • Terzi, Esra 2007. The 19th Century Olive Oil Industry in Ayvalık and Its Impact on the Settlement Pattern, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
  • Toynbee, Arnold Joseph. 1970. The Western Question in Greece and Turkey A Study In the Contact of Civilisations. New York: Houghton Mifşin Company.
  • Turan, Güven. 2008. Mübadelede Ayvalık, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi.
  • Uztuğ, Ece 2006. Ayvalık Merkezi Kentsel Sit Alanında Tarihi Çevre Korumaya Yönelik Bir Araştırma ve Sıhhileştirme Önerisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi.
  • Yıldırım Gönül, B. 2004. Geleneksel Ayvalık Konutları ve Mübadele, 1. Ege’nin İki Yakası Konferansı, Ayvalık – Türkiye, Ekim 28-30.
  • Yorulmaz, Ahmet. 2005. Ayvalık’ı Gezerken, İstanbul: Dünya Yayıncılık.
APA ÖZEL M (2011). Kent Strüktürü ile tapınma yapıları arasındaki ilişki Bağlamında ayvalık Hamidiye Camisi. , 15 - 39.
Chicago ÖZEL MEHMET KEREM Kent Strüktürü ile tapınma yapıları arasındaki ilişki Bağlamında ayvalık Hamidiye Camisi. (2011): 15 - 39.
MLA ÖZEL MEHMET KEREM Kent Strüktürü ile tapınma yapıları arasındaki ilişki Bağlamında ayvalık Hamidiye Camisi. , 2011, ss.15 - 39.
AMA ÖZEL M Kent Strüktürü ile tapınma yapıları arasındaki ilişki Bağlamında ayvalık Hamidiye Camisi. . 2011; 15 - 39.
Vancouver ÖZEL M Kent Strüktürü ile tapınma yapıları arasındaki ilişki Bağlamında ayvalık Hamidiye Camisi. . 2011; 15 - 39.
IEEE ÖZEL M "Kent Strüktürü ile tapınma yapıları arasındaki ilişki Bağlamında ayvalık Hamidiye Camisi." , ss.15 - 39, 2011.
ISNAD ÖZEL, MEHMET KEREM. "Kent Strüktürü ile tapınma yapıları arasındaki ilişki Bağlamında ayvalık Hamidiye Camisi". (2011), 15-39.
APA ÖZEL M (2011). Kent Strüktürü ile tapınma yapıları arasındaki ilişki Bağlamında ayvalık Hamidiye Camisi. Tasarım+Kuram, 7(11-12), 15 - 39.
Chicago ÖZEL MEHMET KEREM Kent Strüktürü ile tapınma yapıları arasındaki ilişki Bağlamında ayvalık Hamidiye Camisi. Tasarım+Kuram 7, no.11-12 (2011): 15 - 39.
MLA ÖZEL MEHMET KEREM Kent Strüktürü ile tapınma yapıları arasındaki ilişki Bağlamında ayvalık Hamidiye Camisi. Tasarım+Kuram, vol.7, no.11-12, 2011, ss.15 - 39.
AMA ÖZEL M Kent Strüktürü ile tapınma yapıları arasındaki ilişki Bağlamında ayvalık Hamidiye Camisi. Tasarım+Kuram. 2011; 7(11-12): 15 - 39.
Vancouver ÖZEL M Kent Strüktürü ile tapınma yapıları arasındaki ilişki Bağlamında ayvalık Hamidiye Camisi. Tasarım+Kuram. 2011; 7(11-12): 15 - 39.
IEEE ÖZEL M "Kent Strüktürü ile tapınma yapıları arasındaki ilişki Bağlamında ayvalık Hamidiye Camisi." Tasarım+Kuram, 7, ss.15 - 39, 2011.
ISNAD ÖZEL, MEHMET KEREM. "Kent Strüktürü ile tapınma yapıları arasındaki ilişki Bağlamında ayvalık Hamidiye Camisi". Tasarım+Kuram 7/11-12 (2011), 15-39.