Uygur Türklerinin doğum âdetleri
Yıl: 2012 Cilt: 7 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 1679 - 1694 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Uygur Türklerinin doğum âdetleri
Öz: İnsan hayatının önemli geçiş dönemlerinden biri olan doğum, anneye benlik ve bütünlük, babaya güven, akrabaya ve soya güç kazandırmaktadır. Çünkü her doğum, ailenin ve akrabaların sayısını artırmaktadır. Soyun artması ise gücün ve dayanışmanın artması anlamına gelmektedir. Ayrıca doğum, kadına duyulan saygınlığı artırdığı gibi, onun akrabaları ve çevresindekiler içindeki yerini de sağlamlaştırmaktadır. Yaşamın başlangıcı olan doğum olayı, bütün Türk boyları arasında olduğu gibi, Uygur Türkleri için de büyük önem arz etmektedir. Buna bağlı olarak da sosyal hayatın içinde önemli yeri olan doğum etrafında çeşitli inanış ve uygulamalar yer almaktadır. Bu makalede, Uygur Türkleri arasında doğumla ilgili oluşan inanış ve ritüeller hakkında bilgi verilerek, bunların tarihi ve kültürel kökenleri üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelime: The birth customs of Uighur Turks
Öz: The birth being one of the important transition periods of human life brings ego and integrity to mother, confidence to father and power to relatives and ancestors since every birth increases the number of members in family. Increase in ancestry means the raise in power and solidarity. As well as increasing the respect for woman, the birth secures the woman’s position among her relatives and society. As being the beginning of human life, the birth has a big importance for Uighur Turks, much the same it has for all Turkish Tribes. Correspondingly, there are various beliefs and customs relating to the birth in social life. In this paper, the information on beliefs and rituals regarding birth among Uighur Turks will be presented and the historical and social roots of them will be emphasized.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
- ABUDUKELİMI Bumairimu, Uygur Türklerinin Dinî İnanışları, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2006.
- ÇORUHLU Yaşar, Türk Mitolojisinin Anahatları, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2002.
- DAVUT Rahile, Uyğur Mazarliri, Şincañ Halk Neşriyatı, Ürümçi 2001.
- DAVUT Rahile, “Uygurların Mezar Kültürü Üzerinde Bir Araştırma”, Akt: Alimcan İnayet, Milli Folklor, S.60, 2003.
- EKİCİ Metin ve ÖGER Adem, “Türklerde Ocak Kültü ve Bu Kültün Alevilik İnancına Yansımaları” 2. Uluslararası Türk Kültür Evreninde Alevilik ve Bektaşilik Bilgi Şöleni Bildiri Kitabı, C. 2, Grafiker Matbaacılık, Ankara 2007.
- ESİN Emel, Türk Kozmolojisine Giriş, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2001.
- GÖNEL Tugba, Rahman Abdurrehim’in ‘Uygurlarda Şamanizm’ Adlı Eserinin Halkbilimi Açısından İncelenmesi, Nevşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Nevşehir 2011.
- HEBİBULLA Abdurehim, Uyğur Etnograpiyisi, Şincañ Helk Neşriyati, Ürümçi 2000.
- İNAN Abdülkadir, Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1995.
- İNAYET Alimcan, “Divanü Lugati’t-Türk’teki Doğumla İlgili Örf Adet ve Ritüeller”, Kaşgarlı Mahmud ve Dönemi, 28-30 Mayıs, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, II. Türkiyat Enstitüsü Sempozyumu, Ankara 2008.
- İNAYET Alimcan, “Kaşgarlı Mahmut Hakkında Oluşan Efsaneler Üzerine”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, VI / 2, Kış, 2006.
- KALAFAT Yaşar, “Sözlü Kültürümüzde Bursa ve Yöresi Örnekleriyle Kurt-I” II. Bursa Halk Kültürü Sempozyumu Bildiri Kitabı, Bursa 2005, s. 415-421.
- ÖRNEK Sedat Veyis, Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Batıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 1966.
- RAHMAN Abdukerim vd., Uyğur Örp-Adetliri, Şincañ Yaşlar-Ösmürler Neşriyati, Ürümçi, 1996.
- RAHMAN Abdukerim, Yipek Yurtidiki Epsane-Rivayetler, Şincañ Helk Neşriyati, Ürümçi, 1999.
- RAHMAN Abdulkerim, Uygur Folkloru, çev. Soner Yalçın-Erkin Emet, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- ROUX Jean-Poul, Türklerin ve Moğolların Eski Dini, çev. Prof. Dr. Aykut Kazancıgil, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2002.
- TAKLAMAKANLI Abdurrauf Polat, “Uygur Kişi Adları Üzerine”, çev. Alimcan İnayet, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi I, 1996.
- TURSİNNİYAZ Hebibe, Uyğur Ayalliriniñ Tuğut Adetliri Üstide Tetkikat, Şincañ Üniversitesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ürümçi, 2007.
- Uyğur Helk Epsane-Rivayetliri (Kök Gümbez), Şincañ Helk Neşriyati, Ürümçi, 2006.
- Uyğur Helk Epsane-Rivayetliri (Kök Yallik Böre), Şincañ Helk Neşriyati, Ürümçi, 2006.
- Ürümçi Tiyanşan Rayon Helk Çöçekliri, Şinciang Yaşlar-Ösmürler Neşriyati, Ürümçi 1994.
| APA | ÖGER A (2012). Uygur Türklerinin doğum âdetleri. , 1679 - 1694. |
| Chicago | ÖGER Adem Uygur Türklerinin doğum âdetleri. (2012): 1679 - 1694. |
| MLA | ÖGER Adem Uygur Türklerinin doğum âdetleri. , 2012, ss.1679 - 1694. |
| AMA | ÖGER A Uygur Türklerinin doğum âdetleri. . 2012; 1679 - 1694. |
| Vancouver | ÖGER A Uygur Türklerinin doğum âdetleri. . 2012; 1679 - 1694. |
| IEEE | ÖGER A "Uygur Türklerinin doğum âdetleri." , ss.1679 - 1694, 2012. |
| ISNAD | ÖGER, Adem. "Uygur Türklerinin doğum âdetleri". (2012), 1679-1694. |
| APA | ÖGER A (2012). Uygur Türklerinin doğum âdetleri. Turkish Studies (Elektronik), 7(1), 1679 - 1694. |
| Chicago | ÖGER Adem Uygur Türklerinin doğum âdetleri. Turkish Studies (Elektronik) 7, no.1 (2012): 1679 - 1694. |
| MLA | ÖGER Adem Uygur Türklerinin doğum âdetleri. Turkish Studies (Elektronik), vol.7, no.1, 2012, ss.1679 - 1694. |
| AMA | ÖGER A Uygur Türklerinin doğum âdetleri. Turkish Studies (Elektronik). 2012; 7(1): 1679 - 1694. |
| Vancouver | ÖGER A Uygur Türklerinin doğum âdetleri. Turkish Studies (Elektronik). 2012; 7(1): 1679 - 1694. |
| IEEE | ÖGER A "Uygur Türklerinin doğum âdetleri." Turkish Studies (Elektronik), 7, ss.1679 - 1694, 2012. |
| ISNAD | ÖGER, Adem. "Uygur Türklerinin doğum âdetleri". Turkish Studies (Elektronik) 7/1 (2012), 1679-1694. |
