Cumhuriyet dönemi ortaokul tarih programlarına yönelik bir analiz: Politik ve ideolojik yaklasımların programlara yansıması

KESKİN, YUSUF

Cumhuriyet dönemi ortaokul tarih programlarına yönelik bir analiz: Politik ve ideolojik yaklasımların programlara yansıması

Yusuf KESKİN (Sakarya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Sakarya, Türkiye)

Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik)

1 1

Yıl: 2012 Cilt: 11 Sayı: 40 Sayfa Aralığı: 109 - 128 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Cumhuriyet dönemi ortaokul tarih programlarına yönelik bir analiz: Politik ve ideolojik yaklasımların programlara yansıması

Öz:

Ulus-devletlerde vatandaslık eğitimi genel ve zorunlu olup görünürde amaç demokratik bireyler yetistirmektir. Okullarımızda zorunlu olarak okutulan Tarih dersi bu amaca en çok hizmet eden derslerden biridir. Bu nedenle, gerek Dünyada gerekse de ülkemizde hazırlanan Tarih programlarına politik ve ideolojik anlayısların yansıtıldığı bilinmektedir. Bu çalısmada, ortaokul programlarında yer verilen Tarih konularının, 1920’den günümüze gelisimi ile birlikte politik ve ideolojik anlayısların programlara yansıma düzeyi tespit edilmeye çalısılmıstır. Kronolojik bir sıranın takip edildiği çalısmada ortaokul programları ile siyasal uygulamalar eslestirilmis ve belirli kırılma noktaları tespit edilmistir. Bu kırılma noktaları ülkemizde gerek politik, gerekse de eğitimsel açıdan devrim niteliği tasıyan olaylardır. Arastırmada tarihsel yöntem kullanılmıstır. Arastırmada tarihsel yöntem kullanıldığından veri kaynakları; 1923’ten günümüze yayınlanmıs ortaokul programları, Türk eğitim tarihi üzerine yapılan arastırmalar, Tarih öğretimi ve programları üzerine yazılan elestiri veya açıklayıcı nitelikteki eserlerdir. Programlar incelenirken tarihsel yöntem içinde yer alan doküman analizi (belgesel tarama) tekniği kullanılmıstır. Arastırma sonucunda Cumhuriyet döneminde yayınlanmıs ortaokul Tarih programlarına yayınlandıkları dönemin siyasal-ideolojik anlayısının yansıtıldığı ve incelenen dönemlere göre ortaokul Tarih programlarının değisim gösterdiği tespit edilmistir.

Anahtar Kelime:

Analysis for secondary school history curriculums in the republican period: Reflection of the political and ideological approaches to curriculums

Öz:

The citizenship education is general and compulsory in nation-states and apparent purpose is to educate individuals. The history lesson taught in our schools as a compulsory lesson is one of the lessons mostly serving to this purpose. For this reason, it is known that political and ideological understandings are reflected to the history curriculums prepared both in the world and in Turkey. In this study, it is attempted to determine development of history lessons at secondary school curriculums from 1923 to present, and reflection level of political and ideological understandings to the curriculums. In this study where chronological sequence has been followed, secondary school curriculums and political practices have been matched and specific break points have been identified. Such break points are revolutionary events in our country in terms of either political or educational. In this study, historical method has been used. data sources are secondary school curriculums published from 1923 to present, researches made on Turkish educational history, critics written on history education of curriculums, or explanatory works. The document analysis (documentary screening) technique included in historical method was used while curriculums have been examined. At the end of the study, it is found out that political-ideological understanding of that period are reflected to the secondary school history books published in Republican Period, and secondary school history curriculums have changed according to examined periods.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akyüz, Y. (1999). Türk Eğitim Tarihi. Genisletilmis 7. Baskı. İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
Copeaux, E. (2003). “Türkiye’de 1931-19932 Arasında Tarih Ders Kitapları”, Tarih Eğitimine Elestirel Yaklasımlar. Yay. Haz. O. Köymen. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, 107-113.
Cicioğlu, H. (1982). Türkiye Cumhuriyetinde İlk ve Ortaöğretim (Tarihi Gelisimi). Ankara: Anakara Üniversitesi DTCF Yayınları.
Demircioğlu, İ. H. (2007). Tarih Öğretiminde Öğrenci Merkezli Yaklasımlar. Ankara: Anı Yayıncılık.
Devellioğlu, F. (1995). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. 12. Baskı. Ankara: Aydın Kitabevi.
Dilek, D. (2007). Tarih Derslerinde Öğrenme ve Düsünce Gelisimi. 3. Basım. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Elbir, B. & Karakas, Ö. (2007). “Cumhuriyet Dönemi Türk Kültür ve Edebiyatında Hümanizmin Etkileri”, Turkish Studies İnternational Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish and Turkic, 2/4: 381-392.
Ergin, O. (1943). Türkiye Maarif Tarihi Cilt: 5. İstanbul: Osmanbey Matbaası.
Ersanlı, B. (2003). İktidar ve Tarih Türkiye’de “Resmi Tarih” Tezinin Olusumu (1929-1937). İstanbul: İletisim Yayınları.
Ertürk, E. (2007). Ders Kitaplarında Toplum, Yurttaslık, Vatanseverlik ve Ekonomi Anlayısının Dönüsümü: 1997 ve 2004 İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Kitapları Üzerine Bir İçerik Analizi. Yayınlanmamıs yüksek lisans tezi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Gök, F. (1999). “75 Yılda İnsan Yetistirme Eğitim ve Devlet”, 75 Yılda Eğitim. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 1-8.
İlk, Orta Tedrisat Mektepleri Müfredat Programı (1338). Ankara: Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti Umur-ı Maarif Vekaleti.
Kaptan, S. (1991). Bilimsel Arastırma ve İstatistik Teknikleri. Gelistirilmis 11. Baskı. Ankara: Tekısık Web Ofset Tesisleri.
Karakas, Ö. (2006). Atatürk ve İnönü’nün İki Milli Eğitim Bakanı (Saffet Arıkan ve Hasan Ali Yücel) Dönemi’nde Kültür Siyaseti. Yayınlanmamıs yüksek lisans tezi. Ege Üni. Sosyal Bilimler Ens.Türkiye Cumhuriyeti Tarihi ABD, İzmir.
Karasar, N. (1998). Bilimsel Arastırma Yöntemi. 8. Basım. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Keskin, Y. (2002). II. Mesrutiyet’ten Günümüze Kadar Uygulanmıs Olan Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Analizi ve Karsılastırılması. Yayınlanmamıs yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Keskin, Y. (2008). Türkiye’de Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarında Değerler Eğitimi: Tarihsel Gelisim, 1998 ve 2004 Programlarının Etkililiğinin Arastırılması. Yayınlanmamıs doktora tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Keskin, Y. (2010). “Milli Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel Döneminde Ortaokul-Lise Tarih Programları ve Ders Kitaplarındaki Dönüsüm”, I. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu, 16-18 Haziran, Erzurum.
Keskin, Y. & Keskin, S. C. (2011). “Amerika Birlesik Devletleri”, Farklı Ülkelerin Sosyal Bilgiler Öğretim Programları. Edit. C. Öztürk. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 75-106.
Koçak, K. (2009). “Cumhuriyet Dönemi Hükümet Programlarının Tarih Eğitimine Yansımaları”, emakale, http://www.tarihportali.net adresinden 15.09.2011 tarihinde alınmıstır.
MEB (1973). Ortaokul Sosyal Bilgiler, Fen Bilgisi ve Matematik Müfredat Programı. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
MEB (1981). Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Dersi Öğretim Programı. Tebliğler Dergisi. Sayı: 2087.
MEB (1995). Ortaokul Programı (İlköğretim II. Kademe). MEB İlköğretim Genel Müdürlüğü. İkinci Basılıs. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
MEB (1998). “İlköğretim Okulu Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı”. Tebliğler Dergisi. Sayı: 2487, 531–568.
MEB (2008). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı. http://programlar.meb.gov.tr adresinden 21.07.2009 tarihinde alınmıstır.
Oktay, A. (2010). “21. Yüzyılda Yeni Eğilimler ve Eğitim”, 21. Yüzyılda Eğitim ve Türk Eğitim Sistemi. Ankara: Pegem Akademi, 1-19.
Ortaokul Programı (1938). T.C. Kültür Bakanlığı. İstanbul: Devlet Basımevi.
Ortaokul Programı (1949). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
Özyurt, C. (2008). “Küresellesme, Ulusal Eğitim ve Siyasal Toplumsallasma”, 21. Yüzyılda Kimlik, Vatandaslık ve Tarih Eğitimi. Edit. M. Safran & D. Dilek. Ankara: Yeni İnsan Yayınevi, 211- 227.
Sakaoğlu, N. (1992). Cumhuriyet Dönemi Eğitim Tarihi. İstanbul: İletisim yayınları.
Sorguç, B. (1983). “Cumhuriyet ve 60’ıncı Yılında Eğitim”, Milli Eğitim, 62, 9–16.
Seker, K. (2006). İnönü Dönemi Kültür Hayatı (1938-1950). Yayınlanmamıs doktora tezi. Süleyaman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
Simsek, A. (2007), Türkiye'de tarih öğretimin ulusallığı ve Avrupa merkezcilik”. Türkiye Sosyal Arastırmalar Dergisi, 11 (1): 9–38.
Toruk, İ. (2005). “Türkiye'de 1990-2000 Yılları Arasında Sosyo-Ekonomik Ortamın Ve Kültürel Hayatın Reklamlar Üzerinden Temsili”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Konya: Selçuk Üniversitesi, 14; 493-508.
Vella, Y. (2001). “Yaratıcı Tarih Öğretimi”. Milli Eğitim Dergisi. Çev. Bahri Ata. Ankara: MEB Yayınları, 150. http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/150/vella_ata.htm adresinden 15.07.2009 tarihinde alınmıstır.
Yapıcı, M. (2004). “İdeoloji ve Eğitim”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. ISSN: 1303-5134, edergi, http://www.insanbilimleri.com adresinden 16.09.2011 tarihinde alınmıstır.
Yıldırım A. & Simsek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Arastırma Yöntemleri. Sekizinci Baskı. Ankara: Seçkin yayıncılık.
Yiğit, A. A. (1992). İnönü Dönemi Eğitim ve Kültür Politikası. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
Yücel, H. A. (1994). Türkiye’de Orta Öğretim. T.C. Kültür Bakanlığı. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi.

APA	KESKİN Y (2012). Cumhuriyet dönemi ortaokul tarih programlarına yönelik bir analiz: Politik ve ideolojik yaklasımların programlara yansıması. , 109 - 128.
Chicago	KESKİN YUSUF Cumhuriyet dönemi ortaokul tarih programlarına yönelik bir analiz: Politik ve ideolojik yaklasımların programlara yansıması. (2012): 109 - 128.
MLA	KESKİN YUSUF Cumhuriyet dönemi ortaokul tarih programlarına yönelik bir analiz: Politik ve ideolojik yaklasımların programlara yansıması. , 2012, ss.109 - 128.
AMA	KESKİN Y Cumhuriyet dönemi ortaokul tarih programlarına yönelik bir analiz: Politik ve ideolojik yaklasımların programlara yansıması. . 2012; 109 - 128.
Vancouver	KESKİN Y Cumhuriyet dönemi ortaokul tarih programlarına yönelik bir analiz: Politik ve ideolojik yaklasımların programlara yansıması. . 2012; 109 - 128.
IEEE	KESKİN Y "Cumhuriyet dönemi ortaokul tarih programlarına yönelik bir analiz: Politik ve ideolojik yaklasımların programlara yansıması." , ss.109 - 128, 2012.
ISNAD	KESKİN, YUSUF. "Cumhuriyet dönemi ortaokul tarih programlarına yönelik bir analiz: Politik ve ideolojik yaklasımların programlara yansıması". (2012), 109-128.

APA	KESKİN Y (2012). Cumhuriyet dönemi ortaokul tarih programlarına yönelik bir analiz: Politik ve ideolojik yaklasımların programlara yansıması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), 11(40), 109 - 128.
Chicago	KESKİN YUSUF Cumhuriyet dönemi ortaokul tarih programlarına yönelik bir analiz: Politik ve ideolojik yaklasımların programlara yansıması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik) 11, no.40 (2012): 109 - 128.
MLA	KESKİN YUSUF Cumhuriyet dönemi ortaokul tarih programlarına yönelik bir analiz: Politik ve ideolojik yaklasımların programlara yansıması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), vol.11, no.40, 2012, ss.109 - 128.
AMA	KESKİN Y Cumhuriyet dönemi ortaokul tarih programlarına yönelik bir analiz: Politik ve ideolojik yaklasımların programlara yansıması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik). 2012; 11(40): 109 - 128.
Vancouver	KESKİN Y Cumhuriyet dönemi ortaokul tarih programlarına yönelik bir analiz: Politik ve ideolojik yaklasımların programlara yansıması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik). 2012; 11(40): 109 - 128.
IEEE	KESKİN Y "Cumhuriyet dönemi ortaokul tarih programlarına yönelik bir analiz: Politik ve ideolojik yaklasımların programlara yansıması." Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), 11, ss.109 - 128, 2012.
ISNAD	KESKİN, YUSUF. "Cumhuriyet dönemi ortaokul tarih programlarına yönelik bir analiz: Politik ve ideolojik yaklasımların programlara yansıması". Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik) 11/40 (2012), 109-128.