Türkiye’ye yönelik uluslararası turizm talebinin belirleyenleri: Panel veri yaklaşımı

CANLI, Berna; KAYA, AYTEN AYSEN

Türkiye’ye yönelik uluslararası turizm talebinin belirleyenleri: Panel veri yaklaşımı

AYTEN AYŞEN KAYA, (Ege Üniversitesi, İİBF İktisat Bölümü, İzmir, Türkiye)

Berna CANLI (Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, Türkiye)

Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

6 0

Yıl: 2013 Cilt: 13 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 43 - 54 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türkiye’ye yönelik uluslararası turizm talebinin belirleyenleri: Panel veri yaklaşımı

Öz:

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’ye yönelik uluslararası turizm talebinin belirleyicilerini araştırmaktır. Bu nedenle 1990-2010 ve 1990-2008 dönemleri için seçilmiş 24 OECD ülkesinden Türkiye’ye yönelik uluslararası turizm talebi, panel veri yöntemi kullanılarak tahmin edilmiştir. Seçilen her OECD ülkesinden Türkiye’ye gelen turist sayısı bağımlı değişken, gelir düzeyi ve göreli fiyat düzeyi açıklayıcı değişkenler olarak alınmıştır. Ayrıca Türk turizmine rakip olarak seçilen Yunanistan, İspanya ve Portekiz’in ikame etkisini ölçmek için bu ülkelerin fiyat değişkenleri modele dahil edilmiştir. Aynı zamanda Marmara Depremi’nin etkisini ölçmek için 1999 yılı kukla değişkeni kullanılmıştır. Elde edilen bulgular, OECD ülkelerinden Türkiye’ye yönelik uluslararası turizm talebini belirlemede gelirin önemli bir değişken olduğunu göstermiştir. OECD ülkelerinin gelir düzeyinin artması Türkiye’ye yönelik turizm talebi- ni artırmaktadır. Göreli fiyat düzeyi değişkeninin katsayısı beklenilenin aksine negatif çıkmıştır. Portekiz‘in ikame etkisinin yüksek ve pozitif, Yunanistan’ın ikame etkisinin negatif olduğu gözlenirken İspanya için ise elde edilen bulgular anlamlı bulunmamıştır.

Anahtar Kelime:

The determinants of international tourism demad for Turkey: A panel data approach

Öz:

The purpose of this study is to investigate the determinants of the international tourism demand to Turkey. For this purpose, the tourism demand from selected 24 OECD countries to Turkey is estimated by using panel data approach for the period of 1990-2010 and 1990-2008. The tourist arrival from each selected OECD country is used for dependent variable, and income level and relative price level are used for the explanatory variables in order to explain the tourism demand. Moreover, the price variables of Greece, Spain and Portugal are added to measure the substitution effect. At the same time, dummy variable is used to investigate the effect of the Marmara earthquake for 1999. The empirical results show that income variable is a significant variable explaining international tourism demand to Turkey from OECD countries. Also, as the level of income increases, tourism demand increases. Relative price variable is negative even though it is expected positive. The substitution effect of Portugal is positive and high while the substitution effect of Greece is negative. At the same time the substitution effect of Spain is statistically insignificant.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akış, S., (1998). A Compact Econometric Model of Tourism Demand for Turkey, Tourism Manage- ment, 19(1): 99-102.
Aktürk, T., (2006). Tourism Demand for Turkey: Mo- dels, Analysis and Results, Middle East Technical University, Institute of Applied Mathematics: Ankara.
Amaral, T.P. ve Munoz, T.G., (2000). An Economet- ric Model for International Tourism Flows to Spa- in, Applied Economic Letters, 7(8): 525-529.
Aslan, A., Kula, F. ve Kaplan, M., (2009). Internatio- nal Tourism Demand for Turkey: A Dynamic Pa- nel Data Approach, Research Journal of Internatio- nal Studies, 9: 65-73.
Baltagi, H.B., (2005). Econometric Analysis of Panel Data, Third Edition, John Wiley & Songs Ltd.:West Sussex, England.
DPT Müsteşarlığı, (2006). Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013) Türk Turizm Özel İhtisas Ko- misyonu Raporu, http://plan9.dpt.gov.tr/oik49_ turizm/49turim.pdf (erişim tarihi 24. Kasım. 2011).
Egeli, H. A., (1997). Türk Turizminin Dış Ticaret ve Sek- törlerarası Bağlantılar Açısından Değerlendirilmesi, Ankara Üniversitesi SBF Dergis,i 52(1): 235-246.
Eilat, Y., ve Einav, L., (2004). Determinants of In- ternational Tourism: A Three-Dimensional Panel Data Analysis, Applied Economics, 36: 1315-1327.
Greene, W.H., (2003). Econometric Analysis, Fifth Edi- tion, Upper Saddle River: Prentice Hall.
Halıcıoğlu, F., (2004). An ARDL Model of Aggregate Tourism Demand for Turkey, Global Business and Economics RewiewAnthology, 614-624.
İçöz, O., (2005). Turizm Ekonomisi, 3. Baskı, Turhan Kitabevi: Ankara.
İçöz, O., Var, T., ve Kozak, M., (1997). Tourism De- mand in Turkey, Annals of Tourism Research, 25(1): 236-239.
Katafono, R. ve Gounder, A., (2004). Modelling Tou- rism Demand in Fiji, Economics Department Reser- ve Mank of Fiji Suva, Working Paper 2004/01.
Kozak, N., Kozak, M. A. ve Kozak, M., (2001). Genel Turizm İlkeler ve Kavramlar, Gözden Geçirilmiş 5. Baskı, Detay yayıncılık: Ankara.
Ledesma F,J., Navarro, M. ve Perez, J.V., (1999). The Panel Data and Tourism Demand. The Case of Te- nerife, Fundacion de Estudios de Economica Apli- cada, Documento de Trabajo 99-17.
Lim, C., (1997). Review of International Tourism De- mand Models, Annals of Tourism Research, 24(4): 835-849.
Mervar, A. ve Payne, J. E., (2007).. An Analysis of Fo- reign Tourism demand for Croation Destinations: Long-Run Elasticity Estimates, Radni Materijali EIZ-a EIZ Working Papers EIZ-WP-0701.
Munoz, T.G., (2006). Inbound International Tourism Demand to Canary Island: A Dynamic Panel Data Model, Tourism Management, 28(2): 281-291.
Munoz, T.G., ve Martin, L.F.M., (2006). Tourism in Balearic Islands: A Dynamic Model for Internatio- nal Demand for Using Panel Data, Tourism Mana- gement, 28(5): 1224-1235.
Munoz, T.G., (2007). German Demand for Tourism in Spain, Tourism Management, 28(1): 12-22.
OECD Statistics, http://stats.oecd.org/Index.aspx (erişim tarihi: 21.Eylül. 2011).
Olalı, H. ve Timur, A., (1986). Turizmin Türk Ekono- misindeki Yeri, Ofset Matbaacılık: İzmir. Önder, A. Ö., Candemir, A. ve Kumral, N., (2009).
An Empirical Analysis of the Determinants of In- ternational Tourism Demand: The Case of İzmir, European Planning Studies, 17(10): 1525-1533.
Proença, S. A. ve Soukiazis, E., (2005). Demand for Tourism in Portugal: A Panel Data Approach, Docu- mento De Trabalho/Discussion Paper (February) 29.
Surugiu, C., Leitao, N.C. ve Surugiu, M.R., (2011). A Panel Data Modelling of International Tourism Demand: Evidences for Romania, Ekonomska ist- razivanja, 24(1): 134-145.
T.C. Başbakanlık Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı, Türkiye Turizm Sektörü Raporu, 2010. http:// www.invest.gov.tr/tr-TR/infocenter/publications/ Documents/TURIZM.SEKTORU.pdf (erişim tari- hi: 11. Kasım. 2011).
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. http://www.kultur. gov.tr/TR/belge/1-13/turizm.html (erişim tarihi: 3. Ekim. 2011).
Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TURSAB). http://www.tursab.org.tr/tr (erişim tarihi: 3. Ekim. 2011).
Türkiye Turizm Stratejisi 2023, Eylem Planı (2007- 2010).
http://www.kultur.gov.tr/TR/dosya/1- 70089/h/ttstratejisi2023.pdf (erişim tarihi: 9. Ka- sım. 2011).
UNWTO, World Tourism Barometer 2010 (Febru- ary). http://www.unwto.org/facts/eng/barometer. htm (erişim tarihi: 7. Kasım. 2011).
UNWTO, World Tourism Barometer 2011. http:// mkt.unwto.org/sites/all/files/pdf/unwto_ba- rom11_1_key_trends_web_en.pdf (erişim tarihi: 7. Kasım. 2011).
UNWTO, Tourism Highlights 2002. http://www. unwto.org/facts/eng/pdf/highlights/UNWTO_ Highlights02_en_HR.pdf (erişim tarihi: 01 Ekim 2012).
UNWTO, Tourism Highlights 2010. http://www. unwto.org/facts/eng/pdf/highlights/UNWTO_ Highlights10_en_HR.pdf (erişim tarihi: 5 Eylül. 2011).
UNWTO, Tourism Highlights 2011, http://www. unwto.org/facts/eng/highlights.htm (erişim tarihi: 21 Kasım. 2011).
World Economic Forum 2011, Travel and Tourism Com- petitiveness Report-2011. http://www3.weforum. org/docs/WEF_TravelTourismCompetitiveness_Re- port_2011.pdf (erişim tarihi: 23. Kasım. 2011).
World Tourism Organisation (UNWTO), http://unw- to.org/en (erişim tarihi: 03 Ekim. 2011). World Tra- vel and Tourism Council (WTTC) ,http://wttc.org
World Development Indicators Online Database, www.worldbank.org (erişim tarihi: 03. Ekim. 2011).

APA	KAYA A, CANLI B (2013). Türkiye’ye yönelik uluslararası turizm talebinin belirleyenleri: Panel veri yaklaşımı. , 43 - 54.
Chicago	KAYA AYTEN AYSEN,CANLI Berna Türkiye’ye yönelik uluslararası turizm talebinin belirleyenleri: Panel veri yaklaşımı. (2013): 43 - 54.
MLA	KAYA AYTEN AYSEN,CANLI Berna Türkiye’ye yönelik uluslararası turizm talebinin belirleyenleri: Panel veri yaklaşımı. , 2013, ss.43 - 54.
AMA	KAYA A,CANLI B Türkiye’ye yönelik uluslararası turizm talebinin belirleyenleri: Panel veri yaklaşımı. . 2013; 43 - 54.
Vancouver	KAYA A,CANLI B Türkiye’ye yönelik uluslararası turizm talebinin belirleyenleri: Panel veri yaklaşımı. . 2013; 43 - 54.
IEEE	KAYA A,CANLI B "Türkiye’ye yönelik uluslararası turizm talebinin belirleyenleri: Panel veri yaklaşımı." , ss.43 - 54, 2013.
ISNAD	KAYA, AYTEN AYSEN - CANLI, Berna. "Türkiye’ye yönelik uluslararası turizm talebinin belirleyenleri: Panel veri yaklaşımı". (2013), 43-54.

APA	KAYA A, CANLI B (2013). Türkiye’ye yönelik uluslararası turizm talebinin belirleyenleri: Panel veri yaklaşımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 43 - 54.
Chicago	KAYA AYTEN AYSEN,CANLI Berna Türkiye’ye yönelik uluslararası turizm talebinin belirleyenleri: Panel veri yaklaşımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 13, no.2 (2013): 43 - 54.
MLA	KAYA AYTEN AYSEN,CANLI Berna Türkiye’ye yönelik uluslararası turizm talebinin belirleyenleri: Panel veri yaklaşımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.13, no.2, 2013, ss.43 - 54.
AMA	KAYA A,CANLI B Türkiye’ye yönelik uluslararası turizm talebinin belirleyenleri: Panel veri yaklaşımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2013; 13(2): 43 - 54.
Vancouver	KAYA A,CANLI B Türkiye’ye yönelik uluslararası turizm talebinin belirleyenleri: Panel veri yaklaşımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2013; 13(2): 43 - 54.
IEEE	KAYA A,CANLI B "Türkiye’ye yönelik uluslararası turizm talebinin belirleyenleri: Panel veri yaklaşımı." Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13, ss.43 - 54, 2013.
ISNAD	KAYA, AYTEN AYSEN - CANLI, Berna. "Türkiye’ye yönelik uluslararası turizm talebinin belirleyenleri: Panel veri yaklaşımı". Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 13/2 (2013), 43-54.