Türk modernleşmesinin bir aracı olarak harf inkılâbı

Demirkanoglu, Yahya; BAKAN, Selahaddin; özdemir, hakan

Türk modernleşmesinin bir aracı olarak harf inkılâbı

Selahaddin BAKAN, (İnönü Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Malatya, Türkiye)

Hakan ÖZDEMİR, (Bitlis Eren Üniversitesi, Adilcevaz Meslek Yüksek Okulu, Bitlis, Türkiye)

Yahya DEMİRKANOĞLU (Bitlis Eren Üniversitesi, Adilcevaz Meslek Yüksek Okulu, Bitlis, Türkiye)

Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi

6 2

Yıl: 2013 Cilt: 5 Sayı: 9 Sayfa Aralığı: 41 - 60 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türk modernleşmesinin bir aracı olarak harf inkılâbı

Öz:

Bu çalışmada harf inkılâbının Türk modernleşmesindeki yerinin ortaya konmasıamaçlanmıştır. Bu amaçla yürütülen çalışmada, tarihsel ve betimsel araştırma tekniklerindenyararlanılmıştır. Çalışmada öncelikle modernleşme ve Türk modernleşmesine, daha sonra da Türkmodernleşmesinde harf inkılâbının yerine değinilerek çalışma sonlandırılmıştır. Çalışmanın sonunda,ülkenin çehresini Batıya çeviren harf inkılâbıyla okuma -yazma oranının kısa sürede arttığı tespitedilmiştir. Ancak harf inkılâbında Türk modernleşmesindeki diğer inkılâplarda olduğu gibi, tepedeninmeci ve devlet-seçkinci yaklaşımın izlerinin görüldüğü, bu inkılâbın mevcut kültürel dinamikleritemelden sarstığı, ülkenin geçmişiyle bağlarının kopmasına yol açtığı ve alfabe değişikliğinden dolayıtoplumun okur-yazarlığını yitirdiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelime:

Alphabet reform as a means of Turkish modernization

Öz:

In this study it was aimed to determine the importance of alphabet reform in Turkishmodernization. Historical and descriptive research techniques were used in the study which wascarried out with this aim. First of all modernization and Turkish modernization was mentioned, thenthe importance of alphabet reform in Turkish modernization was mentioned and the study wascompleted. At the end of the study, it was determined that reate of literacy increase in a short timewith the alphabet reform which turned the face of country towards West. However it was concludedthat there are traces of sudden and elitist approach in alphabet reform, like in Turkish modernization;this reform weakened current cultural dynamics and caused disconnection with the history of country and society lost its literacy due to change of alphabet.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Açıkkaya, Savaş . ( 2011) , Türk Devrimi Nedir, Ne Değildir , Alatoo Academic Studies, Vol: 6, No:2, pp. 252 -256.
Adlı, Ayşe. (2012), 3 Asrın Hikâyesi Bir Kese Kâğıdında, Aksiyon, Sayı: 942, s. 34- 43.
Ahmad, Feroz. (2011 ), Modern Türkiyenin Oluşumu, (Çeviren) Yavuz Alogan, Kaynak Yayınları, İstanbul.
Akça, Gürsoy ve Hülür , Himmet. ( 2007), Tanzimattan Cumhuriyete Siyasal ve Hukuksal Yapının Modernleşmesi, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 2 1, s. 235- 269.
Akkaş, Hasan Hüseyin. (2001), Türk Modernleşme Tarihinde Muhafazakâr Siyasi Düşünce, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 2, s. 28 -39.
Akpınar, Aylin. ( 2011), Toplumsal Değişme ve Küreselleşme, Yeni Toplumsal Hareketler, (Editörler) Bilhan Kartal ve Belkıs Kümbetoğlu, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını, Eskişehir, s. 2- 31.
Aksakal, Hasan. (2010), Türk Modernleşmesinin Ambivalant Doğası: Modernleşme, Milliyetçilik, Medeniyet İlişkisi Üzerinden Türkiyeyi O kumak, Zeitschrift für die Welt der Türken, Volume: 2, Number: 1, pp. 245 -264.
Arslan, Ali . (2005), Türk Dünyasında Toplumsal Değişme ve Modernleşmenin Tarihsel -Toplumsal Temelleri: Bir Örnek Model Olarak Türkiye, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E- Dergisi, Sayı: 6, s. 1 - 13.
Aslan, Betül. (2009), Sovyet Rusya Hâkimiyetinde Yaşayan Türklerin Ortak Birleştirilmiş Türk Alfabesinden Rus Kiril Alfabesine Geçirilmesi, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 40, s. 357 -374.
Aslan Seyfettin ve Yılmaz, Abdullah. (2001), Modernizme Bir Başkaldırı Projesi Olarak Postmodernizm, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, s. 93- 108.
Aslan, Taner . (2008) , Siyasi, Sosyal ve Kültürel Açıdan Atatürkün Liderliği Üzerine Bir Deneme, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 32, Sayı: 2, s: 241 -261.
Atılgan, Doğan. (2006), Atatürk ve Türk Dili ve Edebiyatı, Türk Eğitimi ve Türk Kültürü Konusunda Seçme Yazılar, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara.
Azman, Ayşe. (2008), Niyazi Berkes: Ulusçuluk- Devrimcilik Ekseninde Kemalist Çağdaşlaşma Modelinin İnşası, Sosyoloji Dergisi, Sayı: 17, s. 31 - 47.
Balamir , Bektaş Rahşan ve Gelgeç, Bakacak Ayça. ( 2009) , Modernitenin Sosyal Kontrol Söyleminin Değişen Görünümleri, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Sayı:1, s. 33 -48.
Bozkurt, Birgül ve Bozkurt, İbrahim. (2009), Yeni Alfabenin Kabulü Sonrası Mersinde Açılan Millet Mektepleri ve Çalışmaları, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 18 -19, s. 117- 135.
Çalık, Ramazan ve Baltaoğlu, Ali Galip . (2001), Alman Kaynaklarında Türk Harf İnkilabı ve Yankıları, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 27 -28, s. 263- 283.
Çetin, Halis. ( 2007), Modernleşme Krizi İdeoloji ve Ütopya Arasında Türkiye, Orion Kitabevi, Ankara.
Demirci, Ümit Özgür. (2011), Türk Dünyasında Latin Alfabesine Geçiş Süreci (Geçmişten Günümüze) , Türk Yurdu Dergisi, Cilt: 31, Sayı: 287, s. 225- 229.
Doğaner Yasemin. (2004), Bir Modernleş me Modeli Olarak Atatürk İnkılapları, Atatürk Üniversitesi Atatürk Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 1, s. 153 -187.
Doğaner, Yasemin. (2005), Elifbadan Alfabeye: Yeni Türk Harfleri, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 4, 27- 44.
Gencer, Bedri . (2012 ), İslamda Modernleşme, Doğu Batı Yayınları, Ankara. Giogertti, Filiz Meşeci, Batır, Betül. (2008), İsmet İnönü'nün Cumhurbaşkanlığı Döneminde Eğitim Politikaları, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, Sayı: 13, s. 2 7- 56.
Gözübüyük, A. Şeref. ( 2002), Hukuka Giriş ve Hukukun Temel Kavramları, Turhan Kitabevi, Ankara.
Gümüşlü, Bedi. (2008), Aydınlanma ve Türkiye Cumhuriyeti, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 8, s. 123 -142.
Hakov, Cengiz. (2004), Atatürk Ve Türkiyenin Modernleşmesi, Baltam Türklük Bilgisi, Sayı: 1, s. 39- 44.
Heywood, Andrew. (2011), Siyasi İdeolojiler, ( Çevirenler) Ahmet Kemal Bayram, Özgür Tüfekçi, Hüs amettin İnaç, Şeyma Akın, Buğra Kalkan, Adres Yayınları, Ankara.
İ rem, C. Nazım. (1997), Kemalist Modernizm ve Türk Gelenekçi Muhafazakârlığının Kökenleri, Birikim, Sayı: 74, s. 51 - 101.
Kadıoğlu, Ayşe. (2005), Milletini Arayan Devlet: Türk Milliyetçiliğinin Açmazları, (Editörler ) Selahaddin Bakan, Ahmet Karadağ, Adnan Küçük, Türkiyede Siyasal Hayat, Bursa: Aktüel Yayınları, s. 807- 821.
Kahraman, Hasan Bülent. (2007), Postmodernite İle Modernite Arasında Türkiye, http://www.altinicizdiklerim.com/ozetler/Postmodernite%20ile% 20Modernite%20Arasnda%20T%C3%BCrkiye%20- %20H.B.Kahraman.pdf (Erişim Tarihi: 11.12.2012).
Keyman, E. Fuat. (2000), Türkiye ve Radikal Demokrasi, Alfa Kitabevi, Bursa.
Lewis, Bernard. ( 19 83), Modern Türkiyenin Doğuşu, (Çeviren) Metin Kıratlı, Atatürk Kültür, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
Özalp, Ahmet . (2009), Modern Paradigmanın Krizi ve Devlet Üzerine Etkileri, Sosyal ve Beşeri bilimler dergisi, cilt 1, sayı 1, http://www.academia.edu/1352469/modern_paradıgmanın_krızı_ve_devlet _uzerıne_etkılerı (Erişim Tarihi: 16.11.2012).
Özdemir, Orhan. (2006), Tanzimattan Günümüze Modern Eğitim ve Verimlilik, Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 32, s. 100- 106.
Sadoğlu, Hüseyin. (2003), Türkiyede Ulusçuluk ve Dil Politikaları , İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Sarıbay, Ali Yaş ar. (2005), Postmodern Kapitalizm Olarak Globalizm ve 1980ler Türkiyesi, (Editörler) Selahaddin Bakan, Ahmet Karadağ, Adnan Küçük, Türkiyede Siyasal Hayat, Bursa: Aktüel Yayınları, s. 1029 -1037.
Sesli, Mutlu ve Demir, Şeyhmus . ( 2010) , Türk Siyasi Elitlerin Toplumsal Kökeni (1920 1950), Akademik Bakış Dergis i Uluslararas ı Hakemli Sosyal Bilimler E- Dergisi, Sayı: 21, s. 1 -30.
Şentürk, Ayşegül. (2012) , Harf İnkılâbının Yapılışı ve Uygulanışında Basının Rolü, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 26, s. 27- 44.
Şimşir, Bilal. (1992), Türk Yazı Devrimi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
Taneri, Aydın. (2006), Atatürk ve Harf İnkılâbı, (Editör) Doğan Atılgan, Atatürk ve Türk Dili ve Edebiyatı, Türk Eğitimi ve Türk Kültürü Konusunda Seçme Yazılar, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, s. 17- 30.
Touraine, Alain. (2012), Modernliğin Eleştirisi, (Çeviren) Hülya Uğur Tanrıöver, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Tunca, Elif Asude. ( 2006) , Türk Harf Devriminin Halka Tanıtımı Çalışmaları, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, s:111 - 122.
Vergin, Nur . (2008), Siyasetin Sosyolojisi, Doğan Kitap, İstanbul .
Yavuz, Hilmi. (2008), Türk Modernleşmesi, (Editör) İsmail Küçükkaya, Cumhuriyetimize Dair, Aşina Kitaplar, Ankara, s. 111 - 184.

APA	BAKAN S, özdemir h, Demirkanoglu Y (2013). Türk modernleşmesinin bir aracı olarak harf inkılâbı. , 41 - 60.
Chicago	BAKAN Selahaddin,özdemir hakan,Demirkanoglu Yahya Türk modernleşmesinin bir aracı olarak harf inkılâbı. (2013): 41 - 60.
MLA	BAKAN Selahaddin,özdemir hakan,Demirkanoglu Yahya Türk modernleşmesinin bir aracı olarak harf inkılâbı. , 2013, ss.41 - 60.
AMA	BAKAN S,özdemir h,Demirkanoglu Y Türk modernleşmesinin bir aracı olarak harf inkılâbı. . 2013; 41 - 60.
Vancouver	BAKAN S,özdemir h,Demirkanoglu Y Türk modernleşmesinin bir aracı olarak harf inkılâbı. . 2013; 41 - 60.
IEEE	BAKAN S,özdemir h,Demirkanoglu Y "Türk modernleşmesinin bir aracı olarak harf inkılâbı." , ss.41 - 60, 2013.
ISNAD	BAKAN, Selahaddin vd. "Türk modernleşmesinin bir aracı olarak harf inkılâbı". (2013), 41-60.

APA	BAKAN S, özdemir h, Demirkanoglu Y (2013). Türk modernleşmesinin bir aracı olarak harf inkılâbı. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 41 - 60.
Chicago	BAKAN Selahaddin,özdemir hakan,Demirkanoglu Yahya Türk modernleşmesinin bir aracı olarak harf inkılâbı. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5, no.9 (2013): 41 - 60.
MLA	BAKAN Selahaddin,özdemir hakan,Demirkanoglu Yahya Türk modernleşmesinin bir aracı olarak harf inkılâbı. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.5, no.9, 2013, ss.41 - 60.
AMA	BAKAN S,özdemir h,Demirkanoglu Y Türk modernleşmesinin bir aracı olarak harf inkılâbı. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2013; 5(9): 41 - 60.
Vancouver	BAKAN S,özdemir h,Demirkanoglu Y Türk modernleşmesinin bir aracı olarak harf inkılâbı. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2013; 5(9): 41 - 60.
IEEE	BAKAN S,özdemir h,Demirkanoglu Y "Türk modernleşmesinin bir aracı olarak harf inkılâbı." Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, ss.41 - 60, 2013.
ISNAD	BAKAN, Selahaddin vd. "Türk modernleşmesinin bir aracı olarak harf inkılâbı". Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5/9 (2013), 41-60.