Yıl: 2011 Cilt: 6 Sayı: 17 Sayfa Aralığı: 61 - 106 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Anayasal güvence olarak suçta ve cezada kanunîlik ilkesi

Öz:
Suçta ve cezada kanunîlik ilkesi, hukuk devleti ilkesinin en önemli görünüm şekillerinden biri olarak ortaya çıkmaktadır. Buna göre, suç teşkil eden fiilin ve bunun karşılığında uygulanacak ceza yaptırımının, fiilin gerçekleştirilmesinden önce kanunda gösterilmesi zorunludur. Bu kanun, yasama organı tarafından çıkarılan şeklî anlamdaki kanun olmalıdır. Suçta ve cezada kanunîlik ilkesi bireysel özgürlüklerle ilgili olduğundan anayasalarda ve uluslararası belgelerde de düzenlenmektedir. Kanunîlik ilkesinin sonuçlarından biri olan belirlilik ilkesi, suç tanımlarının ve uygulanacak ceza yaptırımlarının kanunda açık bir şekilde kaleme alınmasını gerektirmektedir. Yine kanunîlik ilkesi örf-âdet hukukunun ceza hukukunda failin aleyhine olarak uygulama alanı bulmasını engellemektedir. Kıyas yasağı, suç yaratma ve cezasını belirleme yetkisini hâkime bırakmayarak yasama organının bu konudaki tekel yetkisini vurgulamaktadır. Bununla birlikte, hâkimin kanunun anlamını ortaya çıkarabilmek için yorum yapma yetkisi ve görevi bulunmaktadır. Suç tanımı yapma ve cezasını belirleme yasama yetkisine dâhil bir konu olduğundan, idare düzenleyici işlemleriyle suç yaratamaz ve ceza belirleyemez. Kanunîlik ilkesi ceza kanunlarının failin aleyhine olarak geçmişe yürütülmesine de engel olmaktadır.
Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk

Principle of legality as a constitutional guarantee

Öz:
Principle of legality is one of the most important aspects of rule of law. According to this principle an act that constitutes a crime and it's sanction should be clearly stated in the law before the act is committed. This law should be enacted by the parliament formally. Principle of legality is also regulated under constitutions and international documents due to it's relation with fundamental rights. Principle of certainty which is a result of this principle requires the definition of crimes and their sanctions to be clearly stated in the law. Principle of legality also prohibits customary law to be applied against the accused. Prohibition of analogy emphasizes the monopoly of parliament's authorization to enact law, by giving no authorization to judge to create law. However the judge has a duty and authorization to interpret the provisions of the law. Legislative organ has the monopoly to define crimes and determine sentences for them; so administration can not define crimes and determine sentences by regulatory acts. Principle of legality prohibits the criminal codes to be applied retroactively against the accused.
Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AKYILDIZ, Ali: “İdari İşlemle Suç İhdası: Özel Güvenlik Bölgesini İhlal Suçu”, HPD (Temmuz) 2006, sy: 7, sh: 77-84.
  • ALACAKAPTAN, Uğur: İngiliz Ceza Hukukunda Suç ve Cezaların Kanuniliği Prensibi, Ankara 1958.
  • ARTUK, Mehmet Emin/GÖKCEN, Ahmet/YENİDÜNYA, A. Caner: Ceza Hukuku, Genel Hükümler, 4. Baskı, Ankara 2009.
  • BAŞLAR, Kemal: “Yürütmenin Düzenleyici İşlemlerle Suç İhdasının Anayasallığı Sorunu”, Ergun ÖZBUDUN’a Armağan, c: II Anayasa Hukuku, Ankara 2008, sh: 127-163.
  • BAUMANN, Jürgen/WEBER, Ulrich/MITSCH, Wolfgang: Strafrecht, Allgemeiner Teil, Lehrbuch, 11. Auflage, Bielefeld 2003.
  • BEKRİ, M. Nedim: “Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi ve İlkenin Uluslararası İnsan Hakları Belgeleri ile Uluslararası Ceza Hukuku Uygulamalarındaki Durumu”, AD (Eylül) 2010, sy: 38, sh: 58-88.
  • BOULOC, Bernard: Droit pénal général, 21e éd., Paris 2009.
  • CAN, Osman: “Belirlilik İlkesine Anayasal Bakış”, AÜEHFD 2005, c: IX, sy: 1-2, sh: 89-125.
  • CENTEL, Nur/ZAFER, Hamide/ÇAKMUT, Özlem: Türk Ceza Hukukuna Giriş, 5. Bası, İstanbul 2008.
  • CORNILS, Karin: “Das Gesetzlichkeitsprinzip in Schweden”, Nationales Strafrecht in rechtsvergleichender Darstellung, Allgemeiner Teil, Teilband II, Berlin 2008, sh: 113- 125.
  • CORNILS, Karin/GREVE, Vagn: Das dänische Strafgesetz, 2. Auflage, Freiburg im Breisgau 2001.
  • DEMİRBAŞ, Timur: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 6. Bası, Ankara 2009.
  • DÖNMEZER, Sulhi: “İcranın Tanzim Tasarrufları ile Suç İhdası, Anayasaya Aykırılık İddiası Halinde Verilmesi İcabeden Karar”, İÜHFM 1962, c: XXVIII, sy: 1, sh: 237- 246.
  • DÖNMEZER, Sulhi/ERMAN, Sahir: Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, c: I, 11. Bası, İstanbul 1994.
  • EREM, Faruk/DANIŞMAN, Ahmet/ARTUK, Mehmet Emin: Ümanist Doktrin Açısından Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 14. Bası, Ankara 1997.
  • FISCHER, Thomas: Strafgesetzbuch und Nebengesetze, 57. Auflage, München 2010.
  • FORSTER, Susanne: “Das Gesetzlichkeitsprinzip in England und Wales”, Nationales Strafrecht in rechtsvergleichender Darstellung, Allgemeiner Teil, Teilband II, Berlin 2008, sh: 29-39.
  • FREUND, Georg: Strafrecht, Allgemeiner Teil, 2. Auflage, Berlin-Heidelberg 2009.
  • FRISTER, Helmut: Strafrecht, Allgemeiner Teil, 4. Auflage, München 2009.
  • FUCHS, Helmut: Österreichisches Strafrecht, Allgemeiner Teil I, 7. Auflage, Wien-New York 2008.
  • GÖKCEN, Ahmet: “Yardım Toplama Kanunu’nun 29. Maddesinin Uygulanışı, Yargıtay’ın Konu ile ilgili Kararlarının Özellikle Kanunîlik İlkesi ve İdarenin Düzenleyici İşlemlerle Suç İhdası Yönünden Değerlendirilmesi”, Hukuk Araştırmaları 1995, c: 9, sy: 1-3, sh: 179-202.
  • GROPP, Walter: Strafrecht, Allgemeiner Teil, 3. Auflage, Berlin-Heidelberg 2005.
  • HAFT, Fritjof: Strafrecht, Allgemeiner Teil, 9. Auflage, München 2004.
  • HAKERİ, Hakan: Ceza Hukuku, Genel Hükümler, 10. Baskı, Ankara 2011.
  • HEINRICH, Bernd: Strafrecht – Allgemeiner Teil I, 2. Auflage, Stuttgart 2010. İÇEL, Kayıhan/DONAY, Süheyl: Karşılaştırmalı ve Uygulamalı Ceza Hukuku, 1. Kitap, 4. Bası, İstanbul 2005.
  • JAKOBS, Günther: Strafrecht Allgemeiner Teil, 2. Auflage, Berlin-New York 1993.
  • JARVERS, Konstanze: “Das Gesetzlichkeitsprinzip in Italien”, Nationales Strafrecht in rechtsvergleichender Darstellung, Allgemeiner Teil, Teilband II, Berlin 2008, sh: 55-66.
  • JESCHECK, Hans-Heinrich: Alman Ceza Hukukuna Giriş, (Çev.: Feridun YENİSEY), 2. Bası, İstanbul 2007.
  • JESCHECK, Hans-Heinrich/WEIGEND, Thomas: Lehrbuch des Strafrechts, Allgemeiner Teil, 5. Auflage, Berlin 1996.
  • KANGAL, Zeynel T.: Ceza Hukukunda Zorunluluk Durumu, Ankara 2010.
  • KANGAL, Zeynel T.: Askerî Ceza Hukuku, Ankara 2010.
  • KANGAL, Zeynel T.: “Türk Ceza Hukukunda Suça Teşebbüsten Gönüllü Vazgeçme”, Beiträge zum deutschen und türkischen Strafrecht und Strafprozessrecht, Die Entwicklung von Rechtssystemen in ihrer gesellschaftlichen Verankerung, Baden- Baden 2010, sh: 335-361.
  • KANGAL, Zeynel T.: Kabahatler Hukuku, İstanbul 2011.
  • KATOĞLU, Tuğrul: Ceza Kanunlarının Zaman Yönünden Uygulanması, Ankara 2008.
  • KINDHÄUSER, Urs: Strafrecht, Allgemeiner Teil, 4. Auflage, Baden-Baden 2009.
  • KINDHÄUSER, Urs: Strafgesetzbuch, Lehr- und Praxiskommentar, 4. Auflage, Baden- Baden 2010.
  • KINDHÄUSER, Urs/NEUMANN, Ulfrid/PAEFFGEN, Hans-Ullrich: Nomos Kommentar, Strafgesetzbuch, Band I (§§1-145d), 3. Auflage, Baden-Baden 2010. [Kısaltma: NK-StGB3 (HASSEMER/KARGL), § 1, No:].
  • KLESCZEWSKI, Diethelm: Strafrecht, Allgemeiner Teil, Bonn 2008.
  • KOCA, Mahmut/ÜZÜLMEZ, İlhan: Türk Ceza Hukuku, Genel Hükümler, 3. Baskı, Ankara 2010.
  • KÖHLER, Michael: Strafrecht, Allgemeiner Teil, Berlin-Heidelberg 1997.
  • KREY, Volker/ESSER, Robert: Deutsches Strafrecht, Allgemeiner Teil, 4. Auflage, Stuttgart 2011.
  • KUNTER, Nurullah/YENİSEY, Feridun/NUHOĞLU, Ayşe: Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, 16. Baskı, İstanbul 2008.
  • LACKNER, Karl/KÜHL, Kristian: Strafgesetzbuch, Kommentar, 27. Auflage, München 2011.
  • LAUFHÜTTE, Heinrich Wilhelm/RISSING-van SAAN, Ruth/TIEDEMANN, Klaus: Strafgesetzbuch Leipziger Kommentar, Band 1, 12. Auflage, Berlin 2007. [Kısaltma: LK-StGB (DANNECKER), § 1, No:].
  • LELIEUR, Juliette/PFÜTZNER, Peggy/VOLZ, Sabine: “Das Gesetzlichkeitsprinzip in Frankreich”, Nationales Strafrecht in rechtsvergleichender Darstellung, Allgemeiner Teil, Teilband II, Berlin 2008, sh: 40-54.
  • MANSO PORTO, Teresa: “Das Gesetzlichkeitsprinzip in Spanien”, Nationales Strafrecht in rechtsvergleichender Darstellung, Allgemeiner Teil, Teilband II, Berlin 2008, sh: 126-141.
  • MAURACH, Reinhart/ZIPF, Heinz: Strafrecht, Allgemeiner Teil, Teilband I, 8. Auflage, Heidelberg 1992.
  • MERLE, Roger/VITU, André: Traité de droit criminel, Tome I, 7e éd., Paris 1997.
  • MUNDAY, Roderick: “İngiliz Hukukunda ve Common Law Ülkelerinde Kanunilik İlkesi”, (Çev.: Zeynel T. KANGAL), İÜHFM 2003, c: LXI, sy: 1-2, sh: 441-464.
  • OTACI, Cengiz: “Hermeneutik (Yorum Bilim) ve Ceza Kanunlarının Yorumu”, TBBD (Temmuz-Ağustos) 2010, yıl: 23, sy: 89, sh: 439-491.
  • ÖNDER, Ayhan: Ceza Hukuku Dersleri, İstanbul 1992.
  • ÖZBEK, Veli Özer/KANBUR, M. Nihat/DOĞAN, Koray/BACAKSIZ, Pınar/TEPE, İlker: Türk Ceza Hukuku, Genel Hükümler, 2. Baskı, Ankara 2011.
  • ÖZGENÇ, İzzet: “Ceza Hukukunun Güvence Fonksiyonu”, Kamu Hukuku Arşivi 2000, c: III, sy: 2-3, sh: 90-117.
  • ÖZGENÇ, İzzet: Türk Ceza Hukuku, Genel Hükümler, 5. Bası, Ankara 2010.
  • ÖZTÜRK, Bahri/ERDEM, Mustafa Ruhan: Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, 9. Baskı, Ankara 2006.
  • PRADEL, Jean/CORSTENS, Geert: Droit pénal européen, 2e éd., Paris 2002.
  • RENGIER, Rudolf: Strafrecht, Allgemeiner Teil, 2. Auflage, München 2010.
  • ROXIN, Claus: Strafrecht, Allgemeiner Teil, Band I, Grundlagen, der Aufbau der Verbrechenslehre, 4. Auflage, München 2006.
  • SCHMIDT, Rolf: Strafrecht, Allgemeiner Teil, 9. Auflage, Bremen 2010.
  • SCHÖNKE, Adolf/SCHRÖDER, Horst: Strafgesetzbuch Kommentar, 28. Auflage, München 2010.
  • SEELMANN, Kurt: Strafrecht, Allgemeiner Teil, 4. Auflage, Basel 2009.
  • SOYASLAN, Doğan: “Ceza Hukukunda Kıyas”, AD 1983, yıl: 74, sy: 5, sh: 948-963.
  • STRATENWERTH, Günter: Schweizerisches Strafrecht, Allgemeiner Teil I: Die Straftat, 3. Auflage, Bern 2005.
  • STRATENWERTH, Günter/KUHLEN, Lothar: Strafrecht, Allgemeiner Teil, Die Straftat, 6. Auflage, München 2011.
  • SUMMERS, Sarah: “Das Gesetzlichkeitsprinzip in Schottland”, Nationales Strafrecht in rechtsvergleichender Darstellung, Allgemeiner Teil, Teilband II, Berlin 2008, sh: 104-112.
  • TOSUN, Öztekin: “Suçların Kanunîliği Prensibi Aleyhindeki Cereyan”, İÜHFM 1962, c: XXVII, sy: 1-4, sh: 45-61.
  • TOSUN, Öztekin: “Yürütme Organlarının Koyduğu Kaidelere Aykırılıkların Cezalandırılması”, İÜHFM 1962, c: XXVIII, sy: 2, sh: 349-366.
  • TOSUN, Öztekin: “Suçların Kanunîliği Prensibi ve Sovyet Rusya Ceza Hukuku”, İÜHFM 1964, c: XXX, sy: 1-2, sh: 21-28.
  • TRECHSEL, Stefan/JEAN-RICHARD, Marc: Schweizerisches Strafgesetzbuch, Praxiskommentar, Zürich 2008.
  • TRIFFTERER, Otto: Österreichisches Strafrecht, Allgemeiner Teil, 2. Auflage, Wien- New York 1994.
  • UĞUR, Hüsamettin: “Suçta ve Cezada Kanunîlik İlkesi ve Anayasa Mahkemesi Kararları Karşısında Yaptırımsız Kalan Bazı Suçlar”, TBBD (Kasım-Aralık) 2010, yıl: 23, sy: 91, sh: 300-334.
  • ÜNVER, Yener/HAKERİ, Hakan: Ceza Muhakemesi Hukuku, 4. Baskı, Ankara 2011.
  • WEIGEND, Ewa: “Das Gesetzlichkeitsprinzip in Polen”, Nationales Strafrecht in rechtsvergleichender Darstellung, Allgemeiner Teil, Teilband II, Berlin 2008, sh: 92- 104.
  • WESSELS, Johannes/BEULKE, Werner: Strafrecht, Allgemeiner Teil, 40. Auflage, Heidelberg 2010.
  • YARSUVAT, Duygun: “Yürütme Organının Koyduğu Kaidelerle Suç İhdası ve 1961 Anayasası”, İÜHFM 1963, c: XXIX, sy: 3, sh: 540-559.
  • YARSUVAT, Duygun: “Sovyet ve Amerikan Ceza Hukuklarında Kıyas Prensibinin Değerlendirilmesi”, İÜMHAD 1968, c: 1, sy: 2, sh: 59-80.
  • YILDIZ, Ali Kemal: “Yürütme Organının Düzenleyici İşlemlerle Suç ve Ceza Yaratması”, Çetin ÖZEK Armağanı, İstanbul 2004, sh: 1033-1056.
  • ZAFER, Hamide: Ceza Hukuku, Genel Hükümler, İstanbul 2010.
  • ZERBES, Ingeborg: “Das Gesetzlichkeitsprinzip in Österreich”, Nationales Strafrecht in rechtsvergleichender Darstellung, Allgemeiner Teil, Teilband II, Berlin 2008, sh: 81-91.
  • ZHAO, Yang/RICHTER, Thomas: “Das Gesetzlichkeitsprinzip in China”, Nationales Strafrecht in rechtsvergleichender Darstellung, Allgemeiner Teil, Teilband II, Berlin 2008, sh: 3-15.
  • ZIESCHANG, Frank: Strafrecht, Allgemeiner Teil, 2. Auflage, Stuttgart 2009.
APA KANGAL Z (2011). Anayasal güvence olarak suçta ve cezada kanunîlik ilkesi. , 61 - 106.
Chicago KANGAL Zeynel T. Anayasal güvence olarak suçta ve cezada kanunîlik ilkesi. (2011): 61 - 106.
MLA KANGAL Zeynel T. Anayasal güvence olarak suçta ve cezada kanunîlik ilkesi. , 2011, ss.61 - 106.
AMA KANGAL Z Anayasal güvence olarak suçta ve cezada kanunîlik ilkesi. . 2011; 61 - 106.
Vancouver KANGAL Z Anayasal güvence olarak suçta ve cezada kanunîlik ilkesi. . 2011; 61 - 106.
IEEE KANGAL Z "Anayasal güvence olarak suçta ve cezada kanunîlik ilkesi." , ss.61 - 106, 2011.
ISNAD KANGAL, Zeynel T.. "Anayasal güvence olarak suçta ve cezada kanunîlik ilkesi". (2011), 61-106.
APA KANGAL Z (2011). Anayasal güvence olarak suçta ve cezada kanunîlik ilkesi. Ceza Hukuku Dergisi, 6(17), 61 - 106.
Chicago KANGAL Zeynel T. Anayasal güvence olarak suçta ve cezada kanunîlik ilkesi. Ceza Hukuku Dergisi 6, no.17 (2011): 61 - 106.
MLA KANGAL Zeynel T. Anayasal güvence olarak suçta ve cezada kanunîlik ilkesi. Ceza Hukuku Dergisi, vol.6, no.17, 2011, ss.61 - 106.
AMA KANGAL Z Anayasal güvence olarak suçta ve cezada kanunîlik ilkesi. Ceza Hukuku Dergisi. 2011; 6(17): 61 - 106.
Vancouver KANGAL Z Anayasal güvence olarak suçta ve cezada kanunîlik ilkesi. Ceza Hukuku Dergisi. 2011; 6(17): 61 - 106.
IEEE KANGAL Z "Anayasal güvence olarak suçta ve cezada kanunîlik ilkesi." Ceza Hukuku Dergisi, 6, ss.61 - 106, 2011.
ISNAD KANGAL, Zeynel T.. "Anayasal güvence olarak suçta ve cezada kanunîlik ilkesi". Ceza Hukuku Dergisi 6/17 (2011), 61-106.