Keşif ve tamir belgelerinin Osmanlı iktisat tarihi araştırmaları açısından önemi (Konya şer’iye sicillerinden örneklerle)
Yıl: 2010 Cilt: 0 Sayı: 27 Sayfa Aralığı: 1 - 26 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Keşif ve tamir belgelerinin Osmanlı iktisat tarihi araştırmaları açısından önemi (Konya şer’iye sicillerinden örneklerle)
Öz: Arşivlerimizde birçok defter ve belge koleksiyonunda, özellikle tapu tahrir defterlerinde sosyal ve iktisadi tarih araştırmaları açısından analizler, değerlendirmeler yapılabilecek ve anlamlı sonuçlar çıkarılabilecek sayısal veriler ile iktisadi, mali bilgiler mevcuttur. Bunlara şer’iye sicillerindeki sayısal ve ekonomik veriler içeren onlarca belge türünü de ilave etmek gerekir. Zira şer’iye sicillerindeki tereke kayıtları, muhasebe kayıtları, istibdâl hüccetleri, narh tespitiyle ilgili belgeler, alımsatım ve icar belgeleri, vakıfların kuruluş belgesi olan ve bu kurumlarda çalışanların ücretlerini de içeren vakfiyeler Osmanlı iktisadi tarih araştırmaları açısından önemli veriler sunmaktadır. Şer’iye sicillerinde, iktisat tarihi araştırmalarında kullanılabilecek bilgiler ihtiva eden belge türlerinden biri de “keşif ve tamir hüccetleri”dir. Gerçekte bu belgeler, vakıf araştırmalarında, şehir tarihi ve kurumları incelemelerinde, sanat ve mimarlık tarihi tetkiklerinde ele alınabileceği gibi iktisat tarihi çalışmalarında da kullanılabilecek mühim tarihî vesikalar arasındadır. Hazırlanan bu makale, şer’iye sicillerinde yer alan, içeriğinde sayısal, iktisadi veriler münderic olan keşif ve tamir belgelerini çeşitli yönleriyle tanıtma amacını taşır. Ayrıca bu belgelerin Osmanlı iktisad tarihi araştırmaları açısından değerini ve kullanılabilirliğini ortaya koymayı hedefler. Bu bağlamda araştırmaya konu olan keşif ve tamir hüccetlerinin örnek belgeleri, 16-18. yüzyıl Konya Şer’iye Sicilleri arasından seçilmiştir.
Anahtar Kelime: The importance of price estimate and repair documents for research on ottoman economy (based on the şer’iye registers on Konya)
Öz: Turkish archives include many collections, especially tapu-tahrir registers, that provide numerical and economic data significant for understanding the social and economic history of the Ottoman State. One such collection is the Şeriyye registers including narh, purchase/sale/rent documents, and charters including their foundation and worker’s wages. The documents concerning price estimate and repair hujjats in the Şeriyye registers are significant for research on charters, urban history and foundation, art and architecture, history and economy, etc. Thus, the aim of this paper is to introduce the price estimate and repair documents in the Şeriyye registers by focusing on a selection of $16^{th}$ and $17^{th}$ Century Konya Şeriyye Registers.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- a-Arşiv Belgeleri
- Konya Şer’iye Sicilleri Defter Nu.: 20, 35, 36, 45, 50.
- b-Yayımlanmış Arşiv Kaynakları
- 47 Numaralı Konya Şer’iye Sicili (1128-1129/1716-1717) Transkripsiyon ve Dizin, (Haz. İzzet Sak), Konya 2006.
- 11 Numaralı Konya Şer’iye Sicili -1071-1072/1661-1662 Transkripsiyon Dizin-, (Haz. İzzet Sak), Konya 2007.
- 45 Numaralı Konya Şer’iye Sicili (1126-1127/1714-1715), (Transkripsiyon ve Dizin), (Haz. İzzet Sak, Cemal Çetin), Konya 2008.
- c-Diğer Yayınlar
- AKGÜNDÜZ, Ahmet, Şer’iye Sicilleri, c. I-II, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul 1988-1989.
- AKGÜNDÜZ, Ahmet, “Eski Hukukumuzda Vakıf Malların Tamiri ve Muhafazası”, Vakıf Haftası [11.: 1993: Ankara], Vakıflar Genel Müdürlüğü, Ankara 1994, s. 115-122.
- ATÇEKEN, Zeki, “Konya Şer'iyye Sicil Kayıtlarına Göre "Sahib-Ata Külliyesi"nin Osmanlılar Zamanında Tamirleri ve Caminin Bazı Bilinmeyen Yönleri”, Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (6), Konya 1992, s. 101-109.
- BAKIRER, Ömür, “Vakfiyelerde Binaların Tamiratı ile İlgili Şartlar ve Bunların Uygulanması”, VD, Sayı 10, Ankara 1973, s. 113-126.
- BARKAN, Ömer Lütfi, “XVI-XVIII. Asırlarda İnşaat İşlerinin Hukuki Durumu”. İktisat ve İçtimaiyat Enstitüsü Sosyal Siyaset Konferansları, 14. Kitaptan ayrıbasım. İstanbul 1963.
- BİLGİN, Arif, İstanbul Müftülüğü Şer'iyye Sicilleri Üsküdar Mahkemesi 142 No'lu Feramin ve Hüccet Defterine Göre (1622-1623) Osmanlı Ekonomisi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enst., Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1994.
- BİZBİRLİK, Alpay, Zafer Atar, “XIX. Yüzyıl Osmanlı Tarihinde Temettuat Defterlerinin Yeri: Saruhan Sancağı Mütevelli Çiftliği Temettuat Defteri Örneği”, Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Dergisi, Sayı 1, Sakarya Üniversitesi Basımevi, 2009, s. 37-57.
- ÇAYCI, Ahmet, “Arşiv Kayıtlarına Göre Konya Mahkeme Hamamı (Hamam-ı Cedîd, Yeni Hamam”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 12, Konya 2004, s. 153-177.
- ÇETİN, Atilla, “Fetva ile Tamir”, Tarih ve Düşünce, (6), Nisan 2000, s. 62-63.
- DURUKAN, Hasan, İktisat Tarihi Bakımından Malatya’ya Ait 1068/1658 ve 1130/1717 Tarihli Şer’iye Sicilleri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1989.
- DÜNDAR, Abdülkadir, “Osmanlılarda Tamir Süreci, Çeşitleri ve Bazı Selçuklu Yapılarındaki Uygulamalar”, Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi [1.: 2000: Konya], I. Cilt, Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi, Konya 2001, s. 269-280.
- EKEN, Galip, “Osmanlı Sosyo-Ekonomik Tarihinin Kaynaklarından Vakıf Muhasebe Defterleri”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, Sayı 4, İzmir 2000, s. 75-82.
- ERDOĞAN, Muzaffer, “Osmanlı Devrinde Anadolu Camilerinde Restorasyon Faaliyetleri”, VD, S. 7, İstanbul 1968, s. 149-205.
- GABRİEL, Albert, “Tarihi Türk Abidelerinin Tamiri ve İhyası, Vakıflar Genel Müdürlüğü, Ankara 1938.
- GÜRAN, Tevfik, “19. Yüzyıl Temettuat Tahrirleri”, Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik, (Derleyenler: Halil İnalcık, Şevket Pamuk), Ankara 2000, s. 61-73.
- HIZLI, Mefail, “Osmanlı Vakıf Eserlerinin İnşa, Tamir ve Restorasyonları”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5 (5), 1993, s. 219-232. http://www.tdk.org.tr, (erişim tarihi: 15.05.2011).
- İNALCIK, Halil, “Osmanlı Tarihi Hakkında Mühim Bir Kaynak”, AÜDTCF. Dergisi, I/2, Ankara 1942, s. 89–96;
- İNALCIK, Halil, “Bursa I: XV. Asır Sanayi ve Ticaret Tarihine Dair Vesikalar”, Belleten, XXIV/93, Ankara 1960, s. 45-66.
- KELEŞ, Hamza, “Vakfiyelerin Tarih Araştırmaları Açısından Değeri”, G.Ü. Kastamonu Eğitim Dergisi, IX, 2001/2, s. 501-514.
- KÖPRÜLÜ, Fuad, “Vakıf Müessesesi ve Vakıf Vesikalarının Tarihi Ehemmiyeti”, VD, Sayı 1, İstanbul 1938, s. 1-6.
- KÖSTÜKLÜ, Nuri, “Osmanlı Sosyal ve İktisadi Tarih Araştırmalarında Tereke Defterlerinin Yeri ve Önemi (Muğla Örneğinde)”, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, XXIX/5, Ankara 2009, s. 872-889.
- KUNTER, Halim Baki, “Türk Vakıfları ve Vakfiyeleri Üzerine Mücmel Bir Etüd”, VD. S. 1, İstanbul 1938, s. 103-129.
- KÜÇÜKDAĞ, Yusuf, “1251 H/1835 M. Tarihli Mevlana Türbesi ve Çelebi Efendi Konağı Tamir ve İnşası Defteri”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2 (2), Mayıs 1996, s. 181-206.
- KÜTÜKOĞLU, Mübühat, “Osmanlı Sosyal ve İktisadi Tarih Kaynaklarından Temettü Defterleri”, Belleten, LIX/225, Ankara 1995, s. 395-412.
- MADEN, Fahri, “XIX. Yüzyılda Hacı Bektaş Veli Tekkesi’nde Yapılan Tamirlerle İlgili Arşiv Belgeleri”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 17 (55), Yaz 2010, s. 311-324.
- MUŞMAL, Hüseyin, Mustafa Çetinaslan, “Bir Keşif Defteri Işığında Konya Kapı Camii’nin İnşa Süreci ve Mimari Özellikleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, II/6, Kış 2009, s. 446-480.
- OĞUZOĞLU, Yusuf, “Bursa Çarşısı’ndaki Restorasyon Çalışmalarına Arşiv Belgelerinin Katkısı”, Çarşının Öyküsü Bursa, Büyükşehir Belediyesi Bursa Araştırmaları Merkezi Yayınları, İstanbul 2010, s. 313-319.
- OĞUZOĞLU, Yusuf, Z. Kenan Bilici, A. Osman Uysal, “Bazı Belgelere Göre 17. Yüzyılda Konya Alaeddin Camii’nde Yapılan Onarımlar”, V. Araştırma Sonuçları Toplantısı I, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, (5-10 Nisan), Ankara 1987, s. 77-126.
- ORBAY, Kayhan, “Vakıfların Bazı Arşiv Kaynakları (Vakfiyeler, Şer’iye Sicilleri, Mühimmeler, Tahrîr Defterleri ve Vakıf Muhasebe Defterleri)” Vakıflar Dergisi, Sayı 29, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayını, Ankara 2007, s. 27-41.
- ORBAY, Kayhan, “Yerel İktisadi ve Sosyal Tarih ve Kurumsal Tarih Kaynakları Olarak Vakıf Muhasebe Defterleri ve Müfredat Defterleri”, XV. Türk Tarih Kongresi (11- 15 Eylül 2006), Ankara, (Kongrede sunulan sözlü bildiri), (Kongreye sunulan tebliğler basım aşamasındadır.).
- ÖZGER, Betül, 74/F4 Numaralı Konya Şer’iye Siciline Göre Sosyal, İdari, Dini, Hukuki ve Kültürel Açıdan Konya, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya 2007.
- ÖZTÜRK, Said, “Temettuat Tahrirleri”, Akademik Araştırmalar Dergisi Osmanlı Özel Sayısı, Yıl: 2, Sayı 4-5, İstanbul 2000, s. 537-591.
- ÖZTÜRK, Said, “Türkiye’de Temettuat Çalışmaları”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi Türk İktisat Tarihi, I/1, 2003, s. 287-304.
- PARLATIR, İsmail, Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Yargı Yayınları, Ankara 2006.
- ŞEKER, Mehmet, “Vakfiyelerin Türk Kültürü Bakımından Özellikleri”, Ege Üniversitesi Tarih İncelemeleri Dergisi, VIII, İzmir 1993, s. 1-18.
- UĞUR, Yunus, “Mahkeme Kayıtları (Şer’iye Sicilleri): Literatür Değerlendirmesi ve Bibliyografya”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, I/1, 2003, s. 305-344.
- UZUNÇARŞILI, İ.Hakkı, “Şer’i Mahkeme Sicilleri”, Ülkü Halkevleri Mecmuası, V/29, Ankara 1935, s. 365-369
- ÜREKLİ, Bayram, “Mevlana Türbesi ve Çelebi Efendi Konağı'na Dair Bir Tamir Kaydı”, Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi, (7-8), Konya 1992- 1993, s. 187-196.
- ÜSTÜN, Ayşe, “Osmanlı Arşivi'ndeki Cami ve Türbe Tamiratı ile İlgili Birkaç Belge”, - Ulusal Taşınabilir Kültür Varlıkları Konservasyonu ve Restorasyonu Kolokyumu [1.: 1999: Ankara]-, Ankara Üniversitesi Başkent Meslek Yüksek Okulu, Ankara 2000, s. 161-169.
- YAVAŞ, Doğan, “Aksaray Valide Külliyesi İnşaat Defterleri”, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl 8, Sayı 13, 2007/2, s. 437-448.
- YAVAŞ, Doğan, “Bursa Ulucamii'nin Geçirdiği Tamirler”, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (17), 2009, s. 217-236.
- YEDİYILDIZ, Bahaeddin, “Vakıf”, İA, XIII, MEB. Yayınları, İstanbul 1982, s. 153- 172.
| APA | BAŞOL S, ÇAM M (2010). Keşif ve tamir belgelerinin Osmanlı iktisat tarihi araştırmaları açısından önemi (Konya şer’iye sicillerinden örneklerle). , 1 - 26. |
| Chicago | BAŞOL Samettin,ÇAM Mevlüt Keşif ve tamir belgelerinin Osmanlı iktisat tarihi araştırmaları açısından önemi (Konya şer’iye sicillerinden örneklerle). (2010): 1 - 26. |
| MLA | BAŞOL Samettin,ÇAM Mevlüt Keşif ve tamir belgelerinin Osmanlı iktisat tarihi araştırmaları açısından önemi (Konya şer’iye sicillerinden örneklerle). , 2010, ss.1 - 26. |
| AMA | BAŞOL S,ÇAM M Keşif ve tamir belgelerinin Osmanlı iktisat tarihi araştırmaları açısından önemi (Konya şer’iye sicillerinden örneklerle). . 2010; 1 - 26. |
| Vancouver | BAŞOL S,ÇAM M Keşif ve tamir belgelerinin Osmanlı iktisat tarihi araştırmaları açısından önemi (Konya şer’iye sicillerinden örneklerle). . 2010; 1 - 26. |
| IEEE | BAŞOL S,ÇAM M "Keşif ve tamir belgelerinin Osmanlı iktisat tarihi araştırmaları açısından önemi (Konya şer’iye sicillerinden örneklerle)." , ss.1 - 26, 2010. |
| ISNAD | BAŞOL, Samettin - ÇAM, Mevlüt. "Keşif ve tamir belgelerinin Osmanlı iktisat tarihi araştırmaları açısından önemi (Konya şer’iye sicillerinden örneklerle)". (2010), 1-26. |
| APA | BAŞOL S, ÇAM M (2010). Keşif ve tamir belgelerinin Osmanlı iktisat tarihi araştırmaları açısından önemi (Konya şer’iye sicillerinden örneklerle). Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM, 0(27), 1 - 26. |
| Chicago | BAŞOL Samettin,ÇAM Mevlüt Keşif ve tamir belgelerinin Osmanlı iktisat tarihi araştırmaları açısından önemi (Konya şer’iye sicillerinden örneklerle). Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM 0, no.27 (2010): 1 - 26. |
| MLA | BAŞOL Samettin,ÇAM Mevlüt Keşif ve tamir belgelerinin Osmanlı iktisat tarihi araştırmaları açısından önemi (Konya şer’iye sicillerinden örneklerle). Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM, vol.0, no.27, 2010, ss.1 - 26. |
| AMA | BAŞOL S,ÇAM M Keşif ve tamir belgelerinin Osmanlı iktisat tarihi araştırmaları açısından önemi (Konya şer’iye sicillerinden örneklerle). Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM. 2010; 0(27): 1 - 26. |
| Vancouver | BAŞOL S,ÇAM M Keşif ve tamir belgelerinin Osmanlı iktisat tarihi araştırmaları açısından önemi (Konya şer’iye sicillerinden örneklerle). Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM. 2010; 0(27): 1 - 26. |
| IEEE | BAŞOL S,ÇAM M "Keşif ve tamir belgelerinin Osmanlı iktisat tarihi araştırmaları açısından önemi (Konya şer’iye sicillerinden örneklerle)." Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM, 0, ss.1 - 26, 2010. |
| ISNAD | BAŞOL, Samettin - ÇAM, Mevlüt. "Keşif ve tamir belgelerinin Osmanlı iktisat tarihi araştırmaları açısından önemi (Konya şer’iye sicillerinden örneklerle)". Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM 27 (2010), 1-26. |
