Vardiyalı çalışan hemşirelerde dikkat düzeyinin Elektrodermal Aktivite ile cinsiyet hormonları arasındaki ilişkisi yönünden incelenmesi

ELALMIŞ, Derya Deniz; altınkaynak, miray; Müsüroğlu Keloğlan, Seval

Vardiyalı çalışan hemşirelerde dikkat düzeyinin Elektrodermal Aktivite ile cinsiyet hormonları arasındaki ilişkisi yönünden incelenmesi

Nazan DOLU, (Erciyes Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Fizyoloji Anabilim Dalı, Kayseri, Türkiye)

Derya Deniz ELALMIŞ, (Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Fizyoloji Anabilim Dalı, Kayseri, Türkiye)

Seval KELOĞLAN (Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Fizyoloji Anabilim Dalı, Kayseri, Türkiye)

Nöropsikiyatri Arşivi

9 3

Yıl: 2013 Cilt: 50 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 197 - 201 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Vardiyalı çalışan hemşirelerde dikkat düzeyinin Elektrodermal Aktivite ile cinsiyet hormonları arasındaki ilişkisi yönünden incelenmesi

Öz:

ÖZET Giriş: Elektrodermal aktivite (EDA), sempatik sinir sistemi ile uyarılan ekrin ter bezlerinin elektriksel aktivitesidir. EDA ile deri iletkenlik seviyesi ölçülmektedir (DİS). Yüksek aktivasyon, dikkat artışı veya stres gibi emosyonel durumlarda ter bezi aktivitesi ve DİS artmaktadır. Çalışmamızda, vardiyalı çalışan hemşirelerde uykusuzluğun dikkat düzeyini etkileyip etkilemediği elektrodermal aktivite ile incelendi ve EDA parametreleri ile cinsiyet hormonları arasındaki ilişki araştırıldı. Yöntemler: Çalışma vardiyalı (16.00-08.00 saatleri arasında) (n=22) ve vardiyasız çalışan (08.00- 16.00 saatleri arasında) (n=20) gönüllü hemşirelerde gerçekleştirildi. İlk olarak kişinin uyanıklık durumunu değerlendiren Epworth Skalası uygulandı. EDA kaydı için, kişilerin dominant ellerinin iki parmağına agar jeli ile Ag/AgCl elektrotlar yerleştirildi. MP30 sisteminin GSR bağlantısı aracılığıyla deri iletkenliği kaydedildi. Hemen ardından kan alınarak, sirkadien ritm değişikliği gösteren kortizol ve ACTH hormon düzeyleri araştırıldı. Bulgular: Vardiyalı çalışan hemşireler ile vardiyasız çalışan hemşirelerin deri iletkenlikleri karşılaştırıldığında istatistiksel olarak farklı olmadığı bulunmuştur. Hormon değerlerinin karşılaştırılmasında da gece çalışan hemşirelerin kortizol düzeyleri, gündüz çalışanlara göre yüksek bulunurken, ACTH seviyeleri arasında anlamlı fark gözlenmemiştir. Sonuç: Vardiyalı çalışmanın hemşirelerin dikkat düzeylerinde değişiklik oluşturmadığı bulunmuştur. Bu durumun, gece servis sorumluluğunu tek başına üstlenen hemşirelerin dikkat düzeylerini en üst düzeye çıkarması nedeni ile olabileceği düşünülmektedir. Gece çalışanlarda kortizolün daha yüksek bulunmasının, kortizolün dikkate etkisinin olmaması nedeniyle, yüksek stresi yansıttığı düşünülmektedir. (Nöropsikiyatri Arflivi 2013; 50: 197-201) Anahtar kelimeler: Elektrodermal aktivite, dikkat, sirkadien ritm, uyku, hemşire

Anahtar Kelime:

Konular: Nörolojik Bilimler Psikiyatri

The Investigation of attention level in nurses working night shifts and the relationship between sex hormone and electrodermal activity

Öz:

Introduction: Electrodermal activity (EDA)is an electrical activity of eccrinesweatgland stimulated by sympathetic nervous system. Skin conductance level (SCL) is measured with EDA. SCL and sweat gland activity increase in emotional situations, such as high activation, attention or stress. In this study, we investigated whether working in shifts affects attention level of nurses with EDA and explored the relationship between EDA and sex hormone. Methods: The study was carried out on nurses working night shifts (16.00-08.00 h) (n=22) and nurses working without a shift (08.00- 16.00 h) (n=20). Firstly, The Epworth Sleepiness Scale which evaluates a person s daytime sleepiness was applied to the subjects. For EDA measurement, Ag/AgCl electrodes were put on two fingers of their dominant hand. SCL was measured via MP30 system and GSR connection. The blood samples were analyzed for cortisol and ACTH hormone levels to investigate the changes in sleep and circadian rhythm. Results: It was found that there was no statistically significant difference in skin conductance levels between the groups. Moreover, in the comparison of hormone values between the groups, the cortisol levels in night shift nurses were higher than in those working without a shift. Conclusion: Night shift had no significant effect on the attention levels in the nurses. This situation is thought to be related to the fact that the nurses responsible for the night service raise their attention level to the highest point. The reason for higher level of cortisol in nurses working shifts may reflect that cortisol has no effect on the breadth of attention but reflects a high level of stress. (Archives of Neuropsychiatry 2013; 50: 197-201)

Anahtar Kelime:

Konular: Nörolojik Bilimler Psikiyatri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Günüşen NP, Üstün B. Türkiyede ikinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan hemşire ve hekimlerde tükenmişlik: literatür incelemesi. Deuhyo Ed 2010; 3 : 40-51.
Osterberg K, Karlson B, Hansen AM. Cognitive performance in patients with burnout, in relation to diurnal salivary cortisol. Stress 2009; 12:70-81.
Metzenthin P, Helfricht S, Loerbroks A. Terris DD, Haug HJ, Subramanian SV, Fischer JE . A one-item subjective work stres assessment tool is associated with cortisol secretion levels in critical care nurses. Prev Med 2009; 48:462-466.
Korompeli A, Sourtzi P, Tzavara C. Velonakis E. Rotating shift-related changes in hormone levels in intensive care unit nurses. J Adv Nurs 2009; 65:1274-1282.
Berger AM, Hobbs BB. Impact of shift work on the health and safety of nurses and patients. Clin J Oncol Nurs 2006; 10:465-471.
Sarıcaoğlu F, Akıncı SB, Gözaçan A, Güner B, Rezaki M. Gece ve gündüz vardiya çalışmasının bir grup anestezi asistanının dikkat ve anksiyete düzeyleri üzerine etkisi. Türk Psikiyatri Dergisi 2005; 16:106-112.
Edelberg R. Electrodermal activity of the skin. Greenfield NS, Strenbach RA, editörler. Hand-book of Psychophysiology içinde. New York: Hold, Rinehart and Winston; 1972; s. 367-418.
Boucsein W. Electrodermal Activity. New York: Springer Science; 2012; s. 41.
Critchley HD. Electrodermal responses: what happens in the brain. Neuroscientist 2002; 8:132-142.
Dolu N, Yüksek A, Sizer A, Alay M. Arousal and continuous attention during Ramadan intermittent fasting. J Basic Clin Physiol Pharmacol 2007; 18:315-322.
Taycan O. Kutlu L. Çimen S. Aydın N. Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde depresyon ve tükenmişlik düzeyinin sosyodemografik özelliklerle ilişkisi. Anadolu Psikiatr Derg 2006; 7:100-110.
Demir A. Hemşirelerin vardiya ile çalışmalarının anksiyete ve arteryel kan basıncına etkisinin irdelenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2005; 8:40-54.
Martin JS, Hébert M, Ledoux E, Gaudreault M, Laberge L, Relationship of chronotype to sleep, light exposure, and work-related fatigue in student workers. Chronobiol Int 2012; 29:295-304.
Lykken DT, Venables PH. Direct measurement of skin conductance: a proposal for standardization. Psychophysiology 1971; 8:656-672.
Dolu N, Özesmi Ç. Triptofanın anksiyete üzerine doz bağımlı etkilerinin farelerde elektrodermal aktivite ve yükselmiş artı labirentle ölçülmesi. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 2007; 17:74-79.
Dolu N, Ferahbaş A, Ozesmi C, Peker D, Açik C. Effect of PUVA therapy on electrodermal activity parameters in vitiligo patients. Auton Neurosci 2005; 118:102-107.
Hot P, Naveteur J, Leconte P Sequeira H. Diurnal variations of tonic electrodermal activity. Int J Psychophysiol 1999; 33:223-230.
Boucsein W, Ottmann W. Psychophysiological stress effects from the combination of night-shift work and noise. Biol Psychol. 1996; 42:301-322.
Süer C, Dolu N, Ozesmi C, Yilmaz A, Sahin O. Effect of reversed light-dark cycle on skin conductance in male rats. Percept Mot Skills 1998; 87:1267- 1274.
Chung FF, Yao CC, Wan GH. The associations between menstrual function and life style/working conditions among nurses in Taiwan. J Occup Health. 2005; 47:149-156.
Ferin M. Stress and the reproductive cycle. J Clin Endocrinol Metab 1999; 84:1768-1774.
Rivier C, Rivest S. Effect of stress on the activity of the hypothalamic- pituitary-gonadal axis: peripheral and central mechanisms. Biol Reprod 1991; 45:523-532.
Tilbrook AJ, Turner AI, Clarke IJ. Effects of stress on reproduction in non- rodent mammals: the role of glucocorticoids and sex differences. Rev Reprod 2000; 5:105-113.
Hermans EJ, Putman P, Baas JM, Gecks NM, Kenemans JL, van Honk J. Exogenous testosterone attenuates the integrated central stress response in healthy young women. Psychoneuroendocrinology 2007; 32:1052-1061.

APA	altınkaynak m, ELALMIŞ D, Müsüroğlu Keloğlan S (2013). Vardiyalı çalışan hemşirelerde dikkat düzeyinin Elektrodermal Aktivite ile cinsiyet hormonları arasındaki ilişkisi yönünden incelenmesi. , 197 - 201.
Chicago	altınkaynak miray,ELALMIŞ Derya Deniz,Müsüroğlu Keloğlan Seval Vardiyalı çalışan hemşirelerde dikkat düzeyinin Elektrodermal Aktivite ile cinsiyet hormonları arasındaki ilişkisi yönünden incelenmesi. (2013): 197 - 201.
MLA	altınkaynak miray,ELALMIŞ Derya Deniz,Müsüroğlu Keloğlan Seval Vardiyalı çalışan hemşirelerde dikkat düzeyinin Elektrodermal Aktivite ile cinsiyet hormonları arasındaki ilişkisi yönünden incelenmesi. , 2013, ss.197 - 201.
AMA	altınkaynak m,ELALMIŞ D,Müsüroğlu Keloğlan S Vardiyalı çalışan hemşirelerde dikkat düzeyinin Elektrodermal Aktivite ile cinsiyet hormonları arasındaki ilişkisi yönünden incelenmesi. . 2013; 197 - 201.
Vancouver	altınkaynak m,ELALMIŞ D,Müsüroğlu Keloğlan S Vardiyalı çalışan hemşirelerde dikkat düzeyinin Elektrodermal Aktivite ile cinsiyet hormonları arasındaki ilişkisi yönünden incelenmesi. . 2013; 197 - 201.
IEEE	altınkaynak m,ELALMIŞ D,Müsüroğlu Keloğlan S "Vardiyalı çalışan hemşirelerde dikkat düzeyinin Elektrodermal Aktivite ile cinsiyet hormonları arasındaki ilişkisi yönünden incelenmesi." , ss.197 - 201, 2013.
ISNAD	altınkaynak, miray vd. "Vardiyalı çalışan hemşirelerde dikkat düzeyinin Elektrodermal Aktivite ile cinsiyet hormonları arasındaki ilişkisi yönünden incelenmesi". (2013), 197-201.

APA	altınkaynak m, ELALMIŞ D, Müsüroğlu Keloğlan S (2013). Vardiyalı çalışan hemşirelerde dikkat düzeyinin Elektrodermal Aktivite ile cinsiyet hormonları arasındaki ilişkisi yönünden incelenmesi. Nöropsikiyatri Arşivi, 50(3), 197 - 201.
Chicago	altınkaynak miray,ELALMIŞ Derya Deniz,Müsüroğlu Keloğlan Seval Vardiyalı çalışan hemşirelerde dikkat düzeyinin Elektrodermal Aktivite ile cinsiyet hormonları arasındaki ilişkisi yönünden incelenmesi. Nöropsikiyatri Arşivi 50, no.3 (2013): 197 - 201.
MLA	altınkaynak miray,ELALMIŞ Derya Deniz,Müsüroğlu Keloğlan Seval Vardiyalı çalışan hemşirelerde dikkat düzeyinin Elektrodermal Aktivite ile cinsiyet hormonları arasındaki ilişkisi yönünden incelenmesi. Nöropsikiyatri Arşivi, vol.50, no.3, 2013, ss.197 - 201.
AMA	altınkaynak m,ELALMIŞ D,Müsüroğlu Keloğlan S Vardiyalı çalışan hemşirelerde dikkat düzeyinin Elektrodermal Aktivite ile cinsiyet hormonları arasındaki ilişkisi yönünden incelenmesi. Nöropsikiyatri Arşivi. 2013; 50(3): 197 - 201.
Vancouver	altınkaynak m,ELALMIŞ D,Müsüroğlu Keloğlan S Vardiyalı çalışan hemşirelerde dikkat düzeyinin Elektrodermal Aktivite ile cinsiyet hormonları arasındaki ilişkisi yönünden incelenmesi. Nöropsikiyatri Arşivi. 2013; 50(3): 197 - 201.
IEEE	altınkaynak m,ELALMIŞ D,Müsüroğlu Keloğlan S "Vardiyalı çalışan hemşirelerde dikkat düzeyinin Elektrodermal Aktivite ile cinsiyet hormonları arasındaki ilişkisi yönünden incelenmesi." Nöropsikiyatri Arşivi, 50, ss.197 - 201, 2013.
ISNAD	altınkaynak, miray vd. "Vardiyalı çalışan hemşirelerde dikkat düzeyinin Elektrodermal Aktivite ile cinsiyet hormonları arasındaki ilişkisi yönünden incelenmesi". Nöropsikiyatri Arşivi 50/3 (2013), 197-201.