Yıl: 2012 Cilt: 37 Sayı: 165 Sayfa Aralığı: 137 - 151 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki

Öz:
Bu araştırmanın amacı, ilköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ileöğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmailişkisel tarama modelindedir. Araştırmanın evrenini, 2009-2010 eğitim-öğretim yılındaKastamonu İli sınırları içinde yer alan, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı ilköğretim okullarındagörev yapan 2131 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada, “Etik Liderlik Ölçeği”, “OkullardaÖrgütsel Güven Ölçeği” ve “Olumsuz Davranış Ölçeği” (ODÖ) kullanılmıştır. Araştırmanınsonuçları, ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin okul yöneticilerinin etik liderlikdavranışlarına ilişkin algılarının orta düzeyde olduğunu göstermiştir. Öğretmenlerin örgütselgüvenin çalışanlara duyarlılık ve yeniliğe açıklık boyutlarına ilişkin algıları orta düzeyde,yöneticiye güven ve iletişim ortamı boyutlarına ilişkin algıları ise iyi düzeydedir. Öğretmenler,yıldırmanın görev ve sosyal ilişkiler boyutları kapsamına giren olumsuz davranışlara kısmenmaruz kalmaktadırlar. Bununla birlikte, etik liderliğin örgütsel güven üzerindeki etkisinin pozitifve anlamlı, yıldırma üzerindeki etkisinin ise negatif ve anlamlı olduğu bulunmuştur. Ayrıca, etikliderliğin yıldırma üzerinde dolaylı etkisinden de söz edilebilir. Okul yöneticileri etik ilkelerdenhaberdar olmalı, bunları iyi anlamalı ve uygulamalıdır. Bu amaçla okul yöneticilerinin etikliderlik becerilerini geliştirecek eğitim programları hazırlanabilir ve okul yöneticilerine eğitimverilebilir.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Arslan, M. M. (2009). Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi Öğretmenlerinin Örgütsel Güven Algıları. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 5(2), 274-288.
  • Badii, M. (2006). Ethical leadership based on zoroastrian values. International Journal of Good Conscience, 1(1), 9a–20a
  • Bulutlar, F., & Öz, E. Ü. (2009). The effects of ethical climates on bullying behavior in the workplace. Journal of Business Ethics, 86, 273–295.
  • Baillien, E., Neyens, I., Witte, H. D., & Cuyper, N. D. (2009). A qualitative study on the development of workplace bullying: Towards a three way model. Journal of Community & Applied Social Psychology, 19(1), 1–16.
  • Balcı, A. (2004). Sosyal Bilimlerde Araştırma: Yöntem, Teknik ve İlkeler (4. Baskı.). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
  • Bartels, L. K., Harrick, E., Martell, K., & Strickland, D. (1998). The relationship between ethical climate and ethical problems within human resource management. Journal of Business Ethics, 17(7), 799–804.
  • Baş, T. (2003). Anket. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Blase, J., & Blase, J. (2002). The dark side of leadership: Teacher perspectives of principal mistreatment. Educational Administration Quarterly, 38(5), 671–727.
  • Boyle, G. J., Borg, M. G., Falzon, J. M., & Baglioni, A. J. (1995). A structural model of the dimensions of teacher stress. British Journal of Educational Psychology, 65(2), 49–67.
  • Byrne, B. M. (1998). Structural equation modeling with LISREL, PRELIS, and SIMPLIS. Basic concepts, applications and programming. Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Inc., Publishers.
  • Capel, S. A. (1991). A longitudinal study of burnout in teachers. British Journal of Educational Psychology, 61(1), 36–45.
  • Cemaloğlu, N. (2007a). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stillerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 73–112.
  • Cemaloğlu, N. (2007b). Örgütlerin Kaçınılmaz Sorunu. Bilig, 42, 111–126.
  • Cemaloğlu, N. (2007c). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ile Yıldırma Arasındaki İlişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 77–87.
  • Cemaloğlu, N. (2007d). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stillerinin Örgüt Sağlığı Üzerindeki Etkisi. TSA, 11(2).
  • Cemaloğlu, N. ve Ertürk, A. (2007). Öğretmenlerin Maruz Kaldıkları Yıldırma Eylemlerinin Cinsiyet Yönünden İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 345–362.
  • Cullen, J. B., Parboteeah, K. P., & Victor, B. (2003). The effects of ethical climates on organizational commitment: A two-study analysis. Journal of Business Ethics, 46, 127–141.
  • Deshpande, S. P., George, E., & Joseph, J. (2000). Ethical climates and managerial success in Russian organizations. Journal of Business Ethics, 23(2), 211–217.
  • Dick, R. V., & Wagner, U. (2001). Stress and strain in teaching: A structural equation approach. British Journal of Educational Psychology, 71(2), 243–259.
  • Duffy, M., & Sperry, L. (2007). Workplace mobbing: Individual and family health consequences. The Family Journal, 15(4), 398–404.
  • Einarsen, S. (1999). The nature and causes of bullying at work. International Journal of Manpower, 20(1-2), 57-69.
  • Einarsen, S., Matthiesen, S., & Skogstad, A. (1998). Bullying, burnout and well-being among assistant nurses. The Journal of Occupational Health and Safety - Australia and New Zealand, 16(6), 563–568.
  • Einarsen, S., & Raknes, B. I. (1997). Harassment in the workplace and the victimization of men. Violence and Victims, 12(3), 247–263.
  • Erçetin, Ş. Ş., Hamedoğlu, M. A., & Çelik, S. (2006). Mobbing in primary schools: A case study for Hendek country, Sakarya. World Applied Sciences Journal, 3(6), 945–955.
  • Ertürk, A. (2005). ''Öğretmen ve Okul Yöneticilerin Okul Ortamında Maruz Kaldıkları Yıldırma Eylemleri (Ankara İli İlköğretim Okulları Örneği)''. (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Freeman, R. E., & Stewart, L. (2006). Developing ethical leadership. Bridge papers, Business Roundtable Institute for Corporate Ethics.
  • Fritzsche, D. J. (2000). Ethical climates and the ethical dimension of decision-making. Journal of Business Ethics, 24(2), 125–140.
  • Hodson, R., Roscigno, V. J., & Lopez, S. H. (2006). Chaos and the abuse of power: Workplace bullying in organizational and interactional context. Work & Occupations, 33(4), 382–416.
  • Hoel, H., Faragher, B., & Cooper, C. L. (2004). Bullying is detrimental to health, but all bullying behaviours are not necessarily equally damaging. British Journal of Guidance and Counselling, 32(3), 367–387.
  • Haynes, N. M., Emmons, C., & Ben-Avie, M. (1997). School climate as a factor in student adjustment and achievement. Journal of Educational and Psychological Consultation, 8(3), 321-329.
  • Hoosen, I. A., & Callaghan, R. (2004). A survey of workplace bullying of psychiatric trainees in the West Midlands. Psychiatric Bulletin, 28, 225–227.
  • Hu, L., & Bentler, P. (1999). Cutoff criteria for fit indexes and covariance structural analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling 6, 1–5
  • Hubert, A., & Veldhoven, M. (2001). Risk sectors for undesirable behavior and mobbing. European Journal of Work and Organizational Psychology, 10(4), 415–424.
  • Hughes, C. (2008). A relationship among public school leadership, ethics and student achievement. (Unpublished doctoral dissertation). Walden University, United States of America.
  • Jöreskog, K. G., & Sörbom, D. (1993). LISREL 8. Structural equation modeling with the SIMPLIS command language. Lincolnwood, USA: Scientific Software International, Inc.
  • Karasar, N. (1999). Bilimsel Araştırma Yöntemi - Kavramlar, İlkeler, Teknikler. Ankara: Nobel YayınDağıtım.
  • Leymann, H. (1990). Mobbing and psychological terror at workplaces. Violence and Victims, 5, 119–126.
  • Leymann, H. (1996). The content and development of mobbing at work. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 165–184.
  • Leymann, H., & Gustafsson, A. (1996). Mobbing at work and the development of post- traumatic stress disorders. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 251–275.
  • Lewis, D. (2004). Bullying at work: The impact of shame among university and college lecturers. British Journal of Guidance and Counseling, 32(3), 281–299
  • Matthiesen, S. B. (2006). Bullying at work, antecedents and outcomes. (Unpublished doctoral dissertation). University of Bergen, Bergen, Norway.
  • Matthiesen, S. B., Aasen, E., Holst, K., Wie, G., & Einarsen, S. (2003). The escalation of conflict: A case study of bullying at work. Int. J. Management and Decision Making, 4(1), 96–112.
  • Minkes, A. L., Small, M. W., & Chatterjee, S. R. (1999). Leadership and business ethics: Does it matter? Implications for management. Journal of Business Ethics, 20(4), 327–335.
  • Mulki, J. P., Jaramillo, J. F., & Locander, W. B. (2008). Effect of ethical climate on turnover intention: Linking attitudinal- and stress theory. Journal of Business Ethics, 78(4), 559–574.
  • Mulki, J. P., Jaramillo, J. F., & Locander, W. B. (2009). Critical role of leadership on ethical climate and salesperson behaviors. Journal of Business Ethics, 86(2), 125–141.
  • Notelaers, G., Einarsen, S., Witte, H. D., & Vermunt, J. K. (2006). Measuring exposure to bullying at work: The validity and advantages of the latent class cluster approach. Work & Stress, 20(4), 289–302.
  • O’Driscoll M. P., & Beehr, T. A. (1994). Supervisor behaviors, role stressors and uncertainty as predictors of personal outcomes for subordinates. Journal of Organizational Behavior, 15(2), 141–155.
  • Pedro, M. M. D., Sanchez, M. I. S., Navarro, M. C. S., & Izquierdo, M. G. (2008). Workplace mobbing and effects on workers’ health. The Spanish Journal of Psychology, 11(1), 219–227.
  • Peterson, D. K. (2002). Deviant workplace behavior and the organization’s ethical climate. Journal of Business and Psychology, 17(1), 47–61.
  • Pipkin, C. H. (2000). A call for ethical leadership. GSU Educational Forum, 5(1), 1–3.
  • Polat, S. (2007). Ortaöğretim Öğretmenlerinin Örgütsel Adalet Algıları, Örgütsel Güven Düzeyleri ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. (Yayımlanmamış doktora tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
  • Ponnu, C. H., & Tennakoon, G. (2009). The association between ethical leadership and employee outcomes–the Malaysian case. Electronic Journal of Business Ethics and Organization Studies.Retrieved on14-December-2009, at URL: http://ejbo.jyu.fi/pdf/ejbo/vol14/no1/ pages/21-32.pdf.
  • Rigby, K. (2003). Consequences of bullying in schools. The Canadian Journal of Psychiatry, 48(9), 583–590.
  • Sandvik, P. L. (2006). Take this job and … : quitting and other forms of resistance to workplace bullying. Communication Monographs, 73(4), 406–433.
  • Schwepker, C. H. (2001). Ethical climate’s relationship to job satisfaction, organizational commitment, and turnover intention in the salesforce. Journal Of Business Research, 54(1), 39–52.
  • Sheehan, M. (2004). Workplace mobbing: A proactive response. In, Workplace Mobbing Conference, Griffith University, Brisbane, Australia.
  • Smith, P. K., & Brain, P. (2000). Bullying in schools: Lessons from two decades of research. Aggressive Behavior, 26(1), 1–9.
  • Tan, H. H., & Lim, A. K. H. (2008). Trust in coworkers and trust in organizations. The Journal of Psychology, 143(1), 45–66.
  • Tınaz, P. (2006). İşyerinde psikolojik taciz. Work & Society, 2006/4.
  • Thau, S., Crossley, C., Bennett, R. J., & Sczesny, S. (2007). The relationship between trust, attachment, and antisocial work behaviors. Human Relations, 6(8), 1155–1179.
  • Toker, A. T. (2006). ''İşyerinde Yıldırma: Özel ve Resmi İlköğretim Okulu Öğretmen ve Yöneticileri Üzerinde Yapılan Bir Araştırma.'' (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Turan, S. (2002). Organizational climate and organizational commitment: A study of human interactions in Turkish public schools. Educational Planning, 14(2), 20–30.
  • Turhan, M. (2007). ''Genel ve Mesleki Lise Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışlarının Okullardaki Sosyal Adalet Üzerindeki Etkisi'' (Yayımlanmamış doktora tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
  • Vartia, M. (1996). The sources of bullying-psychological work environment and organizational climate. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 203–214.
  • Vardi, Y. (2001). The effects of organizational and ethical climates on misconduct at work. Journal of Business Ethics 29(4), 325–337.
  • Weeks, W. A., & Nantel, J. (2004). Corporate codes of ethics and sales force behavior: A case study. Journal of Business Ethics, 11(10), 753–760.
  • Yılmaz, E. (2005). Okullarda Örgütsel Güven Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 739-756.
  • Yılmaz, E. (2006). ''Okullardaki Örgütsel Güven Düzeyinin Okul Yöneticilerinin Etik Liderlik Özellikleri ve Bazı Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi'' (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • Yılmaz, K. (2008). The relationship between organizational trust and organizational commitment in Turkish primary schools. Journal of Applied Sciences, 8(12), 2293–2299.
APA CEMALOGLU N, KILINÇ A (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki. , 137 - 151.
Chicago CEMALOGLU NECATI,KILINÇ Ali Çağatay İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki. (2012): 137 - 151.
MLA CEMALOGLU NECATI,KILINÇ Ali Çağatay İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki. , 2012, ss.137 - 151.
AMA CEMALOGLU N,KILINÇ A İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki. . 2012; 137 - 151.
Vancouver CEMALOGLU N,KILINÇ A İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki. . 2012; 137 - 151.
IEEE CEMALOGLU N,KILINÇ A "İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki." , ss.137 - 151, 2012.
ISNAD CEMALOGLU, NECATI - KILINÇ, Ali Çağatay. "İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki". (2012), 137-151.
APA CEMALOGLU N, KILINÇ A (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 37(165), 137 - 151.
Chicago CEMALOGLU NECATI,KILINÇ Ali Çağatay İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim 37, no.165 (2012): 137 - 151.
MLA CEMALOGLU NECATI,KILINÇ Ali Çağatay İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, vol.37, no.165, 2012, ss.137 - 151.
AMA CEMALOGLU N,KILINÇ A İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim. 2012; 37(165): 137 - 151.
Vancouver CEMALOGLU N,KILINÇ A İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim. 2012; 37(165): 137 - 151.
IEEE CEMALOGLU N,KILINÇ A "İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki." Eğitim ve Bilim, 37, ss.137 - 151, 2012.
ISNAD CEMALOGLU, NECATI - KILINÇ, Ali Çağatay. "İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki". Eğitim ve Bilim 37/165 (2012), 137-151.