Türkiye'de cari açık, reel döviz kuru ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler: Eş bütünleşme analizi*

ÇİFTÇİ, NECATİ

Türkiye'de cari açık, reel döviz kuru ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler: Eş bütünleşme analizi*

NECATİ ÇİFTÇİ (Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü, Bilecik, Türkiye)

Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

10 2

Yıl: 2014 Cilt: 14 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 129 - 142 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türkiye'de cari açık, reel döviz kuru ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler: Eş bütünleşme analizi*

Öz:

Cari işlemler açığı tarihsel olarak Türkiye ekonomisi- nin en önemli kırılma noktalarından biridir. Makroe- konomik politikaların temel amacı iç ve dış dengenin eşanlı olarak sağlanmasıdır. Geçmişte Türkiye ekono- misi, cari açığın milli gelire oranının belirli bir kritik eşiğin üzerine çıkması durumunda sürekli krizler ile karşılaşmaktaydı. Türkiyenin yüksek cari işlemler açı- ğı vermesinin arka planında genellikle Türk Lirasının aşırı değerlenmesi, hızlı ekonomik büyüme ve başta ham petrol olmak üzere enerji fiyatlarındaki artış yer almaktadır. Bu çalışmanın amacı Türkiye için bir kriz göstergesi olarak kabul edilen cari işlemler açığı ile reel döviz kuru ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler eşbütünleşme yöntemi kullanılarak incelenmesidir. VAR modeline dayalı olarak yapılan Johansen eşbü- tünleşme analizi sonucunda değişkenler arasında iki eşbütünleşme ilişkisi olduğu saptanmıştır. Yapılan analizler sonucunda cari açığın GSYİH ve reel döviz kurundaki değişmelerin Granger nedeni olduğuna iliş- kin bulgulara ulaşılmıştır.

Anahtar Kelime:

Relationship beetwen current account, real exchange rate, and economic growth in Turkey: An co-ıntegration analysis

Öz:

Current account deficit is historicly one of the most mportant break-point of Turkish Economy. The Fun- damental aimof makroeconomic policy is to obtain both internal and external balance syncronise. Turkish economy was always faced with economic crisis when current account deficit exceed the critical threshold of any certain percentage of GDP. There are over value of Turkish Lira, fast economic growth, and rising oil and other energy sources prices behind current account de- ficit in Turkey. In this study we examine relationship among economic growth, real exchange rate and cur- rent account deficit which is admitted one of the crisis indicator for Turkey, we use Co-Integration method to determine relationship between these factors. The em- pirical evidence of the study suggest that there are two co-integration relations between these variables. We also found that current accuont deficit is Granger cau- sality of both GDP and real exchange rate.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aristovnik, A. (2007). Short and Medium Term De- terminants of Current Account Balances in Midd- le East and North Africa Countries. MPRA, No: 1974, 1-21.
Asteriou, D., Hall, S.G. (2007). Applied Econometrics. New York: Palgrave Macmillan.
Bitzis, G., Paleologos, J. M., Papazoglou, C. (2008). The Determinants of the Greek Current Account Defi- cit: The EMU Experience. Journal of International and Global Economic Studies, 1(1), 105-122.
Calderon, C., A. Chong, N. Loayza (2002). Determi- nants of current account deficits in developing countries. Contributions to Macroeconomics, 2(1), 1-31.
Carbaugh, R. J. (2009). International Economics. 12th Edition. USA: Cengage Learning.
Chinn, M. D., Prasad, E. S. (2000). Medium-Term De- terminants of Current Accounts in Industrial and Developing Countries: An Empirical Exploration. IMF Working Paper, No: 46, 1-39.
Debelle, G., Faruqee, H. (1996). What Determines the Current Account? A Cross-Sectional and Panel Approach. IMF Working Paper, No: 58, 1-35.
Eken, A. (1990). Cari İşlemler Dengesi Üzerine Mo- del Çalışması. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Araştırma Genel Müdürlüğü Tartışma Tebliği, No: 9020, 73-90.
Enders, W. (1995). Applied Econometric Time Series. New York: John Wiley & Sons Inc.
Erbaykal, E. (2007). Türkiyede Ekonomik Büyüme ve Döviz Kuru Cari Açık Üzerinde Etkili Midir? Bir Nedensellik Analizi. Zonguldak Karaelmas Üniver- sitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 81-88.
Erdinç, Z. (2008). İkiz Açıklar Hipotezinin Türkiyede 1950-2005 Yılları Arasında Eşbütünleşme Analizi ve Granger Nedensellik Testi İle İncelenmesi. Ana- dolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 209- 222.
Erdoğan, S., Bozkurt, H. (2009). Türkiyede Cari Açığın Belirleyicileri: MGARCH Modelleri İle Bir İncele- me. Maliye Finans Yazıları, 23(84), 135-172.
Esen, E., Yıldırım, Z., F.Kostakoğlu (2012). Faiz Oran- larındaki Bir Artış Cari İşlemler Açığını Artırır Mı?. Dumlupınar Ün. SBE Dergisi, No. 32, Cilt 2, 215-228.
Freund, C., Warnock, F. (2005). Current Account De- ficits in Industrial Countries:The Bigger They Are, The Harder They Fall?. NBER Working Paper, No: 11823, 1-46.
Granger, C.W.J., Newbold, P. (1974). Spurious in Eco- nometrics. Journal of Economics, 2, 111-120.
Granger, W., J. Clive (1969). Investigating Causal Re- lations by Econometric Models and Cross-Spectral Methods. Econometrica, Vol.37, No.3, 424-438.
Johansen, S. (1991). Estimation and Hypothesis Tes- ting of Cointegration Vectors in Gaussian Vector Autoregressive Models. Econometrica, 59, 1551- 1580.
Johansen, S. (1995). Likelihood-based Inference in Co- integrated Vector Autoregressive Models. England: Oxford University Pres.
Kandil, M., Greene, J. (2002). The Impact of Cyclical Factors on the US Balance ofPayments. IMF Wor- king Paper, No: 45, 1-43.
Kasman, A. vd., (2005). Cari Açık Büyümenin mi Aşırı Değerli TLnin mi Sonucudur?. İktisat, İşletme ve Finans, 233, 88-98.
Khan, M. S., Knight, M. D. (1983). Determinants of Current Account Balances ofNon-Oil Developing Countries in the 1970s: An Empirical Analysis. IMF Staff Papers,30(4), 819-842.
Kılavuz, E., Dumrul, Y. (2012). İkiz açıklar Hipotezi- nin Geçerliliği: Teori ve Uygulama. Atatürk Üni- versitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 26, Sayı: 3-4, 239-258.
Kwiatkowski, D., Philips, P.C., Schmidt, P., Shin, Y. (1992). Testing the Null Hypothesis of Stationarity Against the Alternative of a Unit Root: How sure are we that economic time series have a unit root?. Journal of Econometrics, 54, pp159-178.
Lebe, F., Kayhan, S., Adıgüzel, U., Yiğit, B. (2009). The Empirical Analysis of theEffects of Economic Growth and Exchange Rate on Current Account Deficit: Romania and Turkey Samples. Journal of Applied Quantitative Methods, 4(1), 69-81.
MacKinnon, J. (1991). Critical Values for Cointegrati- on Tests. R.F. Engle, C.W.J.Granger (Ed.), in Long- Run Economic Relationship: Readings in Cointeg- ration., (s. 267-276). New York: Oxford University Press.
Malik, S., Chaudhry, I. S., Sheikh, M. R., Farooqi, F. S. (2010). Tourism, EconomicGrowth and Current Account Deficit in Pakistan: Evidence from Co- Integration and CausalAnalysis. European Journal of Economics, Finance and Administrative Scien- ces,22, 21-31.
Milesi-Ferretti, G. M., Razin, A. (1998). Sharp Reduc- tions in Current Account Deficits:AnEmpirical Analysis. European Economic Review, 42, 897-908.
Moreno-Brid, J. C. (1999). Mexicos Economic Growth and the Balance of PaymentsConstraint: A Coin- tegration Analysis. International Review of Applied Economics,13(2), 149-159.
Morsy, H. (2009). Current Account Determinants for Oil-Exporting Countries. IMFWorking Paper, No: 28, 1-13.
Özata, E. (2010). Türkiyede Enerji Tüketimi ve Ekono- mik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik İncelemesi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 26, 101-113.
Özer, M., Coşkun, İ.O. (2011). Sustainability of Tur- kish Current Account Deficit in the Post-Crisis Period. NIBES Transactions, Vol 5, Issue 2, 67-82.
Parikh, A., Stirbu, C. (2004). Relationship Between Trade Liberalisation, EconomicGrowth and Trade Balance: An Econometric Investigation. HWWA Discussion Paper,No: 282, 1-50.
Peker, O., Hotunluoğlu, H. (2009). Türkiyede Cari Açığın nedenlerinin Ekonometrik Analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 23, Sayı: 3, 221-237.
Roubini, N., Wachtel, P. (1998). Current Account Sus- tainability in Transition Economies. NBER Wor- king Paper, No: 6468, 1-68.
Sekmen, F., Çalışır, M. (2011). Is There a Trade-Off Between Current Account DeficitsandEconomic Growth? The Case of Turkey. International Rese- arch Journal ofFinance and Economics, 62, 166-172.
Seyidoğlu, H. (2009). Uluslararası İktisat-Teori, Politi- ka ve Uygulama, (17. Baskı). İstanbul: Güzem Can Yayınları.
Sims, C. (1980). Macroeconomics and Reality. Econo- metrica, 48, 1-49.
Tarı, R. (2005). Ekonometri. (3. Baskı). No: 172. İstan- bul: Kocaeli Üniversitesi Yayınları.
Tarı, R., Kumcu, F. S. (2005). Türkiyede İstikrarsız Bü- yümenin Analizi (1983 2003Dönemi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 156-179.
Telatar, O. M., Terzi, H. (2009). Türkiyede Ekonomik Büyüme ve Cari İşlemler Dengesi İlişkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Der- gisi, 23(2), 119-134.
Tunçsiper, B., Sürekçi, D. (2011). Türkiyede İkiz Açık- lar Hipotezinin Geçerliliğinin Zaman Serisi Anali- zi. Anadolu Ün. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 3, 103-120.
Yapraklı, S. (2010). Türkiyede Esnek Döviz Kuru Re- jimi Altında Dış Açıkların Belirleyicileri: Sınır Testi Yaklaşımı. http://www.deu.edu.tr/userweb/ iibf_kongre, (08.02.2012).
Yeldan, E. (2005). Türkiye Ekonomisinde Dış Açık So- runu ve Yapısal Nedenleri. Çalışma ve Toplum der- gisi, sayı 4, 47-60.
Yılmaz, Ö, Akıncı, M. (2011). İktisadi Büyüme ile Cari İşlemler Bilançosu Arasındaki İlişki: Türkiye Ör- neği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 15, Sayı 2, 363-377.

APA	ÇİFTÇİ N (2014). Türkiye'de cari açık, reel döviz kuru ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler: Eş bütünleşme analizi*. , 129 - 142.
Chicago	ÇİFTÇİ NECATİ Türkiye'de cari açık, reel döviz kuru ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler: Eş bütünleşme analizi*. (2014): 129 - 142.
MLA	ÇİFTÇİ NECATİ Türkiye'de cari açık, reel döviz kuru ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler: Eş bütünleşme analizi*. , 2014, ss.129 - 142.
AMA	ÇİFTÇİ N Türkiye'de cari açık, reel döviz kuru ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler: Eş bütünleşme analizi*. . 2014; 129 - 142.
Vancouver	ÇİFTÇİ N Türkiye'de cari açık, reel döviz kuru ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler: Eş bütünleşme analizi*. . 2014; 129 - 142.
IEEE	ÇİFTÇİ N "Türkiye'de cari açık, reel döviz kuru ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler: Eş bütünleşme analizi*." , ss.129 - 142, 2014.
ISNAD	ÇİFTÇİ, NECATİ. "Türkiye'de cari açık, reel döviz kuru ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler: Eş bütünleşme analizi*". (2014), 129-142.

APA	ÇİFTÇİ N (2014). Türkiye'de cari açık, reel döviz kuru ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler: Eş bütünleşme analizi*. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 129 - 142.
Chicago	ÇİFTÇİ NECATİ Türkiye'de cari açık, reel döviz kuru ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler: Eş bütünleşme analizi*. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 14, no.1 (2014): 129 - 142.
MLA	ÇİFTÇİ NECATİ Türkiye'de cari açık, reel döviz kuru ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler: Eş bütünleşme analizi*. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.14, no.1, 2014, ss.129 - 142.
AMA	ÇİFTÇİ N Türkiye'de cari açık, reel döviz kuru ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler: Eş bütünleşme analizi*. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2014; 14(1): 129 - 142.
Vancouver	ÇİFTÇİ N Türkiye'de cari açık, reel döviz kuru ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler: Eş bütünleşme analizi*. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2014; 14(1): 129 - 142.
IEEE	ÇİFTÇİ N "Türkiye'de cari açık, reel döviz kuru ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler: Eş bütünleşme analizi*." Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14, ss.129 - 142, 2014.
ISNAD	ÇİFTÇİ, NECATİ. "Türkiye'de cari açık, reel döviz kuru ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler: Eş bütünleşme analizi*". Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 14/1 (2014), 129-142.