İnsani gelişme ve insani yoksulluk bağlamında Türkiye'nin dünyadaki yeri
Yıl: 2014 Cilt: 28 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 99 - 124 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
İnsani gelişme ve insani yoksulluk bağlamında Türkiye'nin dünyadaki yeri
Öz: Kalkınmanın temel amacı insanların ulaşabilecekleri alternatifleri artırarak daha fazla imkâna ulaşmasını sağlamaktır. İnsanların önündeki seçeneklerin artması süreci şeklinde tanımlanan insani gelişme ekonomik kalkınmanın merkezine insanı koyarak bireylerin kabul edilebilir bir yaşam kalitesine yükseltilmesine odaklanır. 1990 yılından itibaren Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), ülkelerarası sosyoekonomik gelişmişlik düzeylerini karşılaştırmak için İnsani Gelişme Endeksini (İGE) oluşturmuştur. İnsani Gelişme Endeksi (İGE) insani gelişmeyi gelir, eğitim ve sağlık göstergelerini dikkate alarak ölçmeyi hedefleyen bir endekstir. UNDP tarafından 1997 yılında yayınlanan İnsani Gelişme Raporunda (İGR), mutlak ve göreli yoksulluk tanımlarını da kapsayan ancak onlardan daha geniş kapsamlı bir kavram olan insani yoksulluk kavramını, gelir yoksulluğundan farklı olarak çok temel veya tahammül edilebilir bir yaşamı sürmek için gereken olanak, fırsat ve seçimlerden yoksunluğu anlatır. UNDP insani yoksulluğu açıklamak için Çok Boyutlu Yoksulluk Endeksini (ÇBYE) geliştirmiştir. ÇBYE, insani yoksulluğu, yaşam standardının yanı sıra eğitim ve sağlık ile ilgili göstergeleri de dikkate alarak ölçmektedir UNDP tarafından 2013 İGRde geçmişe dönük olarak hesaplanan İGE trend değerleri incelendiğinde, Türkiyenin istikrarlı bir insani kalkınma süreci sergilediği görülmektedir. Hızlı gelişmekte olan 8 ülke arasında yer alan Türkiye yüksek insani gelişme kategorisinde bulunmakta ancak çok yüksek insani gelişme kategorisine ulaşması için çok çaba sarf etmesi gerekmektedir. Bu bağlamda ileriye dönük olarak çok yüksek insani gelişme kategorisine ulaşmayı bir hedef olarak belirlenmeli, ortalama okullaşma ve beklenen okullaşma oranlarında yüksek endeks değerlerini elde edebilmek için eğitim alanına yönelik bütçeden daha fazla kaynak ayrılmalı ve eğitim yatırımlarına ağırlık verilmelidir. Türkiyenin çok yükse insani gelişme kategorisine geçmesini hızlandırabilecek değer politikalar ise kişi başı GSMH değerinin artırılması ile uzun ve sağlıklı bir yaşamı sağlayacak sağlık politikalarının uygulanmasıdır.
Anahtar Kelime: Konular:
The place of Turkey ın the world ın terms of human development and human poverty
Öz: The main purpose of development is to enable human to access much more opportunity increasing their choices. Human development defined as the process of increasing of options for humankind has focused on improving the quality of life of individuals. United Notions Development Programs (UNDP) has formed Human Development Index (HDI) to compare the level of international socioeconomic development since 1990. HDI is an index aiming at measuring human development taking into income, education and health indicators. Human Development Report (HDR), published by UNDP in 1997 illustrates the concept of human poverty which involves the definitions of absolute and relative poverty. UNDP has developed Multidimensional Poverty Index (MPI)) to explain human poverty. MPI, measure the human poverty by taking the indicators related to education and health into account besides life standards. When HDI figures viewed it has been understood that Turkey exhibits a progress of a stable human development. Turkey is in the category of high human development. On the other hand, Turkey very much effort needs to in order to access the category of much highly human development. In this sense, importance should be given on the education investment to increase average schooling and expected schooling rates. In addition, other policies which will be able to quicken Turkey s transition into the category of much highly human development are to increase the value of GNP per capita, and to ensure a long and healthy life.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Alkire, S. and Foster, J. (2010), Designing the Inequality-Adjusted Human Development Index (IHDI), Human Development Research Paper, 28, Erişim tarihi: 30 Nisan 2013, http://hdr.undp.org/en/reports/ global/hdr2010/papers/ HDRP_2010_28.pdf
- Demir, S. (2006), Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, İnsani Gelişme Endeksi ve Türkiye Açısında Bir Değerlendirme, DPT. Ankara.
- Günsoy, G. (2005), İnsani Gelişmenin İller Bazında Farklılaşması: Eskişehir Üzerine Bir İnceleme, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 13, ss.1-15.
- Uygur, S. ve Yıldırım, F. (2011), Cinsiyete Bağlı İnsani Gelişme Endeks Yaklaşımları: Türkiye Örneği, TİSK Akademi, 2011 / I, ss. 31-59
- UNDP, Human Development Report, 2005, International Cooperation at a crossrads, Erişim tarihi: 29 Nisan 2013, http://hdr.undp. org/en/media/HDR05_complete.pdf UNDP, Human Development Report, 2010, The Real Wealth of Nations: Pathways to Human Development, 20th Anniversary Edition, Erişim tarihi: 21 Mayıs 2012, http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr2010
- UNDP, Human Development Report 2011, Sustainability and Equity: A Better Future for All 2011, Erişim tarihi, 30 Nisan 2013, http://hdr.undp.org/en/media/ HDR_2011_EN_Complete.pdf
- UNDP, Human Development Report 1990, Concept and Measurement of human development, Erişim tarihi: 30 Nisan 2012, http://hdr.undp.org/ en/reports/global/hdr1990/chapters
- UNDP, Human Development Report 2013, The Rise of the South: Human Progress in a Diverse World, Erişim tarihi: 28 Mayıs 2013
- T.C. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Kentleşme Şûrası, (2009), Kentsel Yoksulluk, Göç ve Sosyal Politikalar Komisyon Raporu, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Ankara
- Aksan, G. (2012) Yoksulluk ve Yoksulluk Kültürünün Toplumsal Görünümleri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, ss. 9-19
- Aldemir, Ş. ve Özpınar, Ö. (2004). İnsani Kalkınma ve İnsani Yoksulluk, Eğitim Bilim Toplum, 2(7), ss. 48-58.
| APA | DOĞAN E, TATLI H (2014). İnsani gelişme ve insani yoksulluk bağlamında Türkiye'nin dünyadaki yeri. , 99 - 124. |
| Chicago | DOĞAN E. Muhsin,TATLI Halim İnsani gelişme ve insani yoksulluk bağlamında Türkiye'nin dünyadaki yeri. (2014): 99 - 124. |
| MLA | DOĞAN E. Muhsin,TATLI Halim İnsani gelişme ve insani yoksulluk bağlamında Türkiye'nin dünyadaki yeri. , 2014, ss.99 - 124. |
| AMA | DOĞAN E,TATLI H İnsani gelişme ve insani yoksulluk bağlamında Türkiye'nin dünyadaki yeri. . 2014; 99 - 124. |
| Vancouver | DOĞAN E,TATLI H İnsani gelişme ve insani yoksulluk bağlamında Türkiye'nin dünyadaki yeri. . 2014; 99 - 124. |
| IEEE | DOĞAN E,TATLI H "İnsani gelişme ve insani yoksulluk bağlamında Türkiye'nin dünyadaki yeri." , ss.99 - 124, 2014. |
| ISNAD | DOĞAN, E. Muhsin - TATLI, Halim. "İnsani gelişme ve insani yoksulluk bağlamında Türkiye'nin dünyadaki yeri". (2014), 99-124. |
| APA | DOĞAN E, TATLI H (2014). İnsani gelişme ve insani yoksulluk bağlamında Türkiye'nin dünyadaki yeri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(1), 99 - 124. |
| Chicago | DOĞAN E. Muhsin,TATLI Halim İnsani gelişme ve insani yoksulluk bağlamında Türkiye'nin dünyadaki yeri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 28, no.1 (2014): 99 - 124. |
| MLA | DOĞAN E. Muhsin,TATLI Halim İnsani gelişme ve insani yoksulluk bağlamında Türkiye'nin dünyadaki yeri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, vol.28, no.1, 2014, ss.99 - 124. |
| AMA | DOĞAN E,TATLI H İnsani gelişme ve insani yoksulluk bağlamında Türkiye'nin dünyadaki yeri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2014; 28(1): 99 - 124. |
| Vancouver | DOĞAN E,TATLI H İnsani gelişme ve insani yoksulluk bağlamında Türkiye'nin dünyadaki yeri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2014; 28(1): 99 - 124. |
| IEEE | DOĞAN E,TATLI H "İnsani gelişme ve insani yoksulluk bağlamında Türkiye'nin dünyadaki yeri." Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28, ss.99 - 124, 2014. |
| ISNAD | DOĞAN, E. Muhsin - TATLI, Halim. "İnsani gelişme ve insani yoksulluk bağlamında Türkiye'nin dünyadaki yeri". Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 28/1 (2014), 99-124. |
