2008 Yılı Küresel Ekonomi Krizinin Türkiye’nin Temel Makro Ekonomik Değişkenleri Üzerine Etkisi

BAYRAK, Metin; KANCA, Osman Cenk

2008 Yılı Küresel Ekonomi Krizinin Türkiye’nin Temel Makro Ekonomik Değişkenleri Üzerine Etkisi

Metin BAYRAK, (Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü, Erzurum, Türkiye)

Osman Cenk KANCA (Kafkas Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü, Kars, Türkiye)

Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi

14 2

Yıl: 2013 Cilt: 50 Sayı: 576 Sayfa Aralığı: 39 - 54 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

2008 Yılı Küresel Ekonomi Krizinin Türkiye’nin Temel Makro Ekonomik Değişkenleri Üzerine Etkisi

Öz:

2008 küresel ekonomi krizi, diğer ülke ekonomilerine benzer şekilde Türkiye ekonomisini de etkilemiş ve bazı temel makroekonomik değişkenlerde bozulma meydana getirmiştir. Bu çalışma 2008 yılı küresel ekonomi krizinin Türkiye’de bazı makro ekonomik değişkenler üzerindeki etkilerini incelemektedir. Çalışmada kullanılan veriler 2000-2011 yıllarını kapsamaktadır. Bu çalışmada kullanılanmakro ekonomik değişkenler, kriz yılı kukla değişken olmak üzere, Türkiye’nin büyüme oranı, işsizlik oranı, bütçe açığı, enflasyon ve ihracatın ithalatı karşılama oranıdır. 2008 yılı küresel ekonomi krizinin bazı makro ekonomik değişkenler üzerindeki etkilerini tahmin etmede VAR modeli kullanılmıştır. Yapılan analiz sonucunda; 2008 yılı küresel ekonomi krizi ile büyüme oranı, işsizlik oranı, bütçe açığı, enflasyon ve ihracatın ithalatı karşılama oranı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki tahmin edilmiştir. Analiz neticelerine göre, kriz dönemleri ile işsizlik, bütçe açığı ve ihracatın ithalatı karşılama oranı arasında pozitif bir ilişki tahmin edilirken, büyüme ve enflasyon arasında ters yönlü bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelime:

Konular: İş Sosyal Çalışma Siyasi Bilimler İşletme Kamu Yönetimi Sosyoloji Hukuk İktisat İşletme Finans Uluslararası İlişkiler

The effects of the global economic crisis of the year 2008 on main macroeconomic variables of Turkey

Öz:

The global economic crisis of 2008 effected Turkey’s economy having similarity with the other countries economies too, and it resulted in some disorders in basing macroeconomic variables. This study was carried out with the aim of examining the effect in some macro economic variables of 2008 global economic crisis in Turkey. The data used in this study include the years of 2000-2011. The macro economic variables used in this study are the growth rate of Turkey, rate of unemployment, deficit of budget, inflation and the situation of import and export along with crisis year to be dummy variables. The model of VAR was used in estimating the effect of some macro economic variables of 2008 global economic crisis. In the result of the analysis carried out, it is estimated that there might be a statistically significant relationship among 2008 global economic crisis and growth rate, rate of unemployment, budget deficit, the rate of inflation and the situation of import and export. According to the result of this analysing, while estimating that there is a positive relationship between crisis periods analysed, unemployment, budget deficit, and the rate of export to meet import, it was found out that there was a rewerse relationship between growth and inflation.

Anahtar Kelime:

Konular: İş Sosyal Çalışma Siyasi Bilimler İşletme Kamu Yönetimi Sosyoloji Hukuk İktisat İşletme Finans Uluslararası İlişkiler

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

ALANTAR, D. (2008), “Küresel Finansal Kriz: Nedenleri ve Sonuçları Üzerine Bir Değerlendirme”, Maliye ve Finans Yazıları, 81, http://www. finanskulup. org.tr/maliyefinans/maliye finans. html, (Erişim Tarihi:15.12.2009).
ALTUNTEPE, N. (2009), “2008 Küresel Krizinin Ülkelerin İstihdam Yapısı Üzerine Etkilerinin Dinamik Bir Analizi”, SDÜ Vizyoner Dergisi,1(1), 129-145.
ARAS, O. N. (2010), “Son Ekonomik Krizin Türkiye’de Enfla- syon Hedeflemesine Etkisi”, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2( 2), 1-8.
BAĞDADİOĞLU, E. (2009), “Kriz ve İşten Çıkarmalar”, Türk-İş Dergisi, 383,108- 111.
DATTAGUPTA, R. ve BARRERA, N. (2010), “The Impact of the Global Crisis on Canada—What Do Macro-Financial(5), 1-20 Linkages Tell Us?”, IMF Working Paper, 10
BATIREL, Ö. F. (2008), “Global Ekonomik Kriz ve Türk Kamu Maliyesi”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (13), 1-9.
BERBEROĞLU, B. (2009), “2001 Ekonomik Krizinin Türkiye Sanayi Sektörü Üzerindeki Net Kriz Etkisinin Analizi”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 31.
BERBEROĞLU, B. (2011), “2008 Global Krizinin Türki- ye ve Avrupa Birliği’ndeki Etkilerinin Kümeleme Analizi ile İncelenmesi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 105-130.
CORSETTI, G., PESENTI, P ve ROUBINI, N. (1998), “What Caused The Asiaan Currency and FinancialCrisis? Part I: A Macroeconomic Overview”, NBER Working Paper 6833.
DELİCE, G. (2003), “Finansal Krizler: Teorik ve Tarihsel Bir Perspektif”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakül- tesi Dergisi, 20, 57-81.
DEMİR, F. vd. (2008), “ABD Mortgage Krizi”, BDDK Çalışma Tebliği, Sayı: 3, http://www.bddk.org.tr.
EĞİLMEZ, M. ve KUMCU, E. (2001), Krizleri Nasıl Çıkardık. İstanbul: Creative Yayıncılık ve Tanıtım Ltd.Şti.
EICHENGREEN, B., ROSE, A. ve WYPLOSZ, C. (1997), “Con- tagious Currency Crises”, NBER Working Papers, 5681,1-48.
ENDERS, W. (1995), AppliedYork: Wiley-Sons. Econometric Time Series. New
ENGİN, C ve POLAT, E. (2010), “Türk Otomotiv Sektörü ve Küresel Finansal Krizin Sektöre Etkileri (1996 – 2009)”, Eko- nomi Bilimleri Dergisi, 2( 1), 35-43.
ERDÖNMEZ, P. A. (2009), “Küresel Kriz ve Ülkeler Tarafından Alınan Önlemler Kronolojisi” Bankacılar Dergisi, 68, 86.
ERGÜN, S. ve GÖKDEMİR, L. (2010), “ Küresel Krizin Türkiye’nin Dış Ticaretine Etkisi”, Turgut Özal Uluslararası Ekonomi ve Siyaset Kongresi Küresel Krizler ve Ekonomik Yönetişim Bildiriler Kitabı, 2107-2123.
FLOOD, R. P. ve GARBER, P.change-Rate Regimes”, Journal17, 1-13. M. (1984), “Collapsing Ex- of International Economics,
GENÇTÜRK, M. (2009), “Finansal Kriz Dönemlerinde Mak- roekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisi”, Sül- eyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1),127-136.
GUJARATI, D. N. (1995), Basic Econometrics, Third Edition. Singapore: McGraw-Hill Inc.
JAWADI, F., AROURI, M. H. ve NGUYEN, D. K. (2010), “Global Financial Crisis, Liquidity Pressure in Stock Markets and Efficiency of Central Bank Interventions”, www.hal.inria.fr/ docs/00/50/78/21/.../AFE.pdf. (Erişim Tarihi:15.12.2011).
KAMINSKY, G., LIZONDO, S. ve REINHART, C. M. (1998), Leading Indicators of Currency Crisis, IMF Staff Papers, 45(1), 1-46.
KİBRİTÇİOĞLU, A. (2011), “2006-2011 Küresel Ekonomik Krizinin Bileşenleri ve Karmaşıklığı”, İktisat ve Toplum Dergisi, 9, 1-8.
KİBRİTÇİOĞLU, A. (2001), “Türkiye'de Ekonomik Krizler ve Hükümetler,1969-2001”, Yeni Türkiye Dergisi, Ekonomik Kriz Özel Sayısı, 1(7), 174-182.
KİBRİTÇİOĞLU, A. (2010), “Küresel Finans Krizinin Türkiye’ye Etkileri”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, “Sosyal Pi- yasa Ekonomisi ve İslam’daki Algılanışı” adlı disiplinlerarası çalıştayın “Küresel İktisadi Kriz ve Krizle Başetme Stratejileri” başlıklı oturumunda sunulan bildiri.
KRUGMAN, P. (1979), “A Model of Balance of Payments Cri- sis”, Journal of Money, Credit and Banking, 11(3), 311-325.
MADURA, J. (2009), Financial Market and Institutions, 7th Edi- tion, Thomson South Western, 442-445.
MALİYE BAKANLIĞI (2011), Yıllık Ekonomik Rapor 2010, s.14. MANASSE, P., ROUBINI, N. ve SCHIMMELPFENNIG, A. (2003), Predicting Sovereign Debt Crisis, IMF Working Paper.
OBTSFELD, M. (1986), “Rational and Self-Fulfilling Balance of Payments Crisis”, The American Economic Review,76(1), 72- 81.
ODABAŞ, H. ve Bahtiyar, E. (2010), “Küresel Kriz Bağlamında AB Üye Ülkeleri Bütçe Açıkları: Genel Bir Değerlendirme”, Eko- nomi Bilimleri Dergisi, 2(1), 161-167.
ÖZTÜRK, S. (2010), “Küreselleşme ve Küresel Ekonomik Kriz: Krizin Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülke Ekonomilerine Etkile- rinin Karşılaştırmalı Analizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 23-40.
PAGAN, A. R. (1987), “Three Econometric Metedologies: A Critical Appraisal”, Journal of Economic Survey, 1,1.
SIMS, C. A. (1980),Macroeconomics and Reality, Econometrica, 48(1), 1-48.
SOLAK, F. ve SARIDOĞAN, E. (2011), “Küresel İktisadi Krizin Türk Cumhuriyetleri’ne Etkileri”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 1, 93-115.
SUSAM, N ve BAKKAL, U. (2008), “Kriz Süreci Makro Değişkenleri ve 2009 Bütçe Büyüklüklerini Nasıl Etkileyecek?”, Maliye Dergisi, 155, 72-88.
TCMB (2009), Enflasyon Raporu, Ankara: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. TUİK (2008), Haber Bülteni, Ankara, Sayı: 190.
TONG, H. ve WEI, S. (2008), “Real Effects of Subprime Mort- gage Crisis: Is It a Demand or a Finance Shock?”, NBER Working Paper 14205, http://www.nber.org.
TURGUT, A. (2007), “Türleri, Nedenleri ve Göstergeleriyle Fi- nansal Krizler”, İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 20 (4-5), 1.
ÜZÜMCÜ, A ve BAŞAR, S. (2011), “Türkiye’nin Cari İşlemler Bilançosu Açığı Üzerinde Enerji İthalatı ve İktisadi Büyümenin Etkisi: 2003–2010 Dönemi Üzerine Bir Analiz”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, 48(558), 5-22.
IMF (2012), World Economic Outlook, Washington. WASSERSTOM, E. (2008), “On the Financial Crisis: It’s Not Just Weak Oversight”, The New York Times.
WALTERS, A. (1997), “Banking Crises -A Prologue in Prevent- ing Banking Sector Distress and Crises in Latin America”. (Ed.), Suman K. Bery and Valeriano F. Garcia, World Bank Dis- cussion Paper, No. 360, The World Bank, Washington D.C., 17-20.
YAPRAK, Ş. (2009), “Ekonomik Krizlerin İstihdama Yansıması”, Ekonomi Bilimleri Dergisi,1 (2), 1-14.
YILDIRIM, S. (2010), “2008 Yılı Küresel Ekonomi Krizinin Dünya ve Türkiye Ekonomisine Etkileri”, KMÜ Sosyal ve Eko- nomik Araştırmalar Dergisi, 12 (18), 47-55.
YÜKSELER, Z. (2009), Türkiye’de Kriz Dönemlerinde Eko- nomik Gelişmeler ve Ödemeler Dengesi Uyumu, Ankara: Tür- kiye Cumhuriyet Merkez Bankası Yayını.
YÜKSELER, Z. (2011), Türkiye’nin Karşılaştırmalı Cari İşlemler Dengesi ve Rekabet Gücü Performansı (1997–2010 Dönemi), Türk Ekonomi Kurumu “Tartışma Metni”, (www.tek.org.tr).
www.imf.org.
www.bumko.gov.tr.
www.hazine.org.tr.

APA	BAYRAK M, KANCA O (2013). 2008 Yılı Küresel Ekonomi Krizinin Türkiye’nin Temel Makro Ekonomik Değişkenleri Üzerine Etkisi. , 39 - 54.
Chicago	BAYRAK Metin,KANCA Osman Cenk 2008 Yılı Küresel Ekonomi Krizinin Türkiye’nin Temel Makro Ekonomik Değişkenleri Üzerine Etkisi. (2013): 39 - 54.
MLA	BAYRAK Metin,KANCA Osman Cenk 2008 Yılı Küresel Ekonomi Krizinin Türkiye’nin Temel Makro Ekonomik Değişkenleri Üzerine Etkisi. , 2013, ss.39 - 54.
AMA	BAYRAK M,KANCA O 2008 Yılı Küresel Ekonomi Krizinin Türkiye’nin Temel Makro Ekonomik Değişkenleri Üzerine Etkisi. . 2013; 39 - 54.
Vancouver	BAYRAK M,KANCA O 2008 Yılı Küresel Ekonomi Krizinin Türkiye’nin Temel Makro Ekonomik Değişkenleri Üzerine Etkisi. . 2013; 39 - 54.
IEEE	BAYRAK M,KANCA O "2008 Yılı Küresel Ekonomi Krizinin Türkiye’nin Temel Makro Ekonomik Değişkenleri Üzerine Etkisi." , ss.39 - 54, 2013.
ISNAD	BAYRAK, Metin - KANCA, Osman Cenk. "2008 Yılı Küresel Ekonomi Krizinin Türkiye’nin Temel Makro Ekonomik Değişkenleri Üzerine Etkisi". (2013), 39-54.

APA	BAYRAK M, KANCA O (2013). 2008 Yılı Küresel Ekonomi Krizinin Türkiye’nin Temel Makro Ekonomik Değişkenleri Üzerine Etkisi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 50(576), 39 - 54.
Chicago	BAYRAK Metin,KANCA Osman Cenk 2008 Yılı Küresel Ekonomi Krizinin Türkiye’nin Temel Makro Ekonomik Değişkenleri Üzerine Etkisi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi 50, no.576 (2013): 39 - 54.
MLA	BAYRAK Metin,KANCA Osman Cenk 2008 Yılı Küresel Ekonomi Krizinin Türkiye’nin Temel Makro Ekonomik Değişkenleri Üzerine Etkisi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, vol.50, no.576, 2013, ss.39 - 54.
AMA	BAYRAK M,KANCA O 2008 Yılı Küresel Ekonomi Krizinin Türkiye’nin Temel Makro Ekonomik Değişkenleri Üzerine Etkisi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi. 2013; 50(576): 39 - 54.
Vancouver	BAYRAK M,KANCA O 2008 Yılı Küresel Ekonomi Krizinin Türkiye’nin Temel Makro Ekonomik Değişkenleri Üzerine Etkisi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi. 2013; 50(576): 39 - 54.
IEEE	BAYRAK M,KANCA O "2008 Yılı Küresel Ekonomi Krizinin Türkiye’nin Temel Makro Ekonomik Değişkenleri Üzerine Etkisi." Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 50, ss.39 - 54, 2013.
ISNAD	BAYRAK, Metin - KANCA, Osman Cenk. "2008 Yılı Küresel Ekonomi Krizinin Türkiye’nin Temel Makro Ekonomik Değişkenleri Üzerine Etkisi". Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi 50/576 (2013), 39-54.