Nükte ve nüktenin aracı olan edebî sanatlar
Yıl: 2011 Cilt: 6 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 163 - 182 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Nükte ve nüktenin aracı olan edebî sanatlar
Öz: Divan şiiri söz ve sözün değeri üzerine kurulmuştur. Bu yüzden divan şairi, sözü en veciz ve en etkili bir şekilde söyleme çabası içinde olmuştur. Sözün değeri, içinde barındırdığı anlam zenginliğinde, çağrışımda, nüktede aranmıştır. Şairlik yeteneği de nükteci, nükteden anlayan, nükte bilen vb. vasıflarla değerlendirilmiştir. Dolayısıyla şair en güzel ve etkileyici ifadeyi bulmak için edebî sanatlara başvurmuştur. Bu yüzden divan şiirinde mana, mazmun ve nükte iç içe geçmiş şekilde karşımıza çıkmaktadır. Bu yazıda mana ve mazmunun nükte ile ilgisi kısaca ele alındıktan sonra nüktenin aracı olan edebî sanatlar örneklerle değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelime: Witticism and literary arts as a vehicle of witticism
Öz: Divan poetry is based on saying and the importance of saying. That is why, Divan poetry has aimed to produce language in the most effective and metaphorical way. The value of saying has been evaluated according to the meaning hidden in it, association and wit. The artistry and the talent of the poet resulted in his accociation with the adjective witty. Therefore, the poet has consulted literary arts in order to be able to achieve the most eloquent and effective expression. Thus, meaning, witticism and mazmun are closely interwoven in Divan poetry. In this article, literary arts that are used to create witticism have been studied following the evaluation of meaning and mazmun in relation to witticism.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
- AK, Coşkun (2001) Bağdatlı Rûhî Divanı, C.I-II, Uludağ Üniversitesi Basımevi, Bursa
- AKKUŞ, Metin (1993) Nef„î Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara
- AKSOYAK İsmail Hakkı (2006) Ahmed-i Yesevî‟nin Üsküplü Bir Takipçisi Üsküplü Atâ, Tuhfetü‟l-Uşşâk, Bizim Büro Yayınları, Ankara
- AKYÜZ Kenan, vd. (1990) Fuzulî Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara
- ANDREWS G.Walter (2009) Şiirin Sesi Toplumun Şarkısı, İletişim Yayınları, İstanbul
- BİLKAN Ali Fuat (1997) Nâbî Divânı, MEB Yayınları, İstanbul
- BİLKAN Ali Fuat (1998) Nâbî Hikmet-Şair-Tarih, Akçağ Yayınları, Ankara
- BİLKAN Ali Fuat (2000) Türk Edebiyatında Mu‟ammâ, Akçağ Yayınları, Ankara
- BİLKAN Ali Fuat (2007) Nâbî Hayatı Sanatı Eserleri, Akçağ Yayınları, Ankara
- COŞKUN Menderes (2007) Sözün Büyüsü Edebî Sanatlar, Dergâh Yayınları, İstanbul
- COŞKUN Menderes (2011) “Klasik Türk ġairinin Poetikası Üzerine”, Bilig, Kış, Sayı:56, s.57-80.
- ÇAĞIN Şerife (2007) Bir Hiciv Ustası Şair Eşref, Dergâh Yayınları, İstanbul
- ÇETİNKAYA Ülkü (2011) “Divan Şiirinden Örneklerle Mübalağa Sanatının Mizahla İlişkisi”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 6/2 Spring 2011, p. 39-74.
- ÇAVUŞOĞLU Mehmed, M. Ali Tanyeri (1981), Hayretî Divanı, İstanbul Ünv. Edebiyat Fak. Yayınları, İstanbul
- ÇAVUŞOĞLU Mehmed, M. Ali Tanyeri (1989) Üsküplü İshak Çelebi Divanı, Mimar Sinan Ünv. Yayınları, İstanbul
- ÇAVUŞOĞLU Mehmed (1977), Yahya Bey Divanı, İstanbul Ünv. Edebiyat Fak. Yayınları, İstanbul
- ÇAVUŞOĞLU Mehmed (1999) “16.Yüzyılda Divan Edebiyatı: Divan Edebiyatında Şiir Kavramı”, Osmanlı Divan Şiiri Üzerine Metinler (Haz. Mehmet Kalpaklı), YKY, İstanbul
- ÇAVUŞOĞLU Mehmet (2003) Divanlar Arasında, Kitabevi Yayınları, İstanbul
- DİLÇİN Cem (2005) Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara
- ERGUN Saadeddin Nüzhet (1935) Bakî Hayatı ve Şiirleri, Suhulet Kitap Yurdu, Bozkurt Matbaası, İstanbul
- ERÜNSAL İsmail (1983) The Life and works of Taci-zade Ca„fer Çelebi: with critical edition of his Divan. İstanbul: İÜEF Üniversitesi,
- HORATA Osman (1988) “Ses, Anlam Bütünlüğü ve Gazel-i Tecnisler”, Doğu Akdeniz Ünv. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Sayı:1, s.65-75.
- Hüseyin Kazım Kadri (1943a) Türk Lügati, 3.cilt, Cumhuriyet Matbaası, İstanbul
- Hüseyin Kazım Kadri (1943b) Türk Lügati, 4.cilt, Cumhuriyet Matbaası, İstanbul
- İSEN Mustafa, vd. (2009) Eski Türk Edebiyatı El Kitabı, Grafiker Yayınları, Ankara
- KAHRAMANOĞLU Kemal (2006) Divan Şiiri Değişen Dünyada Kaybolmuş Paradigma, Çizgi Kitabevi, Konya
- KAM Ömer Ferit (2008) Divan Şiirinin Dünyasına Giriş Âsâr-ı Edebiyye Tedkîkâtı, (Haz. Halil Çeltik), Birleşik Yayınları, Ankara
- KOCAKAPLAN İsa (2007) Açıklamalı Edebî Sanatlar, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, İstanbul
- KOÇ Turan (2009) İslam Estetiği, İSAM Yayınları, İstanbul
- KORTANTAMER Tunca (ty) Eski Türk Edebiyatı Makaleler, Kültür Bakanlığı, e-kitap, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-20270/h/eskiturkedebiyati.pdf
- KURNAZ Cemal (2007) Osmanlı Şair Okulu, Birleşik Yayınları, Ankara
- KÜÇÜK Sabahattin (1994) Bâkî Divânı (Tenkitli Basım), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara
- KÜLEKÇİ Numan (1995) Açıklamalar ve Örneklerle Edebî Sanatlar, Akçağ Yayınları, Ankara
- LEVEND Agâh Sırrı (1984) Divan Edebiyatı Kelimeler ve Remizler Mazmunlar ve Mefhumlar, Enderun Kitabevi, İstanbul
- LEVEND Agâh Sırrı (2008) Türk Edebiyatı Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara
- MACİT Muhsin (1994) Nedîm Divanı, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara
- MENGİ Mine (1995) Mesihî Divanı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara
- MENGİ Mine (2000a) “Divan Şairinin Dilindeki Edebiyat Terimleri”, Divan Şiiri Yazıları, Akçağ Yayınları, Ankara
- MENGİ Mine (2000b) “Divan Şiir Dilindeki Mana, Mazmun, Nükte Kelimeleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Divan Şiiri Yazıları, Akçağ Yayınları, Ankara
- MERMER Ahmet, Neslihan Koç Keskin (2005) Eski Türk Edebiyatı Terimler Sözlüğü, Akçağ Yayınları, Ankara
- MUM Cafer (2004) Halepli Edîb Divanı (İnceleme-Tenkitli Metin-Cinaslar Sözlüğü), Hacettepe Üniversitesi, Doktora Tezi, Ankara
- OKUYUCU Cihan (2006) Divan Edebiyatı Estetiği, LM Yayınları, İstanbul
- ONAY Ahmet Talat (2007) Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü, (Haz. Cemal Kurnaz), Birleşik Yayınları, Ankara
- ÖZTEKİN Özge (1997) Rasih Divanı, Hacettepe Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, Ankara
- ÖZTOPRAK Nihat (2000) “Halk ve Divan Şiirinde Cinas Sanatının Karşılaştırılması Üzerine Bir Deneme”, Türk Kültürü İncelemeleri, İstanbul, s.155-174.
- PALA İskender (1995) Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Akçağ Yayınları, Ankara
- PALA İskender (1999) “Mazmunun Mazmunu”, Osmanlı Divan Şiiri Üzerine Metinler (haz. Mehmet Kalpaklı), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, s.399-402.
- PARLATIR İsmail (2009) Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Yargı Yayınları, Ankara
- SARAÇ M. A.Yekta (2006) Osmanlı‟nın Şiiri, 3F Yayınları, İstanbul
- ŞENTÜRK, Ahmet Atilla (1995) Klasik Osmanlı Edebiyatı Tiplerinden Rakib‟e Dair, Enderun Kitabevi, İstanbul
- Tahir‟ül- Mevlevî (1994) Ebebiyat Lügatı, (Haz.Kemal Edip Kürkçüoğlu), Enderun Kitabevi, İstanbul
- TARLAN A. Nihat (1963), Necati Beg Divânı, MEB Yayınları, İstanbul
- TARLAN A. Nihat (1967) Zatî Divanı, 1.Cilt, İstanbul Ünv. Edebiyat Fak. Yayınları, İstanbul
- TARLAN A. Nihat (1992) Hayâlî Bey Divânı, Akçağ Yay. Ankara
- TARLAN Ali Nihat (1966) Ahmet Paşa Divanı, MEB Yay. İstanbul
- TULUM A. Mertol - M. Ali Tanyeri (1977) Nev`î Divanı, İstanbul Ünv. Edebiyat Fak. Yayınları, İstanbul
- Türkçe Sözlük (2005) Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara
- UÇAR Şahin (1995) Varlığın Mânâ ve Mazmunu, İz Yayıncılık, İstanbul
- UYSAL R. Selçuk (2010) Belegat ve Edebî Sanatlar Lügati, Doğu Kitabevi, İstanbul
- ÜNVER İsmail (1991) “Övgü ve Yergi Şairi Nef‟î”, Ölümünün Üçyüzellinci Yılında Nef‟î, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara.
| APA | GÖNEL H (2011). Nükte ve nüktenin aracı olan edebî sanatlar. , 163 - 182. |
| Chicago | GÖNEL Hüseyin Nükte ve nüktenin aracı olan edebî sanatlar. (2011): 163 - 182. |
| MLA | GÖNEL Hüseyin Nükte ve nüktenin aracı olan edebî sanatlar. , 2011, ss.163 - 182. |
| AMA | GÖNEL H Nükte ve nüktenin aracı olan edebî sanatlar. . 2011; 163 - 182. |
| Vancouver | GÖNEL H Nükte ve nüktenin aracı olan edebî sanatlar. . 2011; 163 - 182. |
| IEEE | GÖNEL H "Nükte ve nüktenin aracı olan edebî sanatlar." , ss.163 - 182, 2011. |
| ISNAD | GÖNEL, Hüseyin. "Nükte ve nüktenin aracı olan edebî sanatlar". (2011), 163-182. |
| APA | GÖNEL H (2011). Nükte ve nüktenin aracı olan edebî sanatlar. Turkish Studies (Elektronik), 6(4), 163 - 182. |
| Chicago | GÖNEL Hüseyin Nükte ve nüktenin aracı olan edebî sanatlar. Turkish Studies (Elektronik) 6, no.4 (2011): 163 - 182. |
| MLA | GÖNEL Hüseyin Nükte ve nüktenin aracı olan edebî sanatlar. Turkish Studies (Elektronik), vol.6, no.4, 2011, ss.163 - 182. |
| AMA | GÖNEL H Nükte ve nüktenin aracı olan edebî sanatlar. Turkish Studies (Elektronik). 2011; 6(4): 163 - 182. |
| Vancouver | GÖNEL H Nükte ve nüktenin aracı olan edebî sanatlar. Turkish Studies (Elektronik). 2011; 6(4): 163 - 182. |
| IEEE | GÖNEL H "Nükte ve nüktenin aracı olan edebî sanatlar." Turkish Studies (Elektronik), 6, ss.163 - 182, 2011. |
| ISNAD | GÖNEL, Hüseyin. "Nükte ve nüktenin aracı olan edebî sanatlar". Turkish Studies (Elektronik) 6/4 (2011), 163-182. |
