Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile okulun örgütsel sağlığı arasındaki ilişki

RECEPOĞLU, Ergün; Özdemir, Servet

Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile okulun örgütsel sağlığı arasındaki ilişki

Ergün RECEPOĞLU, (Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu, Türkiye)

Servet ÖZDEMİR (Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye)

Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi

6 2

Yıl: 2013 Cilt: 19 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 629 - 664 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile okulun örgütsel sağlığı arasındaki ilişki

Öz:

Bu araştırmanın amacı öğretmen algılarına göre ilköğretim okulu müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile okulun örgütsel sağlığı arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu araştırma ilişkisel tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın evrenini, Kastamonu ilinde 2009-2010 ve 2010-2011 eğitim-öğretim yılında, ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenler oluşturmuştur. Araştırmada evrenin tamamına ulaşılması hedeflendiğinden örneklem alınmamıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında “Örgüt Sağlığı Envanteri” ve “Okul Müdürlerinin Öğretim Liderliği Davranışları Anketi” kullanılmıştır. Araştırmanın alt problemlerinin çözümlenmesi amacıyla Pearson Momentler Çarpım Korelâsyon Katsayısı (r) ve Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi kullanılmıştır. Bulguları değerlendirdiğimizde; öğretim liderliği ve örgüt sağlığı ile ilgili değişkenler arası korelasyon sonuçları yüksek düzeyde pozitif yönlü ilişkilerin varlığına işaret etmektedir. Regresyon analizi sonuçlarına göre ise okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışlarının bütün boyutlarda örgütsel sağlığın anlamlı bir yordayıcısı olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Eğitim, Özel Aile Çalışmaları Davranış Bilimleri

The relationship between principals’ instructional leadership behaviors and organizational health of the school

Öz:

The aim of this study is to analyze the relationship between instructional leadership behaviors of primary school principals and organizational health of the schools according to teacher perceptions. This is a descriptive research in the relational survey model. The population of the study is teachers who work in the primary schools in Kastamonu province in 2009-2010 and 2010-2011 Education year. 1046 teachers who work in the 70 primary schools were reached in the process of data collection. As a data collection instrument “Organizational Health Inventory” and “Instructional Leadership Behaviors Questionnaire” were used. Pearson Product-Moment Correlation Coefficient, Multiple Linear Regression analyses were used in order to analyze data. When correlation results are analyzed, high significant positive correlation has been found between the variables related to instructional leadership behaviors and organizational health of the schools. According to the results of regression analysis, school principals' instructional leadership behaviors were found to be a significant predictor of all dimensions of organizational health.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Eğitim, Özel Aile Çalışmaları Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Açıkalın, A. (1994). Teknik ve toplumsal yönleriyle okul yöneticiliği. Ankara: Pegem.
Akbaba, S. (1997). Ortaöğretim okullarının örgüt sağlığı (Bolu ili örneği) (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Akıl, Ü. G. (2005). Bürokrasi ve ilköğretim okullarında örgütsel sağlık (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
Allison, M. D. (1992). Organizational health and student achievement in Missouri public high schools (Doctoral dissertation, University of Missouri - Columbia, 1992). Dissertation Abstracts International, 54(7), 2393.
Altun, S. A. (2001). Örgüt sağlığı. Ankara: Nobel.
Ash, P. M. (1992). Organizational health and teacher stages of concern about innovation (Doctoral dissertation, The State University of New Jersey – New Brunswick, 1992). Dissertation Abstracts International, 53(6), 1737.
Aydın, M. (1986). Çağdaş eğitim denetimi. Ankara: iM Eğitim Araştırma Yayın Danışmanlık A.Ş.
Aydın, M. (2005). Eğitim yönetimi. Ankara: Hatiboğlu.
Aytaç, S. (2003). Çalışma psikolojisi alanında yeni bir yaklaşım: Örgütsel sağlık. İş Güç Endüstri ilişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 5(2). Web:http://www.isgucdergi.org/ ?p=article&id=163&cilt=5&sayi=2&yil=2003 adresinden 20.03.2009 tarihinde alınmıştır.
Balcı, Y. (2009). İlköğretim okullarında çalışan öğretmen ve yöneticilerin örgütsel bağlılığı ile yöneticilerin öğretimsel liderlik ve dönüşümcü (transformasyonel) liderlik davranışları arasındaki ilişkilerin analizi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
Başaran, İ. E. (1994). Eğitim yönetimi. Ankara: Gül.
Başaran, İ. E. (1998). Yönetimde insan ilişkileri, yönetsel davranış. Ankara: Nobel.
Braham, B. (1998). Öğrenen organizasyon yaratmak (Çev. A. Tekcan). İstanbul: Rota.
Brasco, R. (1992). Organizational health as a predictor of desire for teacher empowerment (Doctoral dissertation, St. John’s University - New York, 1992). Dissertation Abstracts International, 53(12), 4142.
Buluç, B. (2008). Ortaöğretim okullarında örgütsel sağlık ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 571–602.
Bursalıoğlu, Z. (1979). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
Büyüköztürk, S. (2004). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A.
Celep, C. ve Mete, Y. (2005). Örgütsel sağlık ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişki. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi’nde sunuldu, Denizli.
Cemaloğlu, N. (2006). Analysis of the primary schools teachers’ perception of organizational health in terms of different variables. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 63–72. Web: http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr/ 200630NECAT%C4%B0%20CEMALO%C4%9ELU.pdf adresinden 15.04.2009 tarihinde alınmıştır.
Cemaloğlu, N. (2007a). Okul yöneticilerinin liderlik stillerinin örgüt sağlığı üzerindeki etkisi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 165–194.
Cemaloğlu, N. (2007b). The relationship between organizational health and bullying that teachers experience in primary schools in Turkey. Educational Research Quarterly, 31(2), 3–29.
Cengiz, R. (2008). Profesyonel futbol kulübü yöneticilerinin dönüşümsel liderlik stilleri ile kulüplerinin örgüt sağlığı ve futbolcuların yıldırma (mobbing) yaşamaları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Çakır, L. (2002). İlköğretim okullarının organizasyon sağlığı (Organizasyonel liderlik, bütünlük, kimlik, ürün) açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
Çalık, T. (1997). Etkili eğitim yöneticisi. Milli Eğitim Dergisi, 135, 55–58.
Çelik, V. (2000). Eğitimsel liderlik. Ankara: Pegem.
Çoban, N. (2007). İlköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerinin örgüt sağlığına ilişkin algıları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
Childers, J. H. (1985). Organizational health-how to make a school’s level of health and take remedial action. Journal of Educatiınal Public Relations, 8(2), 4–7.
Childers, J. H., & Fairman, M. (1986). The school counselor as facilitator of organizational health. The School Counselor, 33(5) 332–337.
Demiral, E. (2007). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
Duignan, P. A., & Macpherson, R. J. S. (1992). Educative Leadership: a practical theory for new administrators and managers. London: The Palmer Press.
El-Hage, F. T. (1980). The relationship of selected profile of organization variables, a measure organizational health and an indicator of organization effectiveness (Doctoral dissertation, State University of New York at Buffalo, 1980). Dissertation Abstracts International, 41(1), 38.
Emhan, A. (2005). Organizasyon sağlığı ve iş örgütlerinde bir uygulama (Yayınlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
Fliegner, H. R. (1984). School leadership and organizational health: a simulated teaching unit (Doctoral dissertation, Columbia University Teachers College, 1984). Dissertation Abstracts International, 45(6), 1587.
Gregory, B. A. (1986). The effects of situational leadership on organizational health and academic achievement (Doctoral dissertation, Georgia State University, 1986). Dissertation Abstracts International, 47(8), 2823.
Güçlü, N. (1997). Eğitim lideri olarak okul yöneticisi. Milli Eğitim Dergisi, 135, 50–54.
Güçlü, N. ve Özden, S. (2000). Etkili okullar ve öğretim liderliği. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 67–78.
Güler, N. (1997). Örgütsel sağlık ve denge (Cumhuriyet üniversitesi sağlık hizmetleri araştırma hastanesinde bir uygulama (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
Gümüşeli, A. İ. (1996). İstanbul ilindeki ilköğretim okulu müdürlerinin öğretim liderliği davranışları (Yayımlanmamış doktora tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
Gürkan, F. B. (2006). İlköğretim okullarının örgütsel sağlık düzeyi (Polatlı ilçesi örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Gürsel, M. (1998). İlköğretim okullarının ikliminin örgütsel sağlık açısından değerlendirilmesi. VII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresinde sunuldu, Konya.
Hallinger, P., & Murphy, J. (1985). Assessing the instructional management behavior of principals. The Elementary School Journal, 86(2), 217–247.
Henderson, C. L., Buehler, A. E., Stein, W. L., Dalton, J. E., Robinson, T. R., & Anfara, V. A. (2005). Organizational health and school achievement in Tennesse middle level schools. National Association of Secondary School Principals. NASSP Bulletin, 89(644), 54–75
Hoy, W. K., & Feldman, J. A. (1987). Organizational health: The concept and its measure. Journal of Research and Development in Education, 20(4), 30–38.
Hoy, W. K., & Feldman, J. (1999). Organizational health profiles for high schools. In Frieiberg, J. (Eds.), School climate: Measuring, sustaining and improving, London: Falmer Press.
Hoy, W. K., & Hannum, J. W. (1997). Middle school climate: An empirical assessment of organizational health and student achievement. Educational Administration Quarterly, 33(3), 290–311.
Hoy, W. K., Hannum, J. W., & Tschannen-Moran, M. (1998). Organization climate and student achievement: A parsimonius and longitudinal view. Journal of School Leadership, 8(4), 336–359.
Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (1991). Educational administration theory, research, and practice. MC Graw-Hill Inc.
Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi, teori, araştırma ve uygulama (Çeviri editörü: S. Turan). Ankara: Nobel.
Hoy W. K., Tarter C. J., & Bliss, J. R. (1990). Organizational climate, school health and effectiveness: a comparative analysis. Educational Administration Quarterly, 26(3), 260–279.
Hoy, W. K., Tarter, C. J., & Kottkamp, R. B. (1991). Open schools/healthy schools: Measuring organizational climate. Newbury Park, CA: Sage. Web: http://www.waynekhoy.com/effective_supervision.html adresinden 09 Şubat 2009 tarihinde alınmıştır.
Hoy, W. K., & Woolfolk, A. E. (1993). Teachers’ sense of efficacy and the organizational health of school. The Elemantary School Journal, 93(4), 355–372.
İlgar, L. (1996). Eğitim yönetimi, okul yönetimi, sınıf yönetimi. İstanbul: Beta.
Jenkins, H. O. (1991). Getting it right: a Handbook for successful school leadership. Oxford: Basil Blackwell Ltd.
Karakuş, H. (2008). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgüt sağlığına ilişkin görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
Karaman, M. K. ve Akıl, Ü. G. (2005). Bürokrasi ve ilköğretimde örgütsel sağlık. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 15–38.
Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
Kaya, Y. K. (1996). Eğitim yönetimi. Ankara: Bilim.
Klingele, W. E., Lyden, J. A., & Vaughan, B. J. (2001). Organizational health and higher education: concept and measurement scale development. Delta Pi Epsilon Journal, 43(2), 97–111.
Kimpston, R. D., & Sonnabend, L. C. (1975). Public secondary schools: The interrelationships between organizational health and innovativeness and between organizational health and staff characteristics. Urban Education, 10(1), 27-45.
Korkmaz, M. (2004). The relationship between organizational health and robust school vision in elementary school. Journal of Educational Planning and Administration. 18(4), 473–488
Korkmaz, M. (2005). İlköğretim okullarında örgütsel sağlık ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 11(44), 529–548.
Korkmaz, M. (2007). Örgütsel sağlık üzerinde liderlik stillerinin etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi,13(49), 57–91.
McEvan, E. K. S. (1994). Seven steps to effective instructional leadership. USA: Scholastic Inc.
Miles, M. B. (1965). Planned change and organizational health: figure and ground. In R. O. Carlson, A. Gallaher, M. B. Miles, R. J. Pellegrin and E. M. Rogers (Eds.), Change Processes in the Public Schools (pp. 11–34) (ED014123). Web: http://www.eric.ed.gov/PDFS/ED014123.pdf adresinden 01 Şubat 2009 tarihinde alınmıştır.
Miller, R. E., Griffin, M. A., & Hart, P. (1999). Personality and organizational health: The Role of Conscientiousness. Work ve Stress, 13(1), 7–19.
Özdemir, S. ve Sezgin, F. (2002). Etkili okullar ve öğretim liderliği. Kırgızistan- Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 266- 282.
Özdemir, S. ve Recepoğlu, E. (2010). Örgütsel sağlık ve mizah. V. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi Bildiriler Kitabı, 01-02 Mayıs 2010, Antalya.
Özdemir, S. ve Yalın, H. İ. (1998). Öğretmenlik mesleğine giriş. Ankara: Nobel.
Özden, E. (2002). Eğitimde yeni değerler, eğitimde dönüşüm. Ankara: Pegem A.
Pallant, J. (2001). SPSS survival manual. Maidenhead, Philadelphia: Open University Press.
Roney, K., Coleman, H., & Schlichting, K. A. (2007). Linking the organizational health of middle grades schools to student achievement. NASSP Bulletin, 91(4), 289–321.
Serin, M. K. ve Buluç, B. (2012). İlköğretim okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi [Educational Administration: Theory and Practice], 18(3), 435-459.
Smith, P. A. (2002). The organizational health of high schools and student proficiency in mathematics. International Journal of Educational Management, 16(2), 98–104.
Smith, F. W., & Andrews, R. L. (1989). Instructional leadership: How principals make a difference. Virginia: Alexandria, Association for Supervision and Curriculum Development.
Smith, P. A., Hoy, W. K., & Sweetland, S.R. (2001). Organizational health of high schools and dimensions of faculty trust. Journal of School Leadership, 11, 135-151.
Şişman, M. (2004). Öğretim liderliği (2.Baskı) Ankara: Pegem.
Stimson, N. (1997). Eğitici önderlik (Çev. A. Ünver). İstanbul: Beta.
Tekin, M. (2005). İlköğretim okullarında görevli yöneticilerin okullarının örgüt sağlığını algılama düzeyleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
Türker, Y. (2010). İlköğretim okullarının etkililik düzeyleri ile örgüt sağlığı arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
Tsui, K. T., & Cheng, Y. C. (1999). School organizational health and teacher commitment: a contingency study with multi-level analysis. Educational Research and Evaluation, 5(3), 249–268.
Uras, M. (1998a). Lise öğretmenlerinin örgüt sağlığına ilişkin algıları (Yayımlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
Uras, M. (1998b). Lise öğretmenlerinin örgüt sağlığının amaçta odaklanma, iletişim yeterliği, optimal güç dengesi, kaynak kullanımı ve bağlılık boyutlarına ilişkin algıları. VII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi’nde sunuldu.
Uras, M. (2000). Lise öğretmenlerinin örgüt sağlığının moral, yenilikçilik, özerklik, uyum ve problem çözme yeterliği boyutlarına ilişkin algıları. IV. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu’nda sunuldu. Pamukkale Üniversitesi, Denizli Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel Sayı:7.
Yıldırım, C. (2006). Okul müdürlerinin liderlik stillerinin örgütsel sağlık üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.

APA	RECEPOĞLU E, Özdemir S (2013). Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile okulun örgütsel sağlığı arasındaki ilişki. , 629 - 664.
Chicago	RECEPOĞLU Ergün,Özdemir Servet Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile okulun örgütsel sağlığı arasındaki ilişki. (2013): 629 - 664.
MLA	RECEPOĞLU Ergün,Özdemir Servet Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile okulun örgütsel sağlığı arasındaki ilişki. , 2013, ss.629 - 664.
AMA	RECEPOĞLU E,Özdemir S Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile okulun örgütsel sağlığı arasındaki ilişki. . 2013; 629 - 664.
Vancouver	RECEPOĞLU E,Özdemir S Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile okulun örgütsel sağlığı arasındaki ilişki. . 2013; 629 - 664.
IEEE	RECEPOĞLU E,Özdemir S "Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile okulun örgütsel sağlığı arasındaki ilişki." , ss.629 - 664, 2013.
ISNAD	RECEPOĞLU, Ergün - Özdemir, Servet. "Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile okulun örgütsel sağlığı arasındaki ilişki". (2013), 629-664.

APA	RECEPOĞLU E, Özdemir S (2013). Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile okulun örgütsel sağlığı arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(4), 629 - 664.
Chicago	RECEPOĞLU Ergün,Özdemir Servet Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile okulun örgütsel sağlığı arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 19, no.4 (2013): 629 - 664.
MLA	RECEPOĞLU Ergün,Özdemir Servet Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile okulun örgütsel sağlığı arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, vol.19, no.4, 2013, ss.629 - 664.
AMA	RECEPOĞLU E,Özdemir S Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile okulun örgütsel sağlığı arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 2013; 19(4): 629 - 664.
Vancouver	RECEPOĞLU E,Özdemir S Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile okulun örgütsel sağlığı arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 2013; 19(4): 629 - 664.
IEEE	RECEPOĞLU E,Özdemir S "Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile okulun örgütsel sağlığı arasındaki ilişki." Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19, ss.629 - 664, 2013.
ISNAD	RECEPOĞLU, Ergün - Özdemir, Servet. "Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile okulun örgütsel sağlığı arasındaki ilişki". Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 19/4 (2013), 629-664.