Kişilerarası iletişim becerileri psiko-eğitim programının görme engelli erinlerin empatik eğilim ve iletişim becerileri üzerine etkisi

Mehmet Ali YILDIZ, (MEB Adıyaman Anadolu Sağlık Meslek Lisesi, Adıyaman, Türkiye)
Baki DUY (Anadolu Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Psikolojik Danışma ve Rehberlik Anabilim Dalı, Eskişehir, Türkiye)
Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri
24 0
Yıl: 2013 Cilt: 13 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1461 - 1476 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Kişilerarası iletişim becerileri psiko-eğitim programının görme engelli erinlerin empatik eğilim ve iletişim becerileri üzerine etkisi

Öz:
Bu araştırmada, dokuz oturumdan oluşan bir Kişilerarası İletişim Becerileri Psiko-eğitim Programının, görme engeli olan ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin empatik eğilimleri ve iletişim becerileri üzerindeki etkisi incelenmiştir. Çalışma grubu Diyarbakırda bulunan Ali İhsan Arslan Görme Engelliler İlköğretim Okulunda öğrenim gören 16 öğrenciden oluşmuştur. Araştırma deseni olarak kontrol gruplu ön-test son-test model kullanılmıştır. Katılımcıların empatik eğilim düzeyleri KA-Sİ Çocuk ve Ergenler İçin Empatik Eğilim Ölçeğinin Ergen Formu ile iletişim becerileri düzeyleri ise, İletişim Becerilerini Değerlendirme Ölçeği ile ölçülmüştür. Ön test ölçümünün ardından deney grubunda yer alan bireylere dokuz oturumdan oluşan kişilerarası iletişim becerileri eğitimi programı uygulanmıştır. Bu süre içerisinde kontrol grubundaki bireylerle hiçbir işlem yürütülmemiştir. Oturumların sona ermesinden bir hafta sonra son-test ölçümleri alınmış ve dört ay sonrasında ise izleme ölçümü yapılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde karışık desenler için iki faktörlü varyans analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular, kişilerarası iletişim becerileri psiko-eğitim programının, görme engelli ergenlerin empatik eğilimlerini ve iletişim becerilerini artırmada etkili olduğunu göstermektedir. Bulgular mevcut alan yazındaki araştırma sonuçları dikkate alınarak tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Eğitim, Özel Davranış Bilimleri

Improving empathy and communication skills of visually impaired early adolescents through a psycho-education program

Öz:
The purpose of this study was to investigate the effectiveness of an interpersonal communication skills psychoeducation program to improve empathy and communication skills of visually impaired adolescents. Participants of the study were sixteen early adolescents schooling in an elementary school for visually impaired youth in Diyarbakır. The study has a factorial design having two groups (treatment and control) and three measures (pre-test, post-test and follow-up test). Empathy levels of the participants were measured by KA-Sİ Empathic Tendency Scale for Children and Adolescents, and communication skills were measured by Communication Skills Evaluation Scale. While the participants in treatment group were exposed to interpersonal communication skills training for nine sessions, members of the control group did not receive any treatment. After the completion of group sessions, post-test measures were obtained. Data were analysed by mixed between-within subjects analysis of variance. Analysis indicated effectiveness of the psycho-education program in increasing empathy levels and communication skills of the visually impaired adolescents.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Eğitim, Özel Davranış Bilimleri
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Akkoyun, F. (1982). Empatik anlayış üzerine. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 15(2), 63-69.
  • Akkök, F. (2006). İlköğretimde sosyal becerilerin geliştirilmesi. Öğretmen el kitabı (4. bs.). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
  • Ataşalar, J. (1996). Üniversite öğrencilerinin empatik eğilim düzeylerine cinsiyet ve yaşlarına göre kendini açma davranışları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • Aydın, A. (1996). Empatik becerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
  • Beck, J. (2001). Bilişsel terapi temel ilkeler ve ötesi (çev. N. Hisli Şahin; çev. ed. F. Balkaya ve A. İlden Koçkar). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
  • Blair, R. J. R. (2005). Responding to the emotions of others: Dissociating forms of empathy through the study of typical and psychiatric populations. Consciousness and Cognition: An International Journal, 14, 698-718.
  • Brown, N. W. (2004). Psychoeducational groups process and practice (2th ed.). New York: Brunner-Routledge.
  • Celeste, M. (2007). Social skills intervention for a child who is blind. Journal of Visual Impairment and Blindness, 101(9), 521-553.
  • Celeste, M., & Kobal Grum, D. (2010). Social integration of children with visual impairment. Elementary Education Online, 9(1), 11-22. Retrieved from http://ilkogretimonline. org.tr
  • Cramer, D., & Jowett, S. (2010). Perceived empathy, accurate empathy and relationship satisfaction in heterosexual couples. Journal of Social and Personal Relationships, 27(3), 327-349.
  • Cüceloğlu, D. (1995). Yeniden insan insana (22. bs.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Davis, M. H. (1983). Measuring individual -differences in empathy- Evidence for a multidimensional approach. Journal of Personality and Social Psychology, 44, 113-126.
  • Derntl, B., Seidel, E, Schneider, F., & Habel, U. (2012). How specific are emotional deficits? A comparison of empathic abilities in schizophrenia, bipolar and depressed patients. Schizophrenia Research, 142, 58-64.
  • Dökmen, Ü. (2005). İletişim çatışmaları ve empati (30. bs.). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
  • Eisenberg, N., & Miller, P. A. (1987). The relation of empathy to prosocial and related behaviors. Psychological Bulletin, 101(1), 91-119.
  • Gold, D., Shaw, A., & Wolffe, K. (2010). The social lives of Canadian youths with visual impairments. Journal of Visual Impairment & Blindness, 104(7), 431-443.
  • Greenberger, D. ve Padesky, C. A. (2012). Evinizdeki terapist (çev. Z. Armay, 7. bs.). İstanbul: Altın Kitaplar Yayıncılık.
  • Grynberg, D., Luminent, O., Corneille, O., Grèzes, J., & Berthoz, S. (2010). Alexithymia in the interpersonal domain: A general deficit of empathy? Personality and Individual Differences, 49, 845-850.
  • Hargie, O. (2011). Skilled interpersonal communication: research, theory and practice (5th ed.). London and New York: Routledge.
  • Huurre, T. (2000). Psychosocial development and social support among adolescents with visual impairment. Unpublished doctoral dissertation, University of Tampere, Tampere.
  • Huurre, T. M., & Aro, H. M. (1998). Psychosocial development among adolescents with visual impairment. European Child & Adolescent Psychiatry, 7(2), 73-78.
  • Huurre, T. M., & Aro, H. M. (2000). The psychosocial wellbeing of Finnish adolescents with visual impairments versus those with chronic conditions and those with no disabilities. Journal of Visual Impairment and Blindness, 94(10), 25-37.
  • Jindal-Snape, D. (2004). Generalization and maintenance of social skills of children with visual impairments: Selfevaluation and the role of feedback. Journal of Visual Impairment and Blindness, 98(8), 470-483.
  • Jindal-Snape, D. (2005). Self-evaluation and recruitment of feedback for enhanced social interaction by a student with visual impairment. Journal of Visual Impairment and Blindness, 99 (8), 486-498.
  • Jolliffe, D., & Farrington, D. P. (2004). Empathy and offending: A systematic review and meta-analysis. Aggression and Violent Behavior, 9, 441-476.
  • Jolliffe, D., & Farrington, D. P. (2011). Is low empathy related to bullying after controlling for individual and social background variables? Journal of Adolescence, 34, 59-71.
  • Kabasakal, Z. ve Çelik, N. (2010). Sosyal beceri eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin sosyal uyum düzeylerine etkisi [Online]. İlköğretim Online, 9(1), 203-212. http:// ilkogretim-online.org.tr adresinden 15/10/2011 tarihinde edinilmiştir.
  • Karaca, S. ve Özaltın, G. (2010). Görme engelli ergenlerle yürütülen yapılandırılmış bir grup eğitiminin etkinliği. Maltepe Üniversitesi, Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 3(1), 3-14.
  • Kaya, A. (2010). İletişime giriş: Temel kavramlar ve süreçler. A. Kaya (Ed.), Kişilerarası ilişkiler ve etkili iletişim içinde (s. 2-33). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
  • Kaya, A. ve Siyez, D. M. (2010). KA-Sİ Çocuk ve ergenler için empatik eğilim ölçeği: geliştirilmesi geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim Dergisi, 35 (156), 110-125.
  • Kef, S., Hox, J. J., & Habekothe, H. T. (2000). Social networks of visually impaired and blind adolescents. Structure and effect on well-being. Social Networks, 22, 73-91.
  • Kim, Y. İ. (2003). The effects of assertiveness training on enhancing the social skills of adolescents with visual impairments. Journal of Visual Impairment and Blindness, 97(5), 285-297.
  • Koç, M. ve Tutkun, F. (2001). Görme özürlü bireylerin benlik kabulünü yükseltmede rasyonel duygusal terapinin etkisi. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5, 96-101.
  • Korkut, F. (1996). İletişim becerilerini değerlendirme ölçeğinin geliştirilmesi: güvenirlik ve geçerlik çalışmaları. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(7), 18-23.
  • Korkut, F. (2000). Etkili iletişim becerileri, çatışma çözme biçimleri ve takım çalışması. Eğitici ve Yönetici Eğitimi Seminer Notları içinde (s. 214-228). Ankara: Eğitim-Sen Yayınları.
  • Korkut, F. (2004). Okul temelli önleyici rehberlik ve psikolojik danışma. Ankara: Anı Yayıncılık.
  • Kroksmark, U., & Nordell, K. (2001). Adolescence: The age of opportunities and obstacles for students with low vision in Sweden. Journal of Visual Impairment and Blindness, 95(4), 213-225.
  • LaVenture, S., Lesner, J., & Zabelski, M. (2006). A family perspective on social skills development. In. S. Z. Sacks, & K. E. Wolffe (Eds.), Teaching social skills to students with visual impairment: From theory to practice (pp. 20-79). New York: AFB Press, American Foundation for the Blind.
  • Lee, S. A. (2009). Does empathy mediate the relationship between neuroticism and depressive symptomatology among college students? Personality and Individual Differences, 47, 429-433.
  • Lepage, J-F., Lortie, M., Taschereau-Dumouchel, V., & Thèoret, H. (2009). Validation of French-Canadian Version of the Empathy Quotient and Autism Spectrum Quotient. Canadian Journal of Behavioural Sciences, 41(49), 272-276.
  • Lifshitz, H., Hen, I., & Weisse, I. (2007). Self-concept, adjustment to blindness, and quality of friendship among adolescents with visual impairments. Journal of Visual Impairment and Blindness, 101(2), 96-107.
  • Mallineni, S., Nutheti, R., Thangadurai, S., & Thangadurai, P. (2006). Non-verbal communication in children with visual impairment. British Journal of Visual Impairment, 24(1), 30-33.
  • McKay, M., Davis, M. ve Fanning, P. (2010). İletişim becerileri (çev. Ö. Gelbal). Ankara: HYB Yayıncılık.
  • McPhedran, S. (2009). A review of the evidence for associations between empathy, violence, and animal cruelty. Aggression and Violent Behavior, 14, 1-4.
  • Miller, P. A., & Eisenberg, N. (1988). The relation of empathy to aggressive and externalizing/antisocial behavior. Psychological Bulletin, 103(3), 324-344.
  • Nickerson, A. B., Mele, D., & Princiotta, D. (2008). Attachment and empathy as predictors of roles as defenders or outsiders in bullying interactions. Journal of School Psychology, 46, 687-703.
  • O’Donohue, W., & Krasner, L. (1995). Handbook of psychological skills training: Clinical techniques and applications. Boston: Allyn & Bacon.
  • Owen Peavey, K., & Leff, D. (2002). Social acceptance of adolescent mainstreamed students with visual impairments. Journal of Visual Impairment and Blindness, 96(11), 808-811.
  • Özçelik, İ. (1982). Görme özürlülerin psiko-sosyal gelişimlerinin değerlendirilmesi (7-11 yaş arası). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 15(2), 47-62.
  • Özer, A. (2006). İletişimsizlik becerisi (6. bs.). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
  • Pallant, J. (2011). SPSS Survival manual: A step by step guide to data analysis using the SPSS program (4th ed.). Australia: Allen & Unwin.
  • Parker, A. T., Grimmett, E. S., & Summers, S. (2008). Evidence-based communication practices for children with visual impairments and additional disabilities: An examination of single-subject design studies. Journal of Visual Impairment & Blindness, 102(9), 540-552.
  • Pfeiffer, J. P., & Pinquart, M. (2011). Attainment of developmental tasks by adolescents with visual impairments and sighted adolescents. Journal of Visual Impairment and Blindness, 105(1), 33-44.
  • Pinquart, M., & Pfeiffer, J. P. (2011). Associations of extroversion and parental overprotection with forming relationships with peers among adolescents with and without visual impairments. Journal of Visual Impairment & Blindness, 105(2), 96-107.
  • Rameson, L. T., Morelli, S. A., & Lieberman, M. D. (2011). The neural correlates of empathy: Experience, automaticity, and prosocial behavior. Journal of Cognitive Neuroscience, 24(1), 235-245.
  • Ritter, K., Dziobek, I., Preißler, S., Rüter, A., Vater, A., Fydrich, T. et al. (2011). Lack of empathy in patients with narcissistic personality disorder. Psychiatry Research, 187, 241-247.
  • Rodney, P. (2003). The psychological aspect of visual impairment as a central understanding in the development of inclusion. British Journal of Visual Impairment, 21(1), 19-24.
  • Roe, J. (2008). Social inclusion: meeting the socioemotional needs of children with vision needs. British Journal of Visual Impairment, 26(2), 147-158.
  • Rogers, C. (1975). Empathic: An unappreciated way of being. The Counseling Psychologist, 5(2), 2-10.
  • Rosenblum, L. P. (1998). Best friendships of adolescents with visual impairments: A descriptive study. Journal of Visual Impairment and Blindness, 92(9), 593-608.
  • Sacks, S. Z. (2006). The development of social skills: A personal perspective. In. S. Z. Sacks & K. E. Wolffe (Eds.), Teaching social skills to students with visual impairment: From theory to practice (pp. 3-19). New York: AFB Press.
  • Sacks, S. Z., & Wolffe, K. E. (1998). Lifestyles of adolescents with visual impairments: An ethnographic analysis. Journal of Visual Impairment and Blindness, 92(1), 7-17.
  • Salleh, N. M., & Zainal, K. (2010). How and why the visually impaired students socially behave the way they do. Procedia Social and Behavioral Sciences, 9, 859-863.
  • Şahin, F. (1997). Grupla iletişim becerileri eğitiminin üniversite öğrencilerinin iletişim beceri düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Tagay, Ö., Baydan, Y. ve Voltan-Acar, N. (2010). Sosyal beceri programının (BLOCKS) ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin sosyal beceri düzeyleri üzerindeki etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 19-28.
  • Türkçapar, M. H. (2008). Bilişsel terapi temel ilkeler ve uygulama (4. bs.). Ankara: HYB Yayıncılık.
  • Uzamaz, F. (2000). Sosyal beceri eğitiminin ergenlerin kişilerarası ilişki düzeylerine ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
  • Van Hasselt, V. B., Hersen, M., Kazdin, A. E., Simon, J., & Mastantuonu, A. (1983). Training blind adolescents in social skills. Journal of Visual Impairment and Blindness, 77(5), 199-203.
  • Van Lange, P. A. M. (2008). Does empathy trigger only altruistic motivation? How about selflessness or justice? Emotion, 8(6), 766-774.
  • Voltan Acar, N. (2002). Grupla psikolojik danışmada alıştırmalar, deneyler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
  • Voltan Acar, N. (2010). İnsan ilişkileri ve iletişim (2. bs.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
  • Wagner, E. (2004). Development and implementation of a curriculum to develop social competence for students with visual impairments in Germany. Journal of Visual Impairment and Blindness, 98(11), 703-710.
  • Wei, M., Liao, K. Y., Ku, T., & Shaffer, P. A. (2011). Attachment, self-compassion, empathy, and subjective well-being among college students and community adults. Journal of Personality, 79(1), 191-221.
  • Wolffe, K. E. (2008). Skills for success: Preparing blind and low vision children and youth for life beyond school. International Congress Series, 1282, 964-968.
  • Yüksel, A. (2004). Empati eğitim programının ilköğretim öğrencilerinin empatik becerilerine etkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 341-354.
APA YILDIZ M, Duy B (2013). Kişilerarası iletişim becerileri psiko-eğitim programının görme engelli erinlerin empatik eğilim ve iletişim becerileri üzerine etkisi. , 1461 - 1476.
Chicago YILDIZ MEHMET ALİ,Duy Baki Kişilerarası iletişim becerileri psiko-eğitim programının görme engelli erinlerin empatik eğilim ve iletişim becerileri üzerine etkisi. (2013): 1461 - 1476.
MLA YILDIZ MEHMET ALİ,Duy Baki Kişilerarası iletişim becerileri psiko-eğitim programının görme engelli erinlerin empatik eğilim ve iletişim becerileri üzerine etkisi. , 2013, ss.1461 - 1476.
AMA YILDIZ M,Duy B Kişilerarası iletişim becerileri psiko-eğitim programının görme engelli erinlerin empatik eğilim ve iletişim becerileri üzerine etkisi. . 2013; 1461 - 1476.
Vancouver YILDIZ M,Duy B Kişilerarası iletişim becerileri psiko-eğitim programının görme engelli erinlerin empatik eğilim ve iletişim becerileri üzerine etkisi. . 2013; 1461 - 1476.
IEEE YILDIZ M,Duy B "Kişilerarası iletişim becerileri psiko-eğitim programının görme engelli erinlerin empatik eğilim ve iletişim becerileri üzerine etkisi." , ss.1461 - 1476, 2013.
ISNAD YILDIZ, MEHMET ALİ - Duy, Baki. "Kişilerarası iletişim becerileri psiko-eğitim programının görme engelli erinlerin empatik eğilim ve iletişim becerileri üzerine etkisi". (2013), 1461-1476.
APA YILDIZ M, Duy B (2013). Kişilerarası iletişim becerileri psiko-eğitim programının görme engelli erinlerin empatik eğilim ve iletişim becerileri üzerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1461 - 1476.
Chicago YILDIZ MEHMET ALİ,Duy Baki Kişilerarası iletişim becerileri psiko-eğitim programının görme engelli erinlerin empatik eğilim ve iletişim becerileri üzerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 13, no.3 (2013): 1461 - 1476.
MLA YILDIZ MEHMET ALİ,Duy Baki Kişilerarası iletişim becerileri psiko-eğitim programının görme engelli erinlerin empatik eğilim ve iletişim becerileri üzerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.13, no.3, 2013, ss.1461 - 1476.
AMA YILDIZ M,Duy B Kişilerarası iletişim becerileri psiko-eğitim programının görme engelli erinlerin empatik eğilim ve iletişim becerileri üzerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2013; 13(3): 1461 - 1476.
Vancouver YILDIZ M,Duy B Kişilerarası iletişim becerileri psiko-eğitim programının görme engelli erinlerin empatik eğilim ve iletişim becerileri üzerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2013; 13(3): 1461 - 1476.
IEEE YILDIZ M,Duy B "Kişilerarası iletişim becerileri psiko-eğitim programının görme engelli erinlerin empatik eğilim ve iletişim becerileri üzerine etkisi." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13, ss.1461 - 1476, 2013.
ISNAD YILDIZ, MEHMET ALİ - Duy, Baki. "Kişilerarası iletişim becerileri psiko-eğitim programının görme engelli erinlerin empatik eğilim ve iletişim becerileri üzerine etkisi". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 13/3 (2013), 1461-1476.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 19:4

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları