Farklı sıcaklık ve nem rejimleri ile farklı jeolojik ana materyal üzerindeki toprakların olusumu ve mineralojisi

AKGÜL, Mesut; senol, huseyin

Farklı sıcaklık ve nem rejimleri ile farklı jeolojik ana materyal üzerindeki toprakların olusumu ve mineralojisi

Hüseyin ŞENOL, (Süleyman Demirel Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü, Isparta, Türkiye)

Mesut AKGÜL (Süleyman Demirel Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü, Isparta, Türkiye)

Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat fakültesi Dergisi

6 1

Yıl: 2013 Cilt: 8 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 41 - 52 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Farklı sıcaklık ve nem rejimleri ile farklı jeolojik ana materyal üzerindeki toprakların olusumu ve mineralojisi

Öz:

Çalısma, Aglasun (Burdur), Kepez (Antalya), Sandıklı (Afyonkarahisar), Aksu (Isparta) ve Buldan (Denizli) ilçelerinde farklı sıcaklık ve nem rejimlerinde ve farklı jeolojik ana materyaller üzerinde olusmus toprakların hakim kil minerallerini tespit etmek ve toprakların olusumunu degerlendirmek amacı ile altı adet toprak profilinde gerçeklestirilmistir. Çalısma alanındaki profillerin mesik ve termik sıcaklık rejiminde oldugu belirlenirken profillerin xerik ve ustik nem rejiminde oldugu tespit edilmistir. Profillerin besini farklı jeolojik yas ve bilesimde sedimanter kayaçlar olustururken son profil metamorfik kayaçtan olusmaktadır. Tanımlanan profillerin, nseptisol (4), Mollisol ve Alfisol toprak ordolarında oldukları belirlenmistir. Profillerde ohrik ve mollik yüzey horizonları ile kambik, kalsik ve argillik yüzey altı ayırt edici horizonları tanımlanmıstır. nseptisol ordosundaki profillerin ana materyal ve birikim pozisyonuna baglı olarak kalsifikasyon, dekalsifikasyon, rubefikasyon ve podzolizasyon, Mollisol toprak ordosuna ait profilde kalsifikasyon ve melanizasyon, Alfisol ordosuna ait profilde ise rubefikasyon süreçlerinin ayrı ayrı veya degisik kombinasyonlarla etkili oldukları belirlenmistir. Drenajın nispeten düsük oldugu taban arazi pozisyonundaki profillerde smektit baskındır. Sedimanter kökenli diger profillerde ise illit-smektit ara tabakalı minerallerinin baskın oldugu tespit edilmistir. Gnays ana materyalinin parçalanma ayrısma ürünlerinin birikimi sonucu olusan profilde ise illite kaolinit mineralinin eslik ettigi belirlenmistir.

Anahtar Kelime:

Konular: Ziraat Mühendisliği

Formation and mineralogy of soils developed on different geological parent materials at different soil temperature and moisture regimes

Öz:

This study was conducted in six soil profiles to evaluate soil formation and to determine the dominant clay minerals of soils which are formed on different geological parent materials and different soil moisture and temperature in Aglasun (Burdur), Kepez (Antalya), Sandıklı (Afyonkarahisar), Aksu (Isparta) ve Buldan (Denizli) districts. It was determined that the profiles were in mesic and thermic temperature regimes, while they are in xeric and ustic moisture regimes in the study area. While the five of profiles consist of sedimentary rocks which were different geological age and composition, the last profiles was consisted of metamorphic rocks. It was found that the defined profiles belonged to Inceptisols (4), Mollisol and Alfisol soil orders and in these profiles, ochric and mollic surface horizons and cambic, calcic and argillic subsurface distinctive horizons were defined. In the Inceptisol order, calcification, decalcification, rubification and podzolization; in the Mollisol soil order, calcification, melanization; in the Alfisol order, rubification processes were found to be effective separately or in different combinations, depending on main material and deposition positions of profiles. Smectite was found to be dominant in profiles where they were relatively low drainage base position. It was determined that illite-smectite intermediate layers minerals were dominant in other profiles which were sedimentary origin. It was also determined that the kaolinite mineral was accompanied weathering products of gneiss parent materials.

Anahtar Kelime:

Konular: Ziraat Mühendisliği

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akgül, M. 1992. Daphan Ovası Topraklarının Sınıflandırılması ve Haritalanması. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Toprak Anabilim Dalı, Doktora Tezi (Yayınlanmamıs).
Allen, B.L. and Hajek, B.F. 1989. Mineral Occurrence in Soil Environments. Pp: 199-278. In J.B. Dixon&S.B. Weed, eds. Minerals in Soil Environments, 2nd ed., SSSA Book Series 1, Soil Science Society of America, Madison, Wisconsin.
Almaraz, R. and Eswaran, H. 1997. Soils with a xeric soil moisture regime in north Africa. 4.th International conference on Mediterrannean soils, Plove arkiv, Bulgaria. May 26-31, 1997.
Alp, S. 2009. Yarı Kurak klim Sartlarında Volkanik Materyal Üzerinde Olusan Toprakların Fiziksel, Kimyasal, Mineralojik Özellikleri ve Olusumu.
Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi (Yayınlanmamıs), Syf: 111.
Anonymous, 1951. Soil Survey Manual. Soil Survey Staff, USDA. Handbook, 18.
Anonymous, 1954a. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils. US., Salinity Laboratuary Staff. USDA, Agricultural Handbook, 60.
Anonymous, 1954b. Munsel Soil Color Charts. Munsel Color Company, Inc. Baltimore, Maryland, USA.
Anonymous, 1973. Analytical Methods for A.A. Spektrometry. Perkin Elmer. Norwalk, Connecticut, USA.
Arduino, E., Berberis, E., Ajmone Marsan, F., Zanini, E. and Franchini, M. 1986.
Iron Oxides and Clay Minerals within Profiles as Indicators of Soil Age in Northern, Italy. Geoderma, 37: 45-55.
Aydemir, O., Akgül, M., Canbolat, M.Y. ve Isıldar, A.A. 2001. Toprak Bilgisi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Yayın No: 10, Ders Notu Yayın No: 1.
Basayigit, L. ve Dinç, U. 2005. Toprak Taksonomisine Göre Toprak klim Rejimleri ve Türkiye Toprakları çin Örnekler. GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (1), 83-91.
Bech, J., Rustullet, J., Garrigó, J., Tobías, F.J. and Martínez, R. 1997. The Iron Content of Some Red Mediterranean Soils from Northeast Spain and its Pedogenic Significance. Catena, 28: 211-229.
Becquer, T., Petard, J., Duwig, C., Bourdon, E., Moreau, R. and Herbillon, A.J. 2001. Mineralogical, Chemical and Charge Properties of Geric Ferrasols from New Caledonia. Geoderma, 103: 291-306.
Bettenay, E., Russel, W.G.R., Hudson, D.R., Gilkes, R.J. and Edmiston, R.J. 1980. A Description of The Experimental Catchments in The Collie Area, Western Australia. CSIRO Aust. Land Resources and Management Techinal Paper No: 7.
Blakemore, L.C. 1983. Acid-Oxalate Extractable Iron, Aluminuin and Silicon. ICOMAND Circular Letter No: 5, Appendix 1. Intern. Comite´ for The Classification of Andisols, New Zealand Soils Bureau, Lower Hutt. New Zealand.
Blakemore, L.C., Searle, P.L. and Daly, B.K. 1987. Methods for Chemical Analysis of Soils. N.Z. Soil Bureau Scientific Report. Vol: 80, N.Z. Soil Bureau, Lower Hutt. New Zeland.
Bor, E. 2008. gdecik Yöresi (Isparta) Eosen Yaslı Kil Yataklarının Endüstriyel Hammadde Olarak Kullanılabilirliginin Arastırılması.
Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisligi, ABD. Isparta (Yayınlanmamıs).
Bouyoucos G. J. 1951. A Recalibration of The Hydrometer Method for Making Mechanical Analysis of Soils. Agronomy Journal, 43: 434-438.
Dahlgren, R., Shoji, S. and Nanzyo, M. 1993. Mineralogical Characteristic of Volcanic Ash Soils. In Shoji, S., Nanzyo, M., Dahlgren, R. Eds., Volcanic Ash Soils. Developments in Soil Science. Elsevier , Amsterdam. Pp: 101-143.
Demiralay, . 1993. Toprak Fiziksel Analizleri. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları No: 143. Erzurum.
Ferris, A.P. and Jepson, W.B. 1975. The Exchange Capacity of Kaolinite and The Preparation of Homoionic Clays. Journal of Colloid and Interface Science, 51, 245-259.
Fitzpatrick, E.A. 1971. Pedology. A Systematic Approach to Soil Science: Edinburgh, Oliver and Boyd, 306 p.
Gilkes, R.J., Scholz, G., and Dimmock, G.M. 1973. Lateritic Deep Weathering of Granite. Journal of Soil Science, 24: 523-536.
Hançer, M. 1996. Aglasun-Bucak Dolayının Jeolojisi ve Yapısal Evrimi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Jeoloji Mühendisligi Anabilim Dalı Doktora Tezi (Yayınlanmamıs). Isparta.
Hızalan, E. ve Ünal H. 1966. Topraklarda Önemli Kimyasal Analizler. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Yayın No: 278.
Jackson, M.L. 1958. Soil Chemical Analysis. P: 498. Prentice-Hall, Inc. Englewood Cliffs, New Jersey. USA.
Jeny, H. 1941. Factors of Soil formation. McGraw-Hill, New York, 281.
Karaman, M.E., Meriç, E. ve Tansel, . 1988. Çünür (Isparta) Dolaylarında Kretase-Tersiyer geçisi. Akdeniz Üniversitesi, Isparta Mühendislik Fakültesi Dergisi, Jeoloji Mühendisiligi Seksiyonu, S. 4. 80- 100. Isparta.
Koçyigit, A., Cihan, M. ve Özacar, A. 2001. Dombayova ve Sandıklı (Afyon) Grabenlerinin Depremselligi ve Kenar Faylarının, Kinematik Analizi.
Tubitak Proje Raporları, Rapor No: YDABÇAG 199Y007. p.69.
Olson, G.W. 1973. Soil survey interpretation for engineering purposes. Food and Agriculture Organization of the United Nations Soils Bulletin 19, 24 pages.
Singer, A. and Navrot, J. 1977. Clay Formation from Basic Volcanic Rocks in A Humid Mediterranean Climate. Soil Science Society of America Journal, 41: 645-650.
Singh, B. 1991. Mineralogical and Chemical Characteristics of Soils from South- Western Australia. Ph.D. Thesis, Soil Science and Plant Nutrition, School of Agriculture, University of Western Australia, Nedlands, Pp: 231.
Sroden, J. and Eberl, D.D. 1984. Illite. Pp: 495-544. In: S.W. Bailey, ed. Reviews in Micas. Reviews in Mineralogy, 13, 495-544.
Sahin, N. 1997. Yakaavsar (Isparta) - Beysehir Gölü Arasındaki Bölgenin Stratigrafisi ve Tektonik Özellikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisligi Anabilim Dalı. Isparta.
Senol, H. 2006. Buldan (Denizli) Yöresinin Petrolojisi-Jeokimyası ve Buldan (Denizli) Granitinin Haritalanmasında Aster Uydu Verisinin Kullanımı.
Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisligi Anabilim Dalı (Yayımlanmamıs). Simsek, G. 2000. Toprak Olusumu (Pedogenesis) ve Sınıflama Ders Notları. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları Ders Notu, Yayın No: 139. Erzurum.
Tari, G., Bobos, I., Gomes, C.S.F. and Ferreira, C.M.F. 1999. Modification of Surface Charge Properties During Kaolinite to Halloysite-7Å Transformation. Journal of Colloid and Interface Science, 210: 360-366.
Ullah, H.M. 1990. Characterization and Mineralogical Interpretation of Shrink-Swell Behavior of Hawaiian Kaolinitic Vertisols. Agronomy and Soil Science. University of Hawaii (phd thesis unpublished).

APA	senol h, AKGÜL M (2013). Farklı sıcaklık ve nem rejimleri ile farklı jeolojik ana materyal üzerindeki toprakların olusumu ve mineralojisi. , 41 - 52.
Chicago	senol huseyin,AKGÜL Mesut Farklı sıcaklık ve nem rejimleri ile farklı jeolojik ana materyal üzerindeki toprakların olusumu ve mineralojisi. (2013): 41 - 52.
MLA	senol huseyin,AKGÜL Mesut Farklı sıcaklık ve nem rejimleri ile farklı jeolojik ana materyal üzerindeki toprakların olusumu ve mineralojisi. , 2013, ss.41 - 52.
AMA	senol h,AKGÜL M Farklı sıcaklık ve nem rejimleri ile farklı jeolojik ana materyal üzerindeki toprakların olusumu ve mineralojisi. . 2013; 41 - 52.
Vancouver	senol h,AKGÜL M Farklı sıcaklık ve nem rejimleri ile farklı jeolojik ana materyal üzerindeki toprakların olusumu ve mineralojisi. . 2013; 41 - 52.
IEEE	senol h,AKGÜL M "Farklı sıcaklık ve nem rejimleri ile farklı jeolojik ana materyal üzerindeki toprakların olusumu ve mineralojisi." , ss.41 - 52, 2013.
ISNAD	senol, huseyin - AKGÜL, Mesut. "Farklı sıcaklık ve nem rejimleri ile farklı jeolojik ana materyal üzerindeki toprakların olusumu ve mineralojisi". (2013), 41-52.

APA	senol h, AKGÜL M (2013). Farklı sıcaklık ve nem rejimleri ile farklı jeolojik ana materyal üzerindeki toprakların olusumu ve mineralojisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat fakültesi Dergisi, 8(1), 41 - 52.
Chicago	senol huseyin,AKGÜL Mesut Farklı sıcaklık ve nem rejimleri ile farklı jeolojik ana materyal üzerindeki toprakların olusumu ve mineralojisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat fakültesi Dergisi 8, no.1 (2013): 41 - 52.
MLA	senol huseyin,AKGÜL Mesut Farklı sıcaklık ve nem rejimleri ile farklı jeolojik ana materyal üzerindeki toprakların olusumu ve mineralojisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat fakültesi Dergisi, vol.8, no.1, 2013, ss.41 - 52.
AMA	senol h,AKGÜL M Farklı sıcaklık ve nem rejimleri ile farklı jeolojik ana materyal üzerindeki toprakların olusumu ve mineralojisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat fakültesi Dergisi. 2013; 8(1): 41 - 52.
Vancouver	senol h,AKGÜL M Farklı sıcaklık ve nem rejimleri ile farklı jeolojik ana materyal üzerindeki toprakların olusumu ve mineralojisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat fakültesi Dergisi. 2013; 8(1): 41 - 52.
IEEE	senol h,AKGÜL M "Farklı sıcaklık ve nem rejimleri ile farklı jeolojik ana materyal üzerindeki toprakların olusumu ve mineralojisi." Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat fakültesi Dergisi, 8, ss.41 - 52, 2013.
ISNAD	senol, huseyin - AKGÜL, Mesut. "Farklı sıcaklık ve nem rejimleri ile farklı jeolojik ana materyal üzerindeki toprakların olusumu ve mineralojisi". Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat fakültesi Dergisi 8/1 (2013), 41-52.