Yıl: 2012 Cilt: 21 Sayı: 82 Sayfa Aralığı: 77 - 88 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Trabzon ili akarsularının yağışlı dönem su kalitesi parametrelerinin belirlenmesi

Öz:
Trabzon il sınırlarını kapsayan çalışma alanında yüzey sularının kalitesinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda Akhisar, Foldere, İskefiye, Kalanima, Sera, Beşirli, Değirmendere, İkisu, Yomra, Yanbolu, Karadere, Manahoz, Solaklı ve Baltacı Derelerinin hidrokimyasal özellikleri ve su kalitesi belirlenmiştir. Suların sıcaklık, pH, elektriksel iletkenlik gibi değerleri yerinde ölçülmüş, major iyon analizleri fotometre ile belirlenmiş, element konsantrasyonları ICP-OES ile yapılmıştır. Çalışma alanındaki sular genel olarak karbonatlı ve sülfatlı sular sınıfında olup Ca+Mg>Na+K’dır. Akarsuların pH değerleri 6,9-9,9, elektriksel iletkenlik değerleri (EC) 28-450 μS/cm, toplam çözünmüş madde miktarları (TDS) 21-319 mg/L ve çözünmüş oksijen miktarları (DO) 8,8-16,9 mg/L arasında değişmektedir. Genel olarak düşük değerler sergileyen $NO_2 veNO_3{^-}^,$ -‘den en yüksek $NO_2 {^-}$ - 0,1 mg/L değeri ile Baltacı ve Fol Derelerinde, en yüksek NO3 değeri 4,7 mg/L ile Sera Deresinde belirlenmiştir. En yüksek $NH_4 {^+}$ değeri 15,5 mg/L ile Yanbolu, en yüksek $PO_4 {^3}-$ değeri 5,1 mg/L ile Kalanima Derelerinde belirlenmiştir. KOİ’nin en yüksek değeri 150 mg/L ile Kalanima Deresi’ndedir. İnceleme alanındaki tüm sular Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, Kıta İçi Su Kaynakları Kalite Kriterleri’ne göre birçok parametre açısından yüksek kaliteli sular sınıfında iken, genellikle Cu, Pb, Mn, $NO_2^,-NH_4{^+},PO_4{^3},$ CN- ve KOİ parametreleri açısından az kirlenmiş, kirlenmiş ve çok kirlenmiş su sınıfındadır. Sularda kirlilik oluşturan parametrelerin çoğunlukla tarımsal faaliyetlerden ve çevresel atıklardan kaynaklandığı belirlenmiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Biyoloji Su Kaynakları Kimya, Analitik Mühendislik, Jeoloji Yeşil, Sürdürülebilir Bilim ve Teknoloji Jeokimya ve Jeofizik Çevre Çalışmaları Çevre Bilimleri Ekoloji Jeoloji Çevre Mühendisliği Ziraat, Toprak Bilimi

Determination of water quality parameters in wet season of surface water in Trabzon

Öz:
The study presents determination of surface water quality in Trabzon City. Thus, hydrochemical properties and water quality parameters were determined in samples from Akhisar, Foldere, İskefiye, Kalanima, Sera, Beşirli, Değirmendere, İkisu, Yomra, Yanbolu, Karadere, Manahoz, Solaklı and Baltacı Rivers. The temperature, electrical conductivity and pH values of water were measured insitu. The major ions analysis carried out with the Fotometer and the concentrations of elements were determined using ICP-OES. The surface waters in the studied area are classified as water with carbonate and sulphate and Ca+Mg is dominated from Na+K in these surface waters. pH and electrical conductivity values of the waters are between 6.9-9.9, and 28-450 μS/cm respectively. Thus, total dissolved solid and oxygen values of the waters are between 21 and 319 mg/L, and 8.8-16.9 mg/L respectively. The values of $NO_2 and NO_3{^-}^,$ - are generally low. Thus, waters of Baltacı and Fol Streams represent maximum values with 0.1 mg/L$NO_2 {^-}$. However, waters of Sera Stream represent maximum values with 4.7 mg/L of NO3 -. The maximum value of $NH_4 {^+}$was measured in Yanbolu Stream as 15.5 mg/L, and the maximum value of $PO_4 {^3}-$ was measured in Kalanima Stream with 5.1 mg/L. The maximum value of KOI with 150 mg/L was measured in waters of Kalanima Stream. According to the Water Pollution Control Regulation of the Turkish Republic, Criteria for Inland Surface Water Classification, all surface waters in the studied area are classified high quality water considering to the most of parameters. However, considering to the values of Cu, Pb, Mn, $NO_2^,-NH_4{^+},PO_4{^3},$ CN- and KOI, the waters are classified as slightly polluted, polluted and highly polluted. It is concluded that the pollution parameters in the studied waters have been originated from municipal wastes and agricultural activities.
Anahtar Kelime:

Konular: Biyoloji Su Kaynakları Kimya, Analitik Mühendislik, Jeoloji Yeşil, Sürdürülebilir Bilim ve Teknoloji Jeokimya ve Jeofizik Çevre Çalışmaları Çevre Bilimleri Ekoloji Jeoloji Çevre Mühendisliği Ziraat, Toprak Bilimi
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ak O, Çakmak E, Aksungur M, Çavdar Y ve Zengin B ( 2008) Akarsu Üzerindeki Doğal ve İnsan Kaynaklı Faaliyetlerin Sucul Ekosisteme Etkisine Bir Örnek: Yanbolu Deresi (Arsin, Trabzon). Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 24 (1-2): 389-400.
  • Akkaş M (1990) Trabzon İklim Etüdü. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Meteoroloji Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
  • Anonymous (2004a) Su Kirliliği Kontrolü yönetmeliği. Türkiye Cumhuriyeti Resmi Gazete 25687, Ankara.
  • Anonymous (2004b) Devlet Su İşleri, 22. Bölge Müdürlüğü, Takdim Raporu. Devlet Su İşleri, Ankara.
  • Atabey E (2005) Tıbbi Jeoloji. TMMO Jeoloji Mühendisleri Odası Yayınları, Ankara.
  • Boran M, Sivri N (2001) Trabzon (Türkiye) İl Sınırları İçerisinde Bulunan Solaklı ve Sürmene Derelerinde Nütrient ve Askıda Katı Madde Yüklerinin Belirlenmesi. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dergisi 18 (3-4): 343-348.
  • Bulut VN (2005) Trabzon (Maçka) Kalyan Akarsuyunun Su Kalitesinin Araştırılması ve Modellenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
  • Dayı A (1996) Değirmendere Havzası Yüzey Sularında Bazı İnorganik Kimyasal Parametrelerin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
  • Dictor MC, Brunet FB, Morin D, Borines A ve Clarens M (1997) Biological Treatment of Gold Ore Cyanidation Wastewater in Fixed Bed Reactor. Environmental Polution 87 (3): 287-294.
  • Durfor CN, Becker (1964) Public Water Supplies of the 100 Largest Cities in the United States. United States, Geology Survey Water-Suply Paper 1812: 343-346.
  • Erguvanlı K, Yüzer E (1987) Yer altı Suları Jeolojisi. İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Yayınları, İstanbul.
  • Freeze R A, Cherry JA, (1979) Groundwater. Prentice-Hall, New Jersey.
  • Gedik K, Verep B, Terzi E, Fevzioglu S (2010) Determination of Water Quality of Fýrtýna Stream (Rize) in Terms of Physico-Chemical Structure. Ekoloji 19 (76): 25-35. doi: 10.5053/ekoloji.2010.764
  • Güler Ç, Çobanoğlu Z (1994) Su Kirliliği, Çevre Sağlığı, Temel Kaynak Dizisi No:12. Aydoğdu Ofset, Ankara.
  • Güler Ç, Çobanoğlu Z (1997) Su Kalitesi, Çevre Sağlığı, Temel Kaynak Dizisi No: 43. Aydoğdu Ofset, Ankara.
  • Gültekin F, Dilek R, Fırat Ersoy A, Ersoy H (2005) Aşağı Değirmendere (Trabzon) Havzasındaki Suların Kalitesi. Jeoloji Mühendisliği Dergisi 29 (1): 21-35.
  • Güven İ (1993) 1/100000 Ölçekli Paftaların Jeolojisi Komisyonu. MTA Genel Müdürlüğü, Ankara.
  • Hem DJ (1971) Study and Interpretation of Chemical Characteristics of Natural Water, U.S.
  • Geological Survey Water Supply Paper. US Goverment Printing Office, Washington. Kanca MA (1995) Trabzon İçme Sularında Bazı Kalite Parametrelerinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
  • Mutlu Ü (1996) Trabzon İli Akarsularındaki Bazı Fiziksel ve Kimyasal Parametrelerin Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, , Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
  • Nişancı R, Yıldırım V ve Yıldırım A (2007) Su Havzalarına Yönelik CBS Veri Tabanı Modellemesi: Trabzon Galyan Vadisi Örneği. In: Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi Bildiriler Kitabı, 30 Ekim-2 Kasım 2007, Trabzon, 854-864.
  • Özdemir A (1998) Karadeniz Kıyı Şeridi Yüzeysel Sularında Nitrit, Nitrat, Amonyak, Toplam Kjeldahl Azotu Parametrelerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
  • Turan NA, Altaş L, Büyükgüngör H (2003) Siyanür Gideriminde İleri Arıtım Yöntemleri. V. Ulusal Çevre Mühendisliği Kongresi Bildirileri Kitabı, 01-04 Ekim 2003, Ankara, 491-497.
  • Uzun H (2006) Trabzon İli Akarsularının Su Kalite Düzeylerinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
  • Ünver S (2002) Trabzon Atasu Barajını Besleyen Galyan ve Şimşirli Akarsularındaki Bazı Fiziksel ve Kimyasal Değişkenlerin (Parametrelerin) Aylık Değişiminin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
  • Verep B, Serdar O, Turan D, Sahin C (2005) Determination of Water Quality in terms of Physico- Chemical Structure of the River Iyidere (Trabzon). Ekoloji 14 (57): 26-35.
  • Yalçın H, Gürü M (2002) Su Teknolojisi. Palme Yayıncılık, Ankara.
APA GÜLTEKİN F, FIRAT ERSOY A, Hatipoğlu Temizel E, CELEP S (2012). Trabzon ili akarsularının yağışlı dönem su kalitesi parametrelerinin belirlenmesi. , 77 - 88.
Chicago GÜLTEKİN Fatma,FIRAT ERSOY Arzu,Hatipoğlu Temizel Esra,CELEP Seçil Trabzon ili akarsularının yağışlı dönem su kalitesi parametrelerinin belirlenmesi. (2012): 77 - 88.
MLA GÜLTEKİN Fatma,FIRAT ERSOY Arzu,Hatipoğlu Temizel Esra,CELEP Seçil Trabzon ili akarsularının yağışlı dönem su kalitesi parametrelerinin belirlenmesi. , 2012, ss.77 - 88.
AMA GÜLTEKİN F,FIRAT ERSOY A,Hatipoğlu Temizel E,CELEP S Trabzon ili akarsularının yağışlı dönem su kalitesi parametrelerinin belirlenmesi. . 2012; 77 - 88.
Vancouver GÜLTEKİN F,FIRAT ERSOY A,Hatipoğlu Temizel E,CELEP S Trabzon ili akarsularının yağışlı dönem su kalitesi parametrelerinin belirlenmesi. . 2012; 77 - 88.
IEEE GÜLTEKİN F,FIRAT ERSOY A,Hatipoğlu Temizel E,CELEP S "Trabzon ili akarsularının yağışlı dönem su kalitesi parametrelerinin belirlenmesi." , ss.77 - 88, 2012.
ISNAD GÜLTEKİN, Fatma vd. "Trabzon ili akarsularının yağışlı dönem su kalitesi parametrelerinin belirlenmesi". (2012), 77-88.
APA GÜLTEKİN F, FIRAT ERSOY A, Hatipoğlu Temizel E, CELEP S (2012). Trabzon ili akarsularının yağışlı dönem su kalitesi parametrelerinin belirlenmesi. Ekoloji, 21(82), 77 - 88.
Chicago GÜLTEKİN Fatma,FIRAT ERSOY Arzu,Hatipoğlu Temizel Esra,CELEP Seçil Trabzon ili akarsularının yağışlı dönem su kalitesi parametrelerinin belirlenmesi. Ekoloji 21, no.82 (2012): 77 - 88.
MLA GÜLTEKİN Fatma,FIRAT ERSOY Arzu,Hatipoğlu Temizel Esra,CELEP Seçil Trabzon ili akarsularının yağışlı dönem su kalitesi parametrelerinin belirlenmesi. Ekoloji, vol.21, no.82, 2012, ss.77 - 88.
AMA GÜLTEKİN F,FIRAT ERSOY A,Hatipoğlu Temizel E,CELEP S Trabzon ili akarsularının yağışlı dönem su kalitesi parametrelerinin belirlenmesi. Ekoloji. 2012; 21(82): 77 - 88.
Vancouver GÜLTEKİN F,FIRAT ERSOY A,Hatipoğlu Temizel E,CELEP S Trabzon ili akarsularının yağışlı dönem su kalitesi parametrelerinin belirlenmesi. Ekoloji. 2012; 21(82): 77 - 88.
IEEE GÜLTEKİN F,FIRAT ERSOY A,Hatipoğlu Temizel E,CELEP S "Trabzon ili akarsularının yağışlı dönem su kalitesi parametrelerinin belirlenmesi." Ekoloji, 21, ss.77 - 88, 2012.
ISNAD GÜLTEKİN, Fatma vd. "Trabzon ili akarsularının yağışlı dönem su kalitesi parametrelerinin belirlenmesi". Ekoloji 21/82 (2012), 77-88.