Dış ticaretin döviz kuru değişimlerine duyarlılığı: Türkiye üzerine bir inceleme

KABADAYI, Burhan; EMSEN, Ömer Selçuk; KIZILDERE, Celal

Dış ticaretin döviz kuru değişimlerine duyarlılığı: Türkiye üzerine bir inceleme

Celal KIZILDERE, (Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Erciş Meslek Yüksekokulu, Van, Türkiye)

Burhan KABADAYI, (Erzincan Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü, Erzincan, Türkiye)

Ömer Selçuk EMSEN (Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü, Erzurum, Türkiye)

Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi

3 1

Yıl: 2014 Cilt: 0 Sayı: 12 Sayfa Aralığı: 39 - 54 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Dış ticaretin döviz kuru değişimlerine duyarlılığı: Türkiye üzerine bir inceleme

Öz:

Bu çalışmada Türkiye dış ticaretini etkileyen faktörler ve özellikle döviz kurunun dış ticaret üzerindeki etkileri incelenmiştir. Bu amaca yönelik zaman serisi analizleri kullanılmış ve çalışmada kullanılan seriler 1980 ve 2010 yıllarını kapsamaktadır. Reel döviz kurları, GSYİH, dış gelir ve politik haklar açıklayıcı değişken olarak kullanılmıştır. Bağımlı değişken olarak da ihracat ve ithalat değerleri alınmıştır. Çalışmada kullanılan tüm serilerin birinci dereceden farkları alınarak durağanlaştığı gözlenmiştir. Kısa ve uzun dönemli ilişkilerin tespiti için eş bütünleşme ve hata düzeltme modelleri kullanılmıştır. Reel döviz kuru hariç diğer değişkenleri için istatistikî bakımdan anlamlı ve teorik olarak beklenilen yönde katsayılar elde edilmiştir. Sonuç olarak Türkiye dış ticareti üzerinde döviz kurlarının önemli bir etkiye sahip olmadığı ve Türk dış ticaret yapısının giderek ihraç etmek amacıyla ithal eden (re-exporter) yapıya büründüğü gözlenmiştir.

Anahtar Kelime:

Konular: İşletme İktisat

Sensitivy to exchange rates volatility of foreign trade: An emprical investigation on Turkey

Öz:

In this study, it is aimed to check the factors that affecting Turkish foreign trade and specifically the effects of real exchange rate volatility were examined. For this purpose, time series analysis were run and data covers the years between 1980 and 2010. The variables of real exchange rate, GDP, foreign income and political rights were taken as explanatory variables of the study. Export and import were taken as dependent variable. All series used in the models are stationary in the first difference and co-integration tests and error correction models were used to check long run and short run relationships between variables. It was reached statistically significant and theoretically expected coefficients except from real ex- change rates. As a consequence, it was observed that there is no significant effect of exchange rate volatil- ity on Turkish foreign trade and Turkish trade structure are becoming re-exporter.

Anahtar Kelime:

Konular: İşletme İktisat

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

ACARAVCI, A., ÖZTÜRK, İ., (2002-2003), “Döviz Kurundaki Değişkenliğin Türkiye İhracatı Üzerine Etkisi: Ampirik bir Çalışma”. Review of Social, Economic and Business Studies, Vol. 2, page: 197-206.
ADENİYİ, O., OMİSAKİN, O., ve OYİNLOLA, A., (2011), “Exchange Rate and Trade Balance in West African Monetary Zone: Is there a J- Curve, The İnternational Journal of Applied Economics and Finance, Volume 5, Issue 3, Page No: 167-176.
AKBOSTANCI, E., (2002), Dynamics of the Trade Balance: The Turkisch J- Curve, ERC Working Papers in Economic, Page No: 1-20.
ALTINTAŞ, H., ve ÖZ, B., “Türkiye’de Kur Değişkenliği ve İhracat İlişkisi- nin Ekonometrik Analizi: 1989-2008, http://web.inonu.edu.tr/~ozal.congress/pdf/ 119.pdf (Erişim tarihi: 10.02.2012).
ARİZE, A.C., (1998). “The Effects Exchange Rate Volatility on U.S Imports: An Empirical Investigation”, International Economic Journal, Volume 12, Number 3, Autumn, ss: 31-40.
BAHMANİ-OSKOOEE, M., ve MİTRA, R., (2007), “Exchange Rate Risk and Commodity Trade Between the U.S. and India”, Open Econ Rev, 19:71–80 DOI 10.1007/s11079- 007-9009-9,ss:71-81.
BAUM, F., C., ÇAĞLAYAN, M., (2009), “The Volatility of International Trade Flows and Exchange Rate Uncertainty”, Journal of Applied Econometrics, Mart, 12, ss: 1-45.
ÇAVDAR, Ş, Ç., (2011), “Dış Ticaret Hadleri ve Reel Döviz Kuru İlişkisi: Türkiye Örneği” e- Journal of New World Sciences Academy, Volume: 6, Number: 4, Article Number: 3C0085, ISSN:1306-3111, ss: 455-463.
GUJARATİ, D. N., (2009), Temel Ekonometri. (Çev. Ü. Şenesen ve G. G. Şenesen). İstanbul: Ayhan Matbaası.
GÜL, E., EKİNCİ, A., (2006), “Türkiye’de Reel Döviz Kuru İle İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1990-2006”, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 16, ss: 165-177.
KARAGÖZ, M., ve DOĞAN, Ç., (2005), “Döviz Kuru Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye Örneği”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 2, ss: 219-228.
KÖSE, N., Ay, A., ve TOPALLI, N., (2008), “Döviz Kuru Oynaklığının İh- racata Etkisi: Türkiye Örneği (1995-2008)” Gazi Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10/2, ss: 25-45.
ONAFOWORA, O., (2003), “Exchange Rate and Trade Balance in East Asia: Is There a J- Curve?” Acces Econ, 5 (18), pp: 1-13.
PEKER, O., (2007), “Reel Döviz Kurunun Dış Ticaret Dengesi Üzerindeki Kısa ve Uzun Dönem Etkilerinin Ekonometrik Analizi: Türkiye Örneği”, İnönü Üniversitesi, 8. Türkiye Ekonometri ve İstatistik Kongresi, Malatya, ss: 1-9.
TAKAENDASE , P., TSHEOLE, T., ve AZİAKPONO M., (2005), “Real Exchange Rate Volatility and its Effect on Trade Flows: New Evidence from South Africa”, The Biennial Conference of The Economic Society of South Africa, Durban, pp:1-20.
TARI, R., YILDIRIM, D., Ç., (2009), “Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye İçin Bir Uygulama”, Celal Bayar Üniversitesi, Yönetim ve Ekonomi, Cilt: 16, Sayı: 2, ss: 95-105.
TÜRKYILMAZ, S., ÖZER, M., ve KUTLU, E., (2007), “Döviz Kuru Oynaklığı İle İthalat Ve İhracat Arasındaki İlişkilerin Zaman Serisi Analizi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt/Vol. 7, Sayı/No, 2, ss: 133-150.
YAMAK, R., KORKMAZ, A., (2005), “Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret Dengesi İlişkisi”, İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, Sayı 2, ss: 11-29.
ZENGİN, A., (2000), “Reel Döviz Kuru Hareketleri ve Dış Ticaret Fiyatları : Türkiye Ekonomisi Üzerine Ampirik Bulgular”, C.Ü., İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt, 2, Sayı, 2, ss: 27-41.
ZİVOT, E. ve D.W.K. ANDREWS; (1992), “Further Evidence of Great Crash, the Oil-Price Shock and the Unit Root Hypothesis”, Journal of Business and Economic Statistics, 10(3), pp.251-270.
ZİWEİ, S., (2008), “Exchange Rate Changes and Trade Balance: An Emprical Study of the Case of Japan”, Singapore Management Universty, pp: 1-49.

APA	KIZILDERE C, KABADAYI B, EMSEN Ö (2014). Dış ticaretin döviz kuru değişimlerine duyarlılığı: Türkiye üzerine bir inceleme. , 39 - 54.
Chicago	KIZILDERE Celal,KABADAYI Burhan,EMSEN Ömer Selçuk Dış ticaretin döviz kuru değişimlerine duyarlılığı: Türkiye üzerine bir inceleme. (2014): 39 - 54.
MLA	KIZILDERE Celal,KABADAYI Burhan,EMSEN Ömer Selçuk Dış ticaretin döviz kuru değişimlerine duyarlılığı: Türkiye üzerine bir inceleme. , 2014, ss.39 - 54.
AMA	KIZILDERE C,KABADAYI B,EMSEN Ö Dış ticaretin döviz kuru değişimlerine duyarlılığı: Türkiye üzerine bir inceleme. . 2014; 39 - 54.
Vancouver	KIZILDERE C,KABADAYI B,EMSEN Ö Dış ticaretin döviz kuru değişimlerine duyarlılığı: Türkiye üzerine bir inceleme. . 2014; 39 - 54.
IEEE	KIZILDERE C,KABADAYI B,EMSEN Ö "Dış ticaretin döviz kuru değişimlerine duyarlılığı: Türkiye üzerine bir inceleme." , ss.39 - 54, 2014.
ISNAD	KIZILDERE, Celal vd. "Dış ticaretin döviz kuru değişimlerine duyarlılığı: Türkiye üzerine bir inceleme". (2014), 39-54.

APA	KIZILDERE C, KABADAYI B, EMSEN Ö (2014). Dış ticaretin döviz kuru değişimlerine duyarlılığı: Türkiye üzerine bir inceleme. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 0(12), 39 - 54.
Chicago	KIZILDERE Celal,KABADAYI Burhan,EMSEN Ömer Selçuk Dış ticaretin döviz kuru değişimlerine duyarlılığı: Türkiye üzerine bir inceleme. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi 0, no.12 (2014): 39 - 54.
MLA	KIZILDERE Celal,KABADAYI Burhan,EMSEN Ömer Selçuk Dış ticaretin döviz kuru değişimlerine duyarlılığı: Türkiye üzerine bir inceleme. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, vol.0, no.12, 2014, ss.39 - 54.
AMA	KIZILDERE C,KABADAYI B,EMSEN Ö Dış ticaretin döviz kuru değişimlerine duyarlılığı: Türkiye üzerine bir inceleme. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi. 2014; 0(12): 39 - 54.
Vancouver	KIZILDERE C,KABADAYI B,EMSEN Ö Dış ticaretin döviz kuru değişimlerine duyarlılığı: Türkiye üzerine bir inceleme. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi. 2014; 0(12): 39 - 54.
IEEE	KIZILDERE C,KABADAYI B,EMSEN Ö "Dış ticaretin döviz kuru değişimlerine duyarlılığı: Türkiye üzerine bir inceleme." Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 0, ss.39 - 54, 2014.
ISNAD	KIZILDERE, Celal vd. "Dış ticaretin döviz kuru değişimlerine duyarlılığı: Türkiye üzerine bir inceleme". Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi 12 (2014), 39-54.