Türkiye selçuklu hanedan üyelerinin iktidar mücadelelerinde şehir halklarının rolü

ÇELİK, Zuriye

Türkiye selçuklu hanedan üyelerinin iktidar mücadelelerinde şehir halklarının rolü

Zuriye ÇELİK (Necmettin Erbakan Üniversitesi, Tarih Eğitimi Anabilim, Konya, Türkiye)

Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi

11 2

Yıl: 2013 Cilt: 8 Sayı: 16 Sayfa Aralığı: 233 - 244 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türkiye selçuklu hanedan üyelerinin iktidar mücadelelerinde şehir halklarının rolü

Öz:

Türkiye Selçuklu Devleti’nin hâkim olduğu topraklar üzerindeki bazı şehir halklarının hanedan üyeleri arasında meydana gelen iktidar mücadelelerinde etkin roller üstlendiği görülür. Özellikle Konya, Aksaray gibi şehirler, sahip oldukları avantajlarla ön plana çıkmışlardır. Şehir halklarının, iktidar mücadelelerinde üç temel noktada rollerinin olduğunu söylemek mümkündür. Bunlar; antlaşma yapmak, davet göndermek ve taraftar olmaktır. Bununla birlikte Türkiye Selçuklu Devleti 1243 Kösedağ mağlubiyetinden sonra Moğol vassalı haline gelmiş ve taht değişiklikleri esas olarak Moğol hanlarının yarlığı ile gerçekleşmiş olduğundan şehir halklarının iktidar mücadelelerindeki rolleri yok denecek kadar azalmıştır. Bu çalışmada Türkiye Selçuklu hanedan üyelerinin iktidar mücadelelerinde şehir halklarının söz konusu üç temel üzerinden rolleri ve etkileri tartışılacak ve incelenecektir.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

The Role of the Urban People in the Power Struggle of Members of the Dynasty of Turkey seljuks

Öz:

It is seen that peoples of some cities ruled by the Sultanate of Seljuk played important roles in the ruling struggles between the members of the dynasty. Cities such as Konya, Askaray were especially significant due to the advantages they had. It is possible to state that the peoples of the cities had roles at three fundamental points; these are signing treaties, sending invitation and supporting. However, as the Sultanate of Seljuk became a vassal of the Mongol after the Kosedag defeat in 1243 and the succesions were done by Mongol decrees, the infleuce of city people on ruling struggles was so low as almost none. The roles and influence of the city peoples on the ruling struggles between the members of the Seljuk dynasty will be studied and discussed on the said three points in this study.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

ABÛ’L-FARAC, Gregory, Abû’l-Farac Tarihi, II, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1999.
AHMED BİN MAHMUD, Selçuk-Nâme, II, Hazırlayan: Erdoğan Merçil, Tercüman Yayınları, İstanbul 1977.
AKSARAYÎ, Müsâmeretü’l-Ahbâr, Çeviren: Mürsel Öztürk, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2000.
AKŞİT, Ahmet, Türkiye Selçukluları Devrinde Kayseri Şehri, (Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi), Kayseri 1996.
BAL, Mehmet Suat, II. İzzeddin Keykâvus Dönemi (1246-1262), (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi), Ankara 2004.
BAYRAM, Mikail, “Selçuklular Zamanında Anadolu’da Bazı Yöreler Arasındaki Farklı Kültürel Yapılanma Ve Siyasî Boyutları”, Türkiye Selçukluları Üzerine Araştırmalar, Kömen Yayınları, Konya 2005, s. 1-22.
CENÂBÎ MUSTAFA EFENDİ, Cenâbî Mustafa Efendi’nin El-‘Aylemü’z- zâhir Fî Ahvâli’l-Evâil Ve’l-Evâhir Adlı Eserinin Anadolu Selçukluları İle İlgili Kısmının Tenkidli Metin Neşri, Hazırlayan: Muharrem Kesik, (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 1994.
CÜVEYNÎ, Alaaddin Ata Melik Tarih-i Cihangüşa, Çeviren: Mürsel Öztürk, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1998.
ELDEM, Halil Ethem, Kayseri Şehri, Hazırlayan: Kemal Göde, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1982
FAYDA, Mustafa, “Ahidnâme”, DİA, I, İstanbul 1988, s. 535-536.
İBN-İ BÎBÎ, El-Evâmirü’l-‘Alâ’iyye Fî’l-Umûri’l-‘Alâ’iyye, I. Tıpkıbasım, Hazırlayan: Adnan Sadık Erzi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1956.
İBN-İ BÎBÎ, El Evamirü’l-Alaiyye Fi’l-Umuri’l Alaiyye (Selçuk Name), I- II, Hazırlayan: Mürsel Öztürk, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1996.
İBN-İ BÎBÎ, Selçuknâme, Çeviren: Mükrimin Halil Yinanç, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2007.
İBNÜ’L-ESÎR, El Kâmil Fi’t-Tarih, XII, Çeviren: Ahmet Ağırakça- Abdülkerim Özaydın, Bahar Yayınları, İstanbul 1987.
KOCA, Salim, “Türklerin Soy Kütüğü”, Türkler, I, Ankara 2002, s. 261-267.
KOCA, Salim, “Selçuklu İktidarının Belirlenmesinde Rol Oynayan Güçler ve Alâeddîn Keykubâd’ın Türkiye Selçuklu Tahtına Çıkışı”, Selçuklu Devri Türk Tarihinin Temel Meseleleri, Berikan Yayınları, Ankara 2011, s. 303-344.
KÜTÜKOĞLU, MÜBAHAT S., “Ahidnâme”, DİA, I, İstanbul 1988, s. 536-540.
MÜNECCİMBAŞI AHMED BİN LÜTFULLAH, Câmiu’d-Düvel. Selçuklular Tarihi II. Anadolu Selçukluları ve Beylikler, Yayınlayan: Ali Öngül, Akademi Kitabevi, İzmir 2001.
SIMON DE SAINT QUENTIN, Bir Keşiş’in Anılarında Tatarlar ve Anadolu 1245-1248, Çeviren: Erendiz Özbayoğlu, Tarih Vakfı Yayınları, Antalya 2006.
TOPAL, Nevzat, Anadolu Selçukluları Devrinde Aksaray Şehri, (Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi), Niğde 2006.
TURGAL, Hasan Fehmi, Anadolu Selçukîleri. Müneccimbaşıya Göre, Türkiye Matbaası, İstanbul 1935.
YAZAR, Nurullah, Selçuklu Devleti’nde İsyanlar, (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2007.
YAZICIZÂDE ALİ, Tevârîh-i Âl-i Selçuk [Selçuklu Tarihi], Hazırlayan: Abdullah Bakır, Çamlıca Yayınları, İstanbul 2009.

APA	ÇELİK Z (2013). Türkiye selçuklu hanedan üyelerinin iktidar mücadelelerinde şehir halklarının rolü. , 233 - 244.
Chicago	ÇELİK Zuriye Türkiye selçuklu hanedan üyelerinin iktidar mücadelelerinde şehir halklarının rolü. (2013): 233 - 244.
MLA	ÇELİK Zuriye Türkiye selçuklu hanedan üyelerinin iktidar mücadelelerinde şehir halklarının rolü. , 2013, ss.233 - 244.
AMA	ÇELİK Z Türkiye selçuklu hanedan üyelerinin iktidar mücadelelerinde şehir halklarının rolü. . 2013; 233 - 244.
Vancouver	ÇELİK Z Türkiye selçuklu hanedan üyelerinin iktidar mücadelelerinde şehir halklarının rolü. . 2013; 233 - 244.
IEEE	ÇELİK Z "Türkiye selçuklu hanedan üyelerinin iktidar mücadelelerinde şehir halklarının rolü." , ss.233 - 244, 2013.
ISNAD	ÇELİK, Zuriye. "Türkiye selçuklu hanedan üyelerinin iktidar mücadelelerinde şehir halklarının rolü". (2013), 233-244.

APA	ÇELİK Z (2013). Türkiye selçuklu hanedan üyelerinin iktidar mücadelelerinde şehir halklarının rolü. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 8(16), 233 - 244.
Chicago	ÇELİK Zuriye Türkiye selçuklu hanedan üyelerinin iktidar mücadelelerinde şehir halklarının rolü. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi 8, no.16 (2013): 233 - 244.
MLA	ÇELİK Zuriye Türkiye selçuklu hanedan üyelerinin iktidar mücadelelerinde şehir halklarının rolü. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, vol.8, no.16, 2013, ss.233 - 244.
AMA	ÇELİK Z Türkiye selçuklu hanedan üyelerinin iktidar mücadelelerinde şehir halklarının rolü. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi. 2013; 8(16): 233 - 244.
Vancouver	ÇELİK Z Türkiye selçuklu hanedan üyelerinin iktidar mücadelelerinde şehir halklarının rolü. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi. 2013; 8(16): 233 - 244.
IEEE	ÇELİK Z "Türkiye selçuklu hanedan üyelerinin iktidar mücadelelerinde şehir halklarının rolü." Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 8, ss.233 - 244, 2013.
ISNAD	ÇELİK, Zuriye. "Türkiye selçuklu hanedan üyelerinin iktidar mücadelelerinde şehir halklarının rolü". Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi 8/16 (2013), 233-244.